Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

51쪽

detrectant lolio temulento, Oenanthe crogata, Conio maculato vesci. Plura exempla stirpium, quae quibusdam modo animantibus noxia sunt, inuenimus in hyoscyamo , phytolacea , kalmia latifolia, veratro albo. Mirum quidem videtur animalia minutiora, ut aues quaedam et insecta, multas acres stirpes ingerere sine damno; prout lo-xia cardinalis semina capsici, psittacus quidam semina carthami, gallinae petiueriam deuorant, et

varia insecta ranunculos, nerium, riCinum, latropham et veratrum album. Phalaena neustria euphorbiam consumit, et plinus fur ne in moschi quidem pilam oua ponere dubitat, et nicotianae puluerem sternutatorium acrem, sibi in cibum vindicat. Plures quidem caussae sunt esset ius in variis ani, p. 2I. malibus varii. In plantis saepe vim mutat solum, Clima, aetas. Facilius illa sese exserit in animali iuniori, quam seniori. Multa ingerit fame impulsum, quae spernit iam satiatum. Multa non curat sub misceta nutrimenti praestantioris, neC ventriCulus alimentis et sordibus resertus tam facile est e-ctum percipit, ac vacuus. Saepe vitium in minus commoda dosi consistit, et repetitione opus est.

Sed, etiamsi in hisce omnibus nihil vitii subsit: spe

euentus tamen saepe excidimus.

Experientia igitur, in ipso corpore humano ca- p. 22.pta, certissimum iudicium de vi medicamentorum fert. Quomodo haec ipsa tutissime perficiatur paucis Cl. Auctor declarat, hacque adhuc opus esse imdicat ad explorandam commodam medelam Contra epilepsiam, maniam, phthisin, hydropem, cancrum et ad mlasma variolosum, in minimo germine e stinguenaum. Habita hac oratione, academia scientiarum OrnBL Equitis A ROSENS TE is, qui tum praesidis Tom. XIX. P.L. D mutab

52쪽

munere fungebatur, testimonium animi sui erga Cl. Auctorem dedit valde honorificum.

Novae species insectorum. Centuria I. Auctore IOANNE REI NOLDo FORS TERO,

S. A. S. Londini, apud T. Dauies, IIJa. 8. P . T.

Insecta a Cl. Auctore, qui iam iter in Australes regiones instituit, hic descripta partim Angliae sunt indigena, partim ab exteris oris aduecta, ex India scilicet, China, America septentrionali et freto Gaditano. Plurima noua sunt, vel antehac nondum satis verbis depicta, o innia vero in nouissima editione systematis Linnaeani desiderantur. Tabulas addere Cl. Auctor superuacaneum duxit, cuni descriptiones tanta C xa et diligentia exarauerit, vi icones minus necessariae sint. Secundam centuriam se proxime publicaturum esse pollicetur. Plurima ex insectis ad coleoptera pertinent, paucissima ad lepidopteroxumordinem, nulla ad apterorum.

53쪽

h. e.

Historia Academiae regiae scientiarum et elegantiorum litterarum Berotinensis. Ann. 1762. 1763. I 764. 176S. 1766. I 767.

1768 et 1769.

ariae omnino caussae, quas hic enarrare nimis longum foret, per satis longum temporis spatium impediuerunt, quo minus de commentariis academiae regiae Berotinensis ad Lectores nostros referremus; quibus remotis iam ea, quae ex octo hic commemoratis voluminibus propius ad nos pertinent, breuiter hic indicabimus. In commentariis anni 1762 continetur primum A.176zobseruatio de ranis, qwae ex fi re, qu vemem uligi P. S. transigere solent, excitatae fuerant. Notum est ranas, ut alia frigida animalia, vel in aqua, vel extra

