Joannis Devoti ... Institutionum canonicarum libri 6. i.e. 4.

71쪽

X. Omnia judicia a cilatione inchoanda sunt, neque, ea omissa , ulla ludicii vis , et . auctoritas est 1). Velat enim non elvilla mλ ή aed etiam naturalis juris ratio , damnari aliquem, qui auditus , ac defensus non gi K Hinc de eelum citationis insanabilem pragmatisti appellant. quoniam -- nari non micti judicium ; quod sine initatione ge

. g. XI. .LSi. autem citatio vel .realis , quae fit j Meclis in reum publica auctoritate manibus, vel verbalis , quae procedit ab imperio judicis, ciuus jusSu, Verbis, vel literis quis in judicium vocatur. In civilibus judiciis verbali citatione plerumque utimur ; nam in iis citatio realis ante sententiam non emittitur, nisi reus sit fugitivus aut de fuga Su-Speelus, , et nisi primum res cognita , et explora

XII. Verbalis cilalio alia simplex, alia peremptoria est. Simplex continet merum praeceptum, vi reus in judicium veniat; sed ipse contumax non leuicitur, nisi eadem citatio post tres torminos cortis dierum intervaeuis praesinitos tertio repetatur 13. Quas intervalla jure veteri decem dies singula continebant 2) ,, iure Novellarum ampliata sunt ad dies triginta 3); sed jure decretalium arbitrio judicis pro temporum , ac Iocorum ratione statuuntur 4 . Peremptoria citatio instar est omnium simul simplicium , atque ita rem perimit, ut si reus praesiiluia die in judietum non venerit, contumaX habeatur. Nam peremptorium praecidit, et abscin-

72쪽

dit omnes adversarii tergiversationis , soauo Im

minatur audex , Sese causam cogniturum , etiam absente ilio , qui citatus sese judici sistere recusat o). Edictum peremptoriu. ii jure civili omittitur post tres simplices cilaliones, interdum post duas interdum eliam statim , quod vocatur unum Dro omnibM; pendetque ab arbitrio judicis pro conditione causae, vel personae, vel temporis, ordi

nem ediolorum 6 , et compendium moderari 7 .

o Trium tantum edictorum mentio est in Leo. 53 THe Re Diae. , ei apud Paulum Reeept. senten. m. 5 u.

is num. 7 , ae trium item denunciationum , aut literarum in Leg. 8 Cod. Θ-οd. et quanae. dea aenten. Quare

mirum est, Ulpianum in Leg. ro , de Iudio. tradere posilertium demum edictum peremptorium emitti . Gerardus No-odlius Observat. lib. a cap. S , ita illum Ulpiani locum legendum putat et quibus proposuis , et tertium tunc perem. torrum inpeιυι. Ego elus in sentcntiam lacile doscendo neque de ea dimoveor illis ejusdem Ulpiani vorbis. quibus dimotus est Antonius Schultingius in Mulum receρι. len- ἡ o si ante Iuuinran. p. verba Ulpiani in Leodae Iudae. omnino haeo: Nonnumquam hoc edictum post tot numero edicta quae Praecelserint, datur. non. nunquam poει unum vel alterum ἰ normianouam alatim quos appellatur unum pro omnibus. Hi ne quidem Ulpia. nus etiam post tria edicta denique peremptorium dari statuit, sed loquitur non de ordinaria et usitata edictorum meis thodo , quae tribus tantum edictis constat , ei quam res ni-cit o ; verum agit de arbitrio iudicis , quod extraordinem est. Nam, ut ipse inquit Ulpianus, lotum hoc ne--ium aeδιrmare oporteι eum , qui jua uisit, et pro eon. vi ne cavaae ,ivel perδonae , vel temporis ita ordisem edictorem , et compendium moderari. Iline iudici pro suo arbitrio licet tria dare edicta, antequam peremptorium emit. lat. Itaque Ulpianus in My. 7ο ordinariam, et usitatam constituit odictorum methodum ἔ in M. et a exceptionem ponit, ut iudex possit hanc methodum omittere, ac non lemito, sed quarto loco peremptorium dare.

