장음표시 사용
231쪽
vere; si quis de Negotiis Militaribus cum ratione disserere
voluerit , vel ad oras peregrinas excursiurus Munimenta &Armamentaria invisere in animum induxerit. Non ingratam itaque operam me multis praestitisse confido , quod Pyro techniam non equidem ad Demonstrationes Geometricas, ad rationes tamen tolerabiles revocaverim , quae Vulgo ab Arutoribus sine rationibus tradi solet. Caeterum cum negari non possit, varia occurrere in hac Arte, quae Mathematicam accurationem admittunt; si quis Mathemata pura , quae Tomo primo Elementorum nostrorum abunde explicata dedimus , animo probe comprςhendit, ipsemet ingenii sui vires periclitari poterit, utrum Problematum Pyrotechnicorum demonstrationibus 'Geometricis inveniendis sussiciant, nec ne, non exiguam ex successis voluptatem percepturus. Placuit tamen speciminis loco unum alterumque exemplum addere, ut
232쪽
DEpINITIO I. I. D Troiechma est Scientia Ignium 1 artificialium tam festivorum , quam bellicorum ad Munimentorum oppugnationem & expugnationem inprimis necessariorum , atque Instru-Inentorum, quae ad eorum usum requiruntur. SC MOLION I. . A multis Artilleria vocatur : qσ-ωis hae voce magis induitetar Instrument rum ad usum ovium bellicorum necessiriorum descriptio. Sunt qui Pyrobologiam appellant. SCHOLION II. 3. Pyrotechiata Pulveri Drio originem debet, qui vulgo circa A. i 38o a Monacho γοdam Coloniensi Bartholdo Ni cisto inventus esse fertur. Unde primo omniam loco de eo ut agamus fas est.
DE p INITIO N. . Pulvis 'rius est na assa ex Nitro, Sulphure & Carbonibus invicem commixtis composita & in granula plerumque redacta, quae ubi Incenditur, vi elastica insigni gaudet. P Ros LEMA I. s. Nirum defaecare se in pumerem
I. Nitrum vel Sal petrae tripedi fictili aut lebeti immittatur. r. Affundatur aqua sontana, quantum eidem solvendo sufficit. 3. Tripes vel lebes super igne leni constituatur. . Quamprimum ebullit aqua , AIumen in pulverem redactum adliciatur lit vero ratio Aluminis ad Nitrum ut i ad I 282 & pauculam Aceti affundatur. s. Spuma cochleari cupreo foraminulis pertuso austratur: ita nimiruma fecibus purgabitur. Quod erat
o. Nitrum siccescens iudicula lignea iudiculetur, ne inardescat. Tamdiu autem iudiculari dcbet, donec super
233쪽
si per igne leni prorsus fuerit exsiccatum. Hac ratione in pulverem candidum redigitur. Euod crat
6. Di De alio interdum iterari solet, quaniam Aurum bene desecatum nihil ford: umrtlinquit, abi Pulvis rarius accenditur, σelaterem majorem habet. Unde defaecatione inprimis opul es, ubi vis clusica moime habenda ratio. Defaecatur etiam per crystallisationem, qua de re legatur BUCHNE-
8. auodsi vero cum fragore aliquo dum tiat, multum Satis commanu eidem permixtum est. SCHOLION IV. o. Solet autem Nitium ex terra nitro a parari, qua ex eavernis aliisque seris umbrosis, stabulis praesertim eruitur, ubi urina boum , ovium suum frequenter humiliata fuit. Interdum etiam moenibas o fornicibus cellarum Iponte adhaeresiit.
PROBLEMA II. Io. Salphur depurare. REsoLUTIO.
I. Sulphur in tripede fictili vel lebete igni superimposito liquefiat. Sit autem ignis lenis, ne in flammam
ter expectationem tantus fuerit, ut Sulphur in flammam conjiciat; mox Operculum serreum tripedi vel lebeti superimponatur, & tria pes ab igne removeatur, ut fiam ma extinguatur, quippe quae nonnisi in libero aere conservari potest.
