장음표시 사용
231쪽
comment. Lib. II. 2otiun arium haeredem facile inveniremus. Hiecerte frater magis sibi gratulabitur, quam conqueretur , praeteritum se esse. Tum enim utile' est exhaeredari.
Altera Constantini constitutio de hac que-i:,g eret a est haec: Liberi de tuo scios querelam
contra testamentum parentum mo utcs, Pr
bationes debent praestare, quod obsequium debitum continue, prout ipsius naturae religio fagitabat, parcutibus adhibuerint et nisi heredes scripti ostendere maluerint, ingratos liberos contra parentes extitisse. Ergo Constantinus hoc haeredibus relinquit, ut ab exhaeredatis liberis, qui de inossicioso queruntiis, innocentiar, & ossiciorum proba.tiones requirere possint. Dura sane& dissielliunecessitas, conditioque probationis. Et quando tandem filius probabit, nullum se ossicium, quod patri debeatur, praetermisisse Θ Hane igitur Constantini legem Iustinianus non vid tur recepisse. Nam Νoves. cohstitui. CXV. edixit, exhaere. dationis iustam certamque causam ab ipso testatore exprimi debere, & ab haerede scripto probari. Ergo si filius de inossicioso agat, si quidem filiu esse negetur, filium se esse proba- 'bir. Haeres, si ingratum esse dicat, non solo patris testimonio utetur, sed& aliis probationibus id confirmare debebit. Iustas autem exhaeredationis causas eadem illa sua constitude
232쪽
et 2 p. Balduini de Legibus Gn I. M.
tione Iustinianus etiam enumerat. Sed nos Constantinum nunc persequimur Ac multa quidem, quae illius synt, etiam praeterimus,t cum nullum est more nostrae vel operae pretium. Sed nondum haereditarias eius leges com- plexi omnes sumus: quas profecto complecti,at- que etiam explicare debemus. Νam de successone & haereditatibus extat lex quaedam CCΠ- stantini, quae miseros in schola interpretes val- ' de torquet: Sest certe tam buevis, ut sit etiam
obseura& dissicilis, iis quidem qui alias Iuris- ' prudentiae Romanae leges non ignorant. Νam l.ult.C. qui tenorantibus qui nulla de re dubitant, posset admitti. non obscura sortasse videri. Ait: qui se patris post avum intestato defuncti ne at har dem , mortui avi pat emi hycipere facultates
non potest maximo emancipatus ityiper bonorum posse ionem adhuiusnrodi beneficium perveneris. . Primum illud videamus, an nepos avitam haereditatem repudiare possit, & paternam nihilominus retinere. Tum ediverso deinde quaeremUS,an hanc omittere possit, ct illam con-I. . de ae- sequi. Paulus ait: Si filius, priusquam sciretvu hoxed. se necessarium extitis Ie patri haeredem, decesse- , , rit relicto filio necessario, permittendum' est
nepoti , abstinere se avi haereditate , quia idc patri eius idem tribueretur. Istelligit Pau- lus, smul huic nepoti permitti, repudiata avi
haereditate retinere paternam. Summo quidem iure hanc cum illa commiXtam confusamque
videri posse propter ius sui, S ita patrimo
233쪽
nium unum factu in esse, quod separari non 'possit. Sed quandiu filius sese bonis hareditariis non immiscuit, ut hic proponitur sese iis minime immiscuis Ie, cum nesciret quidem delatam sibi esse haereditatem: Praetor benigne
interpretatUr, non Omnino haeredem extitisse.