73쪽

aui uno pro tribus approbavit.

74쪽

XIV. Et quoniam in alieno ierritorio jus dicenti impune non paretur l) ; adversus eum, qui in niteno terrilorio versatur , citatio expedire non potest, nisi ab ejus loci magi tralu venia polita , utque impetrata sit. Facta vero citatione, nuncius id in aeta referre debet , et vero expressis omnibus quae scire opus est , nimirum die, loco, Πloclo 'laetae' ollationis ; celeris adjunctis, atque ejus solationi creditur propter fidem publicam. uua munitus est.

g. XV. Ut .citatio rite ei recte fiat multa sunt observanda. Principio scilicet exprimendum est nomen actoris , quo. instante citatio emittitur , quia lautum in causis publicis judeI lex ossicio procedit si); itemque nomen rei ne quis in ancipili pedisona decipiatur. Deinde conlinere debet nomen judicis , cujus mandato citatio emittitur , tum quod jure novo sine mandato iudicis nemo in lus vocari potest , tum quod citatus scire dobet, num proprius , et competens iudex viis ad quem vocatur. Et quoniam delegatus judex alienam jurisdictionemoxserosit; citationis decreto Rhserendum est exem- pium, literarum,, quibus .i causa commissa est 2):

nam secus ejus jurisdictio reo comperia, et explorata esse non Polest. Si manifestum sit, judicem Don esse competentem , reu' ad eum ire non co-

75쪽

gitur ; si id manifesto non constet, reus omnino cogitur sistere se. judici, icurus est uestimare, num

sua sit jurisdictio s3ὶ.

eo Expresse ponsillulum videtur, sed tamen alieuum non est

quam reuS V0ςatur, ut is negocium megitetur um,

et paratus Ad ju icium. veniat, posteaquam re cognita SeSe contra. aclyrym lgeri opolituit, Veteri jure Romano actor postulWiam impetratamqus a Praetore hytionem edet sit reo, qum in judicium

veneret, at Iule ita ipse vocalionir causam noso'-t,at ij. Sed antiquo vopationis ritu sublatse, sameitum est a Justiniano 2ὶ, ui in ipsa is lione u- bellus conventionalis reo tradatur ; alque ita in hinnum judicialem ycium in ius vocalio, pi Milonis editio coaluerunt. Decinoles de exprimenda vocuti0nis causa, reoque simul essenend' libello nyp nd modum Iaborant; sed istin sem ubique genitum ribus , usuque fori receptum est ut decreto ipspcitationis causa signisseetur, ves simul reo libeli is

rin. Plures sane

f. XVII. Praeterea designandus est iudieii Io-

76쪽

zus, ut reus n0seat , quo ipse venire , et se judi- i sistere praesentem debeat, et simul intelligat , num Iocus ille tutus sit. Praesertim vero si delegulus sit judex, certum in citatoriis Illeris indieare locum omnino necesse est ; quoniam illi nullusosi hujusmodi locus , ad quem reus certo venire Iossit. Si ordinarius est judex, qui certo locu tri- unal habet, nihil allinet hune l0cum ex primere, nisi ipse velit alio loco Sus reddere, quam quo reddere consuevit i). Sed et tutus debet esse Iocus, in quo judicium est agendum, et per quem neceS-sario transitus faciendus est reo 2); adeo ut si

manifestum sit, locum lutum non esse, nulla sit

citatio ipso iure s3ὶ; si non ita sit manifestum ,

valeat quidem citatio, sed reus demonstrare debeat, eum sibi Ioeum tutum non esse 43.

non conteει. , in quod vide Gongulegium.

per procuratorem respondere potest, cum lutus non est judieii loeus Ei hoc sane verum ; sed reo justa excusa lio ob hanc eamdem causam est , quod per se ipsum respondero nou potest.

