장음표시 사용
1091쪽
Li AER Vi. s, Gabii e castra. Elis, Marath, Etam, omnia dcnique procul e suo loco mouentur, si deuiam hanc opinionem sequamur. Ac Moses quidem populum Israeliticum ad terraini promissam ducere iussus contrariam Dei mandato viam ingrcisus sui siet, si mare Rubrum transgressus ad sinum Elaniticum tetendisset. Summatim tota historia sacra in Mosaica castrorum metatione, in Regiarum classium apparatu de aliis hinc secuturisi dissime confunderetur, uti modo ex iis quae dixi cuiuis potest liquere inisi tam sic
pervicax, ut mentis suae aures obstruxerit omnibus iis quae ante nestiuit. Petrus Belloniusquamuis in eodem esset crrore, oc alium montem Oreb, alium montem Sinaicile crederet, dum tamen ad petram venit e qua Moses aquas expressisse narratur, in magnam incidit dubitationem; propterea quod in eius petrae vicinia riuus fluat e summo montis Sinai vulgo nominati culmine a manans; at l. idcirco alterum dicendum videatur, vel hunc riuum Molis tempore non suisse, vel portentosam aquam citra n cellitatem e laxo manasse. Saxum autem quod monstratur,eiusdem generis est cuius
obelisci qui Romae visuntur. An non animaduertis hic quam res ipsa ab historia distideat, si mons Orci, is esse concedatur quem ad hanc vique diem i multis iam saeculis
caeci mortales, ceu reuera mons Choreb esset,visitarunt Z Nihil equidem pietati eorum detraho qui miraculorum Israelitis in monte Sinai ad Themanam Idumaeorum regionem ostensorum memoriam in illo ad Elaniticum sinum monte colunt i cum id, ubicumque fiat, bene fiat ,&gratum Deo animum ostendat: verum nolim hunc relum tantum esse, ut sacram historiam corrumpat, & rcin penitius considerantibus perici
tum adferat de Mosaicae narrationis fide dubitandi, cui proximum videmus Bello nium fuisse.& id quidem non citra luculentam occasionem. Quorsiim cnim de aquae paenuria populus expostulasset, si riuus perennis aquas ibi peditavisset ρ Quo autem
clarius cernas, nihil absurdius posse cogitari, quam ad illum montem Israclitas tanta aquarum inopia laborasse quantam eorum murmur declarauit, audi de Belloni j nata pi ratione, cui Iustus Glii stet ensis assentitur, qua via e delesto Sur ad montem hunc falso 'titulo nobilem veniatur: Cum abes itinere unius diei, vallem amoenam intras utrimque montibus inclusam,quam riuus aquae dulcis ad bibendum gratissimae mediam secat, eas lem quas apud nos fontanae aquae decursus herbas proferens. Dum riuum tantisper sursum enitens sequeris, dum vix unius nodus iter ad montem vulgo Sinai vocatum restet. Cogites hic quam late castra tot centenorum millium patucrint . de ubi maxime debuerint collocata, si populo vetitum suit montem adire. Profecit, vel in Iiac valle amoenissima, cqua in montem venitur, vel in ip O clivo per quom ad culmen adscenditur; quorum virum uis dederis, cisugere non postis quin cogaris fateri magnam aquandi fuisse commoditatem. iis praesertim qui iumentis de vitibus abun darent. Haec cum ita sint,&omnium eorum qui montem adsccnderunt oculata fide .constent, non video qui possint Mosaicae historiae accommodari, nisi dicamus totam regionis naturam ab illo temporc fuisse mutatam, & aliam indolem accepisse. Quod si commentu probabile reddere voluissent mystagogi, oportuisset cos sic fabulam oranareret dicerent fonte illum c quo riuus ille manat, ictu Mosaicae virgae extitisse, quod facere nequiuerunt propter magnum interuallum quo fons ulteritis intra montes remotus delites it. Acide nunc in monte, Orci, vulgo nominato, perennem sontem esse, quantumuis magnae multitudini satis aquarum subministrante, ob quem Belloanius hunc montem habitari commode posse dicit, cum Sinai mons alidus sit: ubi com munierrore alium putat montem Sinai & alium montem Oreb in sacris litteris vo
cari. Hic fons non exundat, nec diminuitur quantumuis haurias i Vcrum perpetuo eadem copia aquas suppeditat : quod ut alii , ita& iustus Gli illeleniis assii mat. unde perspicuum fit, hunc montem Oreb non esse, quoniam in co nihil opus fuerit mir culo ullo ad aquas inueniendas propterea quod de in vicinia de in ipso monte copiosae scaturirent. Minime igitur ad eum Raphidim quaeri debet, nec ullo modo cogitari potest illis locis populum siti laborasse, cum nihil promtius esset quam critio proximo aquas haurire, ut interim de sonte sileamus quem dici possent ignorasse. Porro quid absurdius cogitati queat , quam Amalec Idomi sobolem in montibus Segit habitantem ad hanc rupem Israelitis occurrisse. Volasset ille scilicet una cum Chananaeo somcio per immensa desertorum x rupium interualla, ut cum Mose coniligeret Nihil
1092쪽
profectis magis toti sacrae historiae repugnat, quae apertissime clamat Amalecitas M ' Ginnanaeos confinia loca ad Idumen tenuisse , 5c hinc Dauidem ex urbe Palaeliini rum ab Amalecitis praedas egisse, de paullo post uxores suas abreptas liberasse, dum
