장음표시 사용
261쪽
ris IriRMAT MENAE, occupauit. Cum igitur videamus primos conditores nominibus regionum vocari; fateamur necesse est, ea vel spiritu fatidico indita suisse, vel post ceu cog omina quaedam accessisse; perinde atque Scipio vocatus est Africanus. Sed missa hac quaestione,ad Tat
tesum reuertar ; quo, quae contra omnium dico opinionem, ea probabilia reddam auctorum veterum Se sacrae scripturae collatione. Tartessus, teste Strabone, tota Baetica olim nuncupabatur, atque adco ipse Baetis principio Tartessus a Tarso est indigitatus. Stesichorus enim fluminis Tartessi sontes commemorat, & cos vocat.Strabo montem equo Baetis profluit, Argenteum nominatum fuisse scribit, ob maximam argenti copiam, quam contineret. Tota certe illa Sc proxima Hispaniae ora plurimo argento antiquitus abundauit; it aut Polybius testis sit, quatuor hominum myriadas ci ca nouam Carthaginem in argentifodinis laborasse. Posidonius ingentem auri de a genti in Hispania copiam sic celebrat, ut in ea credat siluis quondam exultis aurum de argentum ci ferbuisse. Taletessus autem civ itas in fluminis, eodem nominie vocati, insula quondam suit, cuius Rex Arganthonius admodum longaeuus celebratur ab antiquis. Hinc Anacreon dicit se neque Amaltheae cornu velle, neque contum & quinquaginta annos Tartesii imperium tenere. Argenti Tartcssiaci sacrae ctiam litterae meminerunt: Argentum, inquit Hieremias, de Tharsis afferetur in laminas extensum. Quod enim inuolutum verterunt, Hebraicae lectioni non consonat quae vocem habet e radice γ' quod est extendit, firmatam, cuius apud nos origo est a Greet id est, extensum , littera una transposita. Lattextendo significat: S tcrtia littera vel superfluacst, ut alias frequenter; vel ex augmento praetcriti gerest adiecta. Ezechielis cap. vicesimo septimo clarissime mercatus diuitiaeque Tartessi demonstrantur,ubi habemus iux-ria se . ta Hebraicam veritatem, Tharselia negotiatores tui a multitudine cunctarum diuiti rum, argento, ferro, stanno , plumb6que repleuerunt nundinas tuas. Vulgata nostra interpretatio habet, Carthaginienses. verum male. Nam Tarsessio, Ianigeni erant, non
Phoenices, ab Ione genus ducentes. Melius Carteienses dicerentur,co quod Tartessus post Carteia suerit nominata. Mentionem fecit & Elatas,Sidonis excidium praedicens: Ululate, inquit, naves Tharsis , id est, ululate mercatores Tartessiaci, quia ciuitas illaribit, ad quam merces portare maximo vestro lucro soletis. Caietani item eo nauigant, ut mox idem addidit, mox coniungens cos qui Insulas habitant. Et ut intellige rentur omnes isti ultra mare habitare, statim subiunxit, Transmaria is repletam suillo Sidonem. Nihil ergo hic opus fuit Naues maris vertere, pro nauibus Tharsis; cum Cethim ipsi Tharsis mox addatur uti gens genti. Quamobrem non credam D. Hieronymo, Tharsis apud Picbraeos proprie mare vocari: quando hoc loco, cuius testimonio maxime nititur, sentis, non maris, fieri mentionem cuiuis vel mediocriter attento lisquebit. Quod si ex Homero coniecturam cum Strabone facere licebit, dicemus tan- Et με υm- tam olim in occidentali Hispaniae littore benignitatem caeli fuisse, ut Elysios in eo cam-ridami r . . pos finxerit Poeta. Hic enim in Protei vaticinio sic canit:
Id est, ut ex tempore de GraecisLatinos faciam versus, Et situm vero jn campum pol emaque temeTe Dy transmittent, ubi sceptra tenet Rhadamanth G Atque homines facili vita siuausque fruuntur: citia non nix non sevit hiems, non largior imber,
Semper at Oceanus Zephyros exhalat, amoeno Frigore toPentes nimium mortalibus aestum.
Ex bis aliisque, quaecum cx Strabone S caneris scriptoribus, tum e praesenti illius tractus selicitate colligi possimi, in eam veni opinionem, ut cauae de Elysiis campis apud Graecos canuntur, ea accepta fuisse ex omnium rerum assiuentia, de beatissima copia, qua extremae lue tum Baeticae tum Lusitaniae partes abundabant. Nam occidentales
262쪽
terrae sues, quos Homerus dcscribit, non alibi reperiuntur: dc hactenus Nerium extremum Gallaeci littoris promontorium caput finis terrae vocatur. Lis bonam igitur non ab Vlylse vel dictam vel conditam iuisse ex illimo: sed multo esse antiquiorem; tam et si Graeci, de Strabo inter primos ad virilis errores cana putet referri oportere. Nobis e sacra hi: loria liquet, talia fratrem Tarsis ni isse; quo sit ut credam, Taribitum quidem
prius Tartes sum conditiisse, at aue inde Elissam, pirtim fratris vicinia, p rtina locorum clementia allectum, ad ostium Iagi vibem statu: sse, dede nomine suo Clis in vocassisse, unde Elis bon, ac deinde Lisbon fuerit nuncupata, duplici digamma in Acta commutato. Quis non videt, quanto iraec nomenclatura propius accedat ad vi bis nomen.
quod bactenus sibi seruauit, licet Graeci ambitiose illud conati sint ad Vlysis pcilin detor.