Qui si omnino haeres fuisset: veluti si se bonis seiens immiscuisset: certe ut ei integrum deinde non est abstinere, sic multo minus erit nepoti, aVitam a paterna haereditatem separare, ut illa abstineat, hanc retineat. Itaque S Paulos subiicit eodem loco: In omni successione, qui ei qui haeres ei extitit, qui Titio haeres fuit, Titio quoque haeredem videri esse: nec posse Titii omittere haereditatem. Hucque etiam Pertinet, quod, cum filio impuberi haeredi ex asse instituto substitutus quis fuisset: extitisse que patri filius haeres: & quaereretur, an pOS- set si1bstitutus separare haereditatem, ut filii habeat, patris non habeat: respondit Ulpianus, non possie, sed aut utriusque debere haeredit 'M B- α
tem habere, aut neUtrius. Iunctam enim haereditatem esse coepisse. Idemque es se,&s pater me quoque simul haeredem scripserit ex parte,& filium ex parte: nam si patris haereditatem repudiavero, non posse me filii haereditatem habere. Sane beneficium abstinendi, quod filio datur, . non dari substituto, alicui prete serti m extraneo, ut haereditate testatoris abstineat, habeat tamen ;pupillarem, Iavolenus, & Iavolent discipulus1- 8 Iulianus reiponderunt. Sed Papinianus hoe 'μ RI
234쪽
eto F. Baldulati de Legibus Const. μpos . l. s. saltem tribui substituto, si & ipse filius sit, &
de aequi. fratri suo sit substitutus, recte iudicavit: ct inhς ς - - universum aequius esse utiliusque Marcellus no- ' fiat. Sed hoc ad summum dici potest, ubi nulla immixtione tanquam aditione Omnino commixtae sunt haereditates. Alioqui vix est usseparatio ulla concedatur. -
Νunc alterum , videamus, quod ad Constantini constitutionem propius accedit: in etiam ediverso pollit nepos avitam haeredit tem consequi, repudiata paterna Θ Certe si illa, quam dixi, commixtio fuerit, separatio cone di nulla potest. Si filius ipse abstineat dei, in haereditate, vix est ut iure civili nepos ex eo admittatur, cum neque in suis neque in agnatis 1. . 'ς ζ suecessio sit. Sed ex Praetoris edicto successo- dum dς uod emancipatis liberis c0mmunst
eli, admitti vacilius poterit. Quid si filius neque se immiscuerit, neque etiam abstinuerit, & ita, mortuus sit 8 Certe nepoti ex eo dissicile est, abstinenti paterna haereditate, concedere avitam,' cum quidein ad hanc ex persona tantum sui patris pertingere possit: ut patris sui magis quam ' avi haeres esse videatur.Si itaque patris este nolit, quomodo mi esse poterit Z Sed videndum est, ne hic benigne Praetor aliquando concedat ne- . , poti facultatem abstinendi paterna, sic ut avitam tamen consequatur, tanquam haeres ashuc patris sui quodammodo sit. Sane si hienepos in testamento avi haeres esset institutus, dubium non est, quin ex testamento avitam
235쪽
2os consequi posset: etsi paternam, quae aliunde
obvenit, reiiciat. Ac memini sane. in quo-
dam inordiani Imp. rescripto heri mentionem absti.h nepotis, qui cum avi haereditate testamento de- ted.
lata abstinuisses, in integrum propter aetatem minorem restituti, ut eam adire adhuc possit, repudiata nihilominus paterna successione. Quo in genere si loqui intelligatur haec quoque Constantini constitutio, non valde difficilis eius
esset ratio. . . 'Ut vero tandem ad leges iudiciorum acti numque forensium veniamus, in quibus vis tota legum aliarum, atque adeo Reip. salus sita est: Constantinus nihil in hoc quoque genere omisit, quod desiderari posse videbatur, Ac Ut taceam, eius constitutiones de officio singulorum Magistratuum, deque eorum contractibus, & causidicorum pactionibus captiosis, quod iam ante dictum, nihil hic repetam: nunc occurrit, quod de ordine iudiciorum statuit, i. ixitG. 4 ut de crimine quam de civili causa prius comm v d RR 'scatur atque pronuncietur. Quanquam id neque omnino perpetuum sit, neque etiam a iConstantino primum proditum. Νam Solim a tare seripserat Thessalonicensibus Adrianus Imp. i Liud ut si de vi &posIessione quaeratur, pri de vi , quam de proprietate rei cognoscatur. Quid ZOlim quoque Romae iudicium de vi tractababatur ante alias offanes, etiam criminales, atque adeo tempore priores, causas. Quod ex quadam ad Ciceronem Caelii epistola facile intelliri pote
236쪽
dios F. Balduini de Legibus Const. M.