54쪽

aquam per omnem hyemem sopitas quasi esse. In

hi S ex LEV KΝHOECKII Obseruationibus vis

contractilis cordis et arteriarum valde debilitata est actiones naturales animales penitus silent; vitales vero debiles sunt. Eiusmodi ranas, quae mortuae quasi ex aqua extractae fuerant, Cl. GLEDIT SCHcaloris gradu sensim auito exponens, eo ita disposuit, ut exeitatae nutrimentum quaererent, imo inter se coirent, et quidem frequentiuS, quam Vernali tempore solent. Post coitum tamen, viribus exhaustis, mortuae sunt. Cl. L ΔΜ BERY experimenta circa pontar se iret grauitatem specisses variarum solutionum salium

fauniures . Coniectura physica de variis mutationibus super μιiei globi terrestris, Auctore Cl. s V L Z E R. In omni globi nostri superficie plura vestigia occurrunt, quadeum magnas mutationes olim subiisse ostendunt, cum fere ubique variis stratis tegatur, quae ex lapidum, crystallorum cet. fragmentis proiectis et arena Constant, nec in eo loco, ubi reperiuntur, nata, sed elonginquo huc translata fuerunt. Saepe in locis

a mari longe remotis corpora marina reperiuntur,

atque haud raro strata, de quibus diximus, non eo O dine, quem grauitas Corporum, quibuS Componuntur, specifica necessarium reddebat, sibi incumbunt; sed saepe leuiora inferius, grauiora superius sita sunt. UOC phaenomenon, quod ubique se intuentibus osteri, plurimis hypothesibus ansam dedit, quibus physici illud explicare tentarunt. Cum Veroeae omnes Auctori Cel. non satisfecerint, nouam hic proponit, cuius idea in itinere, ad montes Hemciniae siluae suscepto, ei nata est. Assumit nimirum, Omnem terram olim aqua tectam fuisse, ita tamen Ve

55쪽

Vt iuga montium altissimorum v. c. alpium, Pyre' naeorum cet. quos ut primogenios monteS considerat, tanquam totidem insulae e mari undique eminerent, et lacus varios, in vallibus inter hos montes existentibus inclusos, haberent, in quos rivuli, e montibus defluentes, effunderentur. Iam si unus ex his lacubus, fundo eius a lapidum fragmenti S, e montibus in eum delabentibus, sensim ele-Vato, aquam Omnem non Continere potuit, aut te Tae motu Catena montium, qua ab alio separabatur

quodam in loco, disruptus sit: aqua, hac apertura falla, ad vicinum lacum, et ex hoc ad mare fluxit, fundum eius fragmentis lapidum, quae secum adduxit, impleuit et ita eleuauit, ut continens seu planities ad radicem montium posita oriretur: qua , uti notum est, stratis variis tegitur, quae ex ruderibus montium, vi maris destructorum, composita sunt. Descriptiones duorum aeth iopum asstrum negres' P. yy.

blancs communicatae a Cl. CASTILLO N. Hamrum prima ex litteris Cl. CASΤKL, altera ex epistola Cl. FERMIN est. Confirmatur his, id quod

aliae similes historiae demonstrant, nasci ex aethiopibus persecte nigris nonnunquam homineS, quorum cutis alba, cerae instar, sit, et qui crines et reliquos pilos albos habeant. Iris igneum quasi colorem ostendit et in tenebris lucet; coniurassiua autem pluribus vasis rubris pingitur. Noctu melius ac inte diu vident. Commentarius se coagulatione quadam fingulari, P. IO Lauctore eodem Cl. CASTILLO N. Aqua simplex destillata, quam Cl. Auctor in vase vitreo frigori mens. Decembr. I 767 exponebat, congelata est singulari modo, ita, ut nucleus in medio eius oriretur,

56쪽

ex quo undique radii egrediebantur. Hoc phaenomenon pluribus experimentis, a Cl. Auctore accurate institutis, occasionem dedit, ex quibus cogno-Vit, aquam non coctione singularem hanc congelandi proprietatem acquirere, sed tantum si in va-Pores resoluta, i. e. destillata suerit. Ex commentariis a. 1763 ad nos pertinent: Cl. GLED1ae scri dissertatio botauica de corpo-

rei, volva alba, fructu obscuro, seminibus subrotundis albicantibus descripsit, et quem Noster se perdon carpobolum) volva calyciformi, limbo r diato colorato patente: vesicula seminali proiectili

vocat. In sylvis obscuris nascitur et eam singula rem proprietatem habet, ut vesiculae, quibus semina Continentur, maturae disrumpant, et basi vesiculae subito constricta, semina haec eiiciantur, emque ratione dissipentur. Contractio haec et seminum eiaculatio ex Cl. SVLZER 1 obseruatione ab

