Opera Ioan. Goropii Becani, hactenus in lucem non edita nempe, Hermathena, Hieroglyphica, Vertumnus, Gallica, Francica, Hispanica

1081쪽

cogitet non me in caussa esse, sed errores aliorum: quos dum corrigere nitor, videor in dii in Augiae stabulo repurgando versari: adeo semper error errorem trahit. D. Hi ronymus enim Ragamassam Atiinoitico nomo attribuit, quod falsiim esse ex eo liquet, quod terra Gessen, in qua crat Ragamasia,c Palaestina venientibus prima occurrat, quod nullo modo potest in Arsinoen quadrare . E Raga massa prosecti sitiat recto U MEO itinere desertum vorsus: in cuius viciniam cum venissent, primum sub tentoriis & pcllibus quieuerunt: & inde his suis primis castris nomen nap suc H dederunt, quo βι ρνιν sectis. umbracula denotantur. Sta enim umbram significat, de Promot id quod adumbram φω faciendum cst necessarium, unde Graecorum Scena, & Hebraeis pro tabernaculis ει murorum testudinibus in modum scenarum factis, sub quibus propugnatores tuti sint. E Stichol venerunt in Elam, quae est in extremis finibus solitudinis AEgyptum sinis. versus. Hinc Dei iussu reuersi venerunt ad os fossae quae Arsinoen 'bectat, ubi castra Lmetati si irat ante Magdalum. Quod autem dicam Piliacherolossos Iaees e, id mirum P. Mint videri non debeti cum nr scalpere significet ac cilodere, quod prius ad fossas quam ad litteras excavandas usurpatum est, haud secus atque cxarare prius ad terram quam ad tabulas suit relatum. Sic apud Graecos stac rω, unde Charax , prius notauit sodio

quam ad litteras in cera aut aere aut marmore exarandas transiret. Est autem harum

vocum origo e nostro sermone, in quo o Mi Gilam significat, fle oratim fodere siue cxsculpere, unde γραφω Graecorum. Fuit autem haec fossa, cuius hie mentio fit, ea Q quam Strabo docet Arsinoen versus tendere e Nilo, inchoatam primum a Ses stri, post a Ptolemaicis regibus interpolatam, δί euripum iactum qui circa mare Erythraeum

clausiis maneret, ne mare exaestuans AEgypto infunderetur. Sive Sesbstres siue alius fuerit qui hanc fossam seciti certe ex hoc Mosis loco constat antiquissimam esse de multis seculis Troiano excidio priorem. Nescio quid D. Hieronymo in mentem venerit, vin vos nobilium interpretaretur, de tamen addat vocem Chel habere, quod ipse de multi cum ipso Heth pronuntiant; sed vitiose , Vt Hierogluphica mea domonstrant. Si de voci Hebraicae contulisset,e Graecis mox cognouisset huius clementi potestatem . Castra itaque haec ad extremam oram fossae fuerunt: cuius hactenus etiamnum principium cernitur. Traianus ambitiosus in alienis operibus reparandis de sibi adscribendis, fossam hanc ad ciuitatem Hemum diuertit, quo percam vectura Arabiam Petraeam versus daretur. Ptolemaeus auctor citcain per ciuitatem Heroum de Babylonem in Nilum derivata sitit, fuminis Traiani nomenclatura. Strabo uinis Heroum ciuitatem Arsinoς proximam facit,3c Cl patridem in ultimo sinus Erythreirocessu, eo qui AEgyptum spectat, collocat. Equidem ex horum inter se collatione suspicor, opidum ad caput fossae olim conditum primum Pe Cheroi dictum fuisse. aedeinde peruerso ipsius Chet sono, Heroidici coepisse: uti pro Cham AEgypth de Hebraei, quos D. Hieronymus duces habuit, dicunt Idam . Post, uti ex Elut factum est

Elus, ita e Herot Heros, atque adeo hinc euenisse credo, ut Heroum ciuitas vocaretur . de D. Hieronymus excusari possit,quod nobiles pro Heroibus ac perit. Herod ius hanc fossam alislde exorditur, de tot amfractibus de maeandris huc illuc detorquet, ut quatuor dierum habeat nauigationem. Verum ut innumerae in AEgypto fossae fuerunt, ita nulla vel antiquior vel nobilior qtiam haec ad mare Erythraeum c Babylonia ducens. Porro non satis suit Mosi extremam sessae oram designasse, nisi Sc alterius antiquissimi opidi designatione castrorum locuiminiignivisset. Adiecit enim in conspectu Magdali Israelitas tentoria fixisse, quae urbs e Syria per desertum Etam Babyloniam proficiscentibus sere prima occurrit: quod cx co perspicere licet, quod Herodotus commemoret, ad hanc Syros AEgyptum aggressit ros a Neco caesos esse. videtur haec olim princeps urbs in illo tractu fuisse, de idcirco a Mose diligenter annotatam habe.mus: cuius rei indicium nomen praesesert. Strabo Arsinocticum nomen beatissimum facit, aiens magna diuersi tum fructuum copia maxime abundare: quod si sic cst, quidni dicamus opidum a sacerdotibus siue Ψη vocatu suisse,a 77δί,3 vocem compositam esse, ut non aliud denotetur quam excellentia praestantiis morum. in cnim in fluctibus, in auro, in omnibus denique id significat quod optimum est, a nostro agi quo vis magna 3e vehementia denotatur; Vt cum dicimus, Di is magi coet proco sudi.

quod Latinus diceret, Bonus cst maiorem in modum, siue Bonus in supremo bonita-

1082쪽

titum olim fuisse a virginibus, ceu virginis portio diceretur, quam nos vocaremus magi dici. Vtraque sanc ratio arridet adeo,ut nesciam vita potior dici debeat. Quod si quod opidum virginibus dandum fuit, certe illud maxime conueniebat, quod cum omni pomorum genere prae caeteris AEgypti partibus maxime abundaret, tum Sc mare M Gilam nauigationi commodam habcret adiunctam , Se proximum esset Arsinoae, urbi gemmarum de aromatum mercatu nobilissimae. Adde quod montes etiam non longe aberant quos posterior aetas Troicos vocavit. Diligentillimus prosecto suit Moses in castris describendis e quibus per mare Erythraeum Israelitae portentosis itinere η αἰ st M. profecti sunt. Os fossae nominatur. Bagat Stephon additur, quae urbs postea Arsinoe . ' Vocata est; licet alia quoque procul 1 mari eiusdem nominis ciuitas in AEgypto esset. Adiungitur deinde Magdolus, ut interim taceam quod eos dicat ex hoc littore mare transiisse: e quibus omnibus cilicitur clari istima Se certissima loci delineatio. Ex hoci .r tur loco mare Erythraeum transeressi sunt &ex opposito littore, in quo Sur erat Opi ιι .a ,. s. dum, hodie Tor vocatum ea quam dixi sibila in Tati permutatione. protecti sunt prius

