장음표시 사용
41쪽
opus habent, ad se vocatis,spem muneris faciebat, si mercatores ad suam nauem transportarent,&ut citius aliis suas diuenderet merces, seoibi expediret, facerent. Inis igitur,cum natura auari sint, facile annuentibus, cum proxenetas ad eam imposterum advolare, mercatoribusque sese destitui, Nauclerus prior cerneret,qua de causa id fieret nautas interrogabat,cumque accepisse sese a Nauclero isto praemium aliquod siue donarium, dicerent, adderentque paratos sese redire&rnercatores
rursus adducere, si simile quid hic expectandum sibi esset, ipse statim
amplius promittens,praemium duplicaturum se affirmabat, mercatores hoc modo rursus ad sese pertrahens. Sed, tertius fallacia hanc animadvertens Dache siue donarium illud triplicare, longe plus quam priores duo, nautis illis donare coepit, salterii ne solus mercatoribus destitutus ibi relinqueretur.Itaque alieno cum essent ab inuicem aninio, alter alterius fortunis insidiatus, mutuis concertationibus mercatores ad se allicere, incommodum suum, cum detrimento alterius promouere quisque studebat. Hae donationes munera, usque adeo ascenderunt creverunt in-
dies, ut Dache illud hodierno die semissem interdum, septuncem ex Er et v hcedat. Ipsorum enim Batauorum discordia, contentionibus factum siet: hiis et
est,ut cum alter alteri commodum suun invideret,iandena confirmata
haec consuetudo in legem abierit , iam scire propemodum quilibet possit, quid& quantum pro Dac sibi dandum sit,De quibuslibet enim
mercibus, suo linteum sit quod emant,siue patinus, siue ferrum,aut vasa quaslibet mea, nosse potest Nauclerus quilibet, quantum in pondere mensura muneris, vel, ut ita dicans Epis agmatis loco donandum sit, non uni tantum,sed mercatori pagano a in specie, proxenetis. Nautis, qui suam in advehendis illis obtulerunt operam , unoquolibet mmo. --D- suum pro se seorsim expetente. Quae quidem consuetudo perin- b, Tet.
vidiam Batavorum introducta,ut nullo modo laudanda, sic, hoc praeteros t. ea habet vel maxime vituperandum, quod peracta iam mercatura, nouae caesitioribus longe maiores Naucletifer antur molestia ex Dacheis hoc rite perficiendo,cum saepe accidat,ut illi qui parum emerunt,plus negotii aucteris facessant,quam qui multum auri expenderunt Non semel autem accidit,ut Nigritae ad naues Batauorum venientes, tanta superbia fuerint, ut ne inchoare quidem mercaturam voluerint, antequam scirent, quid muneris donariorum sibi expectandum esset. Quin imo conuiuio eos excipere,uvino donare necesse si e fuit,cumque ante ham tempora, Mercatores pagani,prosinetis aenautis certam persoluerent,uercedent,ipsi iam proxenetae, nautae, ut mercatores si bi concilient, certis eos muneribus ad se inuitare atque ita mercedem ipsis quasi persoluere mercatoribus non dubitant, idque propterea, ut quo plures adducant Batavis mercatores,eo plus munerum&donario. rum seu Dac accipiant Caeterum fit interdum ut pagani quidam mercatores ex longe disi1-tis locis ad ciuitates maritimas proficiscantur, ultra centena saepe milia. 'mera mriacdficientes, qui magna auri asportare solent copiam, mancipiis ad .rret: so sepe pro ratione facultatum suarum, stipati,quibus mercesco m-ptas imponanti domum secum asportenti Hi certa sit domicilia habent: certos mediatores vel proxenetas quibus in coetinendis mercibus utantur. His aurum appendunt,mquid mercium expetant expo- nunt
42쪽
nunt addito cis plerunque uno ex consortibus suis, qui tonania recte
in navi administrentur,&dolus caveatur attendat. At vero Mediatoresisti proxenetae cum animadsertunt paganum istum linguae Lusitanicae ignarum esse, Nauclerum statim ea de re commonefaciunt, Rusticum eum esse&idiotam dicentes,qui linguam qua Bataui utantur non teneat, tacite sub indicare volentes, quod eum circumvenire decipere expetant, id quod etiam egregie faciunt,statim enim merces eas quas emere iussi sunt proferri petunt cumque quanti numquodq; veneat, cognitum iam ante perspec cum habeant, nova cum Nauclero actione non est opus, conversi igitur ad paganum agere cum illo incipiunt, offerentes ei pro auro suo quantum sufficere videtur. Qtis acquiescente, contractum istum ratum habente, merces cymbis suis imponunt,
traditoque Naucleris aut cum pagano isto littus legunt, qui postmodum mercibus istis,in ancipiis suis impositis, domum repetit. Caeterum discedentibus paganis, ipsi rursus Mediatores proxenetae ad naves
Batauorum reuertuntur,allatum nempe mercium residuum illud, quod paganis abalienatum, in naui reliquerant, ubi vel tertiam adhuc mercium, quae paganis mercatoribus deberentur, partem superesse,&pro xenetas ita furtum non exiguum commisisse animadversum saepe fuit
deprehensum. Quod autem fraude&im postura acquisiverunt, invicem statim partiuntur, compotationibus inutaliter dissipant atque disperdunt.
