장음표시 사용
201쪽
Quemnam hic suum Principem intelligat, i. ult. Ad Vix certo adfirmare posJum; quanquam non sen. Tert. ignorem, quod Capitolinus scripsit, M. Antonium Philosophum, qui Cati aetatem proxime est secutus, leges tulisse de bonis maternis. Sed quaeriam etiam eae leges suerint, & quid sibi Voluerint, non possum, nisi si temere sacere volo, asseverare. Scio quod scribit Justinianus, Senatusconsulto Orphitiano, quod Di Vi i. , Marei temporibus factum est , sic esse liberOS de Senat. ad bona matrum intestatarum admissos, Ut tam orphit. filio quam filiae daretur legitima haereditas, etiam si alieno iure subiecti ellent. Scio quod .
nomine sui filii dieit inofficiosum matris testamentum, parare alteri victoriam: quasi non tam sibi vinceret squam filio suo. Atqui quod de bonis maternis quae filiosiam. magis quam patri acqUiruntur, dicitur, acceptum ferri solet Constantino, tanquam autori primo, qui filiissem. hoe beneficium dederit. Certe hic primus rem hanc totam, quae obscurius antea tradita est, aperte explicuit, & plane definiit, ut omnes intelligerent maternae successsionis proprietatem filiosam. solum vero usust. patri acquiri. Quo exemplo deinde Honorius L Arca-L L C. de dius statuerunt, idem diei debere de iis bonis borum δx.
Omnibus,quae ex genere materno, quoquo mo8Oproficiscuntur: veluti quae avus avia, proaVUs' proavia materni donarint, legarint testamento,
vel ab intestato reliquerint. Quod quidem &h0rum principuin patri Theodosio placuisse,
202쪽
1 2 F. Ralduini de Legibus Const. 2II. significat quaedam eius hac de re lex lib. VIII.
Cod. Theodos. qua tamen nominatim etiam cautum est, non idem dici de rebus, quae ab aliis extraneis persenis delatae sunt. Caeterum Iustinianus, ut rem hane magis amplificaret, quod . . de bonis maternis statutum fuerat, ad omnia
- ut vocantur adventitia pertraxit, quae nemne oportet. C. . . . , V J.m V de bon. lilio aliunde ObVeniunt, quam re fa Ove pa- quae lib. tris, aut eius Occasione.
Ut ad Constantinum revertar, in eadem illa sua constitutione adiecit: Si pater filium emou-c cogi quidem materua ei bona reddere : Ied filium, ne ingratur videatur, debere patri ter. tiam eorum partem ostierre. Sed Iuttinianus hanc constitutionem describens, partem hane se expunxit. Νam &ea sublata atque repudiata, iam statuerat, patri filium Imancipanti, non quidem tertiam bonorum maternorum Portionem dari debere: sed solius usu sfructus dimidiam partem esse relinquendam. Ut ius patriae potestatis missum faciamus, Constantinus, ut iam patri ademptum esse intelligebat vetus liud ius vitae & necis in filium- .sam. sic etiam ne saevitiam quidem ullam, aut
maiorem acerbitatem patris tolerari audiebat. Id vero, quia iam satis cautum atque constitu- tum erat, aliorum principum humanissimis rescriptis non putavit statui rursus debere. Sed ingenuorum filiorumsam. curam magnam geS-sisse, vel inde intelligi satis potest, quod ne ser- Vorum quidem causam neglexerit. Nam edita
203쪽
etiam lege dominos monuit, ne si promeritos caedant loris aut virgis servos, immoderate suo hoc iure utantur. lino vero pronunciat, homi- 1.una.C. de eidii reokfore,si servum vel ietu fustis lapidis ve, 'R D vel aliq- telo occidant. .
