Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

231쪽

Insunt ergo plantae eximiae, multaeque r

xiores, quorsum spei fit praecipue radicum Gin e et Ninsi historia et Panacis quinquefolii icon, a

Cel. E HREaeo data; Acmelia nygnnica, Dorsse: niue quatu0r nondum definitae species, Cardamomi varii fructus, in ossicinis conseruati, et icon exhorto Malabarico desumpta, quae semina Cordami mi minoris exhibet. et s. p. Inter varias Helisborii COnes oecurrit una, nondum determinata, orien-

totis flore roseo inscripta, quae vero multum Conuenit cum nigro, huiusque duae aliae apponuntur VarietateS, quarum prior solo corollae colore differt, tum lutris, tum rubicundis venis variegato;

altera copiosiores radicis fibras habet, et corollam viridescentibus et roseis venis pittam. Aliae duae varietates cum Helleboro viridi proxime Conueniunt, et modo radice, habituque minori differunt. Nonnullarum quoque plantarum, in prioribus centuriis minus accurate delineata-xum, nouae additae fuerunt leones; ut sunt: Nar acum Leontodon , Verbasium Irin fur, Atris' exhortenstri Rhur Cortario; Conii morulati etiam repetita

et emendata figura cernitur. Solanum tuberinum, iam Tab. 3 . delineatum, Variis radicum figuris illustratur, varietasque peculiaris additur floribus purpuris, tuberibusque nigri cantibus conspicua. Plura in commendationem operis huius addere, superfluum esse existimamus, facileque speramus, fore, ut rei herbariae cultores, qui illud incompletum, vel prorsus non postident, eo nunc finito, vel partes suppleant, vel integrum sibi comparent. Integrum opus continet sex Centurias plantarum, totidem, imo, cum nonnullae duplici tabula ex pressae sint, pluribus tabulis delineatarum, viviS-que coloribus pictarum. Textus vero cum praesa

232쪽

tionibus, indicibus, et variis auctorum, in operocitatorum, catalogis implet. 6 alph. ITI. plag. Iungamus hinc aliud , quod eadem ac Blackwellianum fata habuit, opus, et ante plureS annos inchoatum, nunc demum absolutum fuit. Est illud: 1ΙL

Thesaurus rei herbariae hortensisque uniuersialis, exhibens figuras florum, herbarum, arborum, fruticum, aliarumque plantarum Prorsus nouas, natiuis coloribus depictas, atque idiomate tam Latino, quam Germanico describens eorundem parteS, formam et habitum, nec non usum in ossicinis pha maceuticis , Vita communi et medicina.

apud GEORG. WOLFG. ΚΝΟRRIVM. Treeentas et unam continet tabulas, eaedemque exhibent plantas, vivis coloribuS, et Vl- plurimum nitido depictas, tercentum et triginta, quarum

233쪽

quarum nonnullae quidem indigenae sunt et vulgares , aliae vero, 't multae , exotissae a C rariores;

et inter has succulentae variae, praecipue Aloes, Mesembryanthema, Calli, Cotyledones ete. magnam operi aestimationem conciliabunt: hortensium etiam varietates, quae quandoque additae fuerunt, eiu S pretium potius augebunt, quam imminuent, cum fere omnes multiplici florum coloro sese commendent. Quaelibet autem icon plantam in naturali magnitudine, eiusque non modo totum habitum, sed et floris fruinisque faciem optime repraesentat: minores quoque, et separatim appositae figurae floris fructusque partes, variis modis, naturali et aucta magnitudine. depictas exhibent, ita, Vt omnibus, ad naturam accurate expressis, perfectisque iconibus non minorem gratiam reportauerit MNORRIus, qui ab anno quinquagesimo ad sexagesimum primum, quo evivis secessit, tabulas omneSPerfecit, delineauit, in aes incidit, elegantiquo Penicillo pinxit, ac propriis sumptibus edidit.