a'd si paganus quem secum adducunt linguae Lusitanicae peritus
est, ut iam circumventii decipi hac ratione non possit, vel si linguam quidem non teneat, ita tamen circumspectus sit,periculumque sit,eum cognito perspecto dolo, animos sociorum suorum ab hoc mediatore proxeneta aversurum, quemadmodum id quidem non raro accidit, ut reuersi pagani de alio Mediatore ubi prosi exerint, eracta mercatura mensae assident,&auri partem aliquam, pagano inter expendendum ponderandum vel tussiente, vel expuente , faciem forte vertente, subtracstam magna celeritate vel in ore vel in auribus, naribusque abscondunt, persuadentes pagano, aurum istud levius esse,&iustum ponudus non habere. Alii ablata auri aliqua parte, interponderandum spiritu oris trutinam adiuuant,vi debitum acquirat pondus,&furtum non animadvertatur, decipientes hoc modo Nauclerum, qui nisi probe attendat, &accepta trutina lanceS sua etiam manu eleuet, non parum inde damni percipit, magna enim ad furandum sunt dexteritate, modo circumveniendi mercatores cum quibus negotiantur, contrahunt, infinitos norunt.
Hoc quidem negari non potest,eos initio cum Bataui primum ad ista ioca venirent simplices admodum&credulos fui se, Non putabat enim dolum in albo istos homines cadere sed omnis eos fraudis expertes esse, itaque bona fide, quicquid emerant mercium, accipiebant, nihil haesitantes aut de iusta quantitate subdubitantes. Verum Batavis hac illorum simplicitate nimium abutentibus, cum pro orgyis, vinis de
cem, vix octo ipsis darent,&contrahentes eos pro libitu circumuenirent, tandem prudentiores facti, fraudem animaduertere coeperunt,&cautius imposterum mercari. Hinc adeo iam in suppurando calculando
remetiendo excellunt, ut ne ducentas quidem lintei vel panni orgyas ulnas ementes , decipi ullo modo possint Dolum vero vel minimum
43쪽
animaduertentes, adeo Nauclerum odisse incipitriat, ut nunquam ad nauem istam reuertantur, iniuriarum enim admodum sunt memores Ac vel levi verbo ostensi, implacabile saepe odium concipiunt. Haud raro autem mutuo accipere merces Naucleris corianture
blandientes ipsis admodun , splendidis verbis solutio uena promit tentes, quam tamen praestare nunquam cogitant, itaque Palicuid impetrent, Maucleri dictis ipsorum fidem habentes, ipsis merces quasdam concedant statim iam incipiunt ab ista naui abstinere, nec n- quam ad eam revertuntur, ne solutionem praestare cogantur,ut ita melius longelat ipsis aliquid donare quam concredere mutuo dare, ne odium sibi quis onacio suo conciliet, Uaninum inde sentia maxi-
tavi eo transportant, a quibus si S in quem msum emisiatur.
