장음표시 사용
21쪽
laudator, de Pius rebus scri seserni, a porte OStendunt verba eius lug. c. XCV, 1.: -Λtcsio illi si licissilino omnium ante eμι mvictoriam nunquam super industriam fortuna fuit, multique dia hilavere sortior an felicior 'sSut. Aum postea quae socerit, incertum habeo, . pudeat mastis an pistrat stisserere. Ita igitur quum' de Sulla sentiret, faciendum sibi pii vivit, ut in Historiarumi l Prooemio, unis quam ad res anni 78. accederet, universum illud tempus, quod Sisenna opere suo complexus erat, brevi -
ter quidem, Sed ita Porstringeret, ut quam detestabilis ille' suisset hollo civili libesi late populi Romani plane oppreSSn, li-
, bcro ore ex 'licai Di V. Fr. I, - 40. , quantumque VPra. aperta et ingenua rerum narinitio, quae testis esset temporum ac lux veritatis, distarct a fucatii partim nitue studio olisei ita ual historia, graviter OStonderol. In tanta aut m Op riR Misenniani diversitate sui pi orsiis lissimilis ae paene ineptus suisset. si Ili Atoriu9 volui set ita illud excipere, ut continuaSAE Uid Ure tui . Puod i Erlachius vero ad opinioneni Suam coni irmandali addit, haud minimam citis consilii ci iussam in no fuisse positam, quore ipse illorum temporum fuerit aequalis, et recte iudicaverit summum historiae laudem iis in rebus illustrandis esse positam, quae ipsius scriptoris memoria stratae sint, incertum hal, o maiorem in eo ignorantiam, an iudicii pervum sitatem esse dicam. Nam Si nescivit Sallustium M. Lepido P. Catulo eoss. octo annorum sui Sse puerum, ignorantia OSt; sin putavit ad historiam recte scribendam Susiicere, si quis ea
tempora describat, quae in ip8ius pueritiam inciderunt, qua uetate adolescentuli aliis omnibus potius, quam rebus publicisuc civilibus intenti esse Solent, nedum uas intelligant, pio secto haec sentcntia puerilis dicenda est. - uod supra dixi Sallustium Historiis duodecim annorum
Spatium t TS-t, T. a. Chr. n. com9lexum PsSe, id tum ex tei'-nis argumentis tum inturnis probatur. Ex illo genere Ost te-
Stimonium 2Ausonii Idyll. IV, 61 sqq. , ad opuS Sallustianum ita alludentis: Iam facinus, Catilina, tuum Lepidique tumultum, Ab Lepido ut Catulo iam res et tempora Romae
Orsus bis senos serim connecto per annos;
22쪽
XIx Iam lego eivili mixtum Mavorte duellulia, Movit quod socio Sertorius exsul Il istro. Pitilius verbis quum planissime pateat tenalioris ambitus, quod Sallustius Historiis persecutus est, haud spernenda Λusonii
auctoritati confirmatio eo accedit, quod nullum omnino Fragmentum exstat, quod ultra seditionem in Ibuculli exercitu ortam ac legem Gabiniam descendat; quae quum anno GT. a. Chr. n. facta sint, satis cortum videtur, nuctorem in rebus huius anni enarrandis finem Opei' quaeqivisse. Neque sine iusta et gravi caussa eum hoc instituissct consentan um est. Nam Si veriam est, quod supra I,osui, auctorem id sibi illustrandum sum 'sisse tempus, cluo imperium Rotnanum mole ingruentium undique malorum parum ali interitu abesse videretur, non potuit ultra annum 67. progredi, quippe quo asilictus ille rorum status iam ita esset mutatus, ut respublica Periculis omnibus dispulsis rursus confirmata antiquam Vim reci'eret, neque amplius de saluto publiea Esset timendum. In Italia enim motus civiles omini compositi planeque Repulti; twllum Servile, unde summum instabat periculum, radicitus exstinctum; in urbe vero restituta potestiis trihunicia animos
popularium partium ita deliniverat, ut contentiones illae, quibus civitas per complures annos agitata suerat, pro US ObmuteScerent. Hispania, Romanis paene erepta, post Sertorii mortem rursus in ditionem erat redacta; seroces Macedoniae et Thraciae gentes ita devictae, ut rebellare non auderent; pirauirum Vctus malum prorsus sublatum, denique Mithridates ita fractus viribusque imminutus, ut diutius reSiStere non POS-set facilemque victoriam praebere videretur. duae qui reputaverit, facile sentiet proximorum annorum res non ita comparatas esse, ut Sallustii consilio responderent, dignamque Historiis, quibus res gravissimas illustrare decrevisset, materi mpraeberent. Nam quum post annum 57., ceteris sere omnibus imperii partibus pacatis, Pompeius in Λsia magnas quidem res gereret, Sed iam innio insurgeret fastu, ut paene Solusimsterium Romanum moderaretur, nutu suo ac voluntate Omniangeret, multisque iam propter nimiam potentiam formidoloSus videretur es. Catil. c. XIX, 2. , Sallustius, qui cum magno in b.