Praeterea etiam de explicatione tabularum,

iisdemque addendis annotationibus sollicitus suit: quem laborem in se quidem suscepit Tubingen

aliis laboribus impeditus, KNORRI V Μ seqUi, Ut tabulis explicationem statim addere ne C potuit, negvoluit. Tabulae enim nullo seruato ordine, partitis vicibus, editae, et littera quadam adscripta notatae fuerunt, ita, ut, finito tandem opere, Omnes secundum alphabeti ordinem collocari possint. Cum itaque ad unam litteram pertinentes, siue unai quasi classem constituentes plantae, non simul et una vice, sed longiori saepius interposito tempore, in publicum prodirent, Commentator quoque noctvna serie textum elaborare potuit. Hinc etiam

234쪽

sactum, ut maxima commentariorum pars, mor tuo demum pictore, Upis exarata fuerit, imo imperfectum mansisset opus, nisi beati viri haere. des et de hoc, et aliis, a KΝORRIO in Cepti S, nondum vero absolutis, operibus seuere cogitassent, novamque curam adhibuissent. Rogarunt itaque Cl. GME LIΝvΜ, ut laborem continuaret, qui etiam magnam commentationum partem successive elaborauit; ast, praematura mo te defunctus, vix dimidiam partem absoluere potuit. Licet vero Huius obitus nouam absoluendo operi moram fecerit; omnem tamen curam adhibuerunt haeredes, ut per alium, rei herbariae peritum, textus continuaretur; inuenerunt 'UO-que eundem in nos io, Wittebergensium Prose sore; antequam vero Ille manum operi admoueret, ardenti febre an. I 77o Obiit. Huius autem vices, rogantibus haeredibus , in se suscepit alter Wittebergensis Professor, Cl. BoKHMERvS, et, quae deficiebant, suppleuit, absolutumque opus exhibuit. Licet vero textus a duo bus Auctoribus conscriptus fuerit; satis tamen sibi similis existit. A constituto enim tramite non recesiit BoEHMERVS, descriptiones modo plantarum, et Charactere S praecipue genericos magis contrahere, integra auctorum loca rarius adducere, repetitiones omnes sedulo eu itare, et utique breuitati studere voluit; cum e Contrario G ME LUNvs Variorum auctorum definitiones addiderit, quaeque de plantis singulis auctoris, vetereS praecipue, tradiderunt, eorundem verbis repetierit, et hinc nimis copiosam, Lectoribus saepe in Olestam, commentationem exhibuerit. Praeter textum alia quoque noRHΜΕRVS prstestitit, quactinatorem, operi persectionem conciliare deberent.

235쪽

Nonnullis enim tabulis, siue plantis salsa adscripta

fuerant nomina, speciesque non semper accurato determinatae; eiusmodi errores sollicite correxit, et quaenam, in icone repraesentata, fuerit planta, aperte docuit. Indices quoque generaleS nominum, ex variis linguis adductorum, composuit, et praefationem, mense ianuario 177 i. signatam, historiam operis recensentem, praemisit. Bolanicis igitur, aliisque, qui consideratione plantarum delectantur, gratum fore hoe OPUS, Certissime speramus, illudque omnibus Commendamus, licet alphabeticus tabularum ordo, in utraque parte repetitus, et pri0ris partis explicatio, plagularum custode et paginis non cohaerens, aliquam dissicultatem parere videatur; quae tamen nulla erit, cum absoluto nunc opere et texfuS,

et tabulae saeile in ordinem redigi, et compingi possint. IV. D. IOH. CHRISTLIEB ΚΕΜΜΕ orianthium

i. e.