IereZ Elis autem dictus videtur, quasi dici-xuia id est, totus sapiens. xemto duplicii gamina, eadem clade, quam lora patris nomenclatura patia est. Quod si integrum 'vocabulum esse velis, idem erit Gelua quod ea sita id est incitans ad nobilitatem dc generosas actiones. Nec ab: irdum est, in Asia ctiam Tarsum ad Cygnum istumen inueniti. non magis salie quam in Phrygia de Latio Ascani s iccc sdem rursiis in tota
Germania recenseri. Prius cnim quam gentium capita ad insulas de Europam col nias deducerent, sui incino iam in Asia reliquerunt , ut de ptima Origine constaret. Nonne Gomaros, te Daas, re Sacas, ad Paropanisum videmus. qu rum tamcn nomina in Europa post clarissima suerunt 3 sst igitur quod merito Li bona sese de antiquitate iactet, quando non solum ab Elisa, Ionis filio, Iapeti nepote accepit primam de urbis . ta nominis originem, sed occasionem etiam Poetis dedit de Elysiis campis fibulandi. .
Habemus itaque duarunt urbi una Tartelli de Lisbonae primos ortus qua .p:iscis illis temporibus omni genere deliciarum maxime excelluerunt. Reges igitur Tharsis reges sunt Baeticae, vel totius Hispaniae , ut tota frequenter regio a parte nobilior inuncupa, tur .Cium igitur diuinus vates Christi nae doctrinae latitudinem describere velici dixit, Reges Tot sis in Alae mInera o serent, Reges ratum C dona ad cent..ceu diceret a mari Persico x Indico,quod Arabes attingunt, ad ultima usque Oceani littora occidentem versiis porrecta, Reges sese Christo submittent. Porio cum Moses filios
Iarbet recensitisset, addidit, bbssiuisae siunt institigentium: quod quamuis ad omnes filios queat rescrri quod & a plerisque heri videmus, propius tam cia vid tur ad s-lios Ionis pertinere, qui per mare ad omnes insulas, non maris modo mediterranei, sed is Oceani etiam occidentalis penetrarunt. Fuerunt autem tempore Proplictarum inlia Caietani nobilis limi mercatores, te insulas ctiam possederunt. Siccnim in Hieremia legimus: Ite ad infulas Cethim; quarum nomine intelligo Italiam, Siciliam, Sardiniam, C him Corsicam, Sc ceteras Italiae adiacentes. Fere enim tota Europa maritima insularum no 'μ' mine vocabatur, quod per paeninsulas longe in maria partes eius procurrerent. Et haec quid in ob eam caussam a me prolixius sunt enarrata, quo clare quiuis cerneret, Cilde Ciruin de Tharsis, de Elisa, de Cethim, nostratis originis esse voces, de longe aberrare, qui de his alia sibi commenta quaerunt. conuersum est vorsum a nostrati v e I Ut quo inimicitia denotatur: de dum verbum ost, idem signiscat quod od o habeo, vel
cuipiam scina inimicus. Ita alia tecta, alia versa pronuntiant. Nunc iterum rectum exponemus. fortitudinem vertunt, de ea in re magnopere sibi placent. Hinc in psalmi vicesimi primi versi illo , Tuantem Domine, ne elon acris arantium tuum a me:ad defensionem A eam cono ce; iuxta Hebraicam vocem , s quae loco defensionis posita ei transferri oportcre putant, Tu atitem Domine, ne longe DN: fortisudo mea in ovilium .
eum festiva. Et ruritis psalmo octoges inoi optimo, ins D. Hieronymus vertit,
Sicat homo ita ab in i ubi communis interpretatio habct, Sic t homo De adiutorio. Eodem modo Mi vertunt sortitudinem, ut Deuteronomij vicesimo octauo intcr cet ras diras ponitur: Et hic imprecatio 1 tui oris, tua,tra antur alteri popxti Didentibus ulcis tuu, - deficientibui a cano tam eorum tota die, CT non sit sonitudo in manu tua. Sic Laban manum suam , r vocat,quod sortitudinem reddunt. Nos omnibus his locis L. propriam vocis nostrae diu tignificationem, qua salus denotatur, retinendam putamus, qua seruata, mirum cst quanto elegantior in omnibus fiat sententiae explicatus. Sic in Psalmo, pro, addesentionem meam , vel, sortitudo mea, dicendum edet, Salus mea.