exhalatione liquidi, his vesiculis contenti, pendet, qua penitus fere facta, quod superest liquidi in v pores dissoluitur elasticos, quorum vi vesicula disrumpitur, qua contracξa et filo, quo semen capsu. lae adhaeret, disrupto, illud proiicitur. De variir in frumentis acuisicis Cl. LAMBERT disierit, et calculis mathematicis figuram determinat, qua eiusmodi instrumenta praedita esse debent,

ut effectum maximum edant. Commentari ur primur de rembra gris a. Commentarius hic cum sequente nuper a Cl. FELD-

57쪽

MANN, medico Ruppinensi, ad Cel. ΜARGIRATI misius est. Continet vero relationem Ill. ABKLEvEN, gubernatoris Ternatea sis. Ex hoc pateteres ambrae dari species, quarum prima cinerea sit, maculis seu radiis fuscis instructa , quae optima est, et suavem colorem habet. Reliquae duae magis impurae et obscvro colore praeditae sunt, azodorem ingratum spargunt. Putat vero Cl. ABKLBVRN, id quod per experimenta chemica, in se-Cundo commentario relata, magis adhuc confirmatur,) ambram gris eam ex petroleo oriri, quod ex fundo maris ad superficiem eius defertur ac ibidem sale marino et solis calore induratur. Hans ambram griseam aues, et praecipue pisces, et inprimis tacet avide deuorant, in ventriculi vero Caloro funditur, et ita mortis eorum caussa est, aut eos

stupidos reddit, ita, ut ad xipos delati facile capi

queant. Haec ratio est, cur in ambra gris ea sist pius testacea, lapilli, insecta, auium rostra reperiantur, et cur tam saepe insignia fragmenta ambrae e piscibus extrahantur. Optimum signum, quo puritaS ambrae cognoscitur, est, sit aqua puluis

eius subtilissimus in fundatur, ut herba theae, cui aquae puluis hic supernatare debet.

Secundus commentarius ana in chemicam ame p. o s. braemiseae Molaccenyis continet a Cl. KR TELE, qui Batavii in India orientali medicinam exerCet, factam. Sumsit nimirum duas uncias ambrae purissimae, ab omnibus corporibus alienis repurgatae, eaSqUe calore I 8o graduum thermometri Fahrenheltiani destillationi in balneo arenae subiecit, quem caloris

gradum sub fine destillationis ad gradum so o die itherinometri et vltra auxit. ostinuit vero scrupulos quatuor liquidi pellucidi acidiusculi, olei pellucidi flavescentis uncias tres cum semisse et D grana

58쪽

grana sedecim, tandemque olei obscurioris coloris et grauioris drachmas sex. In fundo cucurbitae drachma una materiae durae, nigerrimae et splendentis remanebat. Magna tamen olei portio per fissuras luti penetrauerat. Nullum sal volatile Obtinuit, quod se obtinuisse Cl. GE OFFRo Y refert. P. I 32. Unciam deinde semis ambrae cum vnciis quindecim aquae pluuialis purae cucurbitae inclusit, ut inexperimento priore destillationem fecit, quam eo VSque continuauit, donec liquidum, in cucurbita contentum, fortiter ebulliret, et dimidium eius in recipientem iam transcendisset. Tunc in recipiente aquam leui lacteo colore imbutam, ambrae odoro Ρraeditam, nullum vero oleum reperit. Cuzurbita autem decoctum leuiter fusco colore tinctum, et turbidum continebat, sapore amarum, Odore autem fere penitus destitutum, cui oleum profunde fuscum, tenax et vitro adhaerens supernatabat: quod ipsa ambra, sola in aqua coctione mutata, erat, quae tamen odorem suturi specificum retinuerat. In fundo cucurbitae nulla materia terrestris reperiebatur. Ambram solutam infundebat iterum aqua pluuiali eamque destillabat, idque tertia vice repetebat. Decoctum tunc sere nullo colore amplius

tinctum erat; collecto vero omni liquido, quod in tribus hisce destillationibus in cucurbita remanserat, illud in spissauit et extrasti gummosi paruam portionem amaricantem, nullum vero sal volatile obtinuit. Ambram liuuidam miscuit fistulis, quibus ad sugendum fumum tabaci utuntur, ConfusiS, CX eaque ignis vi oleum empyreumaticum obtinuit. Reliqua experimenta, quae ambram in spiritu vini p. I 3 . penitus dissolui docent, praeterimus. Ex omnibus

vero Cl. Auctor concludit: ambram, cum oleum eiuS cum aqua non transeat, sed in retorta remaneat, non ad vegetabile regnum, sed ad mineraleporib

