Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

261쪽

T. II.

Εx Tomo secundo ad nos pertinet. I. ALBERTI DE HA ER ad figuram nem p. r. vorum cordis lateris finistri CI. Iuvenis AN DER-S c H i 1, discipuli fui diuinatio ' . Prouulgat hic Ill. Auctor iconem neruorum Cordis, quOS Cl. ANDER SCH persequendos olim commisit. Qui multo labore eos disquisit, et istbulam a Lattenhiner0 pingi curauit. Postea vero, scripta iam disputatione, infelici morbo Cl. A N DER sc H mentis liberum usum amisit. Ill. HAC ERus igitur hanc egregiam tabulam noluit per di, sed, cum disputatio ipsa interiisset, quae delineata ad corpus humanum sunt, et litterarum sensum descriptionibus expressit,

et multa emendauit, litteraS resque ipsas cum tDbula comparanS. Ipsae vero horum neruorum

rami ficationes a nobis hic non nominari possunt, sed Leitores ad ipsam sunt amandandi iconem.

a. De hodierno more examinandi aquay minera' p. II. les, nynaeum ab omnibus erroribus ac commentis repurgato, commentatis, Auctore RUD. AUG. VO-sκL . Primo necessarium esse affirmat, ut fontium medicatorum disquisitio in ipso scaturiginis loco instituatur, Vt aquam accipias omnibus suis particulis constitutivis praeditam, possisque de grauitate specifica recte iudicare; ad quam dete

minandam etiam requiratur, ut cum eadem semper aqua sentana, Cruda, sens medicatuS comparetur. Tum ostendit, non ines e eas particulas aquis medicatis, quas hal fenus assumserunt doctissimi viri. Negat enim inesse iis vitriolum martis, cum post evaporationem eiusdem nihil reperiatur; sed colorem nigrum derivandum dicit, ex martialibus R et et

262쪽

et vitriolico spiritu, separatim in aquis his contentis, saleque vel amaro, Glauberiano simili, vel communi, vel Vtroque. Id quod experimentis, quae instituit Cl. Auctor, comprobatum habet.

2I. Postea non concedit Cl. Auctor, inesse aquis mineralibus sal aleati minerale, cum solutiones vitriolim artis, et Veneris, item que aluminis et sacchari saturni, omnes aliis salibus, culinavi et mirabili Glauberiano aeque, atque a salibus alsalinis praecipitetur. Nec strupi violarum coeruleus Colo mutatus in Viridem, neque effervescentia fontis mineralis cum acidis, alcati adesse probant: prius enim a particulis vitrioli martis constitutivis coniunctis; alterum a terra alcatina, aquis inhaerent dependet. Vt salis alcatini praesentia demonstr tur, requiritur, mercurium Vivum, aqua forti solutum, a sente minerali praecipitari colore aurantio: sal commune, addito aquae medicatae spiritu salis, oriri, et sal mirabile, coniuncto acido vitrioli. Neque salis communis praesentiam inde certam esse concedit Cl. Auctor, quod aqua fortis in regiam conuertatur: nam sal mirabile idem praestat: hinc

ad alia, ut illud probetur, est respiciendum. Sulphur denique, quod pluribus aquis medicatis inest ita optimo ostendi putat Noster, si fons mineralisper aliquot menses putredini exponatur, atque in eundem, super prunis calefactum, nummuS argenteUS reeenS purusque eoniiciatur: qui, ubi subphur inest, breui denigrabitur.

bus cadentium evenaestur, Auctore Io. ANDREAMVRRAY ' ). Mutationes, quae in frondibus, vetustate deciduis, sese manifestent, suis obseruationi- praelecta d. maii. IIII.

263쪽

tionibus hie illustrat Cl. Auctor, quas cum in hortobotanico instruilissimo, tum in siluis nemoribusque instituit. Annuarum plantarum folia plerumque post florescentiam iunctim cum ipsa planta mam cesseere et perire refert; quaedam tamen ex illis et biennibus decidunt prius, quam caulis perea:

quorum nonnulla affert exempla. Stirpes vero arbo

rescentes, quoad casum soliorum, in tres diuidit classes; aliae enim folia per hiemem integra seruant aliae quotannis autumno eadem deiiciunt; aliarum

frondes autumno emoriuntur; colore tamen alieno Varieque contortae atque aridae per hiemem in ramis res aris. Priores pleraeque calidis in terris crescunt; sunt tamen in nostra etiam regione quaedam classes ad coniferas potissimum referendae, quae semperuirentes videntar. Quod in coniseris negat Cl. Auctor pendere a copia resinae, quum Pinur Larix et Cupressiur disticha ONN. folia perdant. Hanc notam speciebus distinguendis etiam idoneam iudicat, monetque non semper harum arborum vigere folia, sed tantum per tres pluresue annos durare, postea clanculum decidere. Foliaemortua iam per hiemem retinent, e nostris, Fagur siluatica, Quemcus Robur, Carpinus Betulus, potissimum si tenellae sunt arbores: inter peregrinas mus Cutinus, et Quercus variae Americanae. Atripsici

Ha imo id peculiare est, ut folia usque ad ianuarii

initium vegeta maneant, quo cum ramis exarescunt et arida remanent.