NTE peregrinorum in has terras adventum, parum vel hi- erat, quo sese vestirent, itaque videntes hoc Lusitani Varias eo transvehere merces coeperunt ut defectum hunc supplentes , lucti inde pacerent quam pluri rhum, Verunt cum Bataui etiam perpetuis bellis excitati tegi ostem hanc scrutari coepissent, vidissentque mercaturam ibi exerceri satis lucrosiam posse, decreverunt tandem allatis mercibus variis fortunam suam experiri,quod quidem successu non caruit, cum Lusitanorum commercia, adventu Batavorum prorsus fere extincta iaceant. Merces autem quas Batavi eo transportant sunt, primo linteum silesium, hoc enim maxima copia ad istas regiones defertur, iunc
maximus ibi sat eius usus, utentibus e Nigritis ad vestimenta sua De-m de pelves omnis generis, magna copiae transportant, nimirum sar re emtagines minores' maiores, pelves tonsorias, malluvia, pelluuia La-hra,Sartagine scoticas amplitudine duarum sepe Gyarum, ollas item lebetes iacabos varii generis, quibus ad res varias utuntur, minores enim conseruando oleo inseruiunt, quo corpora sua inungunt, maiorum usus insepulturis est, ut sepulchris, eas imponant, adhibentur etiam mactandis pecoribus,, aliis rebus variis, pelves tonsorias lauando eapiti, Wretecandis capillis adhibent Latis sine profunditate planis pro operculis utuntur , ut nimirum aliis eas insternant a sor dibus, immundi cie res suas conseruantes , nam inornatum suum muliebrem malia id genus eis imponunt, sartagine scoticas m etandis suibus adhibent, ut nimirum illis impositas aqua feruenti infundant, irinibus purgent. Cacabis rellis sine margine ad coquendum utuntur. Atque huiusmodi quidem vasis meis, ex cu pro orichalco factis, regio ista Batavis ita referta rimpleta iam est, ut pagani, qui longe a mari remotis habitant locis, ea ab incolis ciuitatum maritimarum eodem saepe, aut certe non maiori, quam in ollandia venduntur precio,redimere possint.
44쪽
Quamuis autem ingenti haec vasa copia eo transportentur, nec vero tam facile ea consumi alteri possint quam linteamina&merces aliae, non facile tamen fractum ibi attritum cuprum invenias, quod ipsum argumento est ingentem in remotis amari locis habitare populum, quorum usibus variis vasta illa inseruire possint, ut ita passim per regionem istam divendantur distrahantur. His accedunt, vasa alia hauriendis aquis accommodata cuprea maeanca,quaedam enim sterendis aquis adhibentur,quaedam in aedibus constituta eis excipiendis inseruiunt, ut nimirum aquam semper in promptu habeant qua ad potandum, tantur, laec intrinsecus stanno sunt obducta Ferro ad omnis generis arma paranda utuntur,fiunt enim ex eo hastae&missilia, secures, pugiones,&id genus alia, inmisilibus quidem pugionibusque in bello, securibus vero ad agri culturam tuntur, ut terram illis proscindant, fodiant, ligna in sylvis secent, Wopera rustica alia perficiant, praesertim cum instrumenta hisce labyribus, me xtruendis aedificiis, navibusque excavandis inseruientia alia non habeant. Sed, pannum rubri, caerulei,sului,viridis aliorumque colorum, Bataui copiosum eo transuehunt,unde cingula, Zonulas parant, quibus corpus p rhingant, cultrosque claues, loculos aliaque id genus alligent. Penulas porro gausapinas villosas, vestiendis corporibus adhibent instar pallii vel amiculi alicuius, circulos siue annulos ex cu pro orichalco factos,brachiis, cruribus xornandis circumdant, Vasi stan- ne emunt quidem etiam , sed non tanta copia velut superiora mea. Cultros, orbiculos vitreos varii coloris magna copia redimunt. Eos
vero postea in . veta particulas diuisos,&in lapide quodam raptatos laevigaremexpolire solent,colligatosque in fasciculos, passim per universam regionem divendunt, frequentissimus enim corum usus est inoollo, manibus pedibusque exornandis. Praeterea, sphaerulas habent precatorias orbiculos rotundos supradictis paulo maiores, quos capillis intertextos iuxta auriculas demittunt. Exacubus vero, quas similiter acina copia emunt hamos capiendis piscibus aptos conficiunt. Praet ea flabellis ex cauda equinatas is,praeterquam quod otiosi sedentes, muscas iis abigant, in choreis saltationibus etiam pro insigni Suasint me ei ornamento utuntur, sed, specula mulctralia, urceoli situlaeque cu-y ''j j-.-preae, alia id genus, ab HollandiS,regionibus istis importantur,verum merces optimae& faciendo lucro conuenientissimae sunt linteum,pannus, ferrum, vasa aenea, stannea,vt pelues,sartagines ollae, lebetes, cacabi, cultelli etiam: orbiculi versicolores vitrei. Reliqua quae diximus non sunt usque adeo lucrosa, quippe quae non magna copia, sed particulatim ibi diuendantur. Cum vero adhuc hodie in rebus aliis periculum fiat, ut intelligatur, et aliquid praeter iam dictas merces, ipsis arrideat, accidit interdum ut ipsis incognitae advehantur,eo fine ut illis diuenditis, lucrum ad Batauos nouum redeat,cum lucro faciendo mercatores unice sint intenti.
