Joannis Devoti ... Institutionum canonicarum libri 6. i.e. 4.

61쪽

6 a Xuin ubi iluis contraxit , ibi Mu0ne tu personam reus praesens convenitur ij. Si formula contracius locum non expressu , quo solvenda pecunia est, is locus intelligitur, in quo res gestar est 2 ; si expressit, in eo loco qui designatus est , judicium agere Oportet 3ὶ. uuod si is , qui evlo loco solvere promisit, ad locum non accedat, quod vel data opera facit, vel quod alibi necesurio detinetur , composita est in eam rem, utilis actio de eo , quod certo loco M , qua actione actor, cui quid certo loco promissum est, nec tamen datum, alio etiam loco audicium exercet modo HO- peus , et legitimuR Iocus sit, is videlicet , in quo non alio designato loco, reus aut contraesus, aut domicilii causa conveniri debuisset 6). . ,

5) Conser uiuiuin pandeetarum de Eo quod eσι. Ioe. 8 In hane sententiam scripta est Lest. Is F. de Iv.' div. , atque in hanc eamdem inulentiam Paelionem ' de eo quod certo lam, Jua canonicum recepit Cop. ret de sor.

XV Delieli causa ubi quiς deliquit, ibi du-

dicio in personam convenitur. Nain ubi crimen est patratum, ibi faciIior est probationum. copia , et majus expensarum compendium praeterea curat dum est , ut reus prosit exemplo poenae, ubi Ob-suit exemplo dolioli i). Quod si reus a laeo de-lieti absit , etiam ubi reperitur ea de re quaeri potest 23; nisi magistratus' loel patrali criminis reum ad se mitti petat , ut in loco delicii meritis ple- elatur poenis 3ὶ. Verum in hoc toto negocio servare oportet locorum consuetudines, et pacta con,

62쪽

venta inter supremos Principes; quandoquidem scitum est, neminem extra suum territorium jurisdictionem exercere, siFe.. in suos, si Ve in alienos pos-

p. a da conatu. ει 6. . XIV. Locus quoque in quo res, de quaqua itur, sita est, proprium judicem facit. Nam ibi in rem actio adversus possidentem instiluitur, quasi actio rem ipsaiah perseisi videatur: 1ὶ Ne- quo refert, immobilis ns; an et bilis, 'controversa sit; quin etiam si possessor absit , ' aelio in- tonditur 2 . Num autem necessarium omnino sit actioso in rem cum reo agerct in loco,i in quo silares est, ae etiam aetori liceat , exercere judicium in Ioco domicilii, vetus disputatio est. Sed lino pG- sterius sori usus' recepisse videtur 33. Jlire canonico etiam propter rem bdnescium, veluti propter

sitam , competens forum evadit 4 ; ideoque in

causis beneficiariis recis clerici ad Episcopum beneficii vocantur: i v i) Lυ. 3 Cod. Ubi in rem aetas, eap. 3 de For.

sὶ Leg. a cod. . Ubi is rem alti .. . -

63쪽

g, XVII: Sunt etiain Hii modi, quibus sonim

competens et proprium emellur ;, quales praecipui sunt privilegium, continentia causae, et consenSus litigantium. Porro jure Romano pupillis , viduis , et celeris miserabilibus personis sori electio concessa est I . Similiter jure Deerelatium Monachi , regulares D , ecclesiae multae , et inulta item crepitula cauonfe0ruth sedis Apostolicae privilegiis vel omnino , vel ex parte ab Episcoporum jurisdictions subtracta sunt. Itaque horum causae aut a Sodo Apostolica , aut ab eo' Iudice , cui' sunt 'ns dictae,' cognoseuntur. Nec praetereunda peculiaria

quorumdam jprivilegia , qualia sunt ilia conces, certis corporibus , atque .collegiis , piliribusque gymnasiis, et academiis , quibus qui addicti sunt, bi proprium habent iudicem, ad quem tantum Voq