In foliorum, quouis autumno cadentium, eon p sideratione Cl. Auchor primo ad colorem, varie mutatum, diligenter attendit, eumque esse constantem,

et ad speetes consti tuendas aliquid ponderis habere confirmat. Quaedam folia, etiam viridia, cadunt. Disci superioris, inferiorisque color foliorum CD dentium variat; superiorque prius labem inseriore R 3 contra-

264쪽

contrahit; quod quidem a diuersa vasorum natura fabricaque pendere cognitum habemus. Varios hos colores Cl. MuRRAY ad classes quasdam reduxit, Obseruauitque flavum esse maxime frequentem. Post superficiem superiorem ex plana vel Concaua plerumque in conuexam mutari vidit. Di, rectionem foliorum ante lapsum ita mutari, ut apice suo dependeant: quod quidem in variis varie obseruatur. Gladiusia autem triacanthos folia offert

sursum oblique spectantia, foliolaque imbricatim

petiolo appressa. Hanc directionem foliorum Cl. Auctor icone ex exemplis P0biniae pseudo acaciae, Mori nigrae, Gladit lae triccanthae et Pteleae tris sintne illustrauit.

His praegressis, ipse delapsus foliorum sequi

tur, qui laxiore facto et tandem exsoluto nexu

folii per petiolum cum caule derivandus est, atque diuersus est in foliis simplicibus, a casu soliorum compositorum. Cum enim illa una cum petiolo suo delabantur; in his foliola prius, remanente petiolo

Communi, cadunt. Tempus, quo folia dimittuntur, eandem legem seruat, quae in reliquis plantarum mutationibus obtinet. Nimirum ad variam aeris temperiem se adstringit; eadem tamen serie, quoad species sese concomitantes, vel excipientes. Attendendum etiam ad plagam coeli, stationem vel aere clausam, vel liberiorem atque ad variam arborum aetatem, quae in una specie varietatem temporis essiciunt. Est igitur quaedam temporis conformitas, qu0ad eruptionem et casum foliorum: quae quo pateat, Cl. Auc for quorundam foliorum casum ad temporis

ordinem hic describit. Caussam huius delapsus foliorum Noster non in frigore solo; sed in gemmarum progermi-n tione praecipue ponit, quae, cum emergant, foliorum nexum infirmiorem reddunt. Id tum adiuuant variae accedentes caussae, gelu, pluviae et

265쪽

procellae, quibus perspiratio et inspiratio, omnino

que ascensus humorum impediuntur. - D. AUG. GOTΤLI EA RICHTER Obser P. S uatio uer de bronchotomin ' . Varia, quae Cl. Auctor et in canibus, et in cadaueribus, et in hominibus vivis, circa bron Chotomiam notatu digna obseruauit, hic communicat. Primo, cum glandula thyroidea plerumque descendat, locumque, in quo operatio instituenda sit, tegat, eam vel caute

remoueri, vel inferius tracheam incidendam iubet. Postea non cutem solum, verum etiam telam cel-

Iulosam, pinguedinem, musculos ibi positos, et

quidquid tegat locum arteriae asperae perforan dum, prius separanda existimat, quam instrumentum in tracheam infigatur. Ad instrumentum quod attinet, planus sit fere tubulus oportet, compressus, ad latera tenuis, in medio paullo eleuatuS, ut vulDUS, clauo triquetro factum, plane claudat, ne sanguis arteriam asperam intret, vel aer irrumpat in telam cellulosam: hinc vulgaris acus triquetra reiicienda Cl. Auctori videtur. Praeterea tubulus incuruus recto praestat. Vt itaque incommoda vulgaris instrumenti euitarentur, Cl. Auctor instrumentum Composuit, quo operatio bene succederet. Est illud Ian Ceola, Vaginula, praeter cuspidem, unius lineae longitudine prominentem, latens, an CepS, et cum

Vagina incurua. Quae una cum vaginula tracheae immittitur; postea vero extrahitur, vulnere, a vagina

clauso.