opinione celerius eos persecutus, epulis & choreis indulgentes inheniisset. Sed quid ago ρ Frustra haec ci cano qui sacrae scripturae loca conferre noleti ac rursus frustra pluribus haec urgeo apud eos quibus satis est veritatem indicasse. Quis inter duces Edomi tarum Amalec cnum rari, quis Palaestinorum & Idumaeorum confinia ad tetram Chanaan pertinere nescit Quis item ignorat quina haec male quadrent ad montem Oreb vulgo creditum, utpote longe terrarum a Chananaeorum finibus remotum M- qui mons ille, e quo Amalecitae de Chananaei Israelitas depulerunt, cum situm in sacris litteris liabet, ut eo superato ad terram promissam veniretur, uti pei spicuum est cx ipsa historia. Amalecitis autem Cenaei proximi erant, ipsius Ietro siue Hobab soceri Mosis gentiles de nepotes , ad septentrionem declinantes. Nam Gessuri de Gerxi MAmalecitae siue Gamalecitae potius habitabant ad meridiem Iudaeae, ca parte qua iter erat in Sur SI AEguptum, telie primi libri Regum capite vicesimo septimo. Vnde clarum est, Israclitas ad Raphaeam de montem Sinai, ubi via ad Sur & Pelusium diuidiatur, a Gamalecitis impetitos suille, & Mosem in mont cm Oreb adscendis te. Hic inter alia consideres velim , an tam facilis fuisset in montem illum adscensus quem vulsis Oreb appellant: cum hic ante in uia rupe clauderetur quam monachi s datas oc gradus in struxissent, uti licet apud Bellonium de caeteros videre. Conser mihi hoc loco Dauidis cxcursiones ex Gat Idumaeorum in Gamalccitas cum ficta ipsius excusatione. qua se ex meridiana Ceneorum de Iudaeorum parte dicebat praedas egisse, Sc mox ce nes quantam cladem patiatur historia, si Ainalecitas ad montem Oreb vulgo creditum collocaris. Quid multis tota sacra scriptura perturbatur, dc omnem pcrdit probabilitatem, nodum veritatem, si vulgaris haec assertio de monte Oreb de iis quae coli
tis. --..- rent, Ictincatur. Videamus modo qualis sit locorum natura ad verum montem Ch is monti Ot reb a nobis demonstratum. Id Strabonis testimonium a nobis citatum docet, quo as-
seritur regionem quae post Gazam AEgyptum versus tendit, sterilem esse dc arcnosam. Vnde perspicuum, Raphaeam. quae poti Garam sequitur, sitam esse loco sterili Se arenosio. Hinc cum Augustus e ludxa in AEgyptum proficisceretur, Herodis studium in aqua subminiliranda inter Garam de Pclusium tam gratum Romanis suit, ut plus in ruisse quam regnum, quod Caesaris dono acceperat,videretur. Sed satis modo de monte Sinai: nec lubet sigillatim singulorum in huius rei tractatione consulare errores,alio quin habituri etiam quod contra Bellonium diceremus, qui credidit fontes eos quos vulgis pro aquis Marathmonstrares lent, esse sentes quos Strabo amaros vocavit,cum Strabonis sontes ex opposita maris Elythraei parte fuerint, non procul ab Arsinoe littorali. Neque dicam nunc quod ad hos, quos monstrant in deserto, sentes ncquaquam trium dierum iter sit ab eo loco ubi mare Israclitae transierunt. Quid enim opus est pluribus argumentis ad absurdillimum errorem exstirpandum, quando, si ex lus quae dixi pervideri a quopiam nequeat veritas, ci rear nihil umquam satis fore ad oculosiue ..i ,--- apzriendos. Pergamus itaque. Cum mense tertio egressionis ex AEgypto ad desere nia Lisai ρ, - Sinai Isiraelitae vcnissent, anno secundo, mense secundo, vicesima die mensis profecti sunt e deserto Sinai ad interiora deserti Pharan, ad iter trium dierum; ubi mons Amorrhaeus erat adscendendus, dc Dei iussu per cum pros ediendum in terram promisiam.
Pollicitus enim erat Deus certam iis contra Amorrhaeos de caeteros omnes victoriam. umandatis ipsius obtemperantes citra moram de haesitationem ascendissent x illac iter in terram Chanaan tenuissen quὼd nimirum ipti placuisset, ut non recta in potentissimam Chananaeorum partem irrumperent, ne philistinorum robore Ac magnit adine territi in AEgyptum reuerti niterentur. Quamobrem relictis Idumaeis de montibus Sogit ad sinittram rei ta ad Amorrhaeos contenderunt. Cum igitur in Cadesbarne venis sent, Moses Ietro socerum situm rogat, ut secum manens iter demonstret, utpote quiesset Madianita in vicinia Amorrhaeorum natus S educatus, atque idcirco continia. locorum omnia & in iis aquas de rupes & illitas ex diuturna gregum & armentorum pastione explorata h beret. Verum enim uero, licet Moses oratione ceria Dei promissa exponente Israelitas exhortaretur, ut expeditionem alacres aggressi montanam A mor-. rhaeorum
1093쪽
LIBER Vi. 16 irhaeorum regionem e deIerto Pliaran miraderent; tantum tamen abfuit ut persuaderct, ut nollent progredi nisi per exploratores ante didicii sciit quales habituri essent de quantas oppositas vires. Coactus igitur obtemperare Moses misit qui omnium Israelitas redderent certiores; qui post quadraginta dies, quos regioni promissae diligenter ἔ, pervidendae impenderunt, reuersi, uuam attulerunt magnitudinis tantae, ut a duobus et z i, αin pertica portanda esset. Scio non paucos ni iste quos haec narratio ossenderit, quasi ulatam M- omnem verisimilitudinem intest a. Nos ut huic quoque malo medeamur, & omnem scrupulum ex hac sacra: historiae parte tollamus. Strabonis verba in medium affer M. mus. Is Carmaniam describens inter alia lic habet: Agriculturam autem Persicae similem habet cum in aliis, tum in vitibus, e quibus ea quae apud nos Carmanica vocatur, frequenter vitam producit cubitum duorum acinis perquam densis ac perquam magnis, quam verisimile est illic quam apud nos la tiorem maioremque prouenire. Huius igitur generis uuam eam dicemus suisse quam exploratores reportarunt, quam non di bito tantam suisse, quanta in ipsa Carmania excrescit, propter vallis eius ubi creuerat fecunditatem . Nihil itaque opus est hoc loco ad portentum aliquod aut singularem quampiam Dei gratiam vitae magnitudinem rescric, cum fatis constet Carmanicam xuam multo maiorem in Paltastina quam in Graecia molem implere potuisse, proptet maiorem Carmanici&Iudaici actissimilitudinem atquc paritatem. Nemo igitur offendatur, si magnitudinem hanc uvae audiat, cum id in Carmanica Strabonis aetate minime suerit apud Graecos monstrosum. lam de Indi sc thica nostra declararunt, ad Margianam vitis tantam cilla luxuriem, ut uua una ad duos cubitos excrescat; unde sei talle Carmani principio propagines ilias petiuerunt. Porro reuersi exploratores populum deterruerunt, maiores se viro vidisse dicentes, quam ut ab Israelitis expugnati pollent, solis duobus exceptis Iosue de Caleb: qui se intram quam viderant laudabant, M liraelitas bono animo esse iubebant, eo quois Domino prosperante nihilo dissicilius csset magnam robustorum & grandium virorum multitudinem superare atque delere . quam frustum panis deuorare. Iratus itaque Deus populum vnitiemum exceptis his duobus ci poena addixit, ut pro quadraginta diebus, quibus promissa terra suerat