insist M. per desertum Sur, deinde per desertum Elam ad illud repetendum iter quod primum

renuerant, dum c Suchotin Elam irent. In Exodo enim dicuntur e mari in solitudinem Sur exiuisse, de in Numeris dicuntur tribus diebus iter iecisse perdescitum Elam; qui bus e locis ciscitur,cos ad rectum in Palaestinam iter contendiise,de illud quidem quod secundum mare Garam ducit, quia minus haberet s litudinis& montium: de praeter ca loca ad commeatum de vitae neccisaria suppeditanda magis accommodata propter nauigationem, cuius usu omnia ad littoralem oram invehi pomini: qua de caussa tam Inulta opidula dc vici inter Pelusium de Gazam numerantur. Hactenus ij qui Damasco in Babylonem AE ptiam per camelos magnis catervis proficiscuntur,non ante ab hoc littore discedunt quam ad desertum Etam ventum sit: quo quidem non ante adspirant quam lacum Serbonidem a sinistris reliquerint, de Casium montem a dextris. Tortio itaque die magnis itineribus in Mara, ut in Numeris: siue, ut in Exodo scribitur, Maratha Venerunt: ubi aquas quidem mucia erunt, sed salsas. Cum itaque in solithiesine aquas non inuenissent, verisimile cit eos magnis itineribus ad littus Pelusiacum con- er nidula- tendisse, in quo tribus diebus absumtis ad partem proximam Serbonidis lacus venisse reor: qui quod nitrosus csset tum propter suas ipsius exhalationcs. tum propter arenas nitrosas suas ventus in eum immittit, non fuit aptus ad bibendum. Hoc flagitum cum situm habet, ut angustum iter inter se & marc relinquat,& in longitudine ducenta habeat stadia, in latitudine paullo plus minus quinquaginta: quod desertu versus prodi cium iter e Sur valde reddit periculosum, eo quod crebro ad ripas ita arenis vcnto impuliis oppleatur, ut homines fallat, quos velut per siccum ingrcssos, Occultis barathris absorbet. Spatium itaque quod inter littus maris Rubri Sur opido vicinum & lacum Sethonidem interiacci, vix iustam habet trium dierum prosectionem. Nam inter in re Rubrum de littus Pelusiacum Herodotus mille dumtaxat stadia computat, quae ad Italica milliaria nuntina reducia, contum Sc viginti quinque reddunt. Hinc si lacus ipsius extentioncm & quod inter lacum de mare mediterraneum Pelusio vicinum interiacet adimas, iter militare trium dierum relinquetur; de illud quidem non nimis magnum iis qui festinant de iumentis abundant, uti Israelitae tum temporis inccns Egyptum egressi,& omnibus rebus quam optime & copiosissime instructi. Ceterum quia iacmo, quod equidem sciam, ante me Mosenae deserto Sur mare mediterraneum versus prosectum fuisse animaduertit, paullo diligentius itineris ratio supputetu quod ut fiat, Bellonius nobis fuerit adiumento, qui , monte Sinai, quem omnes Sinai montem osse ad hanc usque diem tenuerunt, quinque dierum iter cile dicit usque ad maro mediterraneum , & idem deprehendit duorum dumtaxat dierum iter cite a Sinai ad Tor viq. siue Sur, in cuius desertum Moses populum c mari Rubro deduxit. Duoriam igitur diem itinere mari mediterraneo fuit, quam mons Sinai vulgo creditus, vicinior: quo fit, ut non solium ad Selbonidem lacum,sed si recta perrexisset, ad ipsi ina vi q. mare medit cri ancum, vel saltem ad Elim trium dierum itinere potuerit peruenire. Vcrum licet magnis itineribus aquarum p nuria proficisci cogeret, nos tame impedimcntorum citiam rationem habemus; oc tertio die a Tor dicimus Mosen ad Mara venisse.

. . Moles

1083쪽

Moses igitu quia a litas Maratha amaras inuenit, vocavit eas Mara, id est; amaras. Ama vi I. & enim lingua Hebraica amaritudinem significat, ii re amatum, a nostro si re, quod est demor. ari. Amari enim sapor nos ab eorum gustu quae amara sunt, retinet. unde Latini suum quoque habent Amarum. Sicut enim quae grata sunt palato, nos rapiunt, ita quae displicent, nos ab edendo & potando demorantur: uti in iis videmus euenire qui amara medicamenta capere coguntur, quos frequenter diu prius videas tergi uersati,quam ut hauriam, adduci queant. Nescio antea ab Elysii posteris suo linoi vocatum fuerit hoc stagnum: hoc scio , vocabulum non male in lacum quadrare. suon rnodi. enim nobis lacus est, siue terra aquis permilla: unde stloor Iboot paludum caput notaret. monum. Coactus autem eii Moses populum suum circumducere ad sinistru paludis latus, quia dextrum montibus erat impeditum. Venit igitur in Helim, ubi duodecim reperit sontes,& palmas septuaginta. Stephanus Elim opidum esse dicit ad Olym piam si gypti

cam, quod nomen unde sumtum sit ex iis quae ante diximus,clarum est. Opinor Eleos Peloponesiacos hic vicii constituisse,ut inde aquas nauibus suis inferret. Vocarunt aut colympiam templum Iouis Casij , ad Olympiam opidum Peloponesi alludentes. Ex obm M. Elide igitur ad Casium, de Elusa ad Asion-Gaber perspicuum fit, haec loca Elyisum de

ipsius posteros irequentasse: S inde suspicor, lacum hunc olim silinas S nitrarias ossi cinas habuisse, ac deinde fortasse mansisse neglectu, eo quod regina, per quod mare immittebatur de emittebatur, vel arenarii vi vel alia quapiam occasione fuerit obstructum. Iuuat hanc meam suspicionE Herodotus, qui non Serbonidem aut Sirbonidem - - stagnum vodat. sed Selbonide: quo fit ut credam,nona Serbone quopiam Xyptio, sida sale, quem illinc Peloponesiaci petebant, nomen habuisse. Silium enim , unde Sel- 'bon, idem est quod salis quaelius vocabulum ca formula factsi quae nomina a praeterito impersecto ducit. Non enim idem est quod lucrabar, a Nin praesenti. Elis ergo Egy- itum. ptia pagus Eliacorum videtur suisse ad ipsos sontes constitutus, ad quos palmas quoque