XVII1. . ce lus , . quo reus iuius venire debei , sn citatione notandus est, ut ipse intelligat , num dis V quo vocatus suit, exer eore judicium liceat. uus dies arbitrio boni viri a judice constituitur , habita ratione lemporum, Io- eorum , personarum. Nam iniquum esset reum vocare. u. id tempus, quo ipse suit eopiam sacere vel omiuno non potest, ver saltem cum magno ineom modo potest. XIX. Plura esllest vitalis, quasi rile, ei re-elo laeta sit. . Nimirum facit, ut reus ad eum ju- didem ad quem primum voeatus eis, venire de

77쪽

Deat, quamquam reus deinceps alteri iudiei subesse coeperit i ; rumpit praescriptionem 2); perpetuat' judicis delegali jurisdictionem , adeo ut ea delegantis obitu non extinguatur G); litis penduntiam inducit, si tamen in citatione illa sint expressa , ex quibus reus n0Scat omnia, quorum cauSain jus vocatur I). Pendet aulem lis post citationem quoad hoc, ut nihil debeat innovari Θ ; nam alias nonnisi post contestationem lis pendet f). Ex quo es sicitur, ut post citationem , unde re catline certior sit, res litigiosa evadat D ; ideoque alienari non possit σ).

TITULUS R.

I. Quis contumax. maciam. II. Poena propter conluvia. V. Aliae poenae in reum con, clam actoris. tumacem.

Ne dolo , et contumacia liligantium inutiIo o vadat judicium, poenae indictae sunt adverseus Euta

78쪽

qui in jus vocatus non venerii. Dolum malum VO- camus omnem calliditatem, sallaciam, machinationem ad . ciscumveniendum, fallendum, decipiendum alterum adhibitam I). Hoc loco dolus est fraudulentum consilium litigantis, qui conlumax est 2 . et judietum detractat. Conlumax autem dicitur, qui judicis mandato non obtemperat, hoc est qui tribus edictis , vel uno peremptorio evocalus Sui eo-Piam : non fecit, cum 'nullo justo impedimento detineretur 3) ; Iel cum venit , judici parere recusavit 43; vel impedit, quominus ad 4eum ci latio perveniat 5) ; vel sine judicis venia susceptum judicium deseruit 6).

1 ita dolum malum desinit Labeo apud Ulpianum Leys H DoL , et eoatumae. in qua quidem definitione nihil ociosum ema demonstrat Huberus ι. 3 observ. 25. . sa) contumax a Graecis pervicaae, et Superbus, dicitur qui alios ita contemnit, ut eorum consortium fugiat; ideo etiam Constitutio Graeca osυvοκτω Dysentem vocat in L. Io Cod. de δ die.

3ὶ Les. 53 E. de Resurie. Idque etiam tradit Paulus

Reeept. genten. lib. 5 ιιt. 5 apiid Schullingiuae loe. p. 43ο. Demonstrare autem ex circumstantiis intelligit, justa ne sit excusatio, an secus eap. 6 de DoL , et con-ιtimae. Saepe etiam a judice constituitur terminus , intra quem citatus venire in iudicium debet, eoque nou veniente, et elapso termino contumax habetur. verum, antequam Judex de contumacia decernat, adhuc ipse moram purgare potest , ut iudex ex aequo, et bono ultra terminum condemuationem disserre queat. mi. cap. 6.

polest. 1) , neutrum verum sinunt leges judici ju.

benti impune non oblemperare. Actor si constitu lo tempore , quo reus citatus est, in judicium non venerit, in expensas condemnatur, neque alia ei

citatio permittitur, nisi de se judici sistendo cau-

79쪽

gare potest , ut sibi detur probationum asserendarum locus, ac sententia proferatur 3). Verum contes lata ille 4ὶ si actor contumax evaserit , But Sprocurator, Si quem reliquerit, vocandus est, nutSi nullum reliquerit, vel relictus in jus non venerit , ipse absens per edictum ejus domui affixum vocatur , et inde contra eum sertur sententia, cum res Salis est comperta , aut saltem actore in QT-PenSas condemnato, ab observatione judicii reus ab

si Biae ea pars, quas in Decretalium libris inseribitur de Dolo , et contumacia, in antiquis coli tionibus inscribitur de Dolo , et contumacia alterius partis punianua, ubi contumacia alleritia partis actoris, vel rei contumacia eSt.