3. inam primum liquefactum fuerit Sulphur, desumetur, &q. Despumatum per linteum duplica.
tum urgeatur. Hac ratione purum obtinebitur. SCHOLION I. it. Sulphur optime defaecatum esse deprehenditur, si instar cera inter duas laminis ferreis calidas sine fatore liquescit, σ quod relinquitur. coloris rubidi Vpareat. SCHOLION II. 12. Si Sulphur defaecatum Nitro desaeus ct lique acta adjiciatur , in flammam abit, oe nocivam Nitro pinguedinem ab emit. P Ros LEMA III. 3. Carbones ad Pulverem Drium consciendum idoneos parare. REsoLUTIO.
i. Circa finem Maii vel initium Iunii,
ex Corylo vel Salice resecentur Virgae, quarum longitudo sit trium circiter pedum, diameter vero unius circiter digiti. a. Ubi decorticatae fuerint, & medulla remota, in fasticulos collectar vel ad Solem, vel in clibano eX-
3. Exsiccatae , hieme praesertim , in acervum cumulentur, & admota flamma incendantur. q. Post-
234쪽
A. Postquam in prunas abiere, terra madefacta cooperiantur, ut igne suffocato Carbones relinquantur, a sordibus purgandi. s. Terra a Carbonibus non removeatur , nisi 24 horis clapsis, ne, calore nondum prorsus extincto, in libero aere ignem denuo concipiant. Aliser. Si exigua Cai bonum quantitas desideretur II. Ligna, quae carbonescere debent, in fasciculum collecta luis vel argilla obducantur &2. Per aliquod temporis unius circiter horae intervallum igni vegementi
immittantur.3. Inde ubi extracta suerint, argillauci lutum removeri non debet, antequam si igefacta fuerint, ob rationem paulo ante indicatam. Sc HOLION I.
Iq. Si Corsorum σ Salicum copia defecerit , Carbonibus Aluras , Fraxineis a Populeis, Tiliaeeis, immo in casu necessi
ην-nt; de quibas Buc κω Exus b e suli potes. Optimum est, ' fovea intra terramessossa intus muro lateritis cingatur , eidem que ligna in Carbones convertenda immittan. ιδ Ia Theotia de praxi Attilletiae TOm. s. s. a
tur. Ubi enim in prunas abiere, fovea asseribus terra humida oaustis tegi potest, neque periculum G, ut Carbones sorde; contrahant nocivas, di*euiter si arandas. Impeditin etiam, ne ligni malium in cineres abeat, vel in Carbones non satis convertatur.
ExpERIENTIA I. I . Si Nitrum cockleari aiaitum carbonibus candentibus admovetur ἔ Δ- questi , sed non incenditur. Sed si Carbonibus adspergitur, cum inepitu inflammam evan ur. Ex PERIENT PA II. 18. Si Sulphur cochleari indisum Carbonibus candentibus admoveIur ;tiquefaciam incenae/ur se lenta caerulea. que flamma absimisur. Idem accidit, si Salphar Carboni candenti ad perseris. Ex PERIENTIA III. I9. Si corpus candens Carbonibus in pulverem comritis admovetur , vel
lisione elicita in eum decidunι si pulviscuti quidam ignem concipiunt, mox it/ram extinguendum. Idem it, si summa eidem pulveri admoveIur. ExpERIENTIA IV. 2o. Si Nitrum patueri Carbonario permixtum Carbonem candentem vel corpus candens aliud contingit; flamma concis Iur, retiaris soraebus ratin-gκenda. Expa RIENTIA V. II. .n Sulphur in pulverem conIritum commiscetur cum carbonibus in pulverem itidem redactis oe corpus candens mixIura admovesur ι aliqua AL
235쪽
phuris p rs incenditur, lentae flamma consiumenda. pulvis vlis carbonariis sibvis' exceptis paucis , quae hinc inde
EXPER iENTIA VI. 22. Si Nitrum cum Sulphure com mi tur se mixtura Carbo candens admovetur , Sulphur incenditur, σ mox amina subιta cum aliquo strepitu asicendii, Nitri tiquefacti portione relicta. S C Η o L l o M.