Allatas igitur aliquando buccinas fictiles ex terra figulari fabrefactas, Nigritae quidem initio tanquam nouum peregrinum aliquid cupide
redimebant, verum progressu temporis, cum viderent, eas ex manibus forte in terram cadentes, statim frangi&comminui, nullas amplius expetebant. Quin stapedes in quibus pedes firmatur&quasi stant com
45쪽
modioris vectationis gratia, cum aliquando quidam attulissent ipsi mirati, ex Nauclero quaerebant, nunquid inaures istae essent, quibus mulieres exornandis auribus uterentur, prohibentes simul ne plures afferrent, quod aures suarum mulierum tanto ponderi ferundo non e sint. Sed terspicilia ipsis allata sunt, verum cum nares haberent simas atq;deprellas, ea ipsis minus conuenire compertum est. Porro cum claues ipsis afferrentur, eas quidem initio emerunt magna copia, ut in fasciculos colligatas a cingulo dependentes gestarent. C.'-Verum accidit aliquando, ut interrogarent,quem claues istari nostris regionibus usum haberent, cum igitur ipsis responsum esset, conuenire eas aperiendisseris, quibus capsulae, cistae obfirmari solent ne ad eas aditus cuilibet pateat S accessus,nulla igitur afferri cupimus amplius dicebant, capsulis enim nostrarum mulierum minime sunt conuenien tes, nos iis aperiendis etiam clauibus hisce destituti, valemus optime . Atque huiusmodi quidem dicteriis facetiisque repudiare solentres illas quas sibi ex usu non esse iudicant. Quod si autem acceptum quid, desideratum ipsis adferatur, tanto in illud emendum impetu
feruntur, ut a verbis saepe ad verbera omnibus illud appetentibus,pe veniatur. Sic enim exempli gratia cum aliquando ipsis afferretur Diotae. quod genus ollarum aenearum est,coquendis cibis variis inseruiens,formam repraesentans catini alicuius excipiendo lacti inseruientis,in crustatum intrinsecus anno fusili ad obliterandum saporem aeris,extrinsecus vero duobus annulis ansatum, tam ipsis gratum hoc ollarum genus crat,vi relictis mercibus aliis, his solis emendis operam omnes darent, quamuis propter ingentem copiam, qua tota fere regio expleta iam aereserta est,uilescere quodammodo nuper inceperint.
Lusitani qui castellum a ma adhuc tenent, ut. alii papim in ista regione habitantes, multas ab Hollandis merces redimunt, Mancipia enim sua auro instructa ad naues mittunt empture pannum ineunt laneumque, orbiculo item vitreos inmerces huiusmodi alias,quas po-udi: et
stea circitoribus suis committunt, qui distrahendas aut cum rebus aliis untur. Permutandas vicatim eas circumferant, Propolarum ita munere fungentes, qui a solidariis,Batavis scilicet negotiatoribus coemptas merces,
pluris distrahant, aut cum bobus seu vaccis,caprisque&gallinis,aut aliis rebus ad sustentationem sibi necessariis permutent. CAP. XVI.
DE NOTITIA ET COGNITIONE MERCIVM AEVA VALENT
Pima,quomodo item eis explorent, uiamercedi amulis ex naui eas domum suam transportantibus dare pleant.