Multa hie diei possent de iure domesticae privataeque castigationis. Sed ab Constantino longius nunc recedere non institui. Quis vego mirabitur, elementimmum prin- l. r. c. decipem non posse pati crudelium dominorum in cursu p servos saevitiam, cum quidem & equos, qui pu-' ς blico cut loquitur) usui deputati sunt, lege lata vetuerit lignis sustibusve caedi, aut contundi: iusserit autem si bellis tantum agitari Z Erant insolentes homines, qui felici diplomate abut bantur, & iumenta, quibus insidebant, crudel, ter caedere gloriosum esse putabant. Eratque haec ferocia etiam Reip. perniciosa. Cur igitur . eam toleraret Constantinus 3 illud fine & ei, ut multa alia praeteream, servi debent, quod' eum vetuisse narrat Eusebius, ne qui Christiani essent, Iudaeis aliisve impiis hominibus servirent. Suorum enim religioni prudenter m inebat : quam profanorum dominorum libidini & impietati subiici, indignum prosecto erat. Sed legatur, quae extat, eius ad Evagrium con stitutio, ne Christianum mancipium haereticus, Rut paganus, aut ludaeus veI possideat, vel atra
Ut autem ius patrke & herilis potestatis hu- inanitate singilari temperavis sic libertos impune '
204쪽
a 4 F. Balduini de Legibus Const. M.
pune ingratos esse, passus non est. Olim Claudium Caesarem statuisse, ut in servitutem ii revocarentur , scribit Suetonius. Sed hoe ius paulo post sublatum fuisse, patronisque negatum , testis est Tacitus lib. XIII. Nintrorumtamen prudentum temporibus rursus restitu' tum est. Et Diocletianus Imp. significat, si ingrati probentur, ad serviendi necessitatem redigi posse, ab ipsorum etiam patronorum fi-l.qui manu liis. Sed Constantinus edita nobili stima coim myxxVRxΠ - 1litutione apertius id edixit perpetuaque luestia, tib i H it; quin S illud adiecit, ut qui m 1ervit I si manu. tem ita revocati erunt, rursus liberi fieri non missus. C. possint, nisi si princeps cum patrono id conces- deliber. & lerit. Ac ne militibus quidem ipsis hac in re R 'i parcendum esse, postea rescripsit Theodosius. Adeo placuit bonis principibus, quod in hoc genere placuerat Constantino. Non dicam pluribus verbis, quid ingrati homines mereantur. . Quod enim fatis notum est, dici amplius non . est necesse. Sed legem Constantini adversus
hoc hominum genus, praesertim libertorum, non modo iustam, sed & in Repub. valde esse
Porro qui ct filiorumfam. & servorum tam magnam curam gessit, minime profecto ne- . exit pupillos, aut negligere potuit, quos sibi divinitus etiam, in primis commentatos esse non ignorabat. Legerat hoc ethnici Imp. r. r. Qqi Septim. Severi rescriptum. Omnem me ταρο xμ ορ Mu m adhibere subveniendi pupillis , cum αδ curam Iublicam p ruησα, Effuste omniibus vo-
205쪽
to. An ab eo in hoc se genere vinci princeps Christianus pateretur 3 imo vero nihil quicquam praetermisit, ut non tam verbis ostenta- ret, quam re ipsa ostenderet, nihil sibi magis curae essse: multaque hoc nomine singulari quoque iurect favoreistatuit. Si in domo pupillari falsa moneta excusa sit, pupillo parcit, tutorem castigat. Si pro fundo emphyleuti. l. a. α daco pupillari suo tempore pensio soluta non sit, salsa moria commissum non tam pupillo quam tutori damnosum fore pronunciat. Sed maiora alia benefieta sunt, quibus effecit, ut omnibus li- α queret, Omnem se vue adhibere rationem sinibveniendi pupillis: ut intelligi potest ex quatuor eius constitutionibus , de administratione S periculo tutorum. Ac initio quidem sui im- l. pris offl- perii statuit , ut tacita quadam hypotheca intelia ς . c. d. ligerentur pupillis obligata tutorum bona, aut tutoreS aliquid neglexerint, aut ex admi- οnistratione quippiam pupillis debeant. Ve- . teres singulari, iure pupillo dabant privilegium exigendi, ut aliis tutorum creditoribus chiro-
graphariis ut appellantur praeferri possent. Sed plus cautionis est in iure & privilegio tacitae hypothecae. . ' l.ul C. qa Eo itaque pupillos veluti communiendos pol in pig. esse iudicavit Constantinus. Quo exemplo i siqv p i & Iustinianus filiosam. tacite obligari statuit res patris, materna filii bona administrantis. ouρt.l.eum Sed & mulieri, ut suam magis dotem conser autem f.