23. Has quidem Experiensias ideo adduxi mus , ut ratio admirandarum miseris
. Nitri defaecati in pulverem redacti redacti accipiantur librae sex, Sulphuris de cati & in pulverem itidem redacti libra fere unica, ct Carbonarii pulveris libra unica & paulo amplius. a. Miicibilia in dantur mortario ligneo, cuprco vel orichalceo, de aqua, spiritu vini vel urina madcfacta per continuas 24 horas probe tundantur , humectatione post elapsas quatuor horas repetita, ne massa in flammam abeat. 3. Postquam optime commixta suerint , per cribrum cilicium ope disci lignei massa urgeatur: qliae hac ratione in exigua granula redige.
. Pulvis cx granulis exiguis constans tandem exsiccatur.
Qiiodsi exsiccato carbonem candentem admoveas, vel unica scintilla ope
silicis ex chalybe elisa in cum decidat ;illico ignem concipiet, flamma subita ascendet, clatere insigni praedita, &hac disparente fumus crassus in sublimi
Carbone nimirum candente admoto, in granulo, quod contingit, Sulphur de Nitrum liquefit S. I 7. I 8 , immo Sulphur in flammam abit g. 18 & Carbonarii pulvisculi candefiunt S. is ). Similiter si scintilla ignis in granulum Pulveris decidit , particulam Sulphuris de Nitri alacentem liquefacit atque accendit s 9. 17. I 8 . Unde Sulphuris de Nitri particulae in stammam abeunt fle pulvisculum Carbonarium una secum c hunt f. aa . Dum vero haec flamma adjacentem pulvisculum Carbonarium alium attingit , cum candefacit g. 39 2; quo facto ut ante particulae Sulphuris de Nitri eidem contiguae liquefiunt, de in fammam conjiciuntur. Sicque omnis tandem Pulveris pyrii massa in flammam abit, vi elastica insigni praedita, quia Nitrum accensum expanditur S. i Quoniam vero pulvisculi carbonarii de Nitri in particulas non satis tenues disi. solvuntur ἔ flamma extincta , sum crassus telinquatur necesse est. SCHOLION I.
23. Pulveris pyrii compositiones alias praescribunt Auctores alii. Si M I a N T- et ius se sequentes commendat. Pro Tommentis o Mortariis, Rec. nitri lib. soci ,
ta in Pyrotccliniae pati. t. c. l . f.
236쪽
aoo , Sulphuris 2o, Carbonam 24. Pro Bombardis , Rec. Nitri lib. Ioo , Sulphuris 18 , Carbonum x o ; vel Nitri lib. Ioo , Sulphuris Is, Carbonum 18. Pro Sclopis seu Bombardis minoribus, Rec. Nitri tib. Ioo, Sulphuris r a , Carbonum iso vel Nitri lib. Ioo, Sulphuris Io, Carbonam S. SuRin. us A S. Rara sto d) commendar Ni iri libr. 76' , Sulphuris Ir: σ Carbonam I Q i omniam moime vero praedicat MIE-
του ius e γ, si recipias Nitri libram unam, carbonum uncias et σ Sulphuris a vel Q , quo Pulvere oris fortiorem fieri posse negat.