LIM cum mercimonia in his regionibus penes Lusitanos solos essent,nulla permittebatur eis eligendi potestas,ut pro i-bitu suo hoc eligere, illudo repudiare potuissent, sed cogebantur acquiescere eo quod a Lusitanis porrectum accipiebant, sed postquam Bataui ad hasce regiones venietes mercaturam exe cere cum incolis coepissent, illud ius sibi paulatim,conniventibus Hollandis sumpserunt, ut pro arbitrio suo quilibet, quod maxime sibi arrideret eligeret,unde tam prudentes negotiationis periti evaserunt, ut
non modo vitiosum ipsis nihil obtrudi,sed ne vendi quidem aliquid possit,quod non aliquoties permutatum, ipsimet elegerint, mercium cognitionem parem fere cum Hollandis iam habentes. Huic
46쪽
Huic autem cognitioni causam dederunt ipsim et Hollandi crebris
A. et i iq' deceotionibus eos circumuenientes, tam in dimetiendo panno, quam
mbis Eihive in alii mercibutivarias, cum enim nouolum numerus orgyarum in pan-
pervenerant. o linteo sibi non constaret,sed inpelues pertusas lebetes sartagines reparatas minterpolatas,cacabos&ollas multo usu iam attritas,linteum item putredine confectum,&cultros ferrugine adeo torpentes, ut integros vagina vix extrahere posses,ipsis pro auro suo obtruderent, sumpta inde occasione, de dolo imposterum cauendo,&mercibus explorandis cogitare coeperunt. Explorationem igitur mercium, antequam eas emant,ita instituunt. 'uisv u.- .Pannum ementes lineum, diligenter attendunt, attritum ne sit&lace- instituatur rum aut putredine confectum, items an satis dealbatum, iustam suam obtineat latitudinem, nam linteum eximiae expetunt latitudinis, cum eo viantur ad praecinctoria corporibus induenda,quae a pectore seu mamillis ad genua usque porrigantur. Pannum autem laneum ementeS,soli eum obvertunt videntes solidus ne sit&probe compactus, an vero tenui inraro textu vilis. Cultros vaginis priusquam emant extrahunt ollas,sartagines,lebetes, pelues, cacabo diligentissime intuentur &perscrutantur, considerantes an etiam usu attritae sertus e sint,repudiantes quicquid vel foramen vel rimulam habet tenuissimam, aut sordibus leuiter pollutum, nitorem non obtinet legitimum.
Ferrum humi depositum pedibus suis permetiuntur, visuri, ani stam suam longitudinem habeat necne Lebetes, cacabo in terram deponunt, fundo inverso&elevato, postea impactis in eum pollicibus summa virtute incumbunt, cedatne an resistat iniuriae huic violentiae externae exploraturi, repudiantes statim in quo vel minimum impres.sionis huius appareat vestigium orbiculos vitreos diligenter numerare solent, explorata seorsim unaqualibet linea, ut sciant numerus virum sibi etiam constet,&nihil in eo desideretur,reposcentes si vel unicum deesse orbiculum contingat. Caeterum peracta iam mercatura, cum emptas scaphisque suis impo-Famuli mercss sitas merces domum vehentes, littus negotiatores isti legunt. Constitu
,um, olbian-ti in littore otiosi quidam pueri, eorum adventum cum desiderio praestolantur,quod ipsum quidem etiam fieri solet,piscatoribus ex mari revertentibus,aut aliis Vinum&res alias ab L nta vel aliunde advehentibus, Illos enim adventantes expectat semper non exiguus puerorum numerus, qui cymbis terrae iam appropinquantibus, in occursum tendunt, aquam oretenus saepe ingressi Apprehensa autem cymba interram simul cum ea enatanto arripientes postmodo partem aliquam mercium, ad aedes mercatoris vel piscatoris vel cuiuscunque advenientis alterius deferunt,alii Cymbam ex aqua protractam,ad locum stationis deportant, ut ab imbribus defendatur. Hoc autem non frustra faciunt,sed mercedem inde postea repetunt, accipientes a piscatoribus quidem minutum pisciculum ab illis qui vinum advehunt,haustulum vini, mercatoribus vero exiguum auri granulum. si labor quem praestiterunt,non sit alicuius momenti, quod si vero bonam necessariam navarunt operam, talaborem insumpserunt iusta mercede aliqua dignum, tantae fiunt impudentiae, ut satis multum pro labore suo mercedis postulent, vix sedari a merchroribus possint.