D. IO. CHRISTLIEB REM ME introductio in medicinam Vniuersiam. Variis dissertationibus iam clarus KEΜMIus in succincta praefatione de fine, quem sibi praefixit,

loquitur, in usum scilicet academicum huncce conscripsit libellum , quo eo explicando studium medi-r s cinae

236쪽

cinae redderet facilius. Viam , quam alii sunt anto ipsum ingressi, magis reliquis, quam perre it. Praemissis tum definitione, diuisione usuque, diuidit

tractationem ipsam in tres partes. P. 6. Prima itaque pars de natura medicinas agens in quinque i ferum distribuitur capita, quorum, Cum singularia etiam a Cl. Auctore, praecipue in quari fuerint praestita, dabimus nunc delineationem.

Primum caput tractat naturam, usum, et necessitatem medicinae in genere. Natura Vero determinatur ex obiee o docendique methodo: sub eo sanitatem et morbum a statu sano et morboso distinguit; in hac scientiam medicinam esse ostendit. Quo melius pateat usus, praemittit definitionem no strae scientiae: ille vero consistit in eo , ut sanitatem praesentem Conseruet, amissam restituat, deinde accuratiorem corporis humani exhibeat cognitionem, tum iudicium a iudice ferendum interdum determinet et tandem applicetur nonnunquam ad alia corpora animalia. Neuessaria ideo inuenitur, quia naturae vires plerumque corruptae, vel iusto debiliores, mortales in prospiciendo suae sanitati imperiti, reperiuntur: quod denique et ex historia, et catalogis demortuorum conserendis constat luculentissime. p. Io. In iezundo capite theoreticas partes physiologi rem primum, cuius obiecta sunt sanitas perfectissima, limitata, vita corporis humani, signa sanitatis, vitae et mortis; deinde pathologiam, huiusque Partes recenset. In notula priori subiecta bene discernit assiones et functiones, in posteriore definit et diuidit caussas, symptomata et signa, addi, que denique rationem, cur semiologia, et pathologia chirurgica seorsim proponantur. Progreditur nunc

ad practicas, primo ad diaeteticam, cuius subsidium est:

237쪽

est materia alimentaria: deinde ad therapiam, e distinctione inter remedia medica et medicamenta Dicta, ad partes ab ea, ob nimium ambitum, disiunctas, ad materiam medicam puto, pharmaCologiam, materiam Chirurgicam progreditur. Hic simul definit venena , et refert ea iure ad pathologiam et therapiam generalem. Diuisa thera pia in Feneralem, ubi LuDWIGII therapiam laudat inprimis,

et specialem, hanc dispescit in chirurgicam et in stricto

sic dictam. Chirurgia constat ex materia, et pathologia ehirurgica, et therapia, practica eius, ad partum spectans, pars, dicitur ars obstetricia. Medicina clinica est theoriae et praxeos medicae parti uim applicatio ad statum morbosum, ideoque non singularis pars est: huc etiam pertinet consultatoria Tandem tertia praxeos pars medicina forensis sequitur. Tertium caput de medicinae fontibus genera' p. libus, experientia, ratione, usu loquendi atque auctoritate agit: et deinde de specialibus tractat, nimirum

dU C. h. natura, animae Corporisque nexu, et in dolo agendique modo aliorum extra nos positorum. Ex

quibus egregias Valdeque utiles conclusiones in fino

derivat.

Quartum caput de medicinae certitudine, quam praemo tam acute, quam Cl. Auctor elaborauit, agens, docet, medicum ciuium suorum salutem non in in- Certo ponere, modos concludendi, fontes incertitudinis et limites nostrae scientiae detegere. Itaque nunc se conuertit ad inuestigandam certitudinem sensuum internorum et externorum, fidei, ratio ebniorum, tandemque sontium medicinae specialium

Ob occasionem, ipsi datam, fert suum de medicorum erroribus iudicium. Ex his praemissis colligit, medicinam iure nomen scientiae, eiuS vero Partes practicas tam artis, quam scientiae nomen Proin 'xeri,