uamvis autem vulgo . ut ex compositionibus pracedentibas apparet , Pulvis D usninoram viritim paretur pro Tormentis , quam pro Bombardis ; id tamen sine ratio. ne fusciente fieri contendis MisTHius oe insigni sumtuum dispendio fieri evide te calculo evincit. Ad Tormentum scilicet Majus onerandum requirMtur Pulveris eommunis Tormentarii libra 24 , adeoque si decies oneretur , 24o; eidem vero scopo satisfaciunt Piatieris fortioris libra itor unde juxta compositiones modo allatas caecato instituto deprehenditur, plas sumtuum requiri, se Pulvere Tormentario , quam se Bombardario
26. Machinas ad materiam Pulveris ρο-rii contundendam necessarias in Elementis
et . Si quis sine multo labore Pulverem rium parare voluerit ι Sulpharis . miri ac Carbonum debitam quantitatem olla fictili in M, εν aqua astusa intervallo iluarum vel trium horarum ad ignem coquat, donec aqua fere omnis exhalaverit. Massa per alia quod temporis intervallam astate radiis βω-
ficere videtur, ut in grana commode redi gatur.
28. Pulverem fulminantem animi gratia conficies, se Nitri uncias tres, Salis Tartari
duas er Salpharas unam in mortario contun das , ut invicem prιbe com hceantur insibilium singuloriam pulviscati. Euodsi exiguam ejus quantitatem cochl ari inditam cambonibus eodentibus imponas ubi liquescta fuerit . ingenti eum fragore accendetur maisnetamque i intam magno cum impetu I.
queari conclavis adinocebit ; υusis fictilibus se includitur, ea cum fragore in plurima frusta divicit. PROBLEMA U. 29. Pulverem Drium examinare. ResoLUTIO.
. Chartae mundae vel tabulae ligneae imponantur aliquot Pulveris pyrri
accrvuli. r. Uni admoveatur carbo candens.
Quod si extemplo ignem concipiat, sumus recta ascendat, nihil sordium residuum fuerit, nec chartae notam inurat ; id indicio erit, Sulphur & Nitrum rite sui I se defaecatum, omnes materias vero bene contritas S invicem commixtas , prout ex rationibus ad Problema praecedens allatis apparet. Quod si vero reliqui accrvuli una a cendantur , aut multum Salis communis Nitro permixtum , aut Carbones non satis contriti, aut miscibilia non bene commixta sunt.' Si Nitrum & Sul, phur a nociva pinguedine non fuerint liberata, ea maculabitur charta. Si Ni-C c a trum s
237쪽
trum allas non fuerit defriatum, charta sordibus inquinatur. PROBLEMA VI. 3o. Pulveris p rii vires probare.
. I. I. Paretur Prisma quadrangulare AB ex serro seu chalybe, & superficies ejus poliatur. Longitudo sit duorum circiter peduin , latitudo &crassities digiti unius. a. Latus unum dividatur in aliquot partes aequales , & ad singula divisionum puncta fiant soramina, impeditura, ne operculum C sursum propulsum relabatur.3. Ad extremitatem imam Prismatis ponatur vasculum metallicum BD, operculo C tectum , quod elatere instructum , ut ejus ope in altitudine, ad quam ascendit , retineri possit. Quod si vasculum Pulvere pyrio impleas , & per soramen ad hasn accendas ; operculum C vi Pulveris pyrii sursum propelletur, & vi clateris in gradu , ad quem pervcnit, retinebitur.
Alli utuntur Machina, in qua Pul Fab. I. vis pyrius in vasculo A accensus lami, Fig. a. nam elasticam B deprimit, vi pulveris
ad dc primendum requisita ex numerodentium rotae C insta laminam deprcssorum aestimanda.
CAPUT II. De Ignibus Bellicis seu Notivis.
DE p INITIO III. 3I. Ranata est Globus ferreus, o cupreus, vel vitreus, Pulvere pyrio repletus & tubo ligneo , qui materia incendiaria plenus, instructus.
Diritur Grandia minor seu manualis ,
si manibus in hostem emitti possit; major vero sive Bomba , si ex mortario
D E p I N Ir Io IV. 32. Grando protechni eine Lare Dishe est Cylindrus, Conus, vel CO-nus truncatus ex papyro, linteo crassiori, lamina ferrea &α confectus, &Pulvere nitrato atque catenis, glandibus plumbeis, clavis, globis stlopei
liis &c. repletus. DEFINITIO V.