263쪽
o HERMATHENAES in altero, ubi D. Hieronymus habet. Sicut homo inuali uri; vera esit interpretatio. Sic t homo nustum habens salutem. In diris item Deuteronomii reddemus. Non sit alis
in manu tua, id cit, nec manu tua filios tuos seruare possis. Nec aliter Laban manum suam init vocat, eo quod omnem salutem in manu sua collocabat, quasi diceret, in manu mea, ex qua tota consoritatio de mei de meoru .n dependet, ii tum cli ut te inter- sciam. verum enim uero quia,' pro Deo frequenter usurpatur, atque hoc nomen doctissimus lii sique ad fortitudinem refert, de inter alios Ben. Arias Mont. vir nulla amici: sinus; non facile erit mihi huius assertionis inex probabilitatem tu ri, nisi limul docuero, ipsum Ys etiam a nostro dat' quo salus denotatur, derivari. Scio magnos titulos de si immam auctoritatem luminibus meis ot sicere, conabor anicia structuram meam vix altius attollere, quam vi senestris incis Solem veritatis proiius excludant. traice: dum vocalis corripitur, Sc verbi loco vox usurpatur, idem cli quod ex alto,vel excellens facio, dum nomen cit, excelsum notat, idque de vi pronuntiationis . tu ae su minum linguae apicem summo caeli veitici applicat. Sic Dristim alta vox ,tu i tu it excellens lumen,
dehili vir praestans, de similia. Hinc mi pro monte, vox Anglis tractemis fiequens. Ab .vi: ν. eadem radice illip pro auxilio pullulat, vocabulum vel ex hil per vel cx biI π compoti-v tum de quo alibi Abi in breui . fit hcit vel Ide l. quod rursus vel ut verbum, vel ut nomen usurpatur; de illo qui dona modo idem est quod seruare, sanare, de quod vulgo dicimus. saluare, de quoius modo in integrum restituere: at dum nomen est, Diu idem cist quod
D salus, non nostris modo. sed Sueuis etiam incommuni loquendi vita unde halaad se uator. Diti vero intcgruin tigr. ificat dc sanat una. quod dum ut subitantiuum usurpatur, integritatem de s mationem, de uno verbo ialutem etiam deugnat. Quamobrem cum Deus non solum seruator iit sid ipiissima etiam nostra salus: quoties hanc notionem Vna vocula denotare volemus, hiil dicemus, ut modo dixi: Oim Dat id est, utinam ositas Deus ergo ut de variis suis donis alia de alia apud homines nomina sortitur: ita silat eum voces, vocali bi t. altissimum denotaris, sui lim nomines, ipsum di xciis ipsis simam esse cum rerum omnium tum generis humani salutem. Nunc igitur ad veritatis censurani, sacra scripturae loca, in qDibus,3 nomen vocali longa pronuntiatum inuenitur, examinemus. Esaiae cap. tricesimo primo, quod incipit descendunt in tum ad auxilio, in equis Perantes. habemus: Fg plus homo Cr nota Deus, bd 9 ' , quod alij ad sortitudinem referunt. Nobis clara sententia oli: Egyptus homo est, non salus. Homo cnim siue Adam externae salutis semper indiget,tantum abcst ut ipse quemquam seruare possit, aut alterius silus haberi. Dicit enim Deu per Va-lcm , . uta vos ab Q tiis vobis Llurem quaestiuisiti, G putastis eorum vos amita si
Dari uste ; ego non vos tantum , sed i os etiam perdam, ut intrauatis me solum esse is creare posum, Cr in me solo omnem consi fere hominum salutem. Nolo hic prolixa contentione meam roborare sententiam. Qui veritatis erit, quam anticipatae opinionis, studiosior, ipla contextus totius 1 ciba expendat,& ex iis, quod visum fuerit, istatuat. Considamus etiam oleam Prophetam. Is cap. undecimo sic habet: Non conue
tar ut d Jerdam obruim , quia Deus ego, se non homo i ubi Hebraeus legit id dii, quaa Iesus ego, dc non vir. Dicit itaque Deus sese non cise virum vindictae cupidum, qualis vir sortis sere est, pro quo πη poni solet: nec se sororem irae suae ostensurum esse, nec perditurum omnino Ephraim, quali more viri fortis in proelium contra hostem descenderet: sed contra sese Ephraim seruaturii m. de se ipsi sore salutem loco occidionis. Quis hic non videt totam sentcntiae vim cneruari, si Deus dicat, Ego non faciam furorem irae meae: Non conuertar ut disperdam Ephraim, quia fortis ego, de non vir et quia solliti ido ego, de non vir sortis. At si illorum assertionem s)quamur, qui s ad sortitudinem proprie sp ctare dicunt, sic essent verba Latinis interpretanda. Fateor equidem me tam stupidi i m esse . de aures ita habere crassas, ut quid haec sibi velint , non intelligam : ctim e diuersi, signiscantissima sit sententia : Ego non perdam Ephraim. quia ego sum latus, de non vir sortis: vel ego sum seruator, non vir sortis p ratus ad iniurias vici cendas. Videamus re alium locum Genes eos cap. tricesimo te
rio, cum Iacobiis fratri si rei Esau cum quadringentis viris obuiam venienti occurrerint, M liraguo in timore vasaretur, ne a fratre ob initimam benedictionis surreptae occid
264쪽
retur, eaque de caussa munera ad eum pacandum praemisisset, Deo propitio contigit, ut gratus ipsi is aduentus esset ac saluus a fratre discederet. Quamobrem Deo seruatori suo altate erexit in perpetuam salutis suae memoriam. Et execto, inquit Moses, dia rara. inuocauit luper i re bs rei cit Seruatorem Deum liaci. Hic vertunt so: tissimi in Deum Israel: quo hi , t tecta significatio pereat, de vera altaris credii caulsa obscuretur. Oraverat enim antea Deum ad hunc modum : Eripe me de manu fratris mei Esau, quia et ais eam timeo. Ic cctera 32. cap. narrata. Qua de caussa Deo S teria dc-bebat, quae persolvit altari Deo Seruatori erecto . Vide, rogo, quam frigide tractentur, ne dicam perdantur, mystcria, propter prauam Vnius Voculae interpretationem . Nec melius tricesimo secundo Deuteronomii capite candem voculam intolligunt, dum Deus dicit, Int me prouocauerunt in eo qui non erat Deus. his est apud Hebraeos, quod ad fortitudinem referunt. At nos sic capimus, ut Deus dicat, ipsos pro Deo illum habuis se, qui seruarc nullo ni odo eos posset: quod declarat adiicias, Et irritaverunt me in vanitatibus seu, ubi in Hebraeo est, in zs pna quod sorte simulacra sit reddendum. Venim ut vi illud sit, illud clarum, nihil vanius csse, quam vel statuas, vel illos adorare, a quibus nulla potest sperari salus. Quorsum cnim adoramus, quam ut scruemur Nam si pernos ipsis, seruari possemus, non esset opus adoratione. Deus igitur consideratus ut nos ab omni aduertitate seruat Iris vocatur quod ea de causa nos proprie Cluisio attribuimus, eo quod is vera & sola totius in udi salus & sit Sc vocari debeat. Romani
lutem Deam coluerunt: sed nescierunt eam Sapientiam, veritatem,& Verbum Patris. i.
