장음표시 사용
51쪽
Desinamus igitur mirari, si tanta viri virtus diu non la-iuit ae ius fama longo lateque vulgala, ad summos eum honores evectum videmus. Illud neseio quo fato sal, ut raro tempora eum hominum studiis ac virtute eongruant. Si enim rerum monumenta perlustramus, id fieri passim videmus, ut nunc tempora magnis rebus agendis opportunissima accidant, iis vero sortes, ac sapientes viri desint, per quos gerantur; nunc assatim horum sit, quos tamen silentio vitam transigere, ac una cum brevi hac et cadum vita extingui videmus ἰ quod agendi occasiora fuerit. Verum si quando hae duo concurrant ut o civium saluti sortunisque periclitantibus succurrendum sit, et sortes ac sapientes praesto sint per quos expediantur disseuItales, ac via ad opes atque otium sternatur, tunc illa summa ac singularis civitatum ac regnorum fortuna existit, cuius memoria per titulos ac statos propagata, una eum hominum aevo aeterna habetur.
Id maioribus nostris contigisse gloriari possumus. Quis
enim summa cum admiratione ae studio tempora illa non commemorat, cum huius nostri regni dominationem ades
ius Carolus III pristinam illi dignitatem conspectu primum suo sapientia deinde , ac legibus restituit obsoletam aepene deperditam ille Neapolim hanc nostram offendit, quae Hispaniarum olim dominationi, dein Imperio Germaniae
adiuncta regebatur per eos, qui illinc miliebantur. Ea est provinciarum conditio, ut cum per alienos regnatur, idem illis accidat ae agro, aut pecori, quod quis ab dominoaeeeplum custodit tantum ad certum tempus ac uraici nonnisi enim in ea, qua pleno iuro nostra sunt, studio nos ac cura serimur si quid autetia alienuin committitur
ianium huic altioris ac diligentiae libuitur, quantuni prο-
52쪽
priis rebus, ac commodis superest. Hic nihil praeterea diram: illud certe eonstat Neapoli amplius duobus saeculis ab alienis hisce rectoribus habita omnem suam sormam abseessisse; - omnino delamalam et corruptam ad interitum pene properasse. Sed extitit tandem qui repararet hic nostri felicissimi regis atavus fuit. Itaque non sum praedicaturus quanta ille ac qua sapientia et instituit, et composuit, ut eum inveterata eius ruina repararentur, tum excitarentur eivium ingenia, quae ex diuturna Servitute consenuerant; atque ad ea aggredienda erigerentur per quae sieret, ut non modo reliqua Italiae haec regio gloriam ac opes aequaret; sed superaret omino ac obseuraret. Itaque cum clarissimus illo Princeps ad Hispaniam profecturus, quo vastissimi illius tunc temporis regni moderamina acciperet, filium Ferdinandum puerum omnino reliquit, qui pleno iure haec nostra possideret, hie non sapientiae minus, quam fortuna paterna haeres statim operi manum admovit, ut quae instituerat tantum parens, perficeret ac cumularet. Sed viris operi instaurando aptis indigebat opus autem gravissimum iuro igitur prudentissimus iuvenis cum in consilium gravissimos qui tunc essent viros haheret cir eumspicem coepit, qui hic suppeterent viri, quibus ad ea quae perficienda orant consiliariis ae administris uteretur. Statini Franciscus averius de Andrea occurrit nec in eum casu incidit; verum obvium habuit obvium autem ipsi non gratia aut malae artes, verum pulcherrima, quae de eo erat, fama seeit., Quis hic numere qua ei quanta ei commisita ut
me vox non deficerei, si percensere tantum eum gravissima munia, quibus praepositus suit Quid enim comm morem prius, quid posterilis r Domum ne proiectis quos
53쪽