59쪽

pertinere. Substantia vero gummosa, quam Auctor ex decocto obtinuis, vix pondus grani unius habebat. Cum ambrae destillatio nullum vestigium salis volatilis alca lini ostendat, ea animalis preis piau non esse potest; odor vero empyreumaticus, quem varia producta habebant, sale marino impuro et inprimis principio eius ammoniacali adscribendus esse videtur, quo ambra in aqua marina fluctuans , in qua tanta animalium copia reperitur, imbuitur. Hinc ad minerale regnum pertinet, et a succino differt, licet sal volatilis acidus in destillatione eius non repertuS sit, qualem tamen ambrae inhaerere sapor acidiusculus extram gummosi Initium commentariorum a. 176 facit: a 376 Cl. MARGGRAFF Commentarius, qu0 demon- P. S.

Illantur ex tartaro sint alcati sxum, ope actaeorum, Heigne educi posse D. Tartarum sal acidum vegetabile esse, omniaque salia alcatina fixa vegetabilia

ignis ope demum generari, omneS fere chemico-xum scholae docent. Interim Cl. Auictoris hic recensita experimenta ostendunt: tartaro, in aqua ebulliente, soluto, si terra cretacea vel terra quoque alia alcatina ad saturationem admisceatur, et lixivio huic fit trato acidum nitrosum eo usque affundatur, donec nulluS tartarus amplius praecipitetur, ex hoc lixiuio nitrum purissimum obtineri. Cum igitur nitrum ex acido suo et alcati fixo constet. hoc alcati vel natiuum iam tartaro inhaesit, vel sine ignis

ope produci potest. Magis hoc confirmat alio P.

experimento. Drachmam enim unam cremori S

60쪽

tartari in duabus drachmis spiritus nitri dissoluit, et in hac solutione, post quatuordecim dies, veras crystallos nitrosas reperit. Sic acidi quoque salis ope ex cremore tartari sat commune an non potius p. II. fat digestuum Sylvii ) obtinuit. Tartarum autem vitriolatum ope acidi vitriolici parare non potuit,

cum substantia murilaginosa, quae tartaro inest, unionem acidi vitriolici cum tartaro impediret. Creta tamen adhibita, quae cum acido vitriolico superfluo selenitem formabat, id tandem bene praestitit. Interim alio loco iam monuimus Cl. D E

in hoc experimento productas, verum nitrum esse easdemque pro Cremore tartari plane non mutato habere, qui acido nitroso basin praebeat, et cuius figura nitrum referens, ab hoc acido nitroso pendeat; ut itaque caussa et natura huius phaenomeni notatu dignissimi omnino ulterioribus experi- p. I 3. mentis disquirenda sit. Ex sale quoque aceto l-lae, nec non ex rasura variorum lignorum et acido nitri, nitrum Cel. MARGGRAFF Obtinuit. Plures quoque succi plantarum expressi, v. c foeniculi, borraginis cet. si leniter evaporantur, crystallos dant, sali communi similes, quae vero basin alcati vegetabilis habent, cum acido nitroso admisso vo- P. I 6. rum nitrum cubicum ex iis producatur. Alcati hoc vegetabile plantarum cum alimentis in humo-TeS nostrOS rezeptum, nullam mutationem ibidem

subit, cum idem Cl. Auctor etiam in urina adhuc

repererit. p. IS. Eiusdem Cel. MARGGRA FP obseruationes cimen infectum, quod in foliis fatidis contuis et putreficentibus reperitur, iis vescitur , partes coeruleus, ytasse haec Commentari nostr. Vol. XVII. P. 26y.