206쪽
1 6 F. Baurini de Legibus cin I. M .h et .. Porro ut Constantinus tutores magis excita-
admin. tui. ret ad procurationem commodorum pupilla. rium, statuit, ut de suo damnum sarciant atque
praestent, si quam donationum pupilli nomine
adcipiendarum occasionem neglexerint. Vetus
est illud, ut Remp. sic tutelam geri debere dili
genter ad eorum utilitatem, quorum res geruΠ-tur ; leges itaque requirunt a tutore diligen- tiam, saltem illam, quae esse solet bonorum &ctu,. de te. Dugi patrum m. S eum praeliare culpam la-gul. iur. tam & levem saepe dicunt. i. n. Sed in re tutelari, nobilissima est illa Conquid. z Rr s antini eonstitutio, de iebus minorum sine de- ' i' creto non alienandis. Oratione quidem Sever
d. net. imp quae in Vandectis extat, prohibentur tuto-geae res euratoresve praedia rustica vel suburbana si- l. lex quae ne iusta causa, Praetorisque decreto distrahere. 'ς Rd . Sed talex erat, quae iubebat, atque etiam cog bat eos' mobilia omnia, urbanaque S praedia S mancipia vendere. Vidit prudenter Constanti. nus, multis de causis, quas etiam commemorat, eam legem, quicunque tandem eius autor fuerit, pupillis utilem non esse. Facessere itaque iubet: eaque sublata edicit, ut tutores, etiam si . maxime velint, non magis ea possint quam alia bona distrahere; ac graviter vetat, ne quid ali nent eorum, quae servando servari possunt. Ostendit etiam, mancipia urbana non minusquam rustica, pu pillis valde usui ei e posse. DNnique singulariter prohibet alienari domin paternam, in qua educatus sit pupillus : pro sertim '
207쪽
sertim cum valde durum & lugubre sit, in ea ut loquitur maiorum imagines aut non videre fixas, aut te vulsas videre. Longior est ea constitutio; quam ut commode tota hic describi inserique possit: neque valde opus est, cum eius sententiam summaque capita teneamus. Ac videtur quidem Constantinus, ut olim PraetoremJutelarem crearat Antoninus Pius, creasse quoque proprium quendam . Praetorem, qui hoc unum ageret, ut causa cognita, res minorum vendi vel poste vel non pos-1e decerneret. Nam & ipse quodam loco meminit huius sui Praetoris Constantiniani: cuius l. ult. C. Metiam decretum, causa probata, necessarium esse ν ι α a.
vult, si propter debita fiscalia vel pupilli vel mi- R noris res aliqua distrahenda sit. Multa hoe loeo ' de alienatione earum rerum, & causa iusta, &decreto quod requiritur, dici possent. Sed ad
orationem Severi magis ea pertinent, quam ad Constantinum. Facere tamen non possum, quin rursus observem, quod singulari ratione
Constantinus prohibet vendi domum minoris, in qua pater defacit, minor crevit, haec enim illius verba sunt denique maiorum imagines ἀxae sunt. Cicero in suis libris de Legibus, loquens de villa paterna, in qua ipse natus & educatus erat, ait: inesse propterea nescio quid,&latere in animo ac sensu suo, quo plus eum is locus delectet. Omitto illustre in vespasiano exemplum. Sed hunc sensum atque etiam affectum tam esse iustum veteres semper iudicarunt,
208쪽
T 8 F. Balduini de Legibus Const. M
, ut leges quoque ipsae singulari quodam eum εγι as vore prosequantur. Certe responsum a Iuris My '' eonsultis. Si in emptionem penesse collax minor adiectione ab alio superetur, audiri implorantem in integrum restitutionem, si eius interesse, emptam ab eo rem fuisse, approbetur, veluti quod maiorum eius fuisset. Id cum audiret Constantinus, non dubitavit interesse minoris, ab eo non vendi, quod ab alio venditum ipse cur redimeret, iustam eausam habere videretur. Quid Z Is qui in provincia ossicii causa agit, prohibetur in ea quidem praedia compar re. At si paterna videat a fisico distrahi, singula- l. qui OS- ri iure petere potest ea sibi addiei. Sed & si aerissis doso t. alieni magnitudo,sacultates & patrimonium liberti excedat: singulari tamen iure patronus a ... petet bonorum Dossessionem . si praedia pers