esse. Et haec quidem de bd vocula a nostro hcili siue litet ut ali) esserunt, derivata; quam
nemo hactenus Hebraeoru radicitus intellexit. Huius Occasione eo pertrahor,ut de alterum Dei nomen apud Hebr os usurpatu ad vcros natales reducam, in quo aeque ac inhallucinantur. τ enim Deum vocant, quod omnipotens D. Hieronymus vertit:
Alij a pdeducunt, quod est vallare , a nostro Moci' digamma videlicet duplici reiecto,&vocali de more Hebraeorum postpotita quod ita case factum, Vallo Latinorum
declarat. Hebraei enim a vocali, ut crebro monui, vocabula sua Oxordiri nefas arbi trantur. Deus ergo hac via vallator diceretur: quod equidem non sanius iudico, quam
quod quidam Apollinem a perdendo nominarunt. Sed omnium doctissime illi, qui dictionem compositam faciunt c uix ' quoru ui illud idem est quod lai; hoc vero ab undantiam susticientem delignat, ita ut idem sit ac si dicas, Qui susticientia est, ut sic
loquar. Graeci αυτάρκειαν significantius vocarent. Huius sententiae est Rabbi Moses Eςyptius Sadai Deum vocati diccns,eo quod non egeat alio ad essentiae suae firmitate. Videamus modo ecquid conuenientius saetis litteris de nostro possit sermone depromi. Profecto nemo nobis est vernaculorum , qui non intelligat , quid Bat tu significet. stat enim semen dicitur. Tu vero idem est quod augeo, incrementum facio, dc quouis mo- ULdo ad ampliora pronaoueo. χattii igitur Deus dicetur, cum semen cuiuspiam auget,ac magnis prosperat incrementis; in quo nihil miri, si icnuis in mediam mulctur, quo vicinae tuae litterae ac cognatae sono respondeat. Hinc Hebraei Saddi scribunt: nec nostra rei' gnat conlii tudo, ii sedi pro eodem dicatur; quia nimirum Tau facile e medio tol- Iamus, &alioquin in media littera tenuis commode quiescat. A in verbo, facimus tuae ut ex lio lio I/ e in tergin eadem significatione: unde nonacia dcta a praeterito impersecto, pro augmento M promotione vcnit in usum . Hinc Hebraeis relicto littera νquod sussiciens& satis interpretantur. A sat nobis Saturnus dicitur, pro Deo qui semini satis M. excellenti persectoque reddendo praest. matur enim excellentiam maximam seminis
notat adeo ut be Saturnus eadem ratione Dco convcnire vidcantur. Nunc ergo
Ioca ea in quibus huius voculae vilis est, expcndamus, quo veritas ab exemplis mani- sella fiat. Genetis cap. decimo scptimo Deus ita Abratiamum alloquitur 'ς his Vsid est, ut D Hieronymus interpretatur , Ego Deus omnipotens , ut alii vocem derivanta προ Ego Deus vastator . vii alia tradunt, Ego fortisse .cientia. Nos ex clidem verbis intelligi iis, Ego Salus semen magno promouens augmento:quo Dcus tantundem dixisse videatur, ac si dixisset: Ego sima is qui non solum scrvo, sed semen etiam de genus multa sobole augeo de promoueo. Audiamus ergo quae mox addat: inbuti,
inquit, coram me, o esto perfectui: Ponamis far ut meum inter me se te, or multiphobo
265쪽
te vehementer nimis. Et rursus, Ego sum, imauit, cr ponam pactum meum tecum, eri MPater multarum genitum : Nec ultra vocabitur nomen tuum ti bram, sed antagaberis raham . quia patrem multarum gentium constitui te: faciam' te crescere vehementer,
se ponam te in ge it m. Rege que ex te egredientur. Vidcrine ii ic duo Dei nomina explicata: prius quidem Deli iluc Deci policrius Ba ii Nam cum dicit se pactu cum Abranamo initurum, ic dicit si maiorem iptius futurum. Homines cnim omnes de primo P cca: o uel ium hostes, perpetuo diuortio reiecit. Nili igitur Deus ex sola clementia sua pacis ita diis nobiscum de nouo scitat, i alui esse nullo modo possumus. Omnem igitur salutem nulli am huic t deridebemus , quod ii violamus, perimus. Huic Poti . tamen resaiciendo Pontifex delimatur, qui boni sit istis id est, foederis purgator, ex eo nomen accepit. Solus igitur Christus, qui ex Abrahami semine nascitur,verus Pontifex dici potest: cuius cocii Pontificos typum dumtaxat quondam de laruam habuerunt. Deus ergo primum se, vocat, id est, Seruatorem: quia salutis nostrae foedere se sponte sua obligauit. Deinde addit Sadi, id cit, magnu in seminis incrementum, de quo sa ius noli ra Cluilius erat carnem suam sumturus. Ean scin vocem rursus legimus Gen
seos cap. vic limo octavo, ubi legitur. Deus autem omnipotens benedicat tibi, or crescere te faciat, atque multiplicet, ut sis in turbas populorum . Hic loco Deus omnipotens, Hebraeus habet diret id est Semator firmen promouens de magno incremento augens. . Quod autem Νη praemittat ad illud quod modo exposui arcanum salutis humanae consilium spectat. Propter salutem enim generis humani semen Abraham, Isaac de Iacob erat augendum . quod Chri ilus tandem, veluti omnis incrementi scopus, absoluit, de quo Sibylla cecinit:
ggredere o ma nos, aderit tam tempus, honores, Chara Deum soboles , magnum Iouis incrementum.