explorata, quadraginta annos totos in solitudine manerent, tantisper dum omnes ira Wrentur. Manserunt igitur longo tempore in Cadesbarne in deserto l)haran, unde ire iusti sunt redire versus mare mediterraneum , Idiimaera montibus ad dextram relictis, quos antea cium ad Cadesbarnag venirent, sinistros habuerant. Veniunt itaque riui sus ire an a
in desertum Stin unde egress fuerant i x ibi in Cades deserti Stin diu commorantur. Duplex enim Cades legimus fuisse, alterum Cades Barnag, alterum Cades Stin: quo- T --rum huic mu additur, qua vocula ciuitas denotatur, a nostro crini quod significat r in riho. gnuin. Nam singulae sei e ciuitates olim regem habebant, uti in Iosiae clare cernitur. Fuit& tertia Cades in Galilaea data tribui Neptatim, quam Cedes aliis subscriptis punctis citarunt. Significatio certe se significationis ratio eadem est i quando nihil aliud sit quam consecraui: cuius vel bi radix π R dcriuatui a nostrati midinis vetabo eiusdem notationis, in quo duplex digamma in Quot transiuit, uti ex mii Quit ex Nam Quando, fieri aliis crebro dixisse memini. Quivis igitur locus consecratus, Quades vocati queat unde clarum fit, nihil esse miri si plura cx hoc nomine fuerint nuncupata. Porio unde sat ut maden pro consecrare Uiurretur, alio loco copiose declaraui; nee est quo hic idem repetatur. Herodotus Caduris urbis momanit, emporium aiens cis .esse Sardibus haud multo minus, de eo merces a mari inuehr. Ab hac urbe usque ad sensum. Ienusum regiong Arabum esseditionis: indurursus usq. ad Selbonidem siue Ser bonidem lacum, Syrorum imperio terras subiici. Ad Ser nidem lacu, a quo Casium promontortu ad mare drsinens incipit, Eoptu pertinere. Addit,ab Ienyso usq. ad Casium promontorium iter esse trium dierum , de id quidem aquarum indigum & scicul sum. Hinc colligere licet, cades deserti Stin Cadytin Heiodoti esse, Ienysum, siue communi lingua de Dorica Ianysum opidulum ad mare fuisse ad ipsam Elulam. Si ut enim in hiius Eli domum , ita Im liuia lani domum significat . unde suspicor Elymposteros in honorem Iani in illo littore opidum condidille, quo aut filiorum Ionis ira moria illis in locis mercatu Arabico, Syriaco, AEgyptio, de Ionico nobilibus perpetua maneret. Non mirum igitur, Israelitas dum Cadyti essent, rursiis aquarum inopia,
1094쪽
miseratione motum Mosi iussisse, ut virgae suae ictu e saxo aquas citccret, populi usibu, satis suturas. Ex hoc loco nuntii missi ad Regem Idumaeorum, rogatum ut liberum transitum permitteret at hac legatione nihil ei sectum, immo Idumaeus irritatus ingen ii exercitu Iliaelitas summouit. Cades Barnag longius a mari in desertum Pharan re cedit, cui Aseroth imminet. Barnag alii aliter, nos put cum gaudiu interpretamur. Nam aerei. 'sa puteum significat, vocabulum a nostro Dorii factum, quo aquae exortus siue aqua nascens denotatur ι qualis c si sontium & puteorum perennes venas habentium . do sua. vero idem cit quod placere M contentum reddere, a nostro nug liue Iro II quod notat contentum reddere de placere : Hebraei zm consolari interpretantur; ubi clarum est, hin .. nihil gliud esse utrumque verbum quam placere vel iucundum reddere. Hinc Nochus dictus, quasi opera patris iucunda redditurus esset. Erat enim Deus in Nocho ostensu
rus quam pia Lamech δd Mathusalem Sc omnium Setinorum opera sibi placuissent. Videre hic eli, quanta sit ipsius Chet & litterae quam perpetram Ain Vocant cognatio,& quam facile altera in alteram transeat. vii in Choreb dc Ghoret, itidem antiolaui. Cades Barnag igitur est locus puteo iucundo & omnibus placciati consecratus. Quem i admodum autem Mem finale in m reiicitur, ita in νθ quoque sit. de hac via eadem est utriusque vocis notatio. Quis primus hoc nomen puteo dederit, cquidem ignoro, at hoc nemo ignorare potest, nihil in deserto arido perenni aqua iucundius de gratius esse polle siti emi. Quanta vero huius aquae sit antiquitas, e quarto decimo gencseos capite discast ubi solitudinis camporum Pharan fit mentio, ncc non Gigantum Asteroth, quod Hebraeis scribitur rinnety. Idem locus in Numeri vicinus est Cadyti, ubi Chet loco litterae pectoralis G h. quam Ain male vocant, positum videmus; adeo paruum fuit inter has litteras apud priscos discrimen. Quo autem videas quam germanum si
UNemrum num litterarum nos restituere nitamur, animaduertas Scin & Tau in m ον in Genesis issem. cxprimi, de corum loco duplicem litteram, quam vitioso Sade nominant Iudaei. vnnam Mis δε- decimo Numerorum capite poni, ubi rara scriptum videbis. De codem autem loco
utrobique agi ex eo clarum est, qu)d Moses exploratores se dicat e Cadesbarnas mi sila, quo venit castris motis ex Asteroth. Similiter in Gencii reges Chodolaonior 5: socij dicuntur ex Asteroth ad Cades venisset ubi licet Barnag non addatur, est tamen de Cadesbarnag dictio Mosaica intelligenda, uti cum c caeteris, tum cx co liquet, quod huic Cades fons Misphat adscribatur, qui idem cum puteo Barnag vocato Mi .