plantatas suisse, tum de locorum quae hactenus palmas ferunt natura, tum de Eliacoruindustria,verisimile est. Elidem ego Belbam, sive,ut vulgo vocatur, Belbescise credide-rtis rim; quam Bellonius de palmarum copia celebrat a quibus regionem Palmiram ni fal- lor, vocat, longe diuersam a Palinirena. In co castro quod exiguum esse dicit, plurimuomnis generis eduliorum venale se reperisse scribit ιδί inde ad mare mediterraneum, quod non longe abest, venisse. Itinerum ratio dc castrorum interualla apertissime eos redarguunt qui Israelitas e mari Rubro montem Sinai verius ducunt; cum , inquam,

quem vulgus hactenus hoc nomine vocari credidit : quod quidem secerunt malis Suph occasione,ad quod ab Elide castra dicuntur movi illa. Quauis vero , quasi in Elide dicas soli castello tribuatur; ego tamen viciniam etia in hoc nomine intelligo , codem modo ut Elis in Peloponeto de regionem & urbem notat. Vallis ergo ca quae palmas aliquot adhuc alens, de aquae dulcis puteum habens, ad Bclbes ducit, codem nomine comprehendetur. Ab Elide enim ad mare mediterraneum, quod Casium alluit, sunt prosechi: de inde ad desertum quod montibus Idumaeis ab Occidente dc meridie adiacet. Moses enim Numerorum cap tricesimo quarto terram Chanaan a meridie terminat solitudine Sin quae est iuxta Edom,quod longe abest ut ad maris Erythraei viciniam referri possit, ut ex praemissis perspicuum est. An notandum, Sin hoc loco per litteram sim quam Hebraei Zade vocant scribi, vicesimo septimo eiusdem libri,& Iosite decimo

quinto , 5 Deuteronomii tricesimo secundo scriptum reperitur; cum cap. Numerorum tricesimo tertio per Samech scribatur: luod cade caussa indico,ut cernatur quam antiqua sit litterarum apud Hebraeos confusio, quae clare demonstrat, cos verum litterarum discrimen ignorasse, dc idcirco earum inuentionem ipsis minime deberi. Equi dem Stiu vocali longa desertum hoc ab Elyssi posteris nominatum credo,o abca voce B:m. caput recisum esse. Nos enim mussim dicimus pro quavis solitudine S cremo. E de- mum cserto vencrunt in Daphca,quod nomen vici velopiduli videtur, quod ab Elusa in soli. D. A. tudinem proficiscentibus occurrebat: quasi diceres arenas ad transeundum dissiciles. Pap enim idem est quod pulverem versare siue manibus siue pedibus, uti pueros frequenter facere videmus; atque adeo non alio sere verbo in arenis transeundis utimur.

Qua vero idem est quod malum, ita ut Dai qua idem sit quod malum transitus arena- Q .rum. Hunc locum non procul a Sel nidis Panc orientali suisse credo, de eius nomine

H homines

1084쪽

homines periculi moneri quod ab aquis eius occultis posset euenire. Quo tarne venani falcar, qui de suspicor in ripa Quos loco ii uplicis digamma positu esse de He loco Ainuci Chel: quod si ita sit, apua I siue Dapuleti; habebimus, quo significatur via arcnosa

deprosunda , qualis hac claus ab co loco Elanam ad mare Erythraeum a Gaza proficiscentibus videtur. Habemus & nos arenas id genus, ut, nisi cursim M lcuiter transeas, demergaris. D. Hieronymus scribit, quosdam Rapo legisse pro Da a, propter exiguum ipsius Daloth dc Res discrimen. A Dapca transierunt ad Elus,quam docui cile Elusam Ptolemaeo, Idumaeorum ciuitatem, ab Elulto quondam iuxta mare dc Asiongaber conditam. Ab Elusa Raphidim venerunt. quam Rapluam vocat Strabo. Ea est post Gazam desertum δί Eguptum versus tendentibus in finibus Idumaeorii, ad quam

Ptolem pis quartus cum Antigono memorabile proelium commisit. Quoniam autem castrorum mutatio inter Heluia dc Raphidim valde exigua erat, in eodem maris medi

terranei littore paruo locoru m interuallo facta, Moses in Exodo ab Elide ad Raphidim transilit, relictis castris primum ad mare, deinde rursus in desertu Stin, post ad Daphca, hinc ad Elus, ab Elusa ad Raphidim; ita ut quatuor castror si mutationes omiserit, quas post in Numeris exponit sigillatim. Loca enim omnia ab Elide usque ad Raphaeatripertinent ad desertum Stin, liue Sin ut male pronuntiant Hebraei. Nulla ita l. cit mi et Numeros de Exodum dii cordia , propterea quod ad Raphaeam usque arenosium dese

tum extendatur, uti e Strabone 5c recentioribus discas. Videtur autem hic locus Raphidini dictus, quasi quo locus significatur in quo lectus stratus cst: a nur, quod patet e Iob cap. decimo sexto, ubi Latini habent, In tenebris straui Di Dim meam. Miterum quadragesimo primo : Sternet ibi aurum quasi lutum. Hinc Canticorum cap. tertio ri In reclinatorium vertitur; quam significationem secutus, Rephidim cubandi loca non male xertas. Quod si Daleth omissum fuisset, uti est apud Graecos, Rapliaea nomen habere potuisset a medicina quam Deus hoc loco ostendit . dum siti cneccitos

largis aquis c petra virgae ictu manantibus refocillavit. Vcrum nomon antiquius vid tur. de ab ipsis loci situ , ad quem primo ex cremo venitur, acceptum. Ceterum hiemaxima rursiis exoritur dissicultas c peruersa multorum opinione , qui credunt montem c cuius rupe aquam portentoso virgae verbere Mosses eduxit, longe terrarum a Raphaea remotum esse. Conserenda itaque sacrae scripturae loca ui quibus huius rupis Oreb mentio reperitur, quorum cum unum in manibus nunc habeamus possia inus