Maximum itaque in co mullerium latet, quod ipsi praeponatur, quippe quo indicetur vltimus linis ad quem totius sobolis augmentum reserebatur. Addatur & aliud exemplum e cap. Genes. quadragctimo Octauo, in quo legimus: Deus omnipotens aVaruit miluin Luza, quae HI In terra Chanaan, benedixitque mihi, se ait, Ego te augebo, o
multiplicabo, es factam te in turbas populorum . Hic iterunt urς habemus, adeo venihil citarius esse queat quam nomine Saddi seminis augmentum denotari , & dea, quam dixi. i atione praeponi. Iam Sc illud Balaami quorsum spectat alio, qua in ad Israelitici generis incrementum dum dixit, taeni vis onem omniZotentis intuitus ias. Ait enim se vidisse quod Saddi, qua vom utitur, populo Iudaico daturus esset magnum sominis Sc polleritatis augmentum, uti mox declarat, dum oraculo suo intexuit: Fluo aqua de ptata eius, o semen i ius erit in aquas multas. Apud Iob item cap. vicesimo secundo, dum dicitur,. sui dices m Deo, recede a nota, or quoi nihil sitfacere omnia potens, aestimabant eum, cum illa imple et domos eorum bonis. Rursus: Si reuersin faerisa omnipotentem, aedificaberis. Et pavulo poli: Eriti omnipotens contra se ses tuos, O argentum coaceruabitur tibi. Tunc super omnipotentem delaciis afflues, baddi legitur. Agitur enini contra Iob, ceu is Deum. qui scinen ipsius auxerat & secundis rebus filios filiasque prosperauerat, dcicruisici, atque cuiuis potius, quam Deo, sobolis suae incrementum de felicitatem acceptam tubisset, atque idcirco in cas, quas sci re cogebatur, incidus et a lumnas. Apud Ei uam cap. 13. clogans est similium vocum contraria significii litium allusio, dum dicitur mar 'ρ, id est, quasi vastitas ab eo veniet, cuius proprium est, si men augere ac prosperare. Pcrinde igitur Vatis verba capienda, ac ii dixit set, Deus non erit Saddi si dSod id ei l. Dcus non dabit seminis incrementum, si dii coinci cinctili vastitateiri. Dcchici item .dum capite primo vaticini) sui hac Saddi utitur, ad etymologiam verba accommodat ut: Et audiebam, inquit, sonum alarum, quasi sonum a Param multarum, quasi sonum sublimis Dei. Hic loco sublimis Dei v et legitur, de quidem elegantillima collatione, si re pio eo ac debet explicetur. Dicit se audi- utile simum alarum limitem sono multarum aquarum, qui talis crat, quasi sonus est et Dei alia di/ ut eli, semen augentis. Quando vero sonus a pilus Paetidi auditur Quando Nempe tum Cam pater innipotens facund, imbribus aether .
266쪽
Coni u inar iam latae descendit, o omnes . .
arnus alu marno commistin corpore frius. Imbres enma sona imma omnium terrae com naissorii in faciunt incrementum,' maxi- .mo simo in terram a Deo stardi praecipitantiar. Sic Ennius in noctibus Atticis citatus dixit: Hum s et de oratur imbre, son tu aera repitu. Sonum igitur alarum comparat Erechiel magno vehementis imbris si,no, quem lacus sturadi ad seminum incre- . . t umenta promouenda in terram demittit. Cedon anc, an quidquam possit clegantius dici, aut ad veram nominis Satin rationcm accommoda ius. Nemo igitur ignorare
potest, quis siti ibnus i , qui modo largioris imbris strepitum aliquando audiuerit. Aliud Dei nomen est vel mi s. quod non raro Angelis etiam tribuitur, de iis qui Dij falso putantur. Dicitur Chaldaice vcl An ti, cuius ratio si ab ni re petatur, quod maledicere & imprecari diras tignificat, pelli ini ominis nomenclatura Deo astinxeris, nec est tamen alia etymologia apud Hebraeos. Nobis i l-m altam custo- ..diam designat, unde sit ut Deus hoc nomine custodiam rerum omnium supremam habere designetur. Nemo autem recte custodire potest id cuius ordinem & totum petasectionis ari ficium ignorat. Hinc dum Latini dicunt, In principio creauit Deus caelum
se terram: Hebraeus a seri legit, quasi diceretur, idem alle Deus qui omnia cullodit de tuetur . in principio ipsi illa quae custodit , creauit. Quoniam autem Deus non ipse modo omnia cullodit ac tuetur, sed angelis etiam cullodiendi partes distribuit: si quenter dc hi ci rures dicuntur. id est alti custodes, quos nos del-hdicii, vel Flandrico in
do, -Iboam vocaremus. Porspicuum itaque, cur hoc potius nomen, quam cetera, ad
spiritus creatos transseratur , de cur per Segol prima syllaba scribatur. Nobis enim, uti paullo ante dicti, in Dei S Cl pro alto & cxcollo vocalis breuis est , quae in is producitur, eo quod ab litet vel ilicis derivetur. Quando igitur nihil communius a Deo peti-
tur, quam ut nos nostraque omnia custodiat non mirum est, hoc vocabulum miris fre- , quentillimum sacris litteris esse. Porro quia Ihil id quod in re quaque cxcellit, notat factum ut aries Oi-d id est . otiis excellens vocaretur, equo Hebraei fecerunt. Cur vero ceruum vocarint. equidem coniectare potius postum, quam asserere. eli nobis M.