2ὶ Cap. r de Dυι. et contumae. λ 6. 33 Cop. 3 de Dol. , et contumac. 44 Juris interpretes discrimen consilluunt inter actorem , qui ante conleslatam litem, interque actorem, qui post

contestatem litem contumax est. Niluntur Novell. IIa e . 3. I et 2 , ub; de ac lore agitur, qui actione proposita abe se coepit, eum apud rudicem initium lia non aeceperat, hoc est cum nondum erat contestata et vero si postea, contumax fieri dicitur. Vulgarem hane distinctionem ridet Gon- galeatus in cap. 3 de Dol. eι conlumae. hoc laetus argumento, quod cum reus ab actore vocatus in iudicium venit, lis conto stata intelligitur, quoniam canonico saltem iure actoris, ac rei praesentia non requiritur, ut iis contestata habeatur; et ideo fieri non potest, quod actor non contestata lite contumax evadat. Illam autem novellam, cujus nunc facia mentio est, ita interpetratur Gonauleetius , ex parte lanium actoris, non etiam ex parte rei , litem conleslatam fuisse , eum ac lor abesse coepit , quae imperfectae quaedam conleslatio est; tum in ius veniente, et actoris petitioni res ndente reo, cum ipse actor abesset, conleslationem fuisse persectam. Sed nego fieri non posse quod actor, veniente in judicium reo, ante conlesia tam litem contumax sit. Nam Pud est vadimonii, ei alia Illis contestatae desertio. Actor certa die reum in iudicium vocal, venit qusdem reus, non item actor; hic quidem deserere vadiMouium dicitur, non litem mutestatam. Nam du-

80쪽

seri ἰo vadimonii est deseri; o promissionis iudicio sistendi causa tactae ante litem conleslatam L. 4 Si quia taut. Contra lilis contestatae desertio est desertio ipsius iudieii ,

quod iam conleslatione litis, hoe est clara amoris petitione, optaque rei responsione constitutum, firmatumque est. Quae Iitis contestatae desertio eremodicium dicitur, quod et actore , et reo absente contrahitur Ley. Io Sin autem reus Cod. de audio. En igitur duplicem actoris contumaciam ob desertum vadimonium , et ob deseriam litem contestatam , et utrique huic contumaciae dissimilis poena constituta est.

g. III. Quod si absil per contumaciam reus ,

videndum est, num id ante , an post litem conte-. statum faciat. Lile nondum contes lata, in actione reali actor mittitur in psssessionem rerum, de quibus controversia est; in actione personali mittitur pro modo, et rationedebili, vel in possessionem bonoriim mobilium ipsius rei, vel immobilium, eum nul-Ia mobilia sunt. Quae possessio datur ex primo , oi seeundo deerelo. Primi decreti possessio tantum custodia est si in , quoniam ea conceditur rei servandae , et custodiendae causa , alque ac lor non dominus, sed tantum custos ossicitur. Quare si actor- et reus possident, hic quidem ut landum colat, tructusque colligat, ille autem ut landum, et Ductus , sive fructuum pretium observel , atque ou

ij lia Ianoeentius ili. in cap. vis. s. In aliis vero

cari&-. O lv. non eonteat. controversiam definivit quactinter Pilaeum , et Bulgarum ex una, interque Ioannem Martentum, et Aetonem ex parta altera agebatur , probavitque sententiam Pilaei, ad Bulgari, qui sola missione in pozsessionem aetorem tantum rei custodem non dominum et possessorem fieri putabant; quae sententia probabilior est ex

IV. Hanc vero possessionem actor 'adipisci