ullo modo adduci , ut petram Oreb longe a Raphaea remoueamus, nisi tam volit quis csse temerarius, δί in errore, quem semel imbibit,rctinendo de defendendo obstinatus, vi sibi potius quam Mosis narrationi nos credere debere arbitret r. Ad ipsam Raphaea siti laborarunt Iliaclitae: ci siti Deus aquis e rupe percussa manantibus occurrit. Vbi igitur rupes Oreb quaerenda quam ad Raphaeam' At Raphaeam a Gaeta ad AEgyptum d clinare Strabo demonstrat:& quae modo a me dicta sunt, ea omnia uno consensu euii cunt Raphidim & Rapha am eandem est e. Est de septimo Iudicum cap. ini ignis huius rupis mentio, ubi princeps unus Madianitarum Oreb vocatur, de in Oreb petra occiditur, unde factum,ut quidam putarit ab eo rupem nomen accepisse , quod fieri non potest, cum Moses eam codem nomine multo antea vocarit. Vbi autem de circa quae loca Gedeon Madianitas vicerit, colligendum csi e locis ad quae usque vastando omnia hostes progress else dicuntur. Capite sexto docemur Madianitas de socios omnia per i tam ludaeam depopulatos suisse usque ad Gazam. Rupes itaque in qua Oreb occisus est, Raphaeae proxima cli,e valle Raphaim consurgens, ad quam vallem usque Iudae portio meridiem versus pertinebat; cui vicina crat Cades in eadem sorte incitata ad quam pecSina terminalis linea ventcbat. Vnde liquet,Cades sina, Raphaim vallem,&inea Raphaeam opidum in terminis Idumaeorum suisse non longe a Gaza, quam una cum vicisusque ad torrentem Aegypti Iudae videmus adscribi. Ielmas repetit. Oreb Madianitalia principem in petra Orci, occisum csse. Iam mons Oreb mons Dei vocatur, N id ommons Sinai. Cum igitur c rupe, quae est in monte Oreb, percussa aqua populi ad Raphaeam liti restinguendae manarit,satis constat lc monte Oreb de montem Sinai cundo montem ciso, dc uno nomine Dei montem vocari. Exodi enim cap. tertio Oreb mons Dei dicitur : de idem eodem nomine cap. decimo octavo, ubi Ietro saccidos Madian

dicitur ad Mosen venisse, haud dubium quin e patria sua Madian, uti vicina. Eodem igitur

1085쪽

igitur venit Ietro, ubi Moses, cum oues pasceret, Deum vidit sub specie flamet ardi ris: qua de re mons Oreb, mons Dei vocatus est. Eli igitur Oreb a Gara per Raphaeani Eoptum petentibus ad linistram versus desemina assii rgens, sed non maiore a Raphaea interuallo quam vςhementissima litis curanda pollulabat. Relicta igitur Raphaea, ad montem dc cius aquas tentoria in deserto fixerunt, quod mox sequenti cap. desertum Sinai vocatur i in quod a Raphaea declinantes sub ipsi, monte castra positerunt: ubi mox additur Mosem in montem ad Deum adicendisse 5 eodem cap. semel atque iterum mons Sinai vocatur, vocula per Samech scripta. Desertum igitur Sinai, est desertum quod ipli monti adiacet: ac mons quidem ad oriclitem Raphaeae situs est, qui sine discrimine modo Sinai, modo mons Oreb in iactis litteris nuncupatur. Nani tricesimo tertio Exodi capite postquam iam saepius montem Sinai Moses nominasset, rursus cum vocat montem Orob. Verum video graues&eruditos viros in vir que horum nominum non parum offendi propter a quod diuerso modo utrumque scriptum reperiatur; alias enim Sinai, alias Sina scribi vident: deinde in Iosue decimoquinto capite rippinuenium, per Sade, uti pii vocant, litteram; non per Samech, uti Sinai scribitur, exaratum. Ad hunc modum Orci, etiam diuersam habet sciis turam. Alias enim Σ v alias alias I inuenitur; qua scribendi diuersitate putarunt quidam variari significationena, verum nimiae id citcuriositatis, aut potius negligentiae, quando ex iis quae adiiciuntur clare cernitur, tria haec nomina pro monte eodem esse capienda:

quod i illatini declaratem, nisi de facile id cuiuis scirem este factu, de sus ei fluam vererer piolixitatem, ulta caeso ut res per se nimium prolixae& plurimis salebris impeditae plurimum adserunt impedimentorum . Non rarum est litteram v pro Clici poni, ncque absurduim cum v per Gli debeat eliserri, de Chet idem sonet quod Chi Graec rum. Sive igitur Clioreb, siue Choret,a, sive Ghoreb apud Hebraeos inuenias eundem intellige montem notati: a similiter sive ' Vi siue dyr liue D scriptum videas, idem tibi mons capiendus: inter quem de Elim deiertum P siue rν vocabis Unde perspicuum sit, iter ab Eli maxima parte per dolor tum Sm fieri, Sc Sinai cum ei se montem qui ex Agypto venientibus circa Raphaeam se ad dextram ostendit paullo prius quam Gazae

limites intres, auς potius in ipsis Ga omni de ldumaeorum confinibus dexter videtur. Vide quae quanto terrarum inici uallo in hoc monte designando hactenus omnes aberrarim , quamque longe & a Moiis narratione x geographia corum recedant commenta, qui Choreb de Sinai ilistinguunt, montes hos ad linum Arabicum procul a Iudaeae terminis remouentes. Ac quia illic montem Sinai collocant, & de Mosis relatu intelligunt Raphidim de Asiongaber huic monti proxima e se, coacti sunt Raphaeam de Asiongaber x loca finitima a mari mediterraneo ad mare Erythraeum transnterre. Deinde citra omnem caussam Israelitas a meta ad carecrus reuocant,& ab Idia ivxi, finibus Iudaeam terminantibus mi ieros homines ad mare Rubrum redire compellunt: quod tam absurdum cst quam quod absurdistinuim. Quis rogo tam insanus

sit, vi ab Elusa de Raphaea reuerti velit ad Elaniticu in Arabici sinus recessum, ut iter in ludaeam instituair ac si quis tam inianus e sic fingatur, qua ratione per mediam solitudinem,quae inter Raplaxam cli Sc Elaniticum linum, tantam aquae copiam portabit,

ut toti l illiciat multitudini 3 Sed dices a Raphaea diuino miraculo si ibito rapit si intvraelitae vique ad Erylliraei maris viciniam,vbi Moles statim rupem Choreb percussi LMagnum, de ter magnum miraculum fuit, numero illimam hanc multitudinem per mare Rubrum utrimque montium instar clatum deduccre: verum multo maius portentum fuisset, totum populum per aerem momonto temporis aut paucis saltem horis

portare. A Gaza, cui adiacet Raphaea. hulle ducenta de sexaginta stadia ad linum Elaniticum computantur. si Straboni fides habenda,&ca sic conficienda sitiit, ut omnia vitae necessaria camelis sint portanda. Cum igitur mons ille quem vulgus montem Sinai et se putat, ad Elaniticum recessum cxlurgat, qui rogo hoc tantum iter absoluerunt homines iam sui arescentes de prope nccati Z lyrofecto ingens hoc portentum fuisset, deminime Mosi diis mulandum . Sed ut admittamus stupendum miraculum , de magis stupendum miraculi tanti silentium; quid tamen caussae adferri queat, ut nulla ex prcssa ratione populus Isracbticus vel non recta Iudaeam versus prosectus suisse dici debeat, vel cum iam in silibus terrae proinissae esset subito longius fuerit summotus quam tum

