장음표시 사용
62쪽
Deus verum si magis exempla , quam praecepta docere, id me facillime consecuturum putavi, si Ioannem de Andrea hac veluti tabula expressum posteritati mandarem. Ea enim fuisse vita, iis moribus, ea virtute constat, ut qui in eum oeulos intendit, persectissimum omnium ossici rum exemplar intueatur. Adeste igitur animis, auditores: ac consuetae illius vestrae benevolentiae plusculum mihi nunc imperitatis is ea audituri eritis, quae eum ad elarissimi viri immortalitatem, tum ad omnium virtutum commendationem, ac bonorum praesidium plurimum valebunt. Ita enim eum conspiciendum exhibeo, ut videatur quibus artibus liceat cum vitam honeste agere, tum ea in rempublicam conferre, per quae augeri ac ornari possit. Ea autem una res est ae exquisitissima, ut Nele
63쪽
agendi vis eum recte cogitandi saeuitate coniungatur: ut animus recte intelligens, sancta eum actione foetetate coniunctus , in commune bonum pulcherrime conspirent. Is Ioannes suit hac virtute, his moribus instructus eum ad publicam nostram rem accessisset, tanta ei commoda peperit, ut cum his adhuc rui non liceat, in eorumtamen memoria penitus conquiescamus. Eam enim opinionem ubique dissusam videmus, duo veluti hominum genera existere, quorum alii ad cogitandum nati, otio ac secessu delectentur aliis ad agendum a natura comparatis, liberius vitae genus ac spatia, quibus grassentur, optatissima illos res domesticas ae privata negotia optime sibi vindicare cimo publicis mune, hus rete nuntium mittere; et si quid negotii ipsis on-eedendum sit, id doctrinae tantum esse, ae ludorum se terariorum, ut studiis ac iterarum exercitationibus intenti, lingua tantum inter eos, qui discere cupiant, utantum, quo civitatis eruditio, ac cultura augeatur alios
autem esse quibus singulare sit ingenium ae agendi saeuitas, quibus eum animi a corporis viribus pollentibus otium a quies sit infestissima, vi sua quadam ingenita
ac nativa in ea seruntur, per quae res agendae et instituuntur facilius, et ommodius expediuntur. 1 Iine dissidium , ut Cieero appellat, mentis ac manus extitisse videmus, quod a Socrate veluti a lante quodam ac capitomanasse . Odem teste didicimus. Verum id neque antea obtinuisse ab eodem accepimus sequioribus vero tem poribus magno eum civitatum detrimento Delum novimus. Quare idem ipse ad pristinam illam vetustiorum Graecorum propositis summis illis viris, per quos Greciae res et aucta et illustrata est, exemplis, reY are uos
64쪽
conatur et prudentissimi qui deinde rerum potiti sunt, id impenso studuerunt, ut dissidium illud sane satalo tolleretur; ac cogitatio, cum actione conciliata, aptos homines, per quos res publicae gererentur, civitatibus
Verum quotus quisque est, de quo id praedicari possit ΤPlures profecto commemorare Reges pomumus , ae r rum publicarum rectores, quibus id in votis fuerit; non paveo etiam qui omni studio in id incubuerunt; verum paucos admodum, quibus hae curae prospere emerint, ac viros nacti sint, in quibus mentis excelsae ac exe eitatae, eum animo ad agendum comparato, consociata lacullas inveniretur Magna nimirum haec res est ac tantis dissicultatibus plena, ut nisi qui singulari id beneficio a natura acceperit, frustra speret studio ac labore e parare. Duo enim quasi pugnantia coniungenda, patientia ac mora, qua omnino opus est, ut quis meditando ac ommentando assurgat quodammodo , ac in rerum Peniliores recessus irrumpat, eosque rimetur ac perspiciat: motu vero ac ardore quo aliqua ratione erumpat i a per res agendas atque hominum coetus versetur, eosque ag tet, ac moderetur e quod eum sine magna celeritalo ac
impetu plerumque non sat iis profecto licet, quibus et vires sint, et calor, quo non haereant impediti, cum in aliqua duriora atque acerbiora incidumt; sed frangant i, sibique domita penitus ae debilitata subiiciant. Haec eum ego cogitarem, non potui quin singulari ingentiae prope divina virtute praeditum Ioannem delindrea existimarem, cum tam arcto vinculo haec sine dubio dissimillima coniuneta viderem, ut dissicile omnino mihi fuerit iudieare, quibus aeeensendus esset, iis ne quibus prae-
65쪽
cipua laus cogitandi, ac cognoseeudarum rerum eontigit; an his quorum in agendo vis ac dexteritas praedicatur. Verum cum ad ea, quae postea egit, cogitatione progressus Sum , eum ex illis sane rarissimis suisse intellexi, in quibus cum utraque vis excelleret et utrumque studium. muValescere natura visa est, ac res communis penitus