ι0. Domisi. num.. , et in p. Taurum n I 8 de Privileg. , ubi etiam describitur celebris Sixti IV. Constituito, quam Mars maynum appellant. Ceterum de Regulam uni exemptione late disserui ι. 2 ιιι. 3 p: Do eι in μι. p. 3 3 et aeq. Sed praeter auctores eo loco indicatos, vido etiam .c. Gagitardum Inaια Cananie. lib. 3. ιὰ., as g. veι Seq. , ubi. sarum exemptionum muua habes antiqua auo- numel la , quae a Naialis Alexandro , . Ughellio , Mab illonio , Muratorio , aliisque viris doctis bouecta sunt. Novissime de Regularium exemptione graviter, bol ideque disseruit Emmanuel Iluriaga Auctor opistolae editae Assisti an . I 85. Sti P egentiona dei myolarc dalia muriadirione dae Meaeo vi , e ευ te eatiae matrimoniali.

3ὶ Lais, ae diligenter de hoe privilegio, quo Acado. miae fruuntur, disputat Scipio Gentilis de . Iurisdiei. L Se P. II OPP. ιOm. P. 276 ed. Neu L i 664

XVIII. Eliam conlinentia causae saeit, ut judex , qui competens non esset, competens EVR-dat nimirum si quaestio pri eps in cursu judi-

64쪽

cii incidentem quaestionem habeat , cuius illi cognitio directo commisa non erat .i Tunc enim idem Judex utramque controversiam noseit, ne res iu-ter se nexae , et jugatae dividantur si)..Hinc Decretales soro ecclesiastico addicunt causas de dote, deque alimentis praasiandis, quae matrimonia- Iibus incidunt 2). i) Lυ. so Cod. de Iudic. ita, Carp. 3 de Gnation. int. Vir. et uaere.

g. XIX. Denique is ligantium consensu iurisdictio ipsosertur, sive , ' ut dici solet , Prorogatur iei luno alius j ex, quam cujus nolio est Illi an-lium ἰ voluntate proprius , et eompetens evadit 1M Licet enim jure Romano litigantibus in alienum Judicem consentire, dummodo ipse jurisdietionem habeat 2); nam quae in privatis viris nulla est, jurisdictio reo gyi non potest R. Clerici cum Episcopi consensu . in alienum ii cem ecclesiasticum recte consentiunt 4) in laicum vero consentire nulla ratione possunt 5). -

i i

65쪽

TITULUS V.

tionalis. choanstum.

III. Quomodo ius actoris lis Ea ueli realia , vel ve bello exprimendum balis est lv. Quid libau. comprehem XII: citatio verbalis .eI sim.

. Postquamsi consideravis' actor, qui, propritis 'sit competens judex ait; En βιturio pos tulinon om G- ponti 1ὶ , hoc est apua aeta 'doponit Ii50Ilum . quo aetio corvinetur η 'Aelio est ius perse luendi in judicio, quod sibi. debetiui 3) ; uevis scriptura, qua haec actis et actoris petitio' claro , et distincte proponitur , - libentis' appellisur 4). Huic respondet reus et sic oritur lilis e testatio de qua postea erit dicendi loeus. Res post liholli oblationem dantur viginti dierum induetae , iit do- liberet, cedasne , au resistat, pareatne judici, an eum recuset 53. 1ὶ Ita Linuitur Honoriira Lam 3 Coc da praeaeripi.

66쪽

R Seleucensi concilio depositus fuerat narrat Socrates Histor. M. . ea . O pag. eae. Valeasi Cantabrig. Uso , eum libello provocasse, praeterea Sylvanum Troadis

Episcopum sup e num libelrbs aecepisse, eisqne judicem Uisso scribit idem Merales M. et rep. 33 p. 388. Us d. uili mus , eae iam aetate in . Melesiasticia undiciis adsoleinsitates , quae iis iudiciis adhibebantur. . - 51 GR. 1, quam refert Gratianus ean. 4e p.. 1 quaeat. 3 F ct aratur. consulo cujacium in ea . novell. SI UD 'tiram a eoI. 96I eι 962 M. αι.