pliat iudicium notat: ita vi sons hic duplex habeat cognomcia, iudicia &. iucunditatis. Deriuatur ubx ea a quod est iudicauit, a nostrost,tepi: quod est, ea quae rudia sunt tredit. δί confusa, sormat; inde . nam iudex vocatur. Cades igitur sontem Misphat habens, y Cadesbarnag vocaturi ubi fortasse comitia de pastorum controuersiis haberi oli in consueuerant: ea de caussa locus sacer merito poterat vocari, iamcisi generatim omnes sontes sacri apud poetas nuncupentur. Habemus itaque tria loca homonyma, viri min Galilaea. alterum hunc circa Asteroth de regionem Amalechitarum de Amorritaeo rum, tertium in deserto Stin, cquo Moses caduceatores ad Idumaeos misit. D. Hieronymus des ei tum Sin , in octava mansione commemoratum, aliud putauit ab hoc in
quo Cades esse dicitur. eo quod illud pulsum ech, hoc per Sade scribatur: qua de re
aliam huic, aliam illi dedit anterpretationem. At ego animaduerto, ut & ante monui, significationem vocibus,non scripturae puxin conuenire; a que idcirco mea non referre, per Samech ne an per Sade vox scribauar, modo eadem prorsus maneat pronuntiatio.
Atqui eandem manere pronuntiationem ex ipso D. Hieronymo disi is, qui hoc loco alteram litteram Samecii, alteram sadei appellat; quibus in vocibus quis non audit priorem utriusque vocabuli eandem esse syllabam aecum ita sint, perspicuum sit, iam olim vel Mosis vel Esdrae temporc germanam Alphabeti, quo Hebraei utuntur, distinctionem suisse corruptam. Lemus peccatum est in Choreb de Ghoreb de id genus aliis, propter si,ni cognationem : e quo hoc capimus lucri , Ut intolligamus quis proprius fuerit eius litterae sonus qua vulgus Ailat et Hain appellat. Illud intolerabit ius est, quod Chet per adspirationem. robustiorem est eui audiamus, littera Oph prorsus exclusa. Quid quod crebro haec littera omittitur,tana qua superuacanca esset, uti in Eva,
Oreb & similibus accidit Z Caetera quae de Cades de Cadesa Hieronymus annotari
1095쪽
quia ad historiam nihil faciunt, aliis relinquo iudicanda, quibus ethicus, allegoricus,
M anagogicus sensus gratior est quam simplex de rectus narrationis oplicatus, quo tamen iiihil prius esse deberet, utpote unico fundamento reliquarum contemplationum. Displicet mihi quod cogata grauibus de magnae auctoritatis viris distentii ς, sed quid facerem, dum necessitas ita fert, ut alia via tueri non posti in historiae & meae de
Iacim veritatem ac consensionem, quam si obliacula omnia de impedimenta iam olima multis seculis hominum animis imbibita tollam, de radicitus euellam ρ Quae veto germana litterarum distinctione pallim annoto , id facio, quo sensim condocefaciam qui sint voces ad primas suas origines vocandae: quam re nihil a quoquam praestari potest, nisi ante genuinos elementorum si nos distinguat, ac sciat quibus figuris qui sonii int notandi. Sed redeat oratio unde discessi. Dixi a Gasic tot ad Cades deserti Pharan, siue a Cades Barnagli ad Cades deserti Scin ventum fuisse; at omiti omnes mansiones intermedias, tum qubd nihil singulare in illis acciderit, tum quod pleraeque omnes ignobiles suerint, nec quic quam ab externis auctoribus adferri poste videam quod ad
cartim faciat illustrationem . Dccima tertia itena mansio, ad quam a monte Sinai ter----tio die venerunt, nullum certum loci nomen habet, sed ab immodica carnium appetitione, castrorum concupiscentiae nomen accepit,aqua ad casteroth, a Gasteroth ad s. 1 , Cades barne siue delerium Pliaran, hinc per varias mansiones versus mare mediter taneum Dei iussu redierunt, ad quod castra metati simi in Asion Gaber, quod ego He- ---,braice Gliastion Gaber, Latine castra Gabriae voco Antra ad Elusam inans cram, nunc in reditu in proximo opido diuersantur, ad quod e venerunt: quam vocem Latini perperam ei ferunt Ebrona, ali 3 Hcbrona, cum, ut ex iis quae modo dixi liquet, mi
Gebrona proferri deberet. Est autem haec Gebrona proxima Raphaeae vel si is desertum Pharan tendentibus. longe alia a Chebron urbe antiquis lima Enachiorum, septem ante condita annis quam Tanis in AEgypto. Hanc Abraham post habitauit, ac in partitione terrae sanctae iii bui Iuda data tandem ad Levitas venit. Chebron igitur urbs Iudaeae antiquissima mn nomen accepit, quod est coniungere de in unum redigere siue foedere siue ratione, quod verbum fit a nostro Cithinorbi id est unitus fio , unde Scris frater dicitur, ceu Euhi de inde icili dicctetur. Nos Cttit brotbir dicinius pro germano fratre. Ciuitas igitur haec ab unione de cons de ariolac nomen accepit, qualis qua lis illa suerit, seu ciuium inter se, siue ipsorum cum vicina aliqua ciuitate. Ghebrona autem nomen habere videtur e sermone Elyssi. Cum enim Elii a Sc Ghastion Gaber φρ