238쪽

xeri, inque systema posse redigi. Hoc quidem a Lhuc est imperfectum; attamen non deridenda sunt omnia ideo facta tentamina: auctor enim systematis, non prorsus ingenio destitutus, magis magisque ad perfecti oa em illud perducet. Denique diiudicat hyphotheses in medicina. Quintum caput succinctam historiam ortus fatorumque medicinae tradit. p. 8 r. Secunda pars de medicina addiscenda exponit, requirit Cl. Auctor primum notitiam Graecae, Latinae, Anglicae, Gallicae et Italicae linguae, deinde philosophiam, mathesin, physicam. Haec ultima diuiditur ab eo in historiam et scientiam naturalem, illa continet Eoologiam, quae supponit anatomiam: phytologiam, quae iterum in duas abit partes, in philosophiam botanicam, quam Auch. theoreti Cam, et botan eam, quam praeficam nominat, postea etiam continet minera logistin. Nunc de harum scientiarum usu, historiae medicinae diuisione, auxilia. tricum scientiarum abusa, ordineque, quem tiro medicus in audiendis praelestionibus sequi debes, loquitur: denique monita sedecim valde utilia illi tradit.

Tertia pars de medicina laetenda agens, praemissis huc pertinentibus definitionibus, distribuitur

in quatuor capita. Primum conuenientissime incipit ab usu experientiae et rationis in medicina, indeque docet, quomodo obseruatione S de corpore humano aut sano, aut aegro, aut mortuo, porro de animam libus, medicamentis et venenis sint instituendae et ratio usurpanda. Secundo

239쪽

Secundo in capite de medici practici ossiciis dis- p. Ior. serit, generalibus et specialibus, quae ultima reipublicae, aegris, suis collegis, pharmacopolis, Chirurgis , obstetricibus sibique ipsi debet praestare. Addit hic quaedam de experientia practici usuque theoriae in praxi, et quaestionem illarii mollet, antheoriae peritus sit felix practicus 3 potest quidem

talis euadere, sed ideo nondum est; etenim qualitates ad exercendam medicinam requiruntur, quas docet solus usus, utpote magister optimus Contra pructicus, theoria non instructus, est medicaster. Ad tertium caput nun C deuenimus, quod de p. Io S. medico docentu seu professore simulque de lingua, in qua docendum sit, agit: probare annititur hic Cl. Auctor, Latinam non Germanicae esse praeserendam.

Vltimum denique caput quam breuissime tra' p. m. dii scriptorum medicorum diuisionem, regularum fontem et linguam, quibus in conscribendis libris sit utendum.

240쪽

Memoires et observations anatomiques, Physiologi ques et physiques fur roeli, et suries maladies qui affectent cet organe; ave uia precis des operations et des remedeSqu'on doli pratiquer pour les guerir. ParMr. JEAN J ANIN, Mailre en chirurgie, oculi ste de la ville de Lyon cet. a L OncheZ les fieres Perisse a Paris chen P. V. Di sit te jeuiae I 772. 8. pagg. θ7ψ. PrRςxςr dedicationem et prooemium.

i. e.

Commentarii et observationes anatomico physiologico physicae super oculo ejusque ino bis ; cum synopsi operationum remediorumque, iis medentium, Auctore IO. I AN IN. Si scripta medica, quae iudicio ac ratione Consignantur, grata nobis sunt, ea Certe non minora videntur, quae, Cum ad praxin ducant, rationem bonam, ab ipsa experientia, obseruationibus superstructa, confirmatam, produnt. Communicamus hie eiusmodi Commentarium, qui, nouarum

Veritatum dives, concinnitate sua atque subtilitate bonisque et fidis obseruationibus plurima harum verum scripta longe post se relinquit. Tractationibus ipse,, quae omnes, etsi non iusto ordine sequantur, oculum spectant, compositus est. Praemittitur tractatio a natomico physiologica oculi, Vbi breuiter Cl. Auctor, quae a Cel. ZINNIO ) fimsius exposita sunt, congessit; nec quidquam ibi