satorius est. Conventionali utimur in civilibus negotiis , accusatorio in causis criminalibus , cum reum criminis apud iudicem accusamus. Clarus , et obscuritalis expers libelI Juterque esse debet, quodque petitus' perspicu signincandum est Ιχ. Non enim subobscuro libello respondere reus co

gitur , et judex recte potest rejicere libellum, in

imo non dilucidae, et explicate omnia declarentur. . , si) cap. a Libeli. oblan . h. g. III. Aniiquoi uis Romanorum certae, ausinemnes erant consιitulae sumulae, .cum quibus actio institui debebat, i et fas sicior ja. Praetore immpetrabat. Sed postea , sublatis i ambagibus, et su μbtilitatibus formularum j ij , plaudii libello sxprimere genus, speciem , et nomen actionis, quae in judicium deduceretur 23.. Verum D relates de exprimendo nominis, asinis , qua quis usurus est , non admodum la rant ; : modo res ipsa itai clare, teque proponatur , ut ex ea jus petentis mani-

67쪽

Accusatorius libellus complecti debei nomen accumloris , re i accusati , et judicis, cinram , quo iace alio instituitur praeterea tempus , I uinque criminis. Conventionalis autem contineat oportet nomen laetoris , i rei , atque judicis i rem petitam, et petendi eatisam. Cum agitur de actione in rem , salis est exprimere causam actionis pro Timam , puta dominium ; cum exercetur actio in

personam , exprimi debet tum proxima boe est obligatio, tum remola hoc usi. lituIus ; ex quo obligatio nata est l).

V. In offerondo' libello praecipue curandumosi, ne plus petatur il liuod fit qualuor modis, re, tempore , loco , et caliga. Re plus petitur, si ex. gr. petantur triginta, .uum viginti deheremtir, aut si is , cujus ex parte res est vel eam lolam , vel majorem partem inam i esse contendat ; tempore, si ante statutum diem, vel ante conditionem actio instituatur ; loco, si quis quod sibi certo loco dari stipulatus est , alio petat , nulla illius loci faciamentione 3 causa, si quis certam rem petat, cum debitor posset dare, quod mallet suo arbitratu 13. Jure veteri plus petens' actor causa cadebat 2) , sed jurse novo civili aliae adversus plus petentium importunitatem poenae sunt constitutae 3). 'si Inaι. M. 4 iit. 6 de Aelion. 33.

68쪽

Lipatae 1337 g. 33 Inει. est. Hine illud Plauti is matel.

ar. acl. I acen. I ver. Illa pag. 528 torn. ν ed. L dun. Patav. 1699 ,' velim quidem hercle, ut tino nummo plua petas. Num autem id Lege XII. tabularum, an potius edicto Practoris laetum fuerit, non salis comperium est. consule Raevandum Varior. tib. 3 cap. 34 p. 69 ιom- 2 ed. Aeapol. 3779 3) Zeno Imperator adversus eum, qui ante tempus petiit , temporis inducias duplicari , atque itis finitis reum cogi non posse voluit ad suscipiendam litem ; nisi prioris litis impensae solutae fuissent. Constitutio haec desideratur, sed ejus epilomon ex Basilicis eduxit Cujacius lib.

I 2 can. Ri Opp. tom. 3 col. ed. or . Contra eos, quiro , aut loco , aut causa plus peterent, triplici poenam constituit Justinianus eii. Inat. lib. 4 rel. 6 de Aelson. g. 33.

VI. Jure canonico qui re , nul causa plus petunt , in expensas oondemnantur , , qui loco in id, quod debitoris interest , o denique qui tempore plus petierint , duplo majores indusius reo tribuere debent, neque ipse cogitur uudicium suscipere, nisi antea prioris, litis expetisae solvantur 1 . Nunc sere omnes eo jure utuntur, ut reus ante lewpus, conventds tantum a judicii observaιine liberetur, et actor quidem in litis axpensas eoiidemnetur sed ei tamen integrum sit reum in j ii dicium 'Ocare, cum priuauin obligationis diem venisse oonstat .. In csteristi Musmodi petitionibus reo liuel osserre plus petenti; quod se debere censet; id veho si non accipat actor, neque aliud revem judex deberi intelligit aclor, uti temere litigans, in eapeusas condeiunetur 2ὶ . i

g. VII. Emendatur interdum libellus, interdum etiam mutatur; cum videlicet pridem instituto acti ne retenta, aliquid adjicitur, aut detrahitur, vel eum prima actione repudiata, nova instituitur. Ita