23쪽
odio haberet, et quam vanus, arrogans, dissimulationi se plenus dominandique cupidissimus esset, saepius in Historiis ostenderet cs. Fr. III, l. III, tue. V, 16. Ine. 4 l. , profecto incitari non potuit, ut eas res perSequeretur, in quibus explicandis de solo Pompeio ipsi agendum fuisset. Puare dubitari
non potest, quin Hi Storiae non ultra annum 67. progresSaesint. Nam qui volunt auctorem opus suum usque ad annum 63. deduxisse, aut certe voluisSe deducere, ut libellus de Catilinae coniuratione tamquam clausula ei adhaeresceret, SOmniant potius et alucinantur, quam dicunt aliquid. quod vel levissimum sani iudicii speciem habeat. Argumento atque ambitu Historiarum in universum constituto, ad Fragmenta rectius intelligenda ae disponenda plurimum refert exploratum habere, quid singulis libris contentum fuerit, quumque rationem auctor in adornanda tam multarum variaruinque rerum materie Secutus sit. Puo negotio tuamquam editor nullo pacto SuperSedere potest, maxima tamen cautione OpuS Ust, ne in re lubrica et obscuritatis plena
in errores inducatur. Non agitur enim de eo, quid Sallustius vel potuerit scribere, vel debuerit, de quo alii aliter Statuent, sed quid re vera scripserit. Puod ut aliqua certe ex parte
cognoscatur nam universum rerum copiam atque ordinem assequi velle absurdum est , uisquam sirino rundamento iis Fragmentis insistendum est, quorum non liber tantum, unde desumptia fiunt, satis certus eSt, sed etiam Sen Sus ita perspicuus,
ut, ad quas res reserenda sint, nulla dubitatio relinquatur. Ita enim, ubi paucis quidem, sed prorsus certis indiciis exploratum fuerit, quas res auctor in Singulis libris tractaverit via quasi munitur, qua caute procedentes non solum ea Fragmenta, quae ex certis libris laudata paullo dissiciliorem habent
explicatum, Sed etiam ea, quorum librum ignoramus, Sententiam vero satis probabiliter aSSequi valemus, cum aliqua verisimilitudine ad suum locum referre pOS simus. Grammaticorum igitur testimonio, qui libros Fragmentorum laudarunt, Summum
auctoritatem eSse debere in Sallustiani operis reliquiis Ordinandis recteque intelligendis quamvis nemo POSSit dubitate, suere tamen, qui in tam plana re atque persyieua ita caecutirent, ut prorSuS incredibili perversitate grassarentur, turpiter Diuili Corale
24쪽
neglecta sana ratione summam consusionem Fragmentis inserrent. et u probabili eorum dispositione, quam se effecturos somniabant, plane aberrarent. DebrosSius enim, quem nonnulli immortaliter de Historiarum Fragmentis esse meritum praedicant, quum sibi non ratione sed imbecillitate quadam ingenii Persuasisset, nullam grammaticos in laudandis Fragmentorum libris mereri fidem, quippe qui sere nunquRm verum numerum exhiberent, locos Saepissime confunderent, ac plerumque verba auctoris memoriter asserrent v. Hist. de la Republ. rom. VOl. l. p. 223.), eo levitatis progreSSus est, ut nulla pro us auctoritatis grammaticorum ratione habita quae illi ex primo libro laudant, summa libidine vel in secundum, vel in tertium, vel in quemlibet alium transferret, et contra, quo hoc essectum est, ut eius opera Fragmenta multo magis dissoluta ae disiecta sint, quam in ulla alia editione. Gerlachius vero tantum abfuit, ut hoc exemplo monitus tam dissolutam caveret rationem, ut Vol. III. p. 