Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

91쪽

posse putat. Hanc solutionem dici mixturam swim tentanam notum est, livet Cl. Auctor ipse late

tur, se non esse huius inuentorem; tamen eam adhibuit et suasit, aliis quoque medici S, ut LOCHE RO Cl. ' , insimulque eam externe adhibitam miraturam, quadruplo aquae purae dilutam, laudat in nodis, verrucis exostolibusque venereis, selicemque huius remedii externe, lauando adhibiti, usum exemplis confirmat. Saliuatio raro sequitur usum mi*turae Swietentanae sic dictae. Mirum profecto Noster enarrat exemplum, P. Sco. quod docet, venereum contagium pertinacissimum,nez optime quibusque remediis cedens, elici posse ex locis corporis, expelli per sudores validis labo. ribus ruri viventium , calidoque aere exzitatos, dum simul diaeta macilentissima seruetur, et copiosus liquidi soluontis potus sudori aptum vehiculum

praebeat.

Duplicem porro Noster modum, quo adhibea- P. SUCtur decoctum guaiaci, hic proponit. Item laudatur, inprimis ab Anglis decoctum fassa parillae ad luem

Veneream domandam tana . inferne, quam externo

linteis eo imbutis in ulceribus venereis, et membris inde dolentibus. Cl. STOERCK narrat memor bile exemplum seminae, omnibus remediis frustra contra luem tentatis, solo decocto fassaparillae a lue venerea liberatae ' . Nec non hic radicem chinae inter remedia antiuenerea vidimus. Quam sangui nem depurandi habere vim Noster putat, et eodem iure minus pretiosiorem radicem bardanae Offert.

F s Tandem

92쪽

P. S73. Tandem de cicutae, aconiti et Iobeliae eontra luem venere in via Noster agit; quorum autem remediorum virtutem, a nonnullis in lue venerea non frustra tentatam fuisse aliis locis iam di

P. s78. Rachitis, m0rbus Anglicus cum duplicatis a ticulis, apud Gallos en fanis moues dictus, persecta

et imperfecta ab aliis nominata, primum a GLTS-S O N I o est descripta. Hepar satis magnum est inrachiti eis infantibus, ceteroquin non vitiosum. Non largiuntur omnes medici nouitatem huius morbi. In terim in veterum medicorum monumemtis rachitidis descriptionem non adeo obuiam esse asseris Noster. Rachitidem non pro connato modibo habet; GLIS SONIVS autetm enarrat eiusmodi exemplum Raro ante nonum aetatis mensem hic morbus 1 ccidit. Alii, ut Cl. DUUERNEY, quintum vel sextum statuunt mensem a natiuitate. Lente hic morbus incedit, nec non in initio, vulgo saltem non cito Cognoscitur.

p. 6o .. Pluribus dictum est, soliditatem ossium pendere a terra, debita proportione admista, qua sublata, os mutari in cartilaginem elasticam et flexilem. Atque hoc cadere in rachiticorum ossa omnia phaenomena edocent. Quapropter et BoERHAAvIus

asseruit, cum vis mutandi acescentia in alcalia in corpore humano deficiat, tum ossa, cartilagines, dentes, ligamenta, laxa, debilia, mollia, flexibilia, uti sit in rachiticis, reddi. p. 6o7. Cariosi cum nigredine dentes concomitantur rachitidem. Tales aliquot vidit Noster adolesce tes, qu0rum morbus in initio negligentius tracta

93쪽

tus suerat, qui edentuli manserunt tota vita. Lamdatur et late Cl. Huc ΗΝΕ Rus '), qui asseruit inrachitide imperfecta dentes , carie eiectos, septimo anno reparari; in persecta vero non. Pe fecita enim plane nullam admittit curationem ex sententia Cl. B v c H N E R 1 qui miseram vitam rachiticorum exemplis illustrat. Vidit inprimis miserrimam rachiticam puellam, extrem vitae die adeo tetram ore exspirasse mephitim, aqua sanissimus volucris, cauea, quae puellae vertici perpendicularis imminebat, inClusus, mox ene-

Catus est.