1086쪽

estet. cum necdum ad mare Erythra una venisset Deinde quid caussae queat excogit

ri, ut dum Rubrum mare trantisset, Moses iter suum non recta tenuerit, quantum lo.

corum quidem commoditas ferret, ad terram & tibi & sitis promissam Quod si illue

contendisse detur, qua rogo occasione retro progressus si ibito longius reccstit quainumquam abfutilet Porro quod mons Sinai dc mons Choreb idem iit, non ex illis in do quae dixi cernas: sed ex coetii , quod primo Deuteronomii Moses dicat Deum sibi i seri in monte Choreb locutum esse ea quae in monte Sinai iusserat. Dicitur autem Sinai mi rul O qciem hoc nomine denotari cxistimant interpretes. Hebraei dicunt Sina arborem esse spinosam illam quidem si d sterilem , quam nulla auis queat intrare ut non simul plumarum aliquid amittat, eamque maxime in desertis locis inueniri, &inde monti Sinai nomen esse . Miror sise quod hoc nomine arborem sterilem intelligant, cum M. i si ari- rubo nihil sit feracius, nihil magis fructibus abundet, nihil sese copiosius omnibus os sciat, nihil siti magis opituletur, maxime si mora ipsius necdum fuerint matura 3 Iam quod addunt, arborem cile deserti propriam, id cuiuis potius plantae quam rubo cor uenit, cuius non alibi maior copia quam locis hil me his, ad fossas nimirum & aggere, quibus arua sepiuntur. Ex his perspicuum cit, nihil miniis cos qui hac litteris manda runt, quam de Rubo in nomine Sina cogitasse. Chaldaeus Tur manus vertit s psi Muni crus in suo Triglottos; ti scribit,& rubum interpretatur. Quid igitur reuera iit Sina apud Hebra os , quid A sina apud Chaldaeos; necdum mihi satis liquet, eo quod spina sterilis a me necdum cognita sit, & quod rubus locis aridis de sterilibus non fere soleat cnasci. Gaudci cnim, ut dixi, humore. Se idcirco rubi illud genus quod reo. ra producit odoris violacci, non alibi in Alpibus quam locis laetissimis de liuineas in uenerim. Verum quid de loco & natalibus agendum, si c lare profiteantur Rabbitii, Sina nullum fructum habere: Quod item de atribus addunt, id minime poteti iri ullum omnino rubi genus quadrare: co quod omnium fructu aviculae saudeant, de eo ci- . tra pennarum periculum frumitur. Accedit his quod rubus, nisi albor in adminiculo fulciatur, sese in altum non attollati de idcirco huic portentosis spectaclito, quod

Moses magna admiratione cininus conspexit, non videtur fatis conueni . Qualia ob

rem mallem spinosam arborem potius quam Rubum Latini, Baton Graeci, vertissent, libero cuiuis aibiti io rc licto, ut de qua vclit arbore spinosa intelligat miraculum : spi nosa, inquam, illa quidem, scd alta:vi nimirum M procul flamma apparcat,& cernantur rami incolumes manere. Alibi monui, magnani esse interpretum, & corum qui commentaria& Lexica in Biblia scribunt, inconstantiam,in iis quae ad quamuis naturalis liis loriae partem spectant, practertim in plantis atque gemmis Sic pro aere tricesimo quinto Geneseos capite alia quercum,abi terebinthum verterunt. Et pro quercu Manare, alij vallem Mamre reddiderunt. Iterum capite Gene suos quadragesimo tertio, B

tanim Munsterus, ceu veterem corrccturus interpretationem, nuces reddit: alii castaneas interpretantur. Nos in Gallicis, ubi arborem vitae delineamus, quid in his veri, quid falsi sit docemus:& quam illa facile expedivi tam cuperem hunc quoque nodum pQuoi Is ν- soluere poste cum doctorum approbatione. Serapio Ilicem noctis vocati Latini codi- D msi ce, Lechinam habenti Hispani Arabicam Maurorum linguam imitati, en ita dicunt. Arragoiiij I esinero eandem arborem appellant; Galli Chrane quod uis roboris genus vocarunt. Quam vero Chi& sigma in pronuntiatione confundantur, in vocabulo populi eius Indici, quos alis Cliinas, alii Sinas vocant, animaduertas: quod quia cum hoc nostro conuenit, non mi ilicstii per Chi Galli proscrant. Haec cum ita habeant & nihil a Diari. a. clarius sit quam Ilices saxolis montibus gaudere, de in desertis locis maxime nasci, non possiam me cctinere quin iuspicer, arbore spino am,quam Moses vidit flamis circi an- datam, suisse iliccm, quae procul poterat miraculum ostentare. Serapio fortasse Elesina dixit, voce composita; co quod Has quod uis roboris genus designet, cui si addatur robur spinosum intellexeris. Credo tamen dum simpliciter Sina proferebatur. Ilicem per excellentiae figuram intelligi debuisse, propterea quod nee vlla arbor plus habeat spinarum, utpote quae in singulis soliis habeat complures; nec sit arbor aliqua spinosarum quae vel altius attollatur,vel latiota 5 maiora ramorum tabulata dili undat. Porro quo lubentius in hane concedam opinionem , facit mysterium arboris glandiferae, in cuius genere arborem vitae inuem Diuidibus olim in lumina habitam venenitione.

Quod

1087쪽

I. I s P R. vi, si studii autem Hebraei dixerunt arborem sterilem esse, id minime verum est: nec in Rubum nec in Ilicem, nec in Acatiam, nec in Spinam albam, nec in Rhamnum, nee in Cynosbatum , nec in ullum omnino spinosae arboris genus quod equidem noui, quadrat. Pace igitur aliorum mihi liceat in re incerta p. irtim medicis Arabibus, partim Hispanis fidem adhibere, & inde colligere. quidnam Sina nomine Moses intellexerit, Mquid Chaldaeus Asinam. Harum enim linguarum tanta est concordia , ut alia ab alia parum differat,maxime in vocabulis antiquis. Et, quo simile cet nas,quo loco Botemini habet Hebraeui, Chaldaeus diu' Botantia, Arabes notima pro eadem re usurpant. Hinc summi Albolim terebinthinam vocant, eo quod e Botima dili illet. Nolo tamen cui quam auctor cffe, vi vctere opinione deserta me sequaturi mihi satis est, suspicionem meam indicasse, de de Hebraeorum commentariis docuisse , arborem eam quam ipsi hoc nomine significari putarunt, nihil cum Rubo piraeter spinas habere communc. Scio Sina pro spina generatim accipi posse, de hac ratione rubum ctiam posse intelligi , v ium, uti dixi, speciosius Se illusitius fit spectaculum, si ilicem hoc loco Sinam vocemus. Deinde proprium ipsius Rubi nomen est Oh o, uti Arabum schola testantur. H braeiis p habent, quod licet spinam vertant ego tamen de linguarum comtenientia rubum mallem interpretari. Qui nouisse avebit quantu in glandiscris arboribus latuerit symbolicae doctrinae is quae in Gallicis noistis de Druidum scripsi disciplina consulat: quod qui faciet, cum spero in suspicionem hanc meam, quam de ilice concepi, fore procli