101. et 153. eadem vana confidentia, quae Dchrossium transversum egit, contenderet grammaticos in numero librorum asserendo ubique sere tam negligenter egisse, ut nihil eorum testimonio tribuendum esset, ordinemque nam rationis non ad corruptos numeros, sed ad internam rerum iuncturam et semporis aecursum c&nstituendum esse. duasi vero interna rerum iunctura, quam ille certissimam normmn Fragmentorum di Sponendorum atque explicandorum eSSe Rutumat, iam per se planissime pateret, neque totum hoe Fragmenta illustrandi negotium ita comparatum esset, ut, Rnt quam de iunctura rerum agatur, ipsae res cognitae esse de-hEnni, quae certe non aliunde quam ex grammaticorum testimoniis cognosci possunt. Puibus qui omnem fidem derogat, ne ille videtur vix ullum veterem grammaticum novisSe; numqui vel obiter eos inspexerit, profecto intelliget tam paucis
locis numerum librorum, unde exempla laudarimi, ipsorum culpa salsum aut librariorum erroro corruptum esse, ut nullo
pacto de ceterorum veritate dubitari possit. Omissis igitur Debrossit et Gerlachii perversis rationibus, quihus minime in
ordinem redire ac lucem accipere POSSunt, quae confusa Sunt
et obscura, id mihi agendum putavi, ut singulorum librorum argumentum ante omnia ex iis Fragmentis constituerem, quo-
25쪽
rum et numerus a grammaticis est proditus, et sensus 'lanus et perspicuus, ac deinde hoc tanquam rundamento nixus candiungerem, quorum explicatio probabili coniectura iniri potest. Ita, quamvis plurima eX Historiis ignorantur, hoc tamen ex iis, quae supersunt, particulis satis certa Via me as Secutum puto, ut simili sere ratione, qua de Livii libris cloperditis
ex eorum eI ito me nobis con Suit, de universo Historiarum argumento iudicari pos Sit. Puod quale sit, paucis Tibi, mi Wue-
Non secutus teste Puintiliano III, 8, 9. morem, quem in Catilina et Iugurtha tenuit, ut a generalibus quibusdam sententiis opus ordiretur, SalluStius rerum Romanarum historiae quam inde a Lepido et Catulo coSS. se incepturum profitetur, satis amplum prooemium praemisit, quo tum Priora tempora breviter perstrinxit, tum de bello sociali et Sullae civili aeeuratius egit. Quod quo con Silio se eerit, non est obseurum. Nam quum inde a Lepido primum pateret antiquam imperii vim prorsus labefactum esse, neque rediri P0SSe ad eum Statum, quo omnes reipublicae partes firmiter cohaererent, eius rei caussas sibi exponendas putavit, ut intelligeretur ea, quae per illa tempora acciderunt, prioribus illis saetis essecta esse. In quo quum Τhucydidem imitatus sit, qui puriter narrationi de hello PeloponneSiaco Superiorum temporum, unde illud provenit, explicationem praemisisset, haud improbabilis est Gustavi Lin keri sententia, in docto opus illo do Sallustii Historiarum Prooemio p. 10. Prol, Osita, ob hanc maxime similitudinem Thucydidis aemulum eum suisse dictum; cs. Vellei. II 36, 2. Puintil. X, 1, 10 l. X, 2, l7. Certe ea laus, quam non
ad prooemium solum pertinere con Sentaneum est, et Historiis magis, quam Catilina et Iugurtha parta est. Absoluto prooemio, ubi ad propositum accedit, totum ari gumentum ab eo tractatum duabus liartibus continetur, res ms militiae et domi gestis, quas ita persequitur, ut Singulis librisi deinceps enarret, quid et in urbe et in variis terris actum sit.