potest. Cicero etiam in libris de Inventione, , gens de quaestreone translativi status narrat quendam, cui manus gladio praecisa fuerat, petiisse. Iiberam iniuriarum actionem, sic ut prius reum iniuriae accusare, deinde damno agere posset. Reum vero obiecisse, id iudicio recuperatorio non convenire, ut prius de ini uria, quam de damno agatur. Sed quia iudiciorum ordo' . Non tam perpetua aliqua lege eontinetur, quam' ex cuiusque seri moribus repetendus est, in eo diutius non haerebo. - Caeterum quam valde rem iudiciariam curarit Constantinus, vel inde intelligi potest, quod
hanc curam ne tempore quidem Nicaeni conci- lii intexmiserit. Nam non modo tunc de usurus legem, cuius antea memini, edidit: sed illud etiam statuit, ut qui cauis continentiam sic enim vocat dividere vellet, non audire- I. a. C. detur: neque a Principe postulandum esse, ut iudic. alius possessionis, proprietatis alius iudex daretur. Id prudenter statutum fuisse, ut multae' tergiversationum ambages praeciderentur, &litibus facilius citiusque finis imponeretur, quod Reipub. salus postulat, nemo non Videt. I. a. C. de Eodem illo anno & sapientissime Shumanissi- precibus me edixi: moratoriam quidem praescriptionem LMP- φω reseripto Ρrineipis concedi posse : peremtoriam Vero, quae totius negotii cognitionem tollit, &' vires principalis negotii exhafrit sic enim lol. 3. C. de quitur) neque dari neque remitti posse. Nimis imp eniin grave in eo fore alterius partis dispen-
' dium. In universum aliquando rescrip ierav
237쪽
: Commem. Lib. II. . 227 aequisiimus hic Princeps, postulari non oportere, quae Iuri contraria sunt. Alterius itaque ius isuo rescripto vel tollere, vel perimere sine iusta causa neque Voluit, neqRe debuit: neque sine iniuria. potuisset. Audiebat, quod paulo ante L . C. da Diocletianus ipse responderat: aman lib. Non est moris nostri, in cuiusquam iniuriambenocia tribuore. Non erat tam barbarus Coim, stantinus, ut in eo genere constantis iustitiae 4η his atque aequitatis, ab illo vinci se pateretur. Me- ''
minerat ipsum quoque Antoninum reseripsisse, . et ''
Principis mandato nemini ius suum detrahi, oportere: S illa quoque Papiniani vox occur-lib.Ia.sedi rebat, Beneficium cum alterius iniuria postu-cum. Adlari non debere. Certe qui ius cuique suum Xxς,φι reddi tam constanter Voluit, atque ut redderetur, nihil non semper; fecit: nisi si naturam exuisset suam, neque huius iustitue oblivisci, neque tam constantem S perpetuam volunt,
Desendat, si possit, stram Murαχθειαν SO- 'Jon. Romani, quod Volent, praetexant novis suis tabulis: iniuriam tamen ius esse nunquam mihi persuadebunt; Sipse iis Cicero reclama- 'bit, nullam esse posse diuturnam Remp. nisi sit rerum creditarum neceii 'ia solutio. Hanc , igitur fidem retineri, atque adeo potius astrin- . Si in Constantinus. Neque tamen tam durus rigidusque fuit, quin aliquando iusta ex causa moratorias ut vocat) sive dilatorias
praescriptiones miseris debitoribus beneficio io ta incipis dari recte pine, benigne iudicarit. preci
238쪽
a58 F. Balduini de Legibus Const. M
tuo iure & nos utimur, atque utinam inon abutamur etiam. Nota est illa Iurisconsulturum vox , non esse damnum magnum in mora modici temporis. valde itaque morosi, atque, adeo acerbi essent creditores, si conquerantur,& indigne ferant, quod laxiorem aliquem diem solvendi, quem ipsa humanitatis ratio pOstulat, & reis quoque condemnatis dari lex.γο- luit, infelici debitori ex causa tribuat aliquan- . do humanus Princeps. Sed iustain prosecto eius beneficii causam esse vellem, veluti casum aliquem,qui inopinantem debitorem,cuius nulla alioqui est culpa, oppresserit: neque facile praevideri, aut aliqua cautione depelli potuerit. . Iulius Caesar disiecta novarum tabularum expectatione, videtur olim obaeratis diem tamen ad solvendum dedisse, & ut loquitur Cicero dieculam duxisse, sive produxisse , & tamen in eo ipso iudicat Cicero multum esse mali. δε-rum nimis acerbe sertiue exagitat Caesaris be-