aiuni reeipiendis sub Mariae Virginis ab Angelo salutatae nomine patefaciam, quam curavit, an divi Eligit Argeniariam Mensam , cui custodiendae magister datus Procerum Senatum qui Regi a consiliis sunt, cui adlectus fuit, an Divi vonis sodalitium, alterumque equitum elarissimorum a Misericordiae operibus nuncupatum, quibus maxima sedulitato et abstinentia praesulta Summi illius Fori gravioribus causis desiniendis conlegium, cuius non pars modo, sed omnino lumen ac ornamentum fuit, an publicum aerarium, quod socius eorum, quibus illius administrandi cura committitur, custodivit Illa lacero non possum quin pluribus enarrem, qua in Sicilia gessit, ubigens olus olim domicilium habuerat apud Calataliteronenses, et quavis honorum , publicorumque munerum ratione sese maximopere illustrarat, quemadmodum in vita Ioseph do Andrea , quitis torquati ordinis Hierosolymitani edisseritur. Singular certe illud Regum nostrorum munus est aedecus, ut illius Insulae cum civili domination potiantur, potestate etiam qua sacris aliqua ration praesint polleant:
id quippe est quod petito ab illorum temporum moribus nomino dieitur. Illis qui id temporis eo mittebantur, quo
Regis nomine praeclarissimum hoc munus exercerent, tOlius Insula Regimen mandabatur ut revera Regni speetes illa esset, praeterquam quod rineipi , qui Neapoli
imperabat , subiiciebatur. Itaque Monarchiam in Sicilia agere, idem erat ac Prorogis biro munia. Huic praeclarissimi qui essent, socii atque administri adiungebantur. His illa utebatur quo ea ratione res Siciliae expediret, qua passim hoc nostro in regno Roges uti videmus. Maxima publicorum negotinum pars nostro Xaveri credita itaque mercibus ommutanula, viriculturae exercendae, ar-
54쪽
tibus et quod caput est studiis ae ludis litterariis ipse praepositus. Quas vero utilitates Insulae loti attulerit, intelliget qui qua deinde conditione gens illa suerit eum
experius sit, cum his, qua antea illic fiebant compararit. Misera certe erat Insulae illius conditio ; quae eo aerius nos commovere debet, cum consideramus quae illa remotissimis temporibus uerit et quantaque gloria aequaniis opibus floruerit Agris uberrimis praeditis , por-iubus abundantibus, omni rerum copia insulanis illis scatere saeile est, sive domi agris olendis, sive oris ommerciis exercendis aconi. Quare ii illis opus est, ni mo scilicet sori ac viribus ad labores comparatis. Id illis a natura est quale enim ipsis ingenium aeulum ac perspicax esse, veteribus visum est, tale nunc et retinere, et in promptu habere compertum est. Quamobrem salis est iis moderari, ac sapienter regere , quo multa οmmoda cum ipsi tum universa haec nostra publica res Onsequatur. Id illis antea desuerat addidit averius noster. Illum enim dignitatis gradum adeptus, acule scrutari eoepit, ae magno studio exploraro, quae singulae civitatum illarum partes laborarent; ac qua ratione instaurari aerenοVari possent Agricolis animum advertit, ac multa praeclarissima scripsit, qua optimas agrorum colendorum rationes praescribebat exportandis ae importandis mercibus consulens omnem annonae dissicultatem avertit ac omnium rerum copiam urbibus non exhibuit modo, sed
omnino ornavit. Sed studiorum suorum partem sane non
minimam illud sibi vindicavit, quod pluris faciebat, it
tera scilicet ac ludi diseiplinis tradendis comparali. Occurrebant viro eruditissimo quotidie pene ex inseris excitati magni illi veteres ex ea insula doctissimi Archimedes, Em
55쪽
pedocles, Theocriti, Gorgiae, quos familiarissimos habuerat ac dies noctesque excitabant , ne nepotum gloriam deperire pateretur. Hos ille veluti in consilium habens ea instituit, per quae totius Insulae studia instaurarentur. Equo quidem quid opus est a me pluribus diei Vos vos testes in primis appello Catanenses exhibete , exhibeto
quaeso, aureum illud numisma , in quo gatae vestrae laudes cum Xaveri nostri honoribus coniunetas voluistis: illud enim ita divisistis ut eum unam laciem praeclarissima illa virgo, cuius praesidio vestram vos incolumitatem debere testabamini, haberet, alteram averius de Andrea, cui studiorum deeus ac vitae ornamentum roserebatis acceptum Oeeuparet.