uiorem Equidem in veritate vestiganda rerum de symbolorum consentionem plurimi semper facere consueui, cuius ductu ad lianc veni opinionem, ut putarem, Deum subnama ignis non in alia arbore congruentius quam in arbore glandi sera pei petuo virente apparcre potuisse. Cum enim liberatio Iuraelitarum a tyrannide Pharaonis figura sit vindiciarum quibus Deus humanum genus e cacodaemonis carczribus de morte liberali manu invitam siena piternam afferturus crat, quae, rogo, arbor ad arcanum hoc ii

dicandum aptior queat inueniri quam Ilex, quae non perpetito modo viret,sed trudium etiam seri quo panis caelestis vitae aeternae dator denotatur, ac idcirco arbor vit e ineritis habetur ' Quo verb hanc mysteriorum conuenientiam Deus declararet, sub flamae imagine apparuit, quam vitae habere significationem Hieroglyphica nostra declarant. Quod si haec mihi pro eo ac meretur,& rei postulat amplitudo, cxplicanda persequendaque cisent, vix maximus codex tantam materiam complecteretur. Doctis te sollertiabus satis est ii fundamentum indicetur, super quo deinde quamuis magnas licet facere substructiones. Praeter haec de ipsum nomen Sina inuitat, quo non aliud significatur' quam Explora an imienire queas . Mirabilis adhortatio, quam Moses secutus curiosesi , et a accessit, ut videici quidnam sibi vellet illud portentum , Ilicem in flamis esse, non ta Mim men ambuti. Omnibus nobis arbor vitae perpetuo velliganda est, ad cana totam vi dendi saeuitatem diligere debemus, quo tandem fluctu cius perfruamur quo vita acquiritur & conseruatur sempiterna. Mirum id Sc fortastis portentosum quibusdam via debitur , tantum arcanae significationis in hac vocula delitescere: at si quis Hieroglyphi ca nostra leget, Sc ea quae in Gallicis de arbore vitae scripsi, copiosis exemplis intelliget, illud fuisse primo nomenclatori propositu ut plurimis rebus nomencla tutas dareti non illas quidem de ipsarum natura, sed de sumbolica notatione quam in theologia Setinorum essent habiturae: quod ut in aliis quam plurimis perspicuum est, ita nusquam euidentius quam in Tau Sc cruce , nobis copiose explicatis. Quid spina vel molestitis

attrectanti, vel vilius inter ligna 8 Haec tamen tam exilis rccula voces sortita est mininae M contemnendas, si ad originem & rectam rationem vocentur, de diligenter expendantur, Sicut enim Sina in ptimo sermone nos monet, ut ad vitae arborem respiciamus, tamquam ad ultimum felicitatis scopuiuiita Spina vocabulum a Latinis retentum hortatatur , ut omnia stiadia nostra ad explorandum conseramus. Et quid, rogo, cxploraim

dum 3 Id figura ipsius spinae docebit, quae e lata sede in acumen pyramidis modo ter minata. non aliam quam vel pyramis vel obeliscus habet signi ficationem. subet igituris cui spina quod spina nominetur debet, ut in omni vita sic studia actionesque omnes moderemur, ut quibusvis in rebus ipsum Vnum exploremus , dc ad id quidquid cogitamus quidquid agimus, quidquid loquimur, dirigamus: quod quid aliud est,quam ad arborem vitae collinaare Quidquid nobis est soliorum,quidquid viroris, id totum vn

1088쪽

lique in modum spinae ad Vnum tendat oportet: quod dum siet, tutos nos praestit,

mus ab immunditia omni ,1 omni laedere valentium attactu. Nec frondes tantum perpetuo virentes spinis undique horrent, sed fructus etiam in acumen tendit,eiusdem offerens cuius illa admonitionem. Quid ego de voce Graeca dicam,qua Spina genera tim nominatur 3 An quidquam clarius quam illud quod Acanthe, siue Acantua, siue Acanthos dicatur, quasi Dat an libet vel illot, id est , omni desiderio tende ad ipsium ea put 3 Nostrates vocabulum Doriri in viii retinuerunt, quo indicatu . spinae figurani omnia penetrare motu cclerrimo: qua in rc de figurae ii Holes de symboli ratio contine tur, eo quod menti nostrae ad Vnum euolanti omnis obstaculorum multitudo de dei stas sit transeunda, idque citra moram, ne quid tarditatis adhaeret t. Qui ex his non perspicit cuius rei notationem apud primum nonacclatorem habuerit, is ab omni sym Dolica Se hieroglyphica disciplina abhorrere mihi videtur,le indignus esse qui cum haede re disseratur. Et haec quide de spina, Sina. Acantha,&Dorm vocabulis generalibus,c quorum secundo apud Arabes de ceteros sermone carundem radicum tentes, Elestina credo remansisse , ad robur spinosis seliis insigne denotandum , ac deinde quosdam Lesina, quosdam Sina , quosdam I sinero , qtiosdam Erasina retinuisse; ubi de litter rum Samech de Chel confusione nihil angor. Latinis Ilicis nomen ignotae est originis: nobis clarum cst ecl-cit idem esse quod nobile ac generosium robur. Eiicium robur est. Ecl cxpius modo interpretatus sum: c quo fit Ii, ut e Eeli, Lilium, de id genus alia complura: Merito sano nobile robur dicitur, quando ille solus vero generosus est qui omnia sita studia omnes t actiones ad ipsum unum dirigit, ita coquaerens vitam sempiternam. Sed ut nimium digredior ad suspicionis incae caussas aperiendas. ita materiam amplissimam de plenam maiestatis nimis anguste tracto: quo fit, ut satius sit cetera sacro flentio transire, cuique suo iudicio de arbitratu relicto. Milia igitur hac de arboris s nere controuersia, ad loci situm redeamus. Quia vero quotquot hactenus vel annot tiones vel commentaria in Mosis historiam ediderunt, sic ab eius sententia discrepant, ut procliis in diuersa abeant,omnemque prosectionis rationcm euertant paullo diligentiore cura ea quae ante dixi, sunt examinanda. Iosepus, & cum secutus Hegesippus, iter Titi ex Alexandria in Iudaeam describens sic habet,ut dicat e Peluso per desertum iter egisse, ac venis te primum ad Caiij Iouis templum: Deinde s unda castra ad Ostraciisnen locum aquae indigum nactatum fuisse: tcrtia ad Rhinocolura: quarta ad Raphςam, quae prima vetos Syriae sit cx AE pro venientibus : quinta ad Garam: sexta ad Ascalo nem : septima ad Iamniam : octava ad Di pzn : nona ad Caesaream, ibique bello obii dionique necessaria parasse. Vides ut haec cum Strabone de Ptolemaeo consentiant, venostram etiam de Mosaico itinere confirment sententiam. Moses cum ad desertum Elam venisset, iussus est uerti ad oram maris Rubri AEgypto contiguam. Per mare ad desiertum Sur venit, siue Tor, ut nunc vocant Inde trium dierum iter conuecit per de sertum Elam,candem videsicet quam pisus instituerat viam repetens. Deinde ad Elini venit, Casii Iouis templo vicinam . Hinc ad mare mediterrancum, in cuius liti te