47쪽
CAp. XVII. DE PORTORIO ET VECTIGALI VO MERCATORES pagani Regibus eius loci pessiere coguntur, tam pro transitu libero, quam promercibus se bonis suis coemis. Ecgs huius loci non destituuntur uis publicanis,quos habent in littore maris passim habitantes, ubi naues peregri donas appellere sciunt, Horum autem officium est op ram
dare, ut quae Regibus suis debentur vectigalia recte colligantur, qui ne decipiantur , ipsis pleriinque alium aliquem adiungere
solent, nimirum vel filium vel cognatum suum proximuin, qui attendat ut omnia recte sines vllo dolo administrentur, peragantur, Iam de piscibus qui quotidie in imari capiuntur tributum invectigal ita ac Trinutum decipiunt, Mensuram habet metiendis piscibus convenientem, Hancinis --
pletam, piscator liberam retinet , de reliquo autem quod superest publicanus Regis quinos semper accipit, si pisces sint paulo maiores, vel quantum sibi sussicere videtur, si sint minutiores,qui quidem e vestigio ad Regena per seruos quosdam deferuntur, qui singulis diebus ad aedes publicani allatum pisces conueniunt Mercatores porropagani, qui ex longe dissitis locis ad ciuitates mariti- - , .mas mercatum veniunt,coguntur Regi ad quem portus iste quo tedunt, ir suurab. mpertinet, pro transitu libero impetrandiu exsolvere drachmas fere tres auri puri, siue multum velit emere, sive non. Caeterum peracta negotiatione, cum ex navi Batauorum ad littus mercatores isti pagani reuertuntur afferentes merces suas, quarum re TV--- .dimendatum gratia naues Batavorurn conscenderant, adsunt statim et, et publicani illi quos ipsi lingua Lusitanica , Laguaris, hoc est speculato- emptu exsin res regios vocant, acceptamque quartana tape bonorum partem, do-mum secum abducunt, 'ransferunt, ubi postmodum mercatores transigere cum ipsis coguntur, quam possint minimo, ut bona sua recuperent, si enim bona merces quas emerunt, seXtantem non excedant, re ipsi plus auri non expenderint,certum aliquod tributum&vectigal impositum non habent, itas cum publicano mercatoribus tunc agendum, opera danda, quomodo eum,oblata aliqua bonorum parte placare possint hanc enim laboris sui recompensationem publica- istis retinet, ita ut Regi rationem de ea reddere non teneatur Qu' divero precium bonorum quae Mercatores isti emerunt, sextantem auri superet, iam certum ipsis, praescriptum vectigal numerandum exolvendum est. Sextans porro hic, ipsi m Mavocatur,&pro quolibet Benda auri in mercatur expositi coguntur pagani isti mercatores ceratum aliquod exsolvere pondus siue precium,quod thesauro&hisco Regis applicatur.
Hoc quidem tributum vectigal est paganis mercatoribus impositum, iam ad incolas siue subditos Regum quod attinet,qui in locis ma ' ne iitimis habitant, ipsi ab hoc onere liberi sunt, ita ut vectigalis tributi Tu,--h
nihil exsolvant,si mercatura eorum Misam, vel sextantem non excesse W-
rit, At superato sextante, tantum de mercibus, bonis suis, quantum pagani persoluere coguntur. Quod si forte quis furti accusatus, proximo quid eripuerit,aut adul- terti
48쪽
terii reus, cum uxore proximi sui consueuerit,publicani huius, speculatoris Regi officium est, mulctam ei irrogare,&pro ratione delicti,in et delinquenteni animadverteres, sic si paganorum aliqui armati ciuita- delibatu mibus cm maritimam ingrediantur, poenam statim siue mulctam incurrunt, qui diam agricolae fructus suos in ciuitatem Venum asportantes, arma sua/m ad portam deponere, aut mulctam trium auri drachmarum persoluere publicano coguntur. Eadem ratione siquis aurum vitia uerit, inmoneram adulterauerit,aut aliud quid deliquerit poenam evitare non potest, sed mulctam publicano praestare tenetur, quam ipse Regis sui nomine Melinquentibus pro ratione cuiusque delicti imponit, collectam autem pecuniam Regi postmodum affert singulis anni quadrantibus rationem
administrati orlici ei reddens. CAP. XVIII. DE MENSURIS, PONDERIBUS, TRVTINIS, MONETARIIS,
numeris orsupputationiblure rum quomodo nimirum numerare ad calculos aliqui reuocaresoleant.' Rodi TER auaritia vitium quo omneS fere laborant, tena-
ces sunt admodum&ad aurum pra i pue attentissimi, ita Vt
E si ne granurum quidem aura aut profundant aut temere existi EU pendant, nam inter ponderandum si vel momentulum supra iustum pondus lanci impositum deprehendatur, illud repetunt, si quid vero deesse cernatur, ipsi egregie diminutant,&aegerrinae supplent Hinc est, quod aurum suum trutina prius explorent, quam ad naues Batauorum proficiscantur , quod proxenetis bene adpensum tr dant, quod ponderari denuo a proxenetis vel mediatoribus suis in naui Batauorum curent, inquod, sit iusto leuius a Naucleris deprehenda-mis,s, .s,tur, illud lanci suae rursus impositum, perscrutantur, defectum inqui ncei eor-m relates, inania pondere priori discrepet diligenter attendentes Pondera habent amea siue cuprea. Lances ex cupro rotundas, admodum pilae seu putaminis de malo aureo excavatas chorda siue funiculo , ad 1ugum seu scapum alligant, lingula quadam tenuissima in medio lanci una constituta, quae cum foramine quodam insignita sit, transmista filo quodam ferreo, aliquid ponderatur lances alleuant, tam diuque ob
versant donec lanco huc illucque nutantes, consistant quatisque ancibus, examen seu lingula illame utro inclinet, verum a tuo momento discrimen partiatur.