idem esse quod si ro ante tradidi: unde Graecis αἱ B, de alia. Ei luci igitur siue ru-ri illud erit cui spirandi excellens sit facultas. Certii certe diutissime viuunt, & diligenter tibi spirandi auxilium qua runt: quod clare cernitur, dum auidissime vel Solis ardore, vel
cursia excalfacti aquas expetunt. Hinc Vates, Sicut cerum desiderat ad fontes aquarum, ita desideras an ma mea ad te Deus. In mans quo Hebraei dicunt grandinem denotari, metat helis videtur esse cx harti bic, quo grandinis tempestas designatur. D. Hie- uaza -παronymus praegrandes vertit in Eaechiele, ubi legitur, Erit es imber Inundans, o
pides a Praudes. Mihi nihil dubii est, quin o stre grandinis tempellatem troci
co significet, ut iit lentenua : Immittam lapides per tempestatem grandinis. Eodem modo alter locus intelligen scap. tricesimo octavo, ubi imber vchemens de lapides immensi leguntur. Nam & hie grandinis tempestas significatur, quam nos liam bis vocamus. Vnde cernere licet, quam neccillaria iit primae linguae cognitio ad Hebrai cum sermonem rem interpretandum : in quo quia i rimae voces sunt raro usiarpatae,n C radiciam certe uisae exst.int, magnas crebro tenebras existere necesse est: in quibus iacile ellet ad primos sontes reuocare censuram, niti tanta esset in confusione. hu c vocum inutilatio, ta sit peruacaneorum charactetum appendix: hinc foedissima ordInis clementorii in perturbatio; ut cetera interim, quae plurima sitiit, misi i faciamus. uid turpius de rationi magis aduertarium , quam ex nee vel nem iri , quod rinsonat, facere ite non aliter hic peccatur , quam si quis ex Vno omnium principio omnia dicat in nihilum redactum iri. Nobis ceni de ante contraria sunt,ut fatis clare, additis rationibus, ostendi. & f te quidem negationis vim habet in sermone nostro, quod Hebraei in em conuerterunt, metamorphosi qua nullam habet Ouidius portentosiorem. In quibusdam procliue est originem ex eiusmodi conuersione agnoscere,sed concilio α superflua litterarum additio voces a natalibus quam longissime alienat. Quis in v d mi quod significat vito, agnosceret Atqui si vocem citra puncta legas, statim nuinu nivs, cur Alcpli sit peruacane una accessit'. Verum signiticatio a vitandi notione ad
267쪽
i 34 HERMAT MENAE horrorem de terrorem transiit. Latini a nut/ id est, vitat, Timeo secerunt; de sermula re et a ex nut/ Vctuo. Quia vero littera He in sine in Tau mutatur in semininis, ex eophat ny N fecerunt, quod aliter M'd dicitur , ut Primi Rc in cap. decimo septimo, ubi David in mandatis a patre accipit, ut Ephat polentae tratribus scrret. Equidem credo nostrum articulum in causia crebro finite, ut Aleph principiis vocum adderetur. I iat siue Uat generatim vas, de peculiari usu ccrtam nobis signi hcat mensuram , non liquidorum modo, sed etiam aridotum. Ceterum sicut hoc rinctam ieruat seriem,ita 2 3 contrarium habet litterariam litum, quo inimicitiam cum aliquo alicui esse deii ramus. Nos enim L e dicimus, quae vox ut erbum usurpata, idem notat quod inuaricus sum: dum ut nomen in orationem venit, idem significat quod hostilitas de inimicitia. In aliis dii scultas est. quod ratio nominis e diuersis locis peti pollit. Cum enim pro litas id cst. impero, hii dicamus, de Hebraei, haud secus ac Sueui, sibilos assectent. πη pro viro usui patur, propterea quod eius iit imperare. Eiusdem vocis ratio ab intpro calore derivata non incommode pollet. Cum vero pro aliquo ponitur, deriuatur ab et siue iit quo aliquid significatur, qua voce nos in neutro dumtaxat genere uti solemus. Est autem Scin in hac voce , uti in plurimis altis, Pro Sanaceli collocata. Qiraedam etiam voces metapholicam habent rationem , ut in in η videmus. Nobis enim tim-ban pro viro valde calido de serti ponitur: propterea quod maxima vis solaris in gallinaceo, quem Iam vocamus, reportatur. Hinc Alani nomen sibi sumserunt. Detthan igitur gallinaceum tignificat,& calidum . de aliis imperantem: quando irret vitia in que designat. At Iaret- ait iliae adspiratione, idem est quod calide de magno unpc tu aliquid aggrediens. Sic flumina ccleriter currentia licet an dici possunt. 