Ostracine et L Ex eo rursus loco per arenas deserti Sin, quod hic in mare promontorii modo excurrit. Hanc solitudinem transgressi, Daphca occurrit, ubi Bellonius princia pium collocat terrae sertilis. Est ibi hactenus Carba chara, id est, locus muro & porticu cinctus, ad stationem tutam hospitibus recipie0dis comparatum. E Daphca Elusam Moses deflexit, Rhinocolurae proximam. lnder aphaeam progressus est,urbem limitaneam Syriae. Cernimus hic idem iter Molem Titum Sc Bellonium tenuisse : verum Mossem propter seminarii, puerorum & senum multitudinem tardius eade loca trans iis se , de castra mutasse minoribus interuallis. Clim itaque perspicuum sit ubi sita sit Elusa, ubi Raphaea, tum etiam constet de clara Mosis narratione, rupem montis Cho reb, quae Mosis virga percusia, aquam istaclitis sitientibus cistudit , proximam esse ipsi Raphaeae. qua fronte, quaesis, dicemus montem Chor ob mari Rubro adiacere 3 Adde modo his nullam causiam a Mosse hactenus indicatam suisse, ob quam non recta ad Iu daeae limites Israelitae contenderent. Cuius igitur est ingcma,cuius mentis tam inia tam de diuino duce habere opinionem , ut credat cum a mari Rubro si perato iter retio flexisse, non Iudaeam versus, scd versus Elanam& Arabiam felicum Z Video sane Elanae

ad Elusc nomen allusionem partem occasionis fuisse ob quam ab omnibus hactenus se

1089쪽

tem quem vulgo montem Sinai vocant, reuera montem Choreb cile sibi persuasiim habebat, errorem errori nectit; aiens terram Madiam, in qua Ietro sacerdotio sun batur, ad mare Rubrum iacere iuxta montem quem vulgus Sinai de Oreb appellat. Quod si ita esset, quid caussae fuisset ob quam Moses Ictro socerum situm rogaret, ut secum maneret ad iter in Palaestinam siue terra Chanaam demonstrandum, quae longissime a mari Erythraeo de locis ipsis frequentatis abesset 3 Profecto, ut alibi sena per illud verum est quod Aristoteles dixit, Uno errore dato multa consequi veritati minime consentanea; ita nusquam id clarius quam in hac sacra historia fieri animaduerti. Indicaui paullo ante Iosepum in nauibus Iosaphat fabulam confinxisse sacris litteris ediametro repugnantem , non alia de caussa quam quod his ororibus intricatus nesciret ubi Asiongaber, ubi Eliat esset collocandum .Pari ratione Madianitas in littore maris Erythraei ad sinum Elaniticum procul ab Idumaeae&Palaestinae finibus posuit cum

clarum sit Madianitas eos esse qui proximi habitant Moabitis ut liquete capite Gene-seos tricesimo siexto, ubi Adad rex Idumaeorum dicitur cecidisse Madianitas in regi ne Moab. Deinde quae de Balac ita Numerorum libro scribuntur, claristi me demonstrant Madianitas S: Moabitas vicinos suisse , cum Balac utriusque gentis rex dicatur. Moab autem terra d regione Hiericulatis iacebat ad Orientalem Iordanis ripam pem tinens, ita vi ignorari nequeat situs Madianitidis. Nam castris in Moab postis It raeliatae Madianitas inuaserunt, de omnem corum regionem depopulati sunt, omni sexu masculino& seminis virum passis interemptis; quo patrato omnem praedam in castra retulerunt in illis posita campis qui Hiericianti ultra Iordanem ad orientem vergunt. Legendum itaque caput Numerorum tricesimum primum ad regionem Madianita rum & eorum diuitias bene cognoscendas, quo ex iis inici ligatur, quae terra Madian in sacris litteris vocetur. A Iordanis scilicet ripis Israelitae ad Erythraeum usque mare, ut caederent Madianitas, excurrissent, castris interim immotis ad Iordanem manentibus; ut ad ea tanto desertorii m& montium interuallo praedam referrent. Consule quaeso caput vicesimum quintum Numerorum, & mox deprehendes Moabitas At Madianitas variis scottis sornicatos fuisse, de inter alia prostibula filiam finite ducit Madianitarum nomine Cosbi, ad quam Zambii dux in tribu Simeonis ingrcssus in ipsis amplexibus una cum meretrice a Phinee pugione per solitis in. Haec cum disertis de dilucidis verbis a Mose narrentur, fatis mirari non possum, quid caussae vel Iosepo vel si rit, ut regionem Madianitarum iuxta mare Rubrum collocaret procul a campis Mo bitarum, sitis e regione Hiericuntis. Liquet igitur circa quae loca letro sacerdos Madianita habitarit: & in lucem venit ratio sermonis Mosaici, quo Ietro rogabatur, vedux itineris esset per regionem Amorrhaeorum Sc Moabitarum de iis finitimorum. Quid ni enim viciniae suae peritus esset homo diues de sacerdos, cum ob alia quae incidunt negotia, tum propter greges de armenta quae per confines montes pascebantur Hine modo intelliges ubi Moses oues custodi uerit, de per quos montes ad Sinai peruenerit. Per eos nempe secundum quos ex Idumaea Israelitas duxit ad Moabitas 3e M a. t et idianitas habitantes ultra Iordanem e regione Hieric uiatis. Habitabant enim Madianitae inter Moabitas & Nabathaeos, siue Ismadlitas Petraeos, oriundi ab Abrahamo ex -- ,- Cethura uxore, cuius filius Madian fuit pater omnium Madianitarum. Hebraei sic puncta subscribunt, ut Mideanitae dicendi videantur: Ptolemaeus Medanam ciuitatem sic depinxit, ut assertioni nostrae prorsus sulsi agetur, quamuis nomen Medanae ad fratrem ipsius Midean magis alludat, qui Medan vocabatur. Verum fratres hos permistos habitasse veri limite, quibus proximi erant Ismaelitae Petraeam Arabiam ad ζ uia mare usque Rubrum tenentes, quorum proximi Madianitis Petram urbem mercatu nobilem condiderunt, oriundi a Nabath siue Nabaioth, ut Hebraei legunt. filio Ismae iis natu maximo. Vnde Nabathaei vocatur, quorum mores ac diuitias apud Strabonem NM-ἀexpositas habemus. Eorum metropolis Petra est, e qua ad Hiericuntem iter breuissi-pis amum est trium aut quatuor dierum; quod E Geographo adiicio, ut Madianitatum ON 'confinia ante oculos ponam. Idem scribit c Petra ad urbem Rhinocolura , de hinc in Egyptum Sabaeorum merces per camelos potiari solere; quam viam Moses ad Moabitarum regionem veniens longe ad dextram reliquit. Petrae situs is est, ut locum pla-