33. Pluvia Votechnica est Globus ligneus pulvere nitrato aliisque materiis incendiariis repletus, qui disjectuS
materiam ardentem effundit. DEFINITIO VI.
3 . Urna seu Lagena motechnicae sunt vasa fictilia Pulvere pyrio repleta , in medios hostes projici solita.
238쪽
lindrus Pulveic nitiato replCtus. DEFINITIO VIII. 36. Saccus nrotechnicus est saccus Pulvere nitrato aliisque necessariis repletus.
DEFINITIO IX. 37. Famulus motechnicus est CPlindrus cavus innumeris foraminibus instructus, & Pulvere pyrio aliisque materiebus implendus. DEFINITIO X. 38. Globi inc/ndiarii sunt Globi ex linteo crassiori parati, Pulvere nitrato aliisque materiebus replendi. DEFINITIO XI. 3s. GDIus tacens est Globus incem diarius , qui lumen intensum undiqua. que spargir. DEFINITIO XII. o. Globus fumans est Globus iniscendiarius , qui fumo aerem circumis circa obscurat.
DEFINITIO XIII. qi. Globus oriens est Globus in gentem foetorem spargens, ubi incenditur.
I. Fiat ex serro fuso Globus cavus AB satis spissus, habens lumen rotundum in A , per quod Bomba repleri & accendi possit, atque an sis circularibus C & D praeditus , ut
commode in Mortarium , eX quo. ejaculatur, demitti queat.1. Cum Globus super carbon bus canindentibus canduerit, aeri libero exponatur , ut lente frigefiat. Quoniam enim ignis serrum dilatat, occulta quaedam soraminula vel rimae , si adfuerint, aperientur m gis , aere praesertim incluso vi et teris superficiem continuam persorante I 6 Aeram. . 3. Cavitas Globi repleatur aqua stigida & lumen probe obtur tur.
q. Exterior superficies aqua servida de sapone lavetur , quia seponaria aqua viscidior reliqua. Quodsi enim quaedam foraminula adsuerint, aer calore rarefactus egredietur g.
Di. & bullas in superficie Globi
sormabit. s. Si nullus in Globo desectus notetur, cavitas sere tota Pulvere pyrio granulato impleatur , spatio non nisi exiguo vacuo relicto, ut dum 6. Tubulus ligneus sive fusum AE Gguram coni truncati referens per lumen adigitur , & glutine ex calce viva, cinere puro, polline lateritio atque limatura Martis bene contusa mediante aqua glutinosa subigcndis, vel ex quatuor partibus picis nigrae, colophoniae par tibiis duabus, terebinthinae una de cerae itidem una, composito firmatur , pulvis non conteratur :
239쪽
prchenditur, quam in pollinem redacti. .T ubulus repleatur materia incendiatia cx Nitri unciis duabus, Sulphuris uncia una & Pul, cris pyrii in pollinem rodacti unciis tribus in . vicem commixtis composita & tu-dicula lignca vi adigonda. Quodsi materia incendiaria accenditur, lento igne absumitur: quae ubi ad Pulvorem pyrium serpit, is una incensus maximo cum fragore Globum in plurima frusta disjicit , non sine maximo
r. Egregium in oppetηatisne oe expugnatione Urbiam usum praestant Bombae nihil enim lata indomitum quod huic vi non
q. Ut aatem certum damnvm datura praesumantur, sollicite cavendum es , ne ae-cendestir Pulvis tyrius, antequam ad locum desinatum ρεrvenerint. Unde tubulus incendiarius fio ea abio tenuiori eircumligatur σ aqua glutinosa maceratur.
- . Granata manuales a Bombis nonnisi magnitudine disserunt , O Globi etiam ex ligno atque vitro fieri solent. Corporibus hominum , quae , dum dissili t. contingunt, maxima damna inferunt. Primum Bombae dicebantur , qua figuriam habebant Ovalem , o Granata . qua erant figura Spbarica , quantacunqAe essent molis.