5e vehemetes item dolores latet-an licebit vocari. Et haec quidem de rus ut Nun radicalis cst littera, uti vult Rabbi David. Verum si diis radix sit, dicemus a tat nostro ficti per conuersionem, quo significatur id quod dissicillime tum pili iratque superatur. Ad lianc rationem pertinet illud Numerorum vicesimo quarto cap. Eo ustum eii habitaculum tuum. & illud Deuteron. undeuice timo cap. L Ad et agem duram c Ita insuperabilem. Item illud Prouerbiorum: Via contemtorum dura. Tum etiam illud Michaeae quo terrae fund menta talian dicuntur. Dignum igitur diligenti animaduersione , candem vocem diuersas habere notationes, pro eo ac radices diuersae stanti quibus ignoratis, nulla potest homonymiae caussa reperiri. it varie apud Hebraeos in usum venit. Nobis odi illud significat quod Adhuc, etiam: ut sit nimirum copulae signum . Sic apud Mosem duodevicesimo Genes eos cap. Si loquar adhuc semel. Clarior haec est huius vocis nototio, dum pro eo ponitur quod item Latini dicere solent. Sic vicesimo tertio Levitici p. ubi dicitur: Decimo die mensis hiam sieptimi dies expiationum erit celeberrimu Hebraeus orationem ab ad incipit. Vertendum igitur erat, Item die decimo δec. Exodi item vicesimo primo, Si autem et no die vel duobus superuixerri; dici Latine pollici, Si amrem et no atque altero superuixerat. Eodem modo in Odes Dauidis centesimae tricesimaeo latiae parte illa, Si dixi foris tenebrae apprehendent me; vera ratio postulat ut dicatur, Et dro etiam tenebrae apprehendent me. Nec aliter in Genescos cap. Vndetricesimo. Vbi cst . Os meum es cir caro me, erit debuiis , O haec os meum es occ. ut sit copulasciuentiae cum praecedenti colloquio. Expendas hac ratione loca omnia. de videbis ii, terpretes non satis huius coniunctionis vim cognouisse . Latini pro nostro ores more Hebraeorum , Ac dicunt; ubi vera veteris pronuntiationis in Cappa mansit vestigium, quod apud Hebraeos male per sonum Chet enuntiatur. Mira est apud Hebraeos in litteris quibusdam esserendis corruptela . Nam ut Cappa litteram tenuem loco adspiratae ponunt ita adspiratam absurdissime per nudam adspiratio em geminatam cilcrre conantur . Nec recens haec cit aut heri aut nudiuitertius nata confusio ; sed
iam inde ab co tempore quo Iosepus Historiae Iudaicae sciiptor, Se D. Hieronymus vixit. Quem dinodum cnim Iosepus peritersam prodidit ipsius Tala in Tliarses
pronuntiationem i ita Hieronymus traditon per Ham densius, quam si per Hescii bcretur, efferri atque He quidem simplicem illam duplicem esse adspirationem. E
dena modo ionum Sade corrumpunt, quὰ littera per ST proferri debuit leti Nec aliter Scin pro Samech ponunt, idque tam prista consuetuduie,vc Saba modo per Scin, m
268쪽
do per Sameel seribant. Sed hac de re in Hieroglyphicis latius. id modb obiter sit --
notatum: iustam germanamque litterarum distinctionem iam olim apud Iudaeos corruptam sitisse. Hoc loco in η Latinorum nosi uirat locutio, quae Ac habet non Ach.
Quod si D. Hiemnymo de aliis crederemus, Abii ceu lari hiantes esterte deberemus, quod tam absurdum est. vi ne simplex quidem adspiratio satis commode in fine queat. pronuntiari. Ab te addito Nun fit ipseiusdem notationis. Hinc Geneseos cap. secundo, ubi legitur, I uomodo patim factum eiu verbum is di verti potuit, Etiam palam fa- ictum ecit. Eodem modo psalmo octogesimo secundo, ubi legimus, Ego dixi, estu, Os y excepi omnes, vos ergo quasi dam moraemini: dici potuisset, cui Adam siue homo moriemini. Nec aliter Esaiae quadragesimo nono, ubi vulgo legitur, Ergoiadicium meum cum Dominoi vertendum, tque iudicium meum cum Domino. Dicie
enim Propheta in persona Christi se in vanum apud lsraelitas laborasse, de id ipso Dei iudicio probat, qui solus potest arcana situ videre. Minuta sunt luec in speciem, fateor:
sed talia tamen. ut totum Dialecticorum acumen in his plerumque versetur. Ut per conuersionem a primogenio degenerauit. dc Aleph superuacaneum accersivit. Hoc verbum flectere de impellere vertunt. Prouerbiorum decimo sexto, taura compulit ad
istud os suum. Nobis Poetest tentare, & aggredi, dc ad aggrediendum impellere. Perinde igitur m sonandum. ac si Dona per adspiratam litteram scriptum esset, loco cuius G ponitur, altius expinoratum. Huius certum cii argumentum 'py quod idem significat formula ea qua Hebraei nonnullas voces in variis ordinibus emerunt. Hic Aleph relictum est, quod in prima nostra radice non inuenitur. Quod si molli dicas, idem est ποοt . quod incuritare. ras agricola, abri: Rabbi Dauid dicit fieri a d quo significetur ager, de Aleph esse Noi ephet. Nobis perspicuum ab Eretr ficti, unde Latinis Agri nomen.