1090쪽

98 Os sic Dum Sc irriguum occupet, & hortis abundet: in circuitu ver , rupibus 8c desertis ina gnis sit munita, praesertim ea parte qua Iudaeam spectat. Videsne ut Strabo Mosis nat rationi consentiat, dc loca ea per quae in Iudaeam contendit, oculis subiiciat ξ Atheno dorus plillosophus Straboni narrauit sie apud Petraeos egisse, & eos reperisse tam pacis& tranquillitatis istudiosi,s, ut numquam in iudicio inter se litigantes viderit, cum Romani S caeteri exteri illic agentes frequentibus litibus implicarentur. Locus hic Sti bonis,ut infinitialij, miserrime ab interprete tractatus cst:& Graecus codex pro πι ειοι , habet πατρίαic quod mendii ut interpres non animaduertit, ita quid esset non intellexit. Et haec quidem de Nabataeis Madianitarum ita vicinis, ut Iosepus Ismaelitis S Madianitis in mercatu sociis venditus fuisse dicatur. Strabo cernens inter Nabaiam mi taeos 5c Idumaeos vastos dumtaxat montes intercedere, credidit hos ab illis genus duaxiste: cum tamen Idumaei non ab Ismaelis filio, sed as Esau filio Isac descenderint de

nomen acceperint. Montes autem hi qui Iudaeam ad meridiem claudunt, generatim montes Seir vocantur,ab Esau qui Seir cognomen habuit, propterea quod pilosus in lu- ' cena venisso. Duplex igitur citidumaea, altera maritima dccampestris; altera mont -- na, quae meridiem versiis desertum Pharan despicit, & ad Septentrionem habet tu Z daeam, olim terram Chanaan. in hanc ne Israelitae e deserto Pharan adscenderent

Deus vetuerat, iubens ut montem circumirent versius Aquilonem; quod ut facerent, ad mare mediterraneum a finibus Nabataeorum suit rcuerrendum. Mons itaque a

in quod significat pilosiim, nomen habet: quod Segar pronuntiandum csset, o nostro vocabulo ille hare transpositis litteris factum,& Tati in sibilum mutato. Huius moi tis pars est mons Sinai ad desertum Pharan prospectans, cuius ima pars ad Rapliaeae fiunes pertinet: unde fit, ut totius nomen aliquando pro parte ponatur. Hinc Moses Is raelitis benedicens lic cecinit: Dominus de Sina venit, de de Segirortus cst, nobis apparuit de monte Pharan. Hic tribus nominibus idem mons capiendus est, qui mons Pharan dicitur,quod sit in principio deserti Pharan a Raphaea Petram versus tendentibus. Eodem modo Chabacuc , Deus, inquit, ab austro veniet, oe sanctus de monter mm Pharan. Loquitur enim hic de monte Choret, siue Sinai, unde lex venit Israelitis Pha-2 se rata autem mons non est, sed desemina quod ab hoc monte orientem versus ad Naba taeorum usque regionem extenditur. Quod autem apud Latinos legitur, ab Austro: id apud Hebraeos non est, sed loco eius habetur, pr op id cst a Tlieman. Quae autem re- gio Tlacman vocetur ex eo coniectes, quod Tlieman maximus natu filius fuerit ipsius Eliphas, si ij Esau maximi natu. Huic igitur verisimile est optima partem regionis Idum omni celliste, quae haud dubie ad Raph am est mari incumbens,& in montes Segit orientem versus elata, quorum cxordium austrum versus mons Sinai facit. In Th Sin i mana itaque regione , quae pars cst Idumaeae , mons Sinai quaerendus est: a qua quai

tum mons ille vulgi, hoc nomine celebratus distat, tantum omnes tracternus a veritate I . rcccsserunt. Huius montis patrem orientalem , quae Nabataeis proxima est, Hus Edomi nepos habitauit, qui Gult vocandus esset, si litterae proco ac deberent ab Hebraeis D.. pronuntiarentur. In hac regione postea Iob maximas opes e gregibus M armentis tibi comparauit, quas Sabaei Sc Chaldaei diripuerunt: ad quem visitandum Eliphax Themanites ab occidentali Idumaeae parte venit. Verum an terra Gliust nomen acceperit

ab Arami filio, an a nepote Esau, dissicile fortasse dictu sit. Mihi verisimilius videt ut

orientalem Idumaeae partem Nabataeis confinem sic fuisse nuncupatam, a Gliust Edomita; quod ex amicis de cognatis ipsius Iob coniicio, de id quidem maxime ex Eli pliax Thcmanite, cuius nomen memoriam ingerit eius qui inter filios Esau maximus fuit natu, unaque indicat quae Idumaeae pars in sortem venerit Eliphaxio m mmi Themani patri. Discimus ergo o Chabacuc, montem Dei Choreb in primaria Idumaeae parto , quae a Themano nomen accepit, suisse. Est ne tanta vel ignorantia vellamatim impu)entia cuiusquam , ut audeat dicere Themanam regionem ad mare Erythraeiana quaeri debere, longe terrarum a monte Segir Edomi possessione Z Pluri-- . bus milii de montis Dei situ agendum fuit quam breuitatis ratio postularet, propic ea quod viderem admodum antiquum cum suisse citorem quo persuasum est ad unum omnibus, montem Sinai ad littus maris Erythraei iacere: quo dato, tota sacra

scriptura turbatur, Jc infinita consequuntur in absurdissimis habenda. Raphaea, Elusa, e Gabriae