Rachitis itaque lente incipit, progreditur ita, Vt p. 6Ita

anni requirantur, antequam corpus destruatur. Triplici modo fioitur hic morbus: vel enim abit insanitatem, vel in mortem, vel desinit in morbum alium diuersum a priori, cui tamen, Vt Caussae, Originem suam debet. Sic e. gr. gibbosi, nani, curui aut aliter deformes demum fiunt xachitici. In rachiticorum quoque cadaueribus omnes artuS manent flexiles, carnes sunt albae, molles, decolores: sanguis est aquosus, valdeque resolutuS et, Vt Cl. B UCH NAnus '') obseruauit, rutilus. Quod longe alia curatione, qu in iam Noster p. 6 IS. tradit, indigeat rachitis, quam lues venerea, im Θ, quod illa, quae ad virus votaereum exstinguendum laudantur, huic morbo minime prosint; non videtur lues venerea inter caussas rachitidis referri.

Curatio rachitidis autem spectatur in elasticitate et robore fibrae laxae et debilis, quibus destituta est fibra rachiticorum, restituendis. Sicciores et inde potius suadentur cibi. Cum caussa proxima porro

94쪽

raehitidis consistat in cacochymia inerti, mucosa, frigida, una cum laxa partium firmarum fabrica; prodest aer siccus, calidiusculus, utpote indoli

morbi aduersuS. P. 6r7. Inter remedia contra rachitidem reperimus quoque en S Veneris a BoYLEo descriptum, quod

cum decocto fasiaparillae et lacte muliebri si detur,

laudatur: et Cl. HOE RHAAvius flores salis ammoniaci martiales aeque esticaces iudicat, atque OnS veneris. Noster cum fructu est usus in hoc morbo tinctura vitrioli martis aurea. Praemissis editionis Boerhaauianae varietatibus, cum prima et secunda non habeat capita de rachbtide, et rheumatismo; ad rheumatismi considerationem sese Noster accingit. Huius nomen rarius Occurrit apud veteres medicos; videntur tamen illum satis cognouisse, et sub arthritidis nomine descripsisse. Rheumatismus dicitur agnatus arthritidi, podagrae et scorbuto. Item nominatur et Rrthritis vaga rheumatismus. Plura hoc de morbo

reperiuntur in SYDEN HAMO.

p. 6 s. Testatur PISTRO CORNACCHINI, se ubdisse in rheumatismis chronicis essorescentiam salinam Culaneam. Experientia enim constat, urinam rheumaticorum habere trigesimam modo partem materiae salinae, quae urinae sanorum inesse alias solet. De crusta sanguinis in rheumaticis et arthriticis morbis legitur apud Cl. STOER OK n, qui febris continuae arthriticae et rheumaticae symptomata et curam diligenter est persequutus. Tres aegros quoque, materia rheumatica ad interiora delata, periisse IDEM narrat, maximamque saepenu

mero v. EIUSDEM ann. medie. see. P. II a. comm. nostr.

95쪽

mero adesse dissicultatem morbum detegendi, si emrebrum et pulmones occupat, Noster in sequentibus

edocet.

Notatu dignum exemplum tradidit Cl. STOERCR , p. 6S6,

ex quo appareat, consortium febris intermittentis cum rheumatismo quandoque contingere. Ad tu morem et ruborem partis, rheumatismo laborantis, quod attinet, meminit Noster videre se articulum quendam, acerrimo dolore rheumatico a filichium. sed non tumentem cum postea in alium articulum

migrabat malum , locus, prius affectus, subrubello rubore apparebat tumidus, insimulque ibidem dolor leniebatur. Id quod et SYDEN HAMUS HO-tauit. Rheumatismus porro ex sua natura non habet illos periodicos itus et reditus, uti in podagra et arthritide obseruatur. Sunt, qui subito frigore admisso corpori calefacto, rheumati sinum semel passi

fuerint, neg, cauta refrigerii huius frequentissima rheumatismi causia, rheumatismus rediit. Huius morbi sedes non cernitur solummodo in articulis, sed et musculis illosque tegentibus membrani S, negnon in membranis, neruos tegentibus. Quod si itaque ille morbus in articulo quodam duret, auge turque; turbabitur naturalis secretio muci naturalis: porro et excretio olei medullosi in cauum articuli: indeque saepe redditur totus articulus prorsus immobilis. Eiusmodi exenapta Noster enarrat de rheumatismo in spina dorsi, ubi flexo corpore, quod plane n0n poterat erigi, per totam vitam incedere oportuit miseros aegros. Alia et alia, huc peribnentia Cl. SYDEN HAMus potissimum in agricolis, commemorat exempla. Eadem et Noster expeditus est, quae Cl. S Y D E NHAM vs de rheumatismo et scorbulo exhibet. Aub vid. l. e.