His de cirsocele et hernia infestinati incarce, p.rata quaedam annectit. Priorem, quam alii rarum dicunt morbum, frequenter obseruauit, putatque, saepius cir cete in fuisse a chirurgis habitam pro epiplocele: cum qua, praesertim in malo aucto, plurima communia habet. Differre tamen ita dicit,

lecta d. 3 august. IIII,

266쪽

us cir celes tumor lente increscat decrescatu tumorisque augmentum ex inferiori regione ad a

nutum quasi adscendere videatur, atque compressio annuli ab dominalis eam augeat. Multis iisque periculosissimis symptomatis, quae Cl. Auctor enarrat, stipata est cirsocele: hyeme eam minui obse uatio docuit, saepe sequitur hydrocele. Vix curatur, si diutius durauerit, initio enim suspensorium saepe iuuat,) nisi castratione, quam Noster certum neque periculosum iudicat auxilium. Si enterocele coniuncta est, haec priuS aperienda reponendaque, deinde funiculus spermaticus resecandUS. In hernia intestinali clysteres ex fumo tabaci non solum plerumque inutiles, sed noxios etiam iudicat, si infestina inflammata fuerint. Symptomata eius varia, subinde mitiora; quae tamen semper sunt metuenda. Caussa mortis non semper est

sphacelus, sed aliud quidpiam, Cl. Auctori non

plane cognitum. In duobus enim aegris, praeter insignem intestini incarcerati friabilitatem, nihil, quod laesum esset, inuenit. Reperit etiam in operatione cuiusdam herniae fibrillam, quae Uno extremo annuli posteriori parieti, altero intestino adhaeserat, atque repositionem impedierat; ea vero dissecla, intestinum, iam valde inflammatum, feliciter reponebatur. Bracherium serreum elasti. Cum, quod annulum blanda et aequali vi comprimat, coriaceis vel linteis praefert.

reductione rerum 'ssilium ad genera naturalia protν-p9rum ' . Petrificata melius Hostilia dici, doctrinamque de iis et oryctologiae nomen mereri, et ut quartam disciplinam reliquis historiae naturalis partibus adiungendam putat Cl. Auitor: deinde plura I praelecta d. 6 tui. 177I.

267쪽

plura de sessilium antiquitate, et huius disciplinae

utilitate in omnem historiam naturalem docte et eleganter disputat :atque, cum fossilia in ordinem redigere necesse sit, praestare assirmat, eadem ad easdem classes, eoSdem ordines, gener eadem, eaSdemqu*species reducere, quo ante petrefactionem fuissent xeserenda. Diuidit igitur ea, in nota, ignota, quo rum pro pa latens, eaque vel ex coniectura ad . Pr typum quoddam reserenda, vel fini oryilologiae subiungenda, veteribusque n0minibus nomi-n nda putat; et ignorabilia, quae ita sunt deforma ta, Vt, etiamsi eorum pro pa cognita sint, non tamen ad ea reduci queant: quae igitur ex orythologia eiicienda, lusoribusque relinquenda arbitratur. Tum fossilia sunt vel totalia, quae integrum reserunt pr0 typum; vel partialia, quae partem eiuS-dem aliquam tantum exhibent: Totalia in ordine partialibus antecedant oportet. Denique, quoad modum, quo fossilia sint mutata, nominat ea I in immwtata, quae vix ullam subierint mutationem;

tasti fato; 6) imprest a et 7 redintegrata. Conuenit igitur systema Cl. Auctoris in pleris que cum Lin-neano, cuius hic specimen γ oolithorum addit. Tetrapodolithum hominis omnino dari negat. P Praeterimus alios tetrapodolithos a Cl. Auctore, hic diligenter collectos et ad species protyporum reductos; illius tantum mentionem inliciamus, quem in Rustia accepit, atque tetra dolitauin cerui ignoti, quem alcen fuisse coniicit, nominat, atqu*icone illustrauit. Ostendit illa portionem Cranii, cum cornubus difformibus, forsan exostoli laborantibus. Ornitholithos veros non agnoscit Cl. Auffox: rostra enim avium, quae ab AustOribus iudicantur, sepiarum rostra fuisse suspi-R s Catur.