Igitur primo libro, postquam de Lepidi conatu Sulluc instituta
evertendi prolixe dixit, de bello agit in Hispania lima per quattuot annos Sertorio duce gesto, Sertoriique ipsius ingenium et mores adumbrat ac simul priori S vitae eius facta refert, Disiligod by Corale
26쪽
III iuue Scriptorum invidia inces cimita Si verat. Exposito deinde
infelici Metelli successu, a Sertorio ita pressi, ut Pompeius fel auxilio mittenduS eSSet, a rebus Hisyanis transit af bellum l .i
Macedonicum, eodem tempore tib Apν. Claudio geStum, aedeinde P. Servilii expeditionem contra piratas suscPptam narrat. lSecundo libro, tuo nia in Omnia bella, de quibus superioredietum, adhuc flagrabant, ita auctor liergit in eorum expositione, ut de Lepidi tumultu. ex Italia in Sardiniam ut Corsicam tran Stato, absolveret. Longe maximam autem huius libri partem videtur belli Surioriani narrationi tribui S se, qui lipe quod, ex illio Pompeius in Hispaniam venit, nOVO furore exarserat, ut, quamvis varia fortuna maXimi S Proeliis pugnaretur, Sertorius tamen invictus ageret, ne non Solum ducibus adversariis, sed etiam ipsi' urbi summum timorem praeberct. Relicuam rerum soris gestarum materiam Draebent bellum Macedonicum set Thraei eum duce Scribonio Curione gestum, et piraticum, quod P. Ser ilius per tres annos continuos administravit, luit,vS novum accessit Mithridaticum tertium, cuius initia auctor simul cum regis genero, ingenio ac moribu S retulit. In rebus ur-hanis maxime egit de factis conatibus potestatis tribuniciae rostituendae, iliit inde ab anno 76. non prius ceSsarunt, quam Porias ieius plebis desiderio satisfecit, et tum coniuncti erant
eum Summa Omnium rerum gravitate et annonae inopia, unde tumultus ortus in Cottam con Sulem, cuius Orationem ud sedandum iniimorum motum habitam Sallustius perscripsit. Τertius liber extrema habui Sertorii tempora, miSerandam eius caedem et totius belli exitum. Puod ubi ad finem vergere coepit, eodem tem Pore in Asia summa vi stagravit Mithridatieum, CFZiei oppugnatione ac sortissima desen Sione multisque Mithridatis cladibus insigne. tuas Sullustius De equituriusque ad illud tempus, quo rex Ponticus ad Cabira Se rece-jpit. In Macedonia et Thracia bellum continuatum a Scrib. Curione, eo memorabile, quod dux Romanus tum primus ad Danubium Pervenit. Eodem tempore M. Antonius contra piratas et Cretenses summa socordia bellum gessit, cuius ignaviam et laedum exitum a Sallustio castigatum fuisse planum
est ex Fragmento satis conspicuo. Fusius quam de utroque bello haud dubie exposuit de acerrimo certamine cum fugiti-
27쪽
vis exorto, id quod tum ex ipsa rei gravitate coniicitur, tum Fragmentorum ad illud bellum pertinentium multitudine probatur. Denique in rebus urbanis multum eum de contentionibus
tribuniciis egisse dubitam non sinit Macri Licinii oratio ex hoe
libro integra Servata. Puarti libri argumentum longe maximam partem verSaturin continuanda narratione belli Mithridatici, quae usque ad id tempus deducitur, quo Mithridates, etiam post Tigranis sociei talem graviSSimas cladeS DXPertuS, Arsacis opem imploraret eoactus est. Praeterea Spartacium bellum quoniam tertio annos nilum est, eius extrema ParS hoc libro continetur, quo auctor simul belli Thracii finem tradidit. In uribe autem longo plurima ei materies suit de restituta tribunicia potestate ac de Pompeii et crassi consulatu disserendi Puinti libri ambitus ceteris multo fuisse videtur an Stior, si quidem relicuis bellis omnibus compositiS unum Supererat Mithridaticum, Romanis tum mutata fortuna valde improsperum. Extremas igitur Luculli res. eius invidiam apud exercitum, legionum seditionem, et foedum egregii ducis ex Asia discessum hoc libro Sallustius exposuit, ne quo ultra in Historiis progrest sus e St, quam USque ad id tempus, quo Pompeio primum lege ἰabinia, deinde, piratis consectis, lege Manilia summum in
tota Asia imperium commiSSum est. Praeter haec, quae uni 'emum Historiarum argumentum constituunt, rerum externarit m expoAitionem auctor plurimis
distinxit digressionibus, pariter ad cognoscendum iucundis, alque ad docendos lectores utilissimis. Nam quo melius perspiceretur, quibuS quidque locis eSSet gestum, ubique non solum terrarum atque regionum situm et naturam descripsit, sed etiam do gentium ingenio, moribus, institutis atque antiquitatibus prodidit, quae memoratu digna viderentur. Ex tuo genere sunt, quae libro I. de Mauris et Fortunatis insulis aede piratarum Origine et sedibus, libro II. de Sardiniae et Corsicae natura antiquissimisque in eo lis et de Hispanorum moribus et bellicosa indole, libro III. de mari Pontico et circumiacentibus gentibus, de Danubio et Germanis, de Creta insula eiusque religionibus, libro lV. de Euphrate, Tigri, Me-Disjtiam by Cooste
28쪽
sopotamia et Armenia, de Thraciae gente Mysorum, denique de Italiae inferioris ingenio et laeto Siculo tradita leguntur.