Est autem Nili et nobis le nominis 5e verbi loco, pro terra culta. 3c terram colere: ceu πιν
dicas. M-tri id est, bona terra, vel terram bonam facio. Alcph igitur ad vocis pertinet integritatem, contra ac magister noller sensit. At cum Hcbraei 'in pro agricola ponunt. idem faciunt, ac ii agrum Latinus pro agricola diceret. Nos Acherinari dicimus, xivemiam unde liquet. Idem & Nun cum vocali sua reiecta esse ad trium consonantium legem conseruandam , qua nihil potuit aptius cogitari toti linguae miseris modis corrumpen- dae. Turpissime vero in ,s se gesserunt. quo pro Non utuntur. Vocem enim citra notationis discrimen vertunt , is ii militer dicentes, tametsi in hoc alio puncto utantur. Hie im ni et omiserunt, haud secus atque in 'dis sum. Dicimus enim N nicti id est omnino nihil. Exeu mit igitur, eu ad negandi usum venit, cium apud nos omne & Omni-rino designet. de hinc rursus inani metat hesi de citra caussam inductae x, pro non. Eodem modo litteram omiserunt in , . quo deuorare significatur. Aleph enim, quod supera fluuin est, locum Samech occupauit,ut nimirum c Stet Eoi sati& hinc , r. , s lamentari,vlulare Cliald is,a nostro illai. na maledicere,imprecari. Hoc verbum inlignem
cladem passum est , nos Diodi dicimus. Vati igitur perperam in Aleph transiit, de Heloco Chet vel Caph positum. Vtrouis enim modo dicimus Ulaot & Ulaoth. in elim utilem cise vertunt. Nobis Dirilit ' id est, omnino nihil agens. Sc desidiosum . , ridolum. id alii aliunde ducunt. Nostrates Deil-ici id vocant, quod nullam potest dare salutein: Uti enim debbel inane de vacuum significat, utpote illud quod prorsus Iblit 3αxium cst, nec quicquain habet quod comitetur aut adiit. Quid vero elegantius dici queat, quam ii Idolum de statua Dcit pel vocetur, id est omnis salutis dandae potestate
carens. nae ratione diuinatio Pseudoprophctarum apud Hieremiam cap i . dicitur, id est, omnis salutis expers, siue nihil habens salutate. Or facere manipulos. Hic rursus vocula relicta est. lia in culmum significat siue calamum, & Latina quidem vox a noli rati descendit, mutata adspiratione in C, quod Latinis de Graecis frequens. Sic ex in ii Cornu Latini, Graeci κ De dicunt: Ex hari καρή, Graeci: Latini Corda; de alia quam plurima. Dalm igitur calamus 'a abnam culmos colligo. cibi mutus,ab Icl-mυ dam. id est, vocis expers, siue voce carens . sicut , , t carens salute. o re pro utique usurpant, G -- sed quia ignotae signiscationis est, interpretes sere uti supcrfluam vocem omittunt. Doriuatur, nostre, mi aut quod est ulternis sermon in fausto omine continuantis. Hinc tu i --. pro vestibulo ponitur, quia illud primum sit templorum exordium, ad quod intrantes V merito
269쪽
merith dicere debent, Nil aiae id est, felix sit & fuistus progressus S introitus. At
Germani acol. an et serunt, quo ad auspicatam operis aggressionem hortantur: quae vox propius accedit ad c re liue cibis cum mel- au tr*,:; in plurium numero propius ref rat. Scurec aut in a loco duplicis digamma poni modo dictum in ut . Latini Vesti-yulum vocant, cuius vocis in noctibus Atticis dubiam videbis interpretationem. Oui diu, a Velia deduxit, qiuod cius nomen in omnibus sacris primum iri uocaretur. Hinc Ar ἰν -- A apud Graecos in prouerbium abiit, quoniam sacrorum primitiae huic dei,
t- bantur. Vella: nomen avi sio Naso deducit: alii ab Dis . Nos scimus Vestam a locisti dici, qtio firmitas denotatur: unde moenia ciuitatis Ussicii dicuntur. A Vesta fit lais, ut a Veneto Henetus, 1 Sus . Plurima enim vocabula in lingua Latina quam in Graeca origini simi propinquiora. tametti contra fere ipsi crediderint Latini. A Dest siue in spe inam utrumque iuxta in usii est, fit a die. si iid est, firmitatis felix successus: siue bene firma de stabile redde: quod votum cius est qui Deum precatur, ut propositum
sitiam confirmet atque ilabiliat. Hoc enim a primo limine rogare solemus, ut id quod R. lim. lum. volumus, Deus firmum nobis reddat. A Umm l igitur Vcitibulum apud Romanos inaniit, porticus ante templa strui consiletae: unde ad palatiorum prothyra transit. Ea- a dem igitur ratio nominis Heboaici & nominis Latini, licet diuersa sint S diuerti,s habeant natales duae ipsorum paries . Nel enim ambobus commune: quod in Bul mutatum eli apud Latinos: auia facilis sit edigamma nostio duplici in B commigratio.Cum vero in iis per Nun scribitur, apud Hebraeos Viduum significati quae notatio rationem
ducit e nostro Q lam' quo significaturis qui legitimo conrugio mutilatus cst. Coninuet. bium enim legit inium c duobus unum facit, & idcirco ab uno te nomen habet, ceu Vnionem dicas: quo sit, ut dum alter moritur, alter mutilatus dimidia sui parte relin- 4m quatur. Eani a breui, mutilum signat. Hic cernere licet, ut o vatiis originibus homonyntia Hebraicatum vocum existat, cuius tamen Rabbini nullam norunt caussam. t a Quercus. Huius vocis ut plures queant dari