SCHOLION IV. s. Cum autem Romba ipse magnitudinea se invicem disserant, aliqnet Oxiam dimeniamnes in Tabula Iequente apponere libet ,hbi notan tim crassolem apponi siplicem , quia pr. pe fundρm ccmmuniter magorem suciunt.
Crassities Bombae. Diam. Quant. Pond. Luiti. Pulver. Bomb.
47. Misi Hius pro Bombis bane pulveris pyrii compositionem commendat sD. Rec. Nitri optime defaecati libras Ioo, carbonumeto, At aris I 3. Massa a 4 horarum intervallo conitin tur O aceto vini optimo cum allis decocto atque spiritu vini camphorato humectetur. Tandem decenter in gra-nhia redigatur.
PROBLEMA VIII. 48. Grandinem Votechnicam pse
Fiant Pyxides cylindricae ligneae vel Tab. I. ex laminis ferreis stanno obductis A B Fig. & silicibus aliisque lapidibus ovi co-kimbacei molem non superantibus , glandibus plumbeis, clavis serreis, catenis, aliisque serramentis impleantur. Eadem grandine rcplentur sacci ex Tab. I. tela crastiori consuli CD & filis ferreis - I, constricti, tandemque pice illinendi. Quodsi Grando pyrotechnica ex Tormentis majoribus in hostem emi, latur; per amplum spatium diffusa plu
240쪽
Co. II. DE IGNIBUS BELLICIS SEU NOCIVIS. 2or
rimorum corpora una laedit, vel pro sus internecioni dat. LP R o B L E M A IX. 49. Saccum Ovalem Globi incendiarii detineare σ consacre.
Tab. I. I. Diameter Mortarii, ex quo Globus Fig. 6- eiaculandus, AB in F partes aequales dividatur g. 273 Geom. ).2. Circini crure uno in secundo divisionis puncto C posito, intervallo CB describatur arcus EBD &3. Ex B eodem intervallo BC aliusECD priorem intersecans in E & D. q. Quinque segmenta figurae ECi Baequalia & similia exscindantur ex tela crassiori atque consuantur. Dico, Saccum Ovalem habiturum Circulam maximum paulo minorem eo, qui circa diametrum Mortarii AB d seribitur.
Illud per se patet, peripheriam citaculi maximi Sacci esse aequalem ipsi CB quinquies semilae. Est vero CB- AB per c xxtrata adeoque peripiaria ista 3 AB. Quare cum Diameter AB sit ad peripheriam Circuli eadem de iptam ut im ad 3I S. 42 6 Geom. ), si AB - i, erit peripheria circuli circa diametrum Mortarii deIcripti 3 sq. Patct adeo, Sacci circulum maximum codetm esse paulo minorem. s. e. a Alium
Dividatur Ad in quatuor partes aequales, & ex C atque B intervallo trium partium CB describantur ut ante arcus ECD & EBD: Dico quatuor istiusmodi segmenta, quale ECDBE,
conficere Saccum Ovalem, ut ante. DEMONsT RATIO. Eadem est, quae proli ime praecedens. S C Η o L I O M. so. Facile quidem ex principiis Geom tria construi posset Saccus perfecte siphisiaeus t sed eum ex Dbsequentibus appareat, tali accuratione in nrotechnia non esse opus , eam eonstructionem omittimus , praesertim eum sis distilior reliquis, sequemem acdidisse comenιi.
P Rog LEM A X. I. Saccum Sphericum Globi inuem diarii delineare se conficere.
r. Circa diametrum Globi AB descri- Tab. batur circulus & in quatuor qua- Fig. γdrantes dividatur. I. Ex B intervallo BC describatur ameus CE & ex C eodem intcrvallo alius BE priorem intersecans in E; tandem ex E tertius BC. 3. Ex tela crassiori fiant 8 segmenta ipsi CBE aequalia & consuantur
I. Pulvis pyrius granulatus teratur &triti libris decem addantur Nitri librae 2, Sulphuris I de Coloph nia: Diuitigod