Quid si nunc ad reliqua me referrem, ac de singulis dicere vellem Verum alia me longe graviora vocant in quibus si minus lueis est, rugis certe ac emolumenti quamplurimum. Haec enim quae commemoravi tam illustria ac opportuna quomodo tantis curis occupatus, ac abstractus, agere Xaverius poterat Id cum mihi libet ante omnia quae rerea tum aliis quam maxime opportunum est commem rare Exanimor enim ac penitus deficio, cum in quaedam sane laeda, alque absurda, quae nonnunquam in civitatibus fieri video, cogitatione incido Multos enim esse an madverto , quos ambitio tenet, atque ad publica munia capessenda impellit. Hos vero si allente quae latent inspi- eius, e quid spectent, quo tendant, eui studeant si caute scrutamini unum omnibus ludium esse deprehendis unum Orem praecellere ac ditari. o Regi sapientis sim suorum saluti ac incolumitati consulenti adesses; non publicae rei, seu laboranti praesidium, seu Valenti incrementum asserre non malis nocendi vim auferre bonis
56쪽
defensionem ac praesidium praebere; verum domesticas opes augere suis amplam haereditatem ae honoris insignia transmittere Age id unde si aut ex quo sonte tanta pestis dimanat Uni ego tribuendum existimo, animo h mili atque angusto, qui cum publicorum munerum nee magnitudinem capere, nec splendorem sustinere possit, ad illa vilia, alque abieeta se demittit, quae solum sapit, quibus unice delectatur. Horum Medissimorum hominum corruptelam , Vos elarissima civitatis huius lumina quibuscum suas curas a gustus noster Princeps omniunicat, sapientia ac virtute deletis. Verum illud vos ne praetereat neque confiteri pudeat, hanc vos moderationem ac sapientiam illis debere, qui cum idem curriculum mensi essent vobis veluti haereditario iure cum lampado suam rationem tradiderunt. Ex hisce autem Xaverium nostrum esse qui primas luterit quis insidias ibit Non enim ad rempublicam nisi
omni sublimiorum disciplinarum copia instruetus accessit. Ex quo quantum boni in universam rempublicam redundarit, si parum attenditis, paucis docebo ordines sunt in eivitatibus plures constituti honorum gradus pro rerum varietate distinctici ossicia pro malorum ac periculorum numero dispertita verum haec cuiusdam veluti corporis
membra sunt, atque arius; ex quibus eum recie composita sunt atque compacia , integra existit veluti persona. quae variarum aetatum e conditionis cives complectitur. ac continet. Verum anima huic deest anima Principis sapientia ae sollicitudo est. Ilare quemadmodum summa illa anima, cui mundunt hunc subesse, ac regi Plato commenius est, per omnes civitatis artus infusa, toto se corpor miseei, quo alat, agitet a moderetur Mimae huius si
57쪽
pars desit, aut suam vim omnem non exserat aut lentius agat, omnia statim collabi ac aegrotare vides. Id ne auprudentissimi qui sunt Principes viros sapientia rerumque usu praeditos arcessunt, quos suae veluti animae partem eme volunt, per quos suas curas civitatibus quibus pro videndum est, dividant ae propagent. Hae qui intelligit, noverit profecto quantae molis sit publicum munus a pessere; a quid negotii illi detur, cui publicae res gerendae mandantur.
Verum id cui lieeta It si scilicet, qui cum aeri ingenio polleat, illud optimis diseiplinis ac doctrina excoluerit.
Haec Xaveri nostro contigerant. Viribus iurisprudentiao ac philosophiae luminibus Iosepho Aurelio de Ianuario, Iosepho Cirili, ae Antonio Genovensi, iuris ac Oeconomi- earum rerum scientiam acceperat magna item cum duobus illis praeclarissimis viris Filangeri a Galiano consuetudo erat. Quid mirum si tam alte de rebus publicis sentire, ac eas tanto cum publico commodo gerere noverit Νihil enim ad inanem gloriam nihil ad opes comparandas nihil ad Voluptatem reserebat; sed uni tantum cogitatione haerebat; in unum omni studio incumbebat: unum dies noctesque urgebat, qua ratione id adsequi posset, cui munus Omne publicum ac honor servire debet, ne scilicet aliquid detrimenti respublica capiat, ac cives ineolumitatem ac olium
Verum ab assiduo hoe et pulcherrimo viri studio accessio neseio an detrimentum publico bono laclum sit. Ex tantorum enim laborum molo quomodo non labascere ac corrumpi potuisset vita tantis iam ei itineribus et euris attenuata, atque assilet, Ergo brevi ad interitum properare averius visus est. O laclum hominis vero aeterno
58쪽
luel a lacrymis prosequendum i uanium enim deir mensi hine publica salus eeperit, ex hoc intelligi potest,