Illud quoque ad constituendum iudiciorum
. Ordinem, eorumque vim sanciendam pertinet, ' quod Constantinus tam continentes esse litigatorum manus, tamque & religiose & patienteciudicis sententiam eos expectare voluerit, ni- . hilque interea quicquam attentare, ut edixerit, i. .e Fin, suo magis unusquisque contcntui suo, rem . φον non expectet iuris alieni, cum qui mota de μnibus quaestione , non expectata sententia, P . luerit rem sibi alienam uisu pare: non solum
id quod male petebat, amittere, sed prα-
239쪽
Comment. Lib. I I. 2O9terea tantum agri modum, quantum Himere tentavit. Complura sunt huius generis Rom. yrin- cipum releripta, ut vim omnem, qua nil ii eit i si iuri contrarium magis, coerceant. Sed hune qu;ἰ i. locum, in quo Constantinus magis secutus alios tantam. C. est, quam aliis ipse praeterit, nunc mitto. Non unde vu
omittam tamen, quod repetits veterum iudi- .. e .
ciorum more statuit, testes iurisiurandi religio- Eatu 'ne constringendos esse, priusquam testimonium dicant. Cicero pro Roscio Comoedo eontendit, testi iniurato non minus quam iurato credendum esse. Sed hoc, ut causae & foro serviat, facit. Idem certe pro Corn. Balbo, morem etiam veterem fuisse Graecorum scribit, ut posteaquam quis testimonium dixisset, iurandi deinde causa ad aras accederet. Sed maior meliorque esse videtur cautio, ut antequam dicatur testimonium, iuretur. Νeque dubito, quin legitimam etiam iurisiurandi Drmulam Constantinus requisierit: ut i uretur per aeternum Deum, rerum omnium conseium, & tam severum falsi iustumque ultorem, quam veritatis constantem vindicem & assertorem. Ad hanc nempe aram, eius animum, qui testimonium dicturus esset, attolli debere, Constantinus religioseintellexit. Adiecit etiam, ut
honestioribus potius fides testibus adhiberetur: neque ullius, quantumvis illustris viri, si solus sit, testimonio adhibeatur. Sed huius generisdictis, quae vulgo quoque nota, ctiam protrita
240쪽
et Io F. Balduini de Legibus Const. M. sunt, pleni sunt legum Romanarum libri: nihil ut sit necesse, in iis diutius nos immorari. Illud novum magis in iudiciis & insolens est, uod Iibro undecimo Codicis Theodos quaeam proponatur Constantini constitutio: ut trimum quidem iuxta regulas iuris, ab actore. probatio exigatur. Sed si eam is praestare non possit: secundo saltem loco reus, qui rem pos- sidet, probare, unde dc quo iure possideat, cogatur.
Non retulit hanc legem in suram Codicem Iustinianus; neque sane eam aut probasse aut . recepisse videtur,abhorrentem ab iure communi. Nam ct ipse ediverso docuit, commodum possidendi in eo esse, ut actor, non etiam reUS possessor, oneretur probationis necessitate; &ante Constantinum nihil frequentius alii Caesa-l a. e. dst res tradidere. Omitto, quod Antoninus duo- bus id rescriptis confirmavit: nonne Diocletia-
eden. illud ipsum satis superque inculcarat 3 Actor inquit profitendo probare se non posse quod
L actor. C. asseverat, reum necessitate monstrandi contra-
non astringit. Item: Frustra veremini, 4.is,obai Hς ς0 lite Pulf tUr, pirabatio exigatur. Item: Res alienas possidens, licet iustam tuendi I. ult. C. de causam nullam habeat, non nis suam intentio rei vindis. nem implenti restituere cogitur. Est quidem singularis unus apud eum locus, in quo Iuris praesumptio cui appellatur) probandi necessitate reum pos orem onerat, actorem exonerat.