Vix e pueris excesserat; adolescentia nondum exacta parente orbatus est illo praeclarissimo aetatis pericu losissimae custode ac duce, quo eo molestius erat carere, quo vehementius ad hoc vitae genus, quod studiis ac litterarum exercitatione continetur , appositis veluti ealcaribus, i itandus erat, atque arrigendus. Quid durius Ioanni accidere poterat, quam libertatem ea aetate hisce in regionibus, illis omnino temporibus adipiscia Huc mentem advertite, auditores ac quanta vis tu hoc sit, considerate. Exquisitissimo illum ingenio atque animo ad omnia litterarum genera comparanda, qualem a parento ut nobilissimo ita doctissimo acceperat, aptissim praeditum fuisse, ea testantur, quae postea esseeit cum ingenio aulem celerrimo ac exquisito, quis nescit, raro virtutem coniungi Ea enim est omnium philosophorum Sententia . ingenium membris assixum ab illis vim plerumque capere neque enim si natura dissimiles hae res, tuler se pugnare credendum sed ita a natura constituti sumus, ut magna sit inter eas coniunctio ut illis liceat bono ingenio uti, quibus teneritudo quaedam membrorum insit ae quodammodo mollitudo insita a natura contigerit: quo enim vehementius a rebus quibus utimur, assicimur, eo celerius assurgimus, ac in res qua cognoscendae Sunt,ae explicandae, irrumpimus contra quibus membrorum
66쪽
durities insit a quaedam humorum ac sanguinis rigidi
ias , hos haerere vides, ac cessare ac nisi magna vi
stimules ac incites, nihil unquam in rerum cognitione tentabunt. Verum quanta in mollitudine illa pericula sint quis ignorat Τ Cum enim robus assiciamur, qui fieri potest quin illis adhaereamus, ae eum ipsis omnino conglutinemur Licuerit illis resister ac se illis expedire qui sub immiti coelo nati ac spera in regione constituti duram ac molestiis plenam vitam agunt, quibus modo eum immodicis frigoribus, modo cum iniquis caloribus pugnandum aut si cui etiam milius coelum natura largita sit, si humili l o nato vix suppetat quo vitam alant, quae sit labore ac arte sustentanda verum quis dieit, id nobili adolescenti licere, cui contigerit eapolitano hoe eoelo inter rerum omnium copiam lauta Cum enim ad illecebras omnis adolescens aetas prona sit huic autem coelo singularis quaedam vis libidini irritandae aeanimis vellicandis insit, mirari desinamus quod continentes adolescentes, ac sibi temperantes raro admodum videamus. Quid enim hie sive ad voluptatem , sive ad otium, sive ad animi remissionem ac vagationem deest cum naturae ubertas omnino singularis omnium rerum copiam suppeditat tum ars accedit ac studium , qua haec ipsa expolita atque aucta , ad hominum voluptatem paratim ma ita alliciat ac permulceat, ut nisi qui magna vi retineatur, seri omnino non potest, ut illis se illecebris eripediat; ac quo honestius virtutis consilium vocet, libere
Haec inter constitutus Ioannes de Andrea cum nullo fraeno, nulla lege, nulla ratione coerceretur liber omnino ac
sui iuris esset, quid dubii esse poterat, qui parentis eiu
67쪽
solutus domesticis opibus asiluentibus, sponte oblatam omnis voluptatis copiam amplecterelura Attamen videte adole sceniis studium sponto Neapoli excedit; neque id quo iter aliquod iniret, aut longam peregrinationem, qua ut mos mullorum est, celeberrimas orbis civitates adiret, ubi novis voluptatibus potiretur; sed Surrentinum sinum petiit, quo in avita villula uno aut altero ex domestica
milia sane frequentissima famulo socio , diu moraretur. Quid hic commemorem , sociorum an nobilium adole Mentium dolorem , an parentis amantissima Iacrymasa Lectissimae matronae in coniugis carissimi obitu hoc unum luctus remedium supererat, cannis, quem unum ex suo connubio susceperat, conspectus. Illo frui; in illo conquiescere in eius colloquio ac consuetudine mariti desiderium ac viduitatis suae riuallorem consolari se posse morito laetabatur illo erepto, illo absente, quae reIiqua erat ipsi consolatio Nonne in tenebris ac squallore ipsi iacere necesse erata Quomodo igitur cum nato non queri, non increpare etiam ac obiurgaro deberet, quod eum videret, animo tam obsimato ipsi valediceret ea poli veluti exulem excederes ac vitae genus sequi, quo eorrumpi, ac perdi tam illustris adolescentia videtur Id enim merito sapientissimam foeminam angebat, ne illa solitudine ac silentio duraretur elegantissimus ex avita nobilitate animus ac Ioannes principis huius eivitatis luce, ac nobiliorum consuetudine carens, sensim in duros illos ac pene seri nos, quales plerumque rusti
Verum longe aliter ac ipsa opinata suerat, aceidii I anni enim solitudo, non otium quaesitum : solitudo autem ipsi optata quo tutius ac facilius eo, quo excelso suo
68쪽
animo serebatur, contenderet Mn enim solus omnino secessum illum petierat; verum Meum mulios amicos duxerata ii vero erant quorum consuetudino ut maxime fruebatur, ita magnum ex illa doctrinae ac omnium vi lutum incrementum ipsi sieret: ectieulum magna librorum copia ornatum ii Vero non erant quibus ineriis vitae molestias averteret; quos a venalione aut equitalione, aut alio aliquo ludo rediens per otium legere rverum relissimi qui essent in omni litterarum ac graviorum scientiarum genere praeter enim latinos, a grae-