a. - 1: qu tur, in quibus maiorum 1uorum sepulchra esse probat. Adeo miserum esse visum est, avitis sepulchris S laribus carere: ut alio loco ULV' planus ait, significans quaedam singulariter in Lin lando. dulgeri, ne id accidat. Quanquam ne hoc pra vind. textu cum aliorum iniuria quidvis nobis licerei.X. f. sed si existimemus: responsum etiam est, eum qui
' 4bona fide Iustoque pretio praedium aliquod ab
alterius liberto emerit, non posse actione Favi na conveniri a patrono: neque patronum hunc audiri, causantem sua interesse, rem illam non suisse venundatam: in eoque esse fraudem,
auod venierit possessio,in quam ipse habeat ast cir iisenno, vel quod illic educatus sit, vel parentes
209쪽
sepsiti. Sed nulli facit iniuriam Constantinus, si propter naturalem huius generis affectionem, minori alicui servari velit, poclus quam alienari, italem possessionem. Ut minorum causam singularem missam faciam, adiiciam pro corO- nide, quod Constantinus, ne quid praetermiti i
ret, Valeriano Fieario rescripsit: Quamvis inci . . i.
lucro sceminis ius ignorantibus subveniri non & nistὲ soleat, tamen contra aetatem adhuc imperfe- ignor.ctam haec locum non habere. Paulus ait, Re-i, 'gula. gulam esse, Iuris ignorantiam cuique nocere. ε .
Sed excipit minores XXV. annis: quibus ait esse permissum, ius ignorare: idque S sceminis in quibusdam causis dari,propter sexus infirmitatem. Et ideo, sicubi non est delictum, sed iu- -,ris ignorantia, non laedi. Loquitur ergo, ubi de . /damno mulieris ageretur. Caeterum in compendiis, iuris errorem non prodesse feminis, algPapinianus: non contentus eo quod alio loco bin universum dixerat, Iuris ignorantiam non ' φ-' prodesse acquirere volentibus. Sed hic rursus excipiendos esse minores, iudicat Constantinus, ut inultis in causis maior est imbecillioris aetatis quam sexus infirmi favor. Neque tamen id primus sensit Constantinus. Nam ct antea Pau. Lusal ἰlus responderat, si filiustam. miles a commilitone haeres institutus, nesciat sibi etiam sine patre licere adire, per constitutiones Principalea ius ignorare posse: & ideo diem ei aditionis' actioni suae non cedere. Loquitur autem de
210쪽
I 8o F. Balduini de Legibus Const. M.
Porro cursi suam Constantinus aulam, non secus atque ecclesiam quandam, vellet esse commune asy lum assii: be innocentiae, & veluti aram Salutis, & praesidium iuris: nullo vero modo 'pateretur a potentioribus infirmiores vexari: Imper. in . edidit constitutionem pio &bono principe di- PV-ος gnam, ut pupilli, viduae, infirmi, & aliae ut appellanturin miserabiles personae, tu suo tantum domicilio provinciave conveniantur: neque ullo principis rescripto possint inviti alio pertrahi, ne in ipsius quidem Imperatoris aulam. . Ipsis tamen ut integrum sit ac liberum, si alicuius potentiam resormidant, eo recurrere, & adversarium ad Principis cognitionem atque tri
bunal evocare. .' oportet valde humanum &vere Christianum principem fuisse Constantinum, ad quem infi- . mo cuique tam facilis patuit accessus. Sed neque se alioqui Christianum, neque verum principem fore, recte iudicabat. Non causabatur, quod ille olim Philippus Macedo cuidam ani- culα respondit, sibi tantum non esse ocii, ut audiat vulgi causas. Nam & sciebat, cum id praetexeret Philippus, merito ab illa, quam repeli bat, anu audiisse: Νe sis igitur rex. S ciebat divinitus tutelam pupillorum, viduarum, & talium
Personarum, quas potentum iniuriis obnoxias esse constat, suae fidei concreditam esse. Sed pria vilegia nunc omittamus, leges communes Persequamur: ex quibus facile intelligemus, quan