quod animo iam suo Rex destinaverat eum ad summa munera evehere ac sibi administrum in rerum procuration adiungere. Quod si tantus fuerat in minoribus muneribus Franciscus averius de Andrea . qualem eum suturii suisse existimamus, si ad supremas illas admini-8irationes capessendas vita suppetisset ΤVerum ne omnino nostris rebus deesset, ac haberemus quo eius desiderio non consideremur . ipse essecit profecto, ut suae sapientiae haeredem ae virtutis silium relinqueret. Unum ab uxore matronarum honestissima su seepit. Huic quantus esset ac quicquid valeret, quin alii sibi partem vindicarent, communicavit Ioannes de n-drea, te ego speelo, te appello tuis ex tanto ac tam illustri parento es Id ne tibi sors dederat, ut a Francisco averto de Andrea eum genus, tum animi virtutes
a sapientiam duceres Quid igitur tibi deesse poterat, quo ad summum dignitatis gradum extollereri. Verum hic quid ego mirer, cui gratuler tibi no cui tam illustris parens contigerit, an neapolitanae reipublicae, quam tibi augustus Princeps noster mandavit Quando enim tem .porum illorum memoria extinguetur, cum publico aerario administrando praepositus, tanta suisti et abstinentia, et sollicitudine, ut eum nihil unquam ei detraxeris, quod tibi vindicares, sed magnis accessionibus auxeris , tacisti, ut quem collapsum ae pene perditum nactus eras ditissimum atque ad omnia commoda paratissimum relinqueres Quis de te conticeseat aut quis to vivum non cupiata aut sicio vivo iterum frui non licet, quis non optet tuam memoriam reviviscere, a renovari quotidie
59쪽
quo habeant qui munus idem obeunt, quem sibi exemplum e stituant, quo publica nostra res iisdem utilitatibus potiatura
Verum quorsum huc abii cogitatione , et me quodam veluti aestu orationis agi passus sum Ut scilicet intelligatur quantus et quam praeclarus Franciscus averius suerit si tantus ac tam illustris vir ex illo floruerit. Quod enim illustrius monumentum posteris relinquere potuerit, quam natum, qui suum parentem penitus referret Aut
si cui id continget quis queri possit quod ipse sato con cesserita erum alia Xayerio gloria conligit, qua neseio
an alius mortalium poliatur. Brevis enim plerumque si propaginum cursus ac raro in stirpes, quae remotiores a radice sunt, avorum virtutes redundare videmus. Quare
beatissimi, quibus similes nati contigerint quid similibus
nepotibus gloriari possit, pene nemo adhuc reperius. Id vero si ad reliquam Francisci averti de Andrea fortunam accesserit, a me expectatis ut doeeamini monne testem luculentissimum illum praeclarissimum Ecclesiae Prinei pem habemus, qui eum generis dignitatem , tum totius ca- politani Regni decus ac gloriam tuetur Te, Hieronymo de Andrea, extrema hac oratione appellare libet. Tibi praeclarissimi huius avi tui gloria quam scio tibi esse arissimam , commissa. Per te fieri potest, ne illa luce, illa iucunditate , illa omnino fortuna careamus. Si magnus illo animus tibi est quo tanta actam praeclara in sacra republica gessisti; si vastum atque acerrimum ingenium, quo gravissimas disciplinas et mente complecti, et aliis tradere potuisti; si pictas ac animi com positi singularis, qua omnibus, ad quos accessisti, toprobasti, omnes tibi conciliasti, lotum id muneris huius
60쪽
tui avi est. Ergo et a te merito ille id requirit, ne eius memoriam extingui patiaris; quod prosecto eveniet, si eius vestigiis magis magisque inhaerens, quicquid es ac vales. publicas ineolumitati, ac omnium bonarum artium, et vi
Honori et nomini eius hae dedieata es inserψιio Neapoli in saeello familiae suae ad saneι Lauremi aedes maiores.
AD IMMORTALITATEM MEMORIAE FRANCISCI QUERI DE ANDREA ANTONI EX DYNASTIMAREMANENSIUM EDITI ET SENATORIS PARTIUM OPTIMARUM F. IIT IURIS CONSULTORUM SUI TEMPORIS ELOQUENTISSIMMET EGREGIAE LIBERALITATIS ET IMMOBILIS CONSTANTIAE PUBLICA COMMENDATIONE INSIGNIS IUSTITIAM AB INIURIIS INNOCENTIAM AB CALUMNIIS VERITATEM A FRAUDIBUSIΝGENIO ACERRIMO FLORENTISSIMA FORTUNA VINDICAVIT DEFENDIT CUSTODIVITIDEM PRAEFECTUS PRIMUM LITIBUS IUDICΑΝDIs DEI SENTENTIIS IVDICVM EXPENDENDIS IN CONSILIO SACRO ET REGIO MOX SICILIAE UNIVERSAE ADMINISTRANDAE TANDEM AERARIO REGUΝDO TEMPERANTIAE LAUDE RELIGIONIS FAMA DIFFICILLIMAM MERITORUM AEMULATIONEM POSTERIS RELIQUIT
DECESSIT VI IDUS DECEMBR. AN. . c.XCVIII.
06M VIXISSET ANNOS LXIV. PATRI OPTIMO VIRO CLARISSIMO IOANNES MONUMENTUM PIETATIS EXCITAVIT DICAVITQUE