96쪽

An rheumatismus absolute nunquam in suppura. tionem abire possit, quaeritur; sed satis certo constat, raro hoc contingere: Cl. Τ 1 s s o T tale exemplum enarrat. Inprimis talis error Nostro metuendus videtur in ischiade, ne abscessum comitantes dolores pro rheumatismi cruciatibus habeantur. De utilitate venaesectionis in cura rheumatismi quamuis satis conueniant medici; tamen prudentia hic opus esse videtur Nostro, pro morbi diuersitato et aegri constitutione. Id quod et svDENHAMUS, qui quater venam secare in rheumatismo suadet, arbitratus est. Meminit CL Auctor, se lumbaginem rheumaticam molestissimam, variis methodis tentatam se stra, curare cum Vapore Calido, per tubum ad locum affectum, ex infuso thymi satis diluto mediae horae spatio: dein per quartam partem horae friuctione. Nec vesicatoria hic sunt j pernenda. Inte dum enim rheumatismus terminatur per metastasin materiae acris ad Crura, quae vesicaS eleuat, aperto in ulcera degenerantes; quae non cito claudi debent quoniam facile redeunt rheumatici dolores. Natura ipsa itaque videtur Nostro indicare vesicatoria iali OC morbo, nec non alia irritantia, ut sinapismos,

imo cauteria et moxam hic conducere. CL STOR CK11 curationibus rheumatismi cum cicuta, aconbto e. s. p. hic commemorandis, cum iam de iis dictum sit, supersedemuS. Suadent in rheumatismo diluentia et emollientia, addito nitro. Noster largo nitri usui in mombis acutis inflammatoriis indulsit, cum magna dililuentium copia. Dedit nitri inter viginti quatuor horas sex drachmas saepius; nec timuit de vi eius frige-

facientun Avis au peuple fur se sante, chap. IX. comm. n0str. Vol. XII. P. S 6

97쪽

saesente, cum certo sciret, illam vim tantum obtinere illo tempore, quando nitrum s0luitur; evanescere satis cito, nitro soluto. Talis methodus non tentanda est, nisi incipiente rheumatismo inflammatorio.

Si rheumatismus coxae ac vicinorum regionem p. 68z. occupat, nuncupatur ischias. Cuius curatio disicilior est, indeque pendet etiam curationis huius diversitas. Egit hac de re inprimis Cl. COTTVN-N1vS ' , quem et Noster laudat. Sequitur nunc index Auctorum et rerum. Finem autem huic libro imponit materia medica et remediorum formulae, quae serviant his apho risimis Boerhaaviani S.

98쪽

IOSEPHI QUA RIN, Sacrae Caes. Reg. Apost. Mai. Inf. Austr. Regina. Consit. Sanitata et iano soc. Dati . mis ric. physici, methodus in dendarum febrium. Vindobonae, apud Rudolphum Graeiser , I77a. 8- Pagg. II 8- sine dedicatione, praefatione et indice capitum. Ex praelatione intelleximus, per viginti annos

Cl. QVARIN obseruasse morbus, atque febres feliciter curasse: quibus potissimum hunc ibbrum dicat, proximeque se de morbis inflammatoriis et chronicis esse eodem modo scripturum. Hic hoc ordine febres persequitur Noster, ut prumum de febribus in genere agat, dein synochum non putrem, febrem ardentem, putridam, m lignam, miliarem, petechiaS, Variolas, morbillos, erysipelas, scarlatinam et postremo febres intermittentes consideret. Finem imponunt huic tractatui formulae. Abis labris, quae esst celerior sanguinis motus cum laesione functionis, vel in sanitatem, vel in alium morbum, vel in mortem. Hinc nonnunquam mitiganda, interdum augenda, non raro sibi relinquenda. Febres sunt epidemicae, endemicae sporadicae et topicae. Exempli loco sit haem,

tritaea.