Iam si quaeras, mi WueStemanne, quo ordine res in singulis Historiarum libris se exceperint, confitendum est hoc talo esse, ut nullo modo constitui et ad liquidum perduci possit. 9uamobrem in hac quidem re necessario aliquid vel casui vel editoris arbitrio concedendum est. Nam, ut hoc utar, utrum Sallustius tertium librum a bello Sertoriano exorsus sit, eique Mithridaticum, tum Macedonicum, deinde Creticum, denique servile subiecerit atque extremo loco de rebus urbanis egerit, an alio ordine haec deinceps tractaverit, id prorsus incertum est, neque dispar relicuorum librorum ratio. Puare nihil relinquitur, quam ut ad capita quaedam reserantur Fragmenta ad eandem rem spectantia, quo hoc certe consequimur, ut, quae eiusdem Sunt argumenti, coniunctim legantur, licet ipsorum capitum ordo ignoretur. Ceterum in rebus enarrandis eam rationem tenuit Sallustius, ut varia, de quibus egit, bella atque res domi gestas non, uti mos fuit in annalibus, carptim Per singulos annos digereret, quippe quod non aliter potuisSet ineri, quam si ex una re in alteram transiliens in cuiusvis anni sine subsisteret, indeque regressus eundem cursum in proximo quoque denuo exordiretur, ut, quot annos opere Suo complexus esset, in totidem sere particulas totum algumentum disSecaret. Pua ieiuna priorum scrip torum consuetudine relicta, res non secundum singulos annos disposuit, Sed sero cuiusque belli ratione complurium annorum res geStaS, arte inter se cohaerenteS, continua nar
ratione usque ad eum locum deduxit . ubi commode posset subsisti. quo hoc conSecutus est, ut singulis bellis in commodas partes, quaS rm ipsa offerret, divisis plana atque dilu-eida rerum gestarum imago lectoribus exhiberetur. 9uae argumenti dispositio cum non posset ubique cum annorum fine congruere, eo factum eSt, ut non omnes bellorum expositiones eodem libro contentae totum annorii in spatium, quos liber complectitur, expleant, Sed modo illius fines non attingant, modo eos trunSgrediantur. Puod quale sit, exemplis nonnullis illustraho. Liber primus quamquam in universum annOS
78. et 77. complectitur, nihilominus Lepidi tumultus, ex- Duili do by Cooste
29쪽
tremo anno 77. plane finitus, non hoc libro absol, itur. Nimirum Sallustius potiorem tantum eius partem, quae 'ertinet usquo ad Lepidum Italia expulsum, primo libro attribuit; relicua Lepidi conamiua in Sardinia et Corsica agitata in secundo libro persequitur, cuius plurimae res annis 76. et 75. geStae sunt. Sertorianum bellum primo libro a primis eius initiis deducitur usilue ad annum 77. a. Chr. n.: n que tamen in ipso sine anni auctor subsistit, sed iustiorem narrationi moram repetiit a Pompeii in Hispaniam prosectione, quem Senatus mittebat, quia Metellus nihil contra Sertorium efficere poterat. Seeundus igitur liber, destinatus ille quidem rebus a. 76. et 75. gesti S, tamen in Sertorii bello exponendo incipit ab eo anni 77. tempore, quo Pompeius in Hispaniam venit et cum Metello coniunctus illud bellum administinuit. Contrario modo bellum Mithridatici ina, cuius initium in annum 74. incidit, non tertio narrari libro coeptum. quo res annis 74. 