Nostri sane mercatores Bilancibus trutinis istis uti commode non possunt, At ipsi tam strici: aurum suum eis ponderare possit ni ta sunt in appendendo auro exercitati,ut iustu pondus no modo celerrime deprehendant, sed et ita assequantur,ut ne minimu quidem momentu ipsis desit Quod si nostris ipsis utendulit bilancibus, lances prius: iugi lingulam is diligentissime intuentur, attendentes, an omnia recte disposi-rxh rq i homo careant. Eade ratione tondera, mensurasi, Vina qui
de um , quibus bus Naucleri Batauorum, tuntur,iedulo inspiciunt,certi Si noti diice-f- β dentes signant, ut reuersi animaduertant, corruptum ne aliquid in eis sit&mutatu, semper n. metuunt plureSa BatauiSVlnas&podera plura, dolo malo aduecta esse, quibus circumuenti decipiantur itaque non quiescunt, donec consideratis perscrutatis ponderibus ulnis&mensuris omnibus, ne forsitan sibi imponatur sedulo prospexerint.
49쪽
Mercatores pagani, trutinas habent bilances ex ligno factas, proponderibus autem, fabis utuntur rubris nigris, quarum pondus&va ' i'd mlorem tam exacte nouerunt , ut praecise alicui significare possint, quot et ' fabae utriusvis coloris Pesos, quot item Benda unum constituant, Benda autem ipsis pondus maximum est,&sextantem apud nos facit seu vncias duas Benda auidem est quod dimidium Benda, unciam unam valens, a facit et uos Pelira cum dimidio Eneta duos Pesos seu sescun- 'MOciam, Si mi unum P facit cum dimidio, sisnovero, unum est,no v stris semuncia vel dipondius senta, sunt tres quartae unius mos. Ao ira mque,esh Pes dimidium, quod nos sicilicum vocamus. Me i , quarta pars est unius Pes nostri drachmam vocant,quodlibet enim Pes semunciam valet vel dipondium, unde conuenientia ponderum nostratium cum illorum ponderibus apparet,Nam nominibus fere conveniunt, nisi quod in libra eorum integra, Funum cum dimidio, sex nimirum drachmae nostrates desint,tanto enim minor ipsorum quam nostra libra deprehensa est. Linteum ipsi duabus orgyis coniunctis temetiuntur, dii sectumque umsura vis
in medio, T. Tun vocant, Orgyae vero binaristae, vinam unam,cum duabus quartis efficiunt, Inremetiendo autem linteo tam exercitati sunt, ut pracise statim exacte respondere possint, si interrogentur quoto gyas,tot vel tot vinae nostrates constituant.Laneum pannum divendentes inuicem, in particulas oblongas,sed quae palmum in latitudine non excedant, dissecant,ut cingulorum instar corpus eis praecingere possint,
itaque cum usum ipsis sitim non praestet, nullis vel dytis vel vinis in
diuendendo pannos opus habent.