268쪽

catur. Ex amphi biolithis, , amphi biolithos tesim

dinis dubios habet; affert autem, praeter ali OS RL1NNAgo dictos, amphibi olithos Raiarum. De ichthyolithis monet, eos fere omnes ad duo genera piscium esse referendos, nimirum ad Plestioresteuet Anarrhicham: reliquos esse ignorabiles.

differt itio de membrana fetur pupillari '). Primo

ostenditur membranae huius inuentionem nostris

temporibus ab Ill. HALLERO et CL. WACHEN

DORPio esse factam, eamque esse diuersam ab A L-DRO UAND 1 velamine, quod sit tenuis pellicula,

inter iridem et extremum corneae marginem haeren S; eamque etiam a Communi quadrupedum carniuororum differre. In omnibus reperiri qua

drupedibus, probabileque esse, quod omnes utero viventes pulli, praeter auium pisciumque, ea sint instructi. Tempus, quo haec pupillaris membrana appareat, Cl. Auctor diligenter disquisiuit, illudque in variis animalibus esse varium obseruauit. Ab initio muci cuiusdam instar videtur;

quinto vero mense in humanis, Vaccinis et equinis, conspicitur, in reliquis animantibus eo maturius, quo breuius grauiditatis tempus iis est concessum. Quonam tempore, aut qua ratione haec membrana dispareat, nondum Constat. Versus finem octaui et per nonum mensem, minuantia quaedam vascula

vidit, in maturis fetubus vero plane abfuit. In iis tamen , quae clausis palpebris nascuntur, fetu bus, membrana pupillaris per quoddam tempus remanet. Id quod confirmat exemplum pueri coeci, per aliquot annos ad mortem pupillari membrana instructi: qui, cum eum mortuum anatomice disquireret, oculumque massa ceraeest iniec una lustra-I d. 6 april. IIII.

269쪽

Iustraret, obtulit, cornea detracta, iridem coniunctam cum membrana pupillari, cuius vasa nitide

erant repleta. ParS eiu8dem membranacea, natu

rali erat paullo robustior; ceterum ei plane similis.

Ex hac igitur membrana remanente coeCitatem ortam fuisse apparet Quae naturam huius membranulae concernunt ex P. I xἶCl. Auctoris obseruationibus eo redeunt, ut sit membrana tenuissima, pallida, continuata ab iride, instruuturque numerosis vasculis, quae a ciliaribus et decoloribus circuli iridis secundi, et lentis crystallinae vasculi S Oriantur ; ipsa vero membrana a crystallinae lentis

capsula sit diuersa. In icone addita egregie pupillaris membrana, vasis eiusdem iniectis , cum ab anteriore, tum a laterali parte, repraesentantur. VIII. RUDOLPHI AUGUSTINI vo GEL Ρhil. et

Medic Doct. Archiatri Regii et in uniuersitate Gottingensi Pros Medi C. Ordinar. CtC. academicae praelectiones de cognoscendis et Curandis praecipuis corporis humani aD sed tibus. Gottingae apud Viduam Abr. Vandenti Oech I772. 8. pagg. 668. Praeter dedicationem, praefationem, tabulam totiuS Operis, indicem et addenda. Νouem classes morborum constituit Cl. VOGEL, eruditus, felix et prudens medicus, iisque Ordines subiicit, quaxum prima spectat febres. Altera classis profluuia continet, quae in duo ordines dispescuit, nimirum in haemorrhagiar et apo senoses. Tertia classis pertractat epischses. Quarta dolores Noster persequitur. In quinta spasmi describuntur. Classis sexta adynamias complectibtur. Clastis septima hyperael hises declarat. Octaua

270쪽

octaua enthm ny enarrat. Et nona denique classis morbos mentis expendit. Febris, quae et morbus, et medicina est, idea communi considerata, primum pertractat Noster intermittente S , inter quas et decimanarum et vltramentionem feeit. Nec minus dispescit Cl. Auchori termittentes in benignas et malignas, harum magnam Collectionem recensuit Cl. MEnicvs D,

quem Noster hic commendat. Ualde pernitiosum symptoma, quod febribus intermittentibus se adso. ciat, est sop0r, qui primo aut altero frigoris in stadio incipit paroxysmo, ac plerumque in letalem apoplexiam abit. Raro periodicam obliuionem relinquunt. Eiusmodi febres apopleificae et sepo- rosae interdum epia emico more grassantur, testibus

que. Ex vehementiore animi affectu vidit Noster, tertianam in tenera muliere in soporosam mutatam; nec tamen letiferam, Cum semel tantum incideret. o. Causam materialem harum febrium Noster ponit in pituita, lympha, bile seorsim vel coniunctim

vitiata. Tertianae exquisitae in corpore iuuenili, et visceribus haud laesis plerumque per duodecim horas durant et quinque, septem aut nouem circuitibus iudicantur. Accedentibus eviorescentiis labiorum tertio vel quarto paroxysmo, iudicatur febris septimo. Tempestas et anni tempora Curationi febrium harum nec seruiunt, nec officiunt. Quartana interdum furunculo in buccis soluitur.

Curation EIvso. Gesbiebre periodifcber Maochbeiten lΙI3.