opida Ghebtonae proxima ad Elyssum aut eius posteros reserenda sint, nihil mihi ab surdi videbor dixisse si Gliebronam G habet onam,id est Gabri liabitationem,inter preter . An vero Elysius cognomen Gaairi habuerit, an id cuipiam posterorum prium fuerit, inuidem statuere non pollum; satis mihi est quod sciam hac voce com posita nostratibus liberam itionem siue proficis endi libertatem denotari, & inde adeo in mentem mihi venire si is cionem , lanysium de Gabri uonam idem opidum fuisse Hinc igitur in Gabri castra, a Gabri casti is in Cades deserti Sim ventum est. ubi rursus populus siti coepit enecari, haud secus atque antea ad Raphaeam; quod mirum non debet videri, crina liaec loca includem arenis sita sint, dc Raphaea a Gebrona minimo distet interuallo. Rursus ergo Molo rupem percussit, c qu. vii antea c Clioreb, copiosa aqua manau t. Ex hoc loco cum Idumaeus transitum per fines suos negaret,& ma-ino exercitu obiecto impediret, dii terterunt ad montem Hor, Idumaeis confinem. In Bis ioc monte mortuus cst Aaron,&Eleazarus loco eius lut laetus pontifex. Dum ad hunc montem diutius morarentur,& ad triginta dies Aaron lugerent, rex Arad Chananaeus per exploratores suos intelligens finibus suis Israclitas imminere, prior impetu in eos fecit,&praedas egit. Diuino igitur auxilio supplicibus votis impetrato, Israelitae Chananaeum non modo repellunt, sed occidione cxercitum iptius delent, de urbes eue tunt: qua de caussa loco Chorma nomen dederunt, quod anathema de eversionem si gnificat. triri enim des larc cst,a nostro Dar- ni id cit,omnino locum vacuum redde re, de undique patentem, quod aequo in vastationem Je occidionem e medio homines auferentem atque in consecrationem quadrat. Ad hunc usque locum ab Amori haeis antea fusi fugatique fuerant Israelitae, in cuius rei narratione prolepsi N anticipatione nominis usus est Moses. ut autem ad hunc montem a maritimis arenis diuerterant,
1096쪽
io uis PANic A. ita missus ab eo reaeunt versus mare mediterraneum unde discesserant, ut videlicet Idumaeis montibus ad dextram de Gaza urbe ad sinistram relicta. ad Aquilonem tin
derent, atque inde rursus ad orientem iter flecterent per terminos montis Segir. Diui naenim benignitate factu est, ut Idumaei audaciam cernentes formidarent, & quibus antea transitum negauerant, nunc tarmitterent: quem metum augebat Aradaei regis,
ipsoru vicini, horrenda clades. Transierunt ita Q. planitiem cana per quam ex Elusa Nest. Θι ,. Gabri castris Garam Sc Asotum tenditur venerunt inde ad torrentem Zareth. quo . . priusquam e Cadesbarne pertingerent, triginta octo anni fuerant elapsi . Hinc in de in se sertum Ioab. inde in campos Moab trans Arnon ad fines Ammonitarum, ubi Amo rhaeos, Basanitas, atque deinde Madianitas ceciderunt. Hinc, lose in Phasga mortuo, is. Iordanem duce Iosue siccis pedibus transii erunt. Concido hoc loco prosectionis Israeliticae narrationem , eo quod postrema eius pars nihil faciat ad cam quam verso ouae stionem, de vellem sane breuior esse potuisse in illis quoque superioribus mansionibus: quas propterea accuratius discutere coactus sum, ut liqueret quae recta fuerit nauigatio
e sidia in Tharsis de Ophir, quod fieri non potuit, nisii constarct quo loco Asiongaber, ut vulgus pronuntiat, sit ponendum: nec cius rursus certa poterat ratio explicari, nisi & Elus de reliquae mansiones in lucem vocarentiat. Docui itaque. Gastion Gaber dicendum esse pro munitione Gabri. Latini solenne habent, ut litteram G ex aliis linguis acceptam in C commutent. Sic c Gaius secerunt Caius, e Gnaeus Cnaeus, e dr,
Cum, e G astion Castrum, de quam plurima alia generis eiusdem . Alion igitur Gabet Gabriae castra sunt. a Strabone demonstrata; & E lus & Elut Elusa Ptolemati. quibua declaratis cctera facillima redduntur, in quibus de illud est quod mare Suph quae uis Oceani pars vocetur: quae si vel vetustiorcs vcl recentiores animaduertissent, nihil opus fuisset hac prolixa de odiosa disputatione. Revertamur nunc ad id quod dubitabatur N p, - quinam ficii posset ut nauigatio Tarsensis tres annos postularet, si Tarses se Tartessu, i idem regnum sit 8 Breuiter hic responderi debet, ad Tarsensem nauigationem non
tantum temporis requiri, ned quia simul de in Tarses de in Ophir naui ii solet, duo' anni itineri impendendi erant, de iis tanto plus, ut tertio demum anno dirent, quo rursus se ad nouam nauigationem apparabant. Quamuis enim aurum ex Ophir Sal moni de Hiram adferretur, nauigatio tamen a prima statione extra Herculis columnas aliquando nomen accipiebat, quod mirum non cst; cum Tarsenses siue Tartessiaci na uigationis totius principes cisciat atque primi praemonstratorcs. Hinc eodem capite leses, aurum dc ligna Thyina de gemmas pretiosissi inas ex Ophir a fetuis Salomoni, ad
iram allatas, ac mox eosdem corundem scrvos tertio quoque anno in Tharsis naui
gasse. Idem clare cornis capite vaccsimo secundo terti, Regum, ubi Iosaphat dicitur elissem fabricasse in Gastion Gaber, ut nauigaret in Ophir; quam eandem caput vicesimum Paralipomenon secundi dicit eodem loco factam fuisse, ut in Tharsis profi cisceretur. Perspicuum ergo cit, eandem smisse nauigationem quam modo Thaisen seni, modo Ophiriam nominarunt: de ad eam tantum temporis fuisse necessarium, ut tertio demum anno possent reuerti, non illud quidem propter interuallum quo Tha sis, sed propter interuallia quo Ophir dii labat. Non mirum igitur est Carthaginiense cum Tartessiacos subegissent, tantum apud eos argenti inuenisse quantum historiis proditum habemus,quando non domestico tantum auro de argento, sed Ophitio etiam abundabant.