eos, quos familiarissimos habebat, recentissima immortalis Vici opera secum attulerat ut cum quae de omni ph Iosophia ae iuris scientia edita erant, iam sub parentis,ae optimorum doctorum disciplina perlustrasset, huic novo sonti ora admoveret, quo ad penitissima illa penetraret, quae a summo illo ingenio excogitata ac inventa ineredibilem in omni Europa motum excitarant. Ago solertissime iuvenis, modum aliquando isti tuae severitali pone satis iam ingenio datum memineris togenus Francise Xaverit de Andrea essera atque ab illo Petro, Troiae Comite originem ducere, cuius memorias alios excitat, ne otio quamvis honestissimo vitam terant, acutissimos tibi stimulos subiicero debet, no diutius publica negotia ac patriae pericula te carere patiaris v mineris non tibi te solum natum si tantum tibi natura ingenium largita est; si eam sibi mentem Deus dedit, noMapolitano otio ae illecebris illud perderes, verum per studia ac litterarias exercitationes excoleres atque augeres, nullo modo tibi licero existimes diutius tui desiderio nostram hanc rempublicam eonfici alque externari. Non vides quantae sunt eius partes, quae concussae a labantes
69쪽
sustinsendae sunt, ne penitus manta Rabulis ne iura aerorum controversia committendaeet Honores ae ossieta
veteratoribus ac callidis circulatoribus mandandat Reli gioni ui tam pie te devovisti, atque obsequeris, perieulosissima bella instare non sentis Huius defensionineseis te a coelo destinatum Τ Aut quis hanc suscipiet, si illi desint quibus eum eius studium est vehementissimum , tum et animus, et ingenium quo illis obsistera possint, qui eo facilius de ea triumpham posse redunt quod pauci admodum sunt qui superbissimas novorum sophistarum cavillationes delexere atque enodare sciant Erumpe igitur quiei huic tuae eodem illo animo, quo uilis maxime illecebrosae insidias despexisti, nuntium
romitte descende tandem in arenam ac pro certo habeas magnas hic tibi coronas paratas, si longa ista exercitalion lanio in ludo non viribus, ut in sagina, augendis, sed menti roborandae studuisti. Vae solertissimo iuveni non ab amico aliquo aut hortatore, verum ab ipsa sua virtute tacite proposita ob strepebant; haec dies noctesque animo suo obversantia quiescere non sinebant vicerunt tandem suam perseverantiam Surrentino reeessu Neapolim reduxerunt. Iam non adolescentem , sed consirmata aetate virum eapolitanum forum excepit virum autem non longa annorum series; verum studia ac literaria exercitationes secerant. Itaque eum causas agere coepisset, diu e in munere consistere passi non sunt; humilem illam tanto athletae stationem esse omnium sapientiorum iudicia declararunt ad maiora eum iam paratissimum et ergo eum
Rex Ferdinandus, Caroli III silius , iudicum collegio, qui in Neapolitano foro Magna Vicariae curia vocitabatur, illico adscripsit.
70쪽
Πie xpoetare videmini ut vobis enarrem, qua arili talo ius dixerit; qua sapientia lites et cognoverit, et
diremerit verum vulgaris omnino est haec laudatio; alaue haec illis ommemoranda relinuuo auibus alia
non suppetunt quae praedicentur ac posteritati tradantur. Alia longo maiora mihi oecurrunt; in quibus illud lantum incommodum esse video, quod par haec mea oratio esse non possit. Hae enim nostra dieendi saeullas in iis tantum virtutibus exornandis vim habet, quibus praediti qui sunt, ommunibus ossiciis non desunt. Verum si quid currit, in quo quis praeter consuetudinem aliquid ab humanis moribus prorsus alienum ae pene incredibile et tentarii et essecerit, qua id ratione illustrare poterit qui non nisi hac sive civili, sive forensi oratione uti novita Eo, adducium video, ubi si non summum dignitatis gradum alligit, virtutis certo specimen e integritatis iudicium adeo illustro edidit, ut eam gloriam consecutus sit, quae iis contigit, qui eum ossicii propugnatores essent
acerrimi, eam ortunam subierunt, quae eum magnum
omnibus bonis luctum attulit, aeternum ipsis decusis perii Agitur enim do honore agitur de vitae commodis de vita omnino ac capito. agitur. Quae enim nostra hac in region facta sunt, eum irrumpentibus huc Subito impetu armatis Gallis piissimus noster Princeps exe dere eapoli coactus est, malo a monumentis, quae horum plena sunt, quam ab hac mea oratione accipiatis. Quae tunc bonis concertatio qua sollicitudo, quae omnino desperatio iniecta fuerit, nemo est eorum qui Videre potuerunt, qui magno eum animi dolore ac luctu non Ommemorat Ancipii iune consilio sapientissimi qui essent . premebantur excederentne Neapoli , ac ultro