In numerando insupputando exercitati non sunt, cum enim ultra denarium ascendere debent, tot verba unius numeri pracipitanter in et .et 'geminant,ut seipsos confundant,& finem numerandi facere cogantur. Videas vero etiam aliquos tamdiu numerando inhaerere, donec quantum numerauerint obliviscantur,atque ita ad caput redire,& numerum denuo incipere cogantur. Cum igitur vltra denarium ascendere non possint,ea iam apud ipsos consuetudo obtinuit,ut denarium assecuti numerantes,subsistant,depositoque in manuum altera digito, telam exordiantur, ad denarium denuo alterum progredientes,quo assecuto,dixi tum alterum deponunt, hocque tamdiu repetunt, donec depositis o mnibus digitis, utraque manus in pugnum contrahatur,tunc enim centenarium sese numerum assecutos intelligunt,&propterea eo vel creta vel carbone inmensa annotato,calculum praecedentem repetunt, donec ad finem eum tandem perducant,&numerum quem volunt, asse- quantur. Sed vocabula quibus numeros suos exprimere solent, sub finem libri,Germanici invenies,ubi phraseologiam&dictiones varias, in
hisce regionibus usitata annotauimus, adiectis simul aliis vocabulis &modis quibus in Clancis, ubi commercia nuper etiam exerceri coeperunt, aliquid numerantes supputantes utuntur.
50쪽
DE FORO, NUNDINI ET MERCATIBUS IPSORUM, VAE nimirum sit eorum ratio, quas item merces es quali pretio
ibi venum exponunt. Eae Tos habent&constitutos mercatus, quibus,tus venum exponatur,quam alias fieri solet, nec tamen omnes ciuitates uno eodem tempore mercatus suos habent, ita enim una
alteri impedimento esset maximo sed ita ab inuicem distinii sunt utat huius ciuitatis mercatus in hunc diem cadat, altera ciuitas mercatum suum alio die celebret, quo ordine, absque ullius incommodo siue detrimento, omnia peragantur. Hoc autem potissimum de mercatibus annuis liue nundinis intelligendum est, quas ipsi mercatus maiore vocant&per duos dies integros celebrant. Caeterum singulis septimanis singulos habent mercatus,quibus agricolae&mercarores pagani ad commercian negotiationes suas varias exercendas conueniant, quae quidem nunquam cessant, sed singulis diebus continuantur per totum annum, exceptis solum diebus festis, quorum stingulis septimanis, ad similitudinem nostri dici Dominici,unum obseruant,solenne habent, ab omnibus negotiis&laboribus in eo quiescentes. Ratio vero horum mercatuum talis est, primo statim diluculo, agri-
Mercatuum ra colae in forum procedunt, mel arundinis, seu calamos indicosas cren-c o stati res, quos iri fasciculos colligatos venum exponunt, qui cum cibus sintis, omnibus acceptissimus, ab incolis cum desiderio expetuntur, reumma celeritate distrahuntur. Interea dum viri circa calamos hosce sacchari occupantur, rusticae etiam mulieres adueniunt, fructus&alia a P νψM S ferentes, sic enim asia vas aliquod,(ipssis abis est malis aureis, medicis item&citreis refertum, alia Bannanas,Bachovens, Petatos infamas,
fructus alios Tertia frumentum, Milium nempe indicum, , , - mgette, O Jm,Sc asportant, Quaedam gallinas, Qua, aliae panec res alias ad sustentationem huius vitae necessarias afferunt, vendentes eas non incolis tantum sed&Hollandis qui quod necessarium est, emptum veniunt, naviculis suis in terram delati. Sed inqui in maritimis habitant ciuitatibus, merces sua venum ex-Mer Dpm- ponunt, quas nimirum Batavis emerunt, nempe pannum lineum,cultros, orbiculos VitreoS levigatos, specula,acus, armillas,cingula expanno varii coloris parata, id genus alia. Alii pisces afferunt, quos agricolae rusticae praesertim mulieres,auidissime redimunt,adducenta saepenumero miliariae os,ut merces alias portantes, ut aliquid inde lucrentur quaestum faciant. Rusticae haranulieres ad rem admodum sunt attentae innegotiatiopias a Mah nibus suis sedulo inuigilantes.Videas enim aliquas itineres. Vet f. miliar ii re ritim,singulis diebus ad mercatum venire, asinorum instar onustas,infantem enim a tergo dependentem habent,&onus non exiguum a fructibus variis in capite portant, quibus divenditis, statim pisces inres alias alibi distrahendas redimunt,ut ita aeque interdum grauiter onustae a foro iterum discedant.
Liberae sunt ab omni vectigali, tributo ita ut nihil pro rebus quas/ vh-- - in Regi pendere, exoluere necesse habeant. In itinere autemsit