Itaque a Nostro traduntur febres haemitribtaeae seu semitertianae, quo nomine CELSUS &bres tertianas simplices et duplicatas VOCat, quae, paroxysmis admodum pro duitis, continuas remit

99쪽

pellat febrim, ex quotidiana protracta et tertiana in. termittente factam. Denique febris continua, cum tertiana sociata, a quibusdam ad haemitritaeas resem tur ; quam vero alii rectius tritaeam, seu tritaeophiam

nominant.

Quam diu vero pulsus satis durus est , etiam- P. a si venaesectiones sint institutae , primae Viae purgatae et vires admodum prostratae, cortex in febre ardente non prodest, imo morbum auget. Opii stimo similis est ac vini, quod

certe nemo in arte peritus stiadebit in motibus i flammatoriis ac omnino ferociori naturae impetu. Quapropter reiicit cum Cil. HO FUMANNy G OR TER et PRINGLE Opium, Vigilii S, quae perseverantes crebrius leue inflammationis initium inencephalo notant, accedentibus ad febrem ardentem. Opium enim facile auget hoc delirium, quoniam, eo sumto, humores ad caput feruntur. Crbsis in febre ardente est varia: per haemorrhagias narium, aluum, sudorem, parotides et quandoque haemorrhoides. Vrina cum sedimento lateritio potius pro crisis nuncio, quam critica evacuatione habenda. Quo enim sedimenti citior et diuturnior depositio, eo perfectior crisis. Febris ardens raro vel nunquam soluitur rigore solo. Laudatur contra nimiam di arrhoeam radix sa- p. 33.

lepi sed tuto substitui potest orchis morio Ill.

LINNA ET, ob gelatinosas eius partes. Laete Cre

scit Orchis in Austria. Prodest et in diarrhoea influum ex floribus rhoeados et fambuci siccis, quoniam recentes sambuci purgant. Non raro sputa copiosa post febres ardentes p. 37. Corpora ita exhauriunt, ut respiratio ad motum difficilior cum purulentis sputis notetur. Equitatio, aura ruralis, decoctum ex cortice et licheno Istan-

Tom. XIX. P.L. G dico,

100쪽

oleo, interposito lactis usu, prosunt. Sudores nimios post ardentes febres compescit insusum sabviae aquosum et vinosum. Quod si vero aesturn nimium excitet, cortex cum acidis mineralibus erahibetur a Nostro. 3. Spiritum vitrioli omninoque acida mineralia

praescribit Noster in febribus putridis vel ad gratiam, vel ad fortiorem acorem, ridetque eos me

dicos, qui decem vel quindecim spiritus vitrioli

guttas librae uni aut alteri aquae admisceant. Porro hic praefert sinapismos vesicatoriiS, quoniam acantharidibus putredo augetur; eaeque nocent in

magno humorum motu, testantibus Cli. VA MMEN GHI et PRINGLE. Quod si vero malum neruis potius, quam sanguini inhaereat, tum vincatoria indicantur, ac plura quidem et repetitis vibcibus. Ita enim symptomata, non raro ab usu camtharidum orta, euitantur. In constitutione epi-demica plurima loca vesicatoriorum fiebant gan graenosa. Hic Noster laudat inter alia et chinam chinam cum digestiuis externe, poten Sque rem dium antis epticum iudieat eam, cyini alumine e terne applieatam. P. S7. Quamquam Cl. Auctor nec Cl. HoFFM ANNO, nee aliis fidem denegat, neque eorum obseruata docamphora, in larga dosi in dubium vocat; tamen fatetur, se nunquam ultra decem quindecim, ad summum viginti grana per nychiemerum praescripsitie. Obseruauit enim ex maiori dosi camphorae letalia sympt0mata, ut phrenitidem, conuulsiones cet. P. 73. Venaesectio in maligna febre nocet pessime, neo clysmatibus in hoc morbo locus est. Potiora hic sunt riplurimum vesicantia, raro duo sussiciunt. Ia