69쪽

qui pro decem, quae sibi ex causa mutui dotiori dixit, ex eadem illa causa polit viginti, libellum emendat; mulsit autem qui landum, quem eX testamento petierat, dein ps ex stipulata petii: Utrumque sieri potest eliam post ,ilem conleslatam 1 ; lsed qui contestata lite actionem mutat, pri0ris judicii expensas solvere debel, et novum dare libellum, novasque ad deliberandum inducias reo. At vero libelli solemnitas in pausis summariis non 'st

VIII. Oblato ab aelore libello, qui est quasi primus ditus audicii , reus in ius voeatur. -- eare autem inclus nihil est aliud, quam meare a. liquem ad eum, qui ius dicturus est ea de re, de qua quaeritur 13. Nullus olim xilus vocalionis suit; sed iisebat privatis privatum, eum quo iure Agere vellet, per se, et sua nuutoritate in ius vocare , et quidem ita , ut vocatus . nisi vadimonium Promisteret , lim est nisi saliisvet dudicio sisti, etiam invitus in ius rapi posset σ3. Sed postea mos

hujusmodi subinius est, sive. quod absurdum videretur , rem inissum privati arbitrio permittere, sive quod melius aequius videretur noc negocium transigere auctoritate ejus qui auri dicundo pra

si in Paulus in My. a st is fua. --. ita rem expli- eat , ut sit in ius vocari juris experiundi eausa voeare. Recte prorsus, Non enim quis voratur in ius , nisi ut M suo jure expediatur apud eum , apud quem id sacere ius est, idest apud eum iure iudicioque agai m de re, quem tu iudieium voeat. Id enim significani Iurisconsulii, cum dii unt de jure suo , aut de re aliqua experiri. ut L. a II. Eaeqv b. ectus. major. , Leg. 3 P. Puana. de Pee. Det. On-

70쪽

hoe est rem tentare, et sui iuris periculum sa re. ain consulo Duarenum M. ν disp. cap. I. Adversus eos , qui in ius venire recusarent , viro hiberi, ei invitos iniecta manu , obiurioque collo in jus rapi eonMievisse cor lum est , idque late ostendunt doueanus I F r. lecι. ult. , Rae vardus ad LL. Tabula r. eap. 5 et ad ro8 de Divera. regul. fur. Dpp. ιom. I p. 7 et i et ed. II V. 3779, cujacius Obsero. lib. to ea . ro πνὶ tom. 3 col. 24ο et Feq. edti. Venet. Ir58 , uoine eius Antiquis. lib. 4 tis. 6 g. id et aeq. opp. l. 5 P. 429 et aeg. ted. Neop. 3769, aliique complures.

- 3, Ulpiani, et Pauli aetati iam illum obtinuisse mo

rem , ut nemo sise magistratus auctoritate in ius vocare

s. IX. Nunc ipsa libelli pistolio in jus vocatio dici potest ; sed quoniam libellys aplus non est

ad inducendam litis confestalionem, ac lynium eDntinet ac loris petiliopem , non item probationes , quibus eadem petilio nili lux: hae sunt in actis post oblatum libellum exhibendne probationes , quibus exhibilis reus in judicium vocatur , ut respondere possit, atque ila litis conleslatio indupatur. Id vero sit per citationem , quas iudicialis est actus , Per quem reus , nylore roganie , iudicis auctoritate litis peragendae causa in iugie m vocatur. Proprie lineo uilalio in jus vocalio est, ei utraque Saepe c0nsunditur ; quamquam cililli' i stimur pateat,

quippe quae in qualibet judicii paris Adb iur ,

quoniam singuli judiciarii minciantur; vexum in jus vocatio tantum pertinet ad prinium citalionem, unde judicium morditur' l). Se d νolseri jure Roma no in jus vocalio, et citatio differebant; quoniam,

illa privata' auctoritate, linee vero mandalo judicis Per praeconem, et interdum etiam 'per edictum so-hat ; nec tantum reus verum etiam Actor , l)nlroni , et testes in judicium cita plur.