73. et 72. gestae traduntur. Νam quum Sallustius constituisset hoc libro Luculli egregia facinora inde a CFZiquo sese ignatione usque ad Mithridatis receptum ad Cabira illustraro, uitiae ante imperatoris roniani adventum in Asiam ii ciueriint superiore libro tradenda putavit. Igitur quaecunque quaSi nil exordium cius belli pertinuerunt, velut disputatio de Mithridate ipso eiusque ingenio et ingentibus consiliis, tum quo apparatu belli et quibus sociis adiutoribusque usus sit denique quomodo Bithynia invadenda et M. Cotta superiato belli initium secerit, haec omnia iam secundo libro exposita suere. Hispaniense autem bellum, Sertorio a. 72. eaeso adhuc in proXimum annum protractum, tertio libro ita absolutum est, ut Sallustius terminum huius libri, annos 74. 73. et 72. comprehendentis, uno anno supergrederetur. In ceteris bellis num eodem modo egerit Sallustius, propter paucitatem Fragmentorum affirmari nequit; sed iam ex iiS, quae attulimus, abunde patet in Historiis eum rerum quidem ordinum accurato
30쪽
VIImentorum editori observandum hoc inculcat v. Vol. III. p. 105 et 151 sqq.), unicam auctorem rerum disponendarum normam habuisse singulorum annorum Seriem, neque dubitari posse, quin Sallustius eodem sere modo res populi Romani scripserit. quo ipse eas in ed. suu p. 3 - 46. per unnos digesserit. luae perverm oνinio quam nullo argumento nitatur ex ipsis Fragmentis ducto, quamquo indigna sit Sallustio, quem, quia serimuS ieiunam rerum enumerationem in annalibus usitatam reliquerat maiora atque persectiora in Historiis ausus, Martialis primum dicit in romana historia, vel me non monente, facile, mi Wuestemanne, intelliges. Eadem quot errores et debuerit gignere, et re vera genueIit, suis lo- eis ostendi; quamobrem hoc quidem loco de ea re praeterire
Postquam do Historiarum argumento, ambitu et forma disputavi, ad quae editori vel maximo animum advertendum esse per se patet, iam dicendum est, quomodo viri docti in Fragmentjs Sallustii edendis iractandisque versati sint. Puorum quo tenuior O'era fuit, eo breviori mihi esse licebit.
Νam qui primus post imperfectum Aldi Manutii 1563. conatum Historiarum Fragmenta satis diligenter pro illorum temporii in ratione collecta scholiisque illustrata a. 1574. ac deinde a. 1579. edidit Ludov. Carrio. hoc tantummodo egit, ut, quae ex singulis libris laudata invenisset, nullo ordine deinceps' meret, quorum vero liber a grammaticis non indicatus esset, v in Sextum aliquem librum, qui non exstitit, conferret; nonnulla autem emendasse, alia explie se contentus neque de
Historiarum argumento quaesivit, neque ipsa Fragmenta ubcuniquς Ordinavit ne disposuit. Pui proximo tempore Studium ad ea contulit Ianus Doueta, Notis ad Historiarum libros a. 1580. editis, et Fulv. Ursinus, cuius Notae in Fragm. Dxstant in Historicorum vett. Fragmentis collectis ab Λnt. Augustino et ab Ursino emendatis 1595 3, relicuique operum Sallustianorum editores, velut Hel. Putsellius 1602. , Λuson. Popina l619. , Fr. Grono vitis Ll665. , omnes ita Carrionis vestigia secuti sunt, ut . si qua nova Fragmenta inveniSSent, quorum Plurima congessit Pittachius, ea in calce collectionis Carrionianae adderent, hic illic aliquid, quod non magni P Disi iam by COOste