1097쪽
v A M QI A M nobis de Tarses & Tartesso axntibus maxima fuit octa dissicultas de nauigatione e Iudaea de locis vicinis ad Tarses,
longe tamen maior molestia exstitit e terrestri Istaelitarii ad terram, diuinitiis promisiam expeditione: in qua non mirum cst, nos haud secus ac in Labyrintho quodam diu multumque divagatos vix tan- dem cxitum inuenisse. Quamobrem si quis ibriastis erit cui noster, hie ad sacram historiam discutius nimis videatur prolixus suisse, istantisper sententiam sitam sullincat, dum ipsemet semel ingenia sui acumen ad cadem illa in quibus nos laborauimus , conferens , cxperiatur an citra opem nostram δίpra monstrationem quidquam ex iis omnibus quae hactenus litteris mandata sunt, queat inuenire , quod aut eas quas habcinus sequendo intcrpretationes, sacrae historiae fidem queat tueri, aut neglectis hinc interpretibus de Graecis dc Latinis, hinc quotquot hactenus commentaria notasvo Bibliis intulerunt, rectiorem quam nos ostcndimus viam demonstret ad velitatem. Scio incis multa adiici posse, S: ipse adiecisseim, nisi veritus sui siem prolixitatem, de crit fortase tempus cium lisrum huic rei proprium dedicabo .in quo licebit sigillatim omnia scripturae loca quae huc spectat, clarius aperire. Nunc ob iter quod alio tenebamus, haec nobis suit via struenda salebris de scimtibus 57 id genus obstaculis aliis e medio sit blatis. Retineamus ergo , Tarses non aliam regionem tuisse quam Tartessiim, cinnis beatam rerum omnium copiam tum veterum scriptorum testificatio, tum praesens rerum status fatis declarat. Maxima sane non Hisipanis inodo nobilitas, sed sacris etiam litteris lux cx hac inuciatione nollia an fulgebit, quarum rerum ut prior gratissimael se debet cum Tartes sauis omnibus, tum maxime Regii ita polletior mihi magnain adsert voluptatem , quod tandem inici ligam qui fuerint Reges Tarsis, quae naves Tariis, qui mercatores Tatiis, quorum tam magnifica & frequens in sacris litteris mentio habetur. Iucia udius poli hac legam oden illam Dauidis, in qua pulcerrimus hic versus , voluti unio quidam lingularis, candore nitet micatque gratissimo: Reges Tharsi insula munera o erent, Reges Orabumor Saba dona adducent. Comunxit clegant illimus vates duos populos felicissimos, quorum Arabes Sabaei satis noti semper fuerunt, quorum regio peculiari nomine Felix nuncupatur : at His palenses ceterique Tartes liaci hactenus in Cim meriis tenebris de lituerunt , numquam sortassis cruendi ac liberandi, nisi Cimmerius homo facem obascuris carceribus intuli sic t. Liceat mihi gloriari apud cos quoium ego gloriam ima mensa auxi accessione'ui cum non alteri aeque rei atque gloriae inhient,videant quantum inibi sint debituri. Gaudeo prosccio cum Ionae industriam animaduerto qui ctim fugam pararet, non ad descita loca, non ad invios saltus, non ad mapalia de casas pastorum, non denique ad ullos paupcres de egenos, apud quos miseris parum potest cile praesidii Se adiumenti: sed ad homines omnium beatissimos sese conferre cogitauit. V luit videlicet semel susere,non frequenter; cum iJ qui ad inopes Σί tenues confugiunt rursus ab his ad alios fugere rerum pamuri δε atque ogestate cogantur. Non lubet mihi singula commemorare sacrae scripturae loca, in quibus Tharsis habemus mentionem, satius fuerit ad illam venite quae iionem, ad quam necessaria quadam rerum consecutione compellor: quaenam nimirum sit Thariis&Ophir cognatio,&cur c Tharsis in Ophir fuerit nauigandum , A quo loco optur litum sit, quodque tantum fuerit interuallunt .ut it ei biennium sibi postularet. Si versus iacerem, rei quam explanaturus sum magnitudo me compellcrct ad Mulas denuo inuocandas : nunc , quia humi replenos ira dictio, id unum a Deo petamus: xt nobis suam communicet veritatem, de illa inspiret quae quam maxime iaciunt ad Christi nomen apud omnes mortales illata strandum. Poteram hic varia ad id quod volo doccndum via uti, at ea mihi comm dissima&compendiosistimavi iacit ad explicatam nariationem , ii prius de persona, nomine, M proposito eius cuius proiectio describenda est, agatiiri atque deinde adit tit r. unde& per quam viam coperuenerit quo proficiici cogitarat. Demonstraui Tam
se primum sua illa Tartesii conditor cin , eundem nunc iam ostendam primum suisse
1098쪽
eorum qui In opbit e That sis siue Tartesso nauigarunt: quod ut faciam , recta via M
ratione mathematicos sequar, qui principio rerum carum apparatum praemittunt, citra quas demonstratio fieri non potest. Oileiadi Elysiit in multa nomina habuisse; idem hic de Tarse cogitandum. Hic enim vel natura sua, vel patris monitu, vel nomenclaturae etiam suae ratione non solum audax fuit, de diuturnus maris calcator: sed tam assa duus etia& perpetuus hospes, ut terras odisse videretur. Qua de re cognomen accepit Atlantis, quasi dicas, Dat-Luit' id est, osor terrae. Dat enim dum ut verbum usurpatur, idem est quod odio habere: dii nominis loco habetur, idem est quod odium: quae vox alias explicata est copiosius. Tant terram nobis generatim notarc mari non coopertam quiuis nostratium intelligit. Reiecta itaque adspiratione lenioris compositionis gratia, et uatit osor est terrae fluctibus non opertae. Videas hic quae loquam simplex sit denudaveritatis oratio . Tartes audax est S diuturnus maris calcator; Atlas osor dicitur terrae ab undis liberae. Et quia planius nil ut dici potest . non ero prolixior in hoc cognomine declarando, quod ex ipso nomine necessaria ducitur collectione. Quod autem Atlasa Eant derivetur, obliqui casus docent: & nisi Graecae lingua: consuetudine ita comparatum esset, ut nulla vox eam admitteret terminationem quae est in Glans de Lens, Atlans, telis Seruio taberemus. Porro Grammaticorum ratio quae a miseria perpetua ducitur, nihil habet verisimilitudinis, nedum veritatis. Cum enim cic Plinius de doctis. sinus quisque vetustiorum confiteatur Atlantem Astrologiae peritissimum fuit te, Minde cani serum nuncupatum: cuius est tam rusticum ingenium, ut scientiae rerum pul- rrimarum miseriam do aerumnas inesse credat 3 Quid alij lentiant nescio: mihi certo ab ineunte aetate sc praetuit quaedam naturae procliuitas, ut nullum spectaculum iucundius ducerem quam stellarum varietates de motiones intueri. Nostras caeli vocabulum, uti alias dixi declarat nos e caelo venire in summi rerum omnium capitis cognitionem. Atqui Dei cognitione summa hominis felicitas definitur. Nimis igitur rudem, crassam dc suillam etymologiam illi Graecarum vocum interpretes inuexerunt, qui tlantem a miseria dc aerumna, quam in caelo scilicet sustinendo suilert,nominatum esse iudicarunt: cum nihil beatius, nihil iucundius esse queat, quam omnes astrorum rationes habere perspectas atque supputatas, de cx carum consideratione ad notitiam adscendere ipsius creatoris, uti ab Aristotele, in iis quae post naturae inspectionem disputauit, factum videmus. Reiecta igitur hac stolida Ec nimis plebeia nominis interpret tione, Tartessum cognomen Atlantis ab odio terrarum accepisse dicemus. Quam vero diligens fuerit totius maris explorator, Homerus nos docebit , apud quem hos ita
νακροῖς, αἰ γαῖαν πι eri ο πον ἀυφὶς ἔχουσα Nos sic ex tempore effundebamus: At mihi cor scindu cora infelicis Vt is,
ut procul a curis se eri terrima quaeque,
Inpula in unis a mei' niam, arbore multa ramim nemus obnubit, sub quo sunt atria divae Omnisi, Otiantis natae, qui nouit ad et um nota vada Oceani pilae cui sunt bene longae
Oreum se circa caelum terram. tenentes.
Eustathius hoc loco totus cst in allegoria, uti de ceteri plerique. Milii stigidae sunt, ne dicam ineptae 3 sutiles, allegoriae in iis quae ad historiam pertinent, nisi an te verae narrationis, unde fabula originem ducit, simus certiores. Iam nisi propria quoque nomina eorum intelligantur qui ad hoc philosophiae curiosioris genus traducuntur,nihil sani commentum habebit. Videamus igitur quonam maxime nomine Homerus Atlantem celebret. Primum quidem Q ptam vocat: quod vocabulum Cleanthes cum pia
1099쪽
xiv K VI t. io ratione pronuntians , omnium rerum sapientem interpretatur. Feriam ad irati6 ne praeponatur an adimatur,susque dequesctimus; eo quod in compositione frequenter omittatur, ut in Olympi nomenclatura. Postquam vero uniuersim omnium rerum notitiam in ipso laudasset duo expliciat scientiarum genera, quae sic enumerat,vi generationis ordinem videatur secutus. Prius enim gubernandi ei tribuit scientiam, non illam quidem tam amplam, ut omnem eius latitudinem comprehendat; verum sic adstrictam, vi potissim im consistat in profunditatis cognitione : qua cum in omnibus breuibus, tum maxime opus est in portubus ac stationibus intrandis: quod quia cuiuis perspicuum est, nihil necesse fuerit pluribus vel cxcplis vel rationibus cxplanare i ali quin vel sista illa declarare posset nauigatio, qua ex Oceano Ant crpiam venitur; quae niti maximis vasis supra aquam semper exstantibus, quae ancoris continentur, a peritis breuium hominibus publico salario ad hoc munus destinatis notaretur, plena citet periculorum, propter inconstantiam vadorum S arenarum modo in hanc,modo in illam partem recipi ocis fluminis Se Oceani fluctibus impulsarum . Quia autem iraec bre- ilium S altorum canalium notitia in singulis regionibus est vel usu vel operientium hominum monitu acquirenda, diuturnam obseruationem requirit; quo tempore cum s epius gubernatori sub dio sit pernoctandum , fieri non potest, ut non a sideium clarissimorum inspectione ad cognoscendam omnem corum & varietatem de motionem invitetur. Quamobiem poeta secundo loco Atlanti accuratissimam tribuit astronos Araita' miae cognitionem, de eam quidem tantam, ut ipsum dicat habere columnas quae c.
tum terram t. sustentent. Quid vero hic Homerus significarit,hactenus vel a nemine, ι ' vel palicissimis, quos equidem non legi perspectum fuisse cerno. Qui volet Eullathium hic philosophantem audire, eius consulat commentaria, mihi non lubet singulorum
sentcntos cxaminare. Satis fuerit simplicem aperire vcritatem : de insignem Homericlegantiam, non satis attente abcxplanatoribus animaduersam , ne dicam prors is cxpuitinam de inductam , explicare. Hic enim gradibus quibusdam Atlantem suum d summum astrologiae culinen adduxit, prius cum sectens vulgarium circa littorare potius nauigationum magistrum, deinde pablatim longo usu eo perducens. ut
omnia maris de alta de breuia nostri: hinc ad siderum contemplationem vocans: postr mo sic eum omnibus numeris abs bluens, Vc habere dicat columnas quibus de terra de caelum teneatur. Quid vero: Nuin homo caelum terram quesitis humerissure potest. la - -
Et quo loco quaeso consistat mundi gerulus' Bene habet: Atlantem mentem diuinam intelligunt, cuius vi uniuersa teneamur. Sed quid haec ad historiam 3 Quid haec ad ii iam quam dant nominis rationem,qua Atlantem miserum quendam & infelicem esse definiunt, adeo ut aes clivius Pleiadis ob id in calu relatas dicat, quod patris infortuniuperpetuo deflerent, ceu illud ipsis esset pix csimis crationis praemium.' Quae igitur comis
menta citra omnem harmoniam , immo ipsi harmoniae prorsus adueisa , confingunt, suis relinquantur auctoribus , hac parte nimis turpiter amulis. Voluit poeta nos docere Atlantem tam fuisse caelorum cursus peritum, ut ipse sibi totius machinae mundanai fabricarit simulacrum, quod columnis quibusdam caelum dc terram contineret. Erant autem columnae duo axes, alter supcr quo extremi caeli motus om nes alios orbes secum rapiens agitur; alter sit per quo ex aduerso per obliquum circulum inferiores orbes ab occidente orientem versus feruntur. Duos enim axes in sphaericis orbibus e quavis ma- . teria ad exemplar caeleste factis collocamus, alterum quidem axem primi mobilis, ait '' rum axem Zodiaci i qui licet votis non sit, sed alius in alio plancta; quia tamen poli parum declinant, tantillum videlicet quantus cst circulorum maximorum motuminet lentium ab Ecliptica recessus, pro uno axe habentur: idque eo magis, quod solaris Orbitae axis ccteros sere metiatur, dum vel hoc vel illo interuallo ab Eeliptica dicuntur
cvagari. Scimus profecto suam cuique planetae latitudinem in Zodiaco tribui debere, de idcirco tot cilc axes quot simi motionum sub hoc lato circulo discrimina: verum hi non sere in omnibus artificialibus sphaeris distinguuntur, sed libellore modo & laxiore via uno celipticae axe denotantur. Cum Romae apud Franciscum de Bouad illa Cardinnalem Mendoram, postea Episcopum Burgensem, bibliothecae, quam copiosa ac varia libronim in omni scientia & lingua scriptorum supellectile instructissimam habebat, Praecueni; inter cetera mathematica instrumeta splinam aeneam deauratam habebam
1100쪽
ros ti I s p Α N i c A. gubernandam, quae lamina chalybea in globo terrae conclusax plurimis inuolucris
torta ciebatur: qua automata motione sit per duobus axibus cauis Solis de Lunae cursum tum diurnum tum menstruum repraesentabat. Quidquid autem rotarum ad eam rem esset necessarium, id totum terra: globus tegebat. Sic igitur de Atlante existumo, inuenisse eum indit stria sua de longa obseruatione si liaerae caelestis simulacrum , in quo Sol & Luna & sortassis alii planetae, liaud secus atque in caelo, mouerentur; & imitatione artificiosa omnem dierum oe noctium motionum varietatem oculis spectandam exhiberent. Eiusmodi instrumentum Atlas manibus suis tenens atque volans , turn ad suum , tum ad aliorum animos rerum caelestium cognitione palcendos , vere dici poterat, duas vcl plures habere columnas quibus dc terra & ae tu sit itineretur. H pura est Se simplex, non poeticae modo narrationis ,sed i psius etiam veritatis cxplanatio. Atlas enim in utra a. re iuxta valuit,& in gubernandi scientia, Z in astronomica duo n-sione , quam non numeris tantum , sed instrumentis etiam explicabat. Falsum igitur
est quod Polyidus Dithyramborum scriptor prodidit Atlantem non astronomiam,sed pastorem suisse, quem Perseus obiecto capite Medus e in saxeum montem conue terit Est quisquam tam hebes, ut non intelligat Ailantem astronomum sutile, si non ex iis quae Homerus de ipso cecinit . at saltem ex Pleiadibus quas poetae filias eius fixisse dicunt Timaeus non Pleiades tantum, scd Hyades etiam filias eius suisse tradidit e quo luculentius existit argumentum ad docendum, insignem cum astrologiae suisse p monstratorem 1 quippe qui tam multis stallis nomina fabricauit , diligentis altior omobseruationis monumentum sempiternum. Hunc imitatus est multis post saeculis Conon, is qui Ptolemaeum astrologiam docuit; qui ut Regi munere immortali gratificaretur, Berenices uxoris comam albis intulit. Ceterum maior luit illi quam huic ratio ,&tanto quidem maior, quanto totius Astronomiae princeps potiore iure filias Luas quam hic alienam uxorem posteroru memoriae consecrauit. Vnde vero Pleiades dictae sint, non satis inter scriptores conuenit. Plerisque placet a Pleione matre sic vocatas fuisse, quod ut demus,eadem tamen rursus existet quaestio: qua nimiru de caussa materita nominetur. Ouidius quinto Fariorum libro rem ita commemorat:
Duxerat Oceanus quondam tam a Tethyn,
raui terram liquidis, qua patet, ambit assus. Hinc sata Pleione cum flestifero tlante Iungitur, ut fama est, Pleiadesi parit. Vnde Pleione nomen acceperit. Video parum liquere verbeorum sententia minimὸ placet.qui ab anno, quem et ciγα etiam vocari aiunt, derivant: propterea quod haec ratio ipsius genealogiae parum vel nihil consonare videatur .Quis Oceanus, quae Tethus sit, alibi latius explicatur: hic satis csto sacrum Oceani nomen ,ut pleraque alia omnia, homini attributum suisse. frequens enim est loquendi consiletudo qua eius quis Dei nomen accipit, cuius dotes in ipso maxime si Int illustres cuius rei ratio a Platone coloco ex prella, quo docet animos e corporibus ad eos deos euolare, quorum studia maxime sunt secuti Hac ratione Elyssus potuit Oceanus Vocari, propterea quod primus post diluuium ad Oceanum penetrarit. Quod si cum occanum facias, iusta consecutione uxor eius fuerit Tethys. Eorum deinde filia Picione merito vocabitur, non ab anno, non a pluribus, sed ab utilitate nauigationis, cuius Oceanus pater est; utpote pater omnium fluminum, stagnorum,dc uno verbo, omnium aquarum per quas nauigatur. Quod si primariam Oceani utilitatem quaeras, n9n aliam inuenies praestantiorem quam nauigationem; per quam fit, hinc ut terrae longissimc dissitae accipiant colonos, hinc vi ingens reriam ad vitam vel necessariarum, vel commoditates & ornamenta adserentium copia subministretur. Non mirum itaque si Elysius, Ionis insularum domini maximus natu filius, primam suam filiam Pleionem vocarit, id est,nauigationis utilitarem , adiumentum atque fructum: cuius compotitionis vim nemo ignorare potest, qui modo notit de Hesiodi monitu, quam maluae Masphodeli sit 3-γα ονειαρ, quando indopromtum est ad intelligendum non aliam csse, quam eam quae M π ῖν ρνει scimus Nochum Dionysii, Herculis,& aliis aliarum diuinae beneficentiae potet turri nominibus a sobole sua indignatum luisse; oc modis Ostensum est, ipsum quoque Elys sum variis cognominibus nuncupari: quo fit ut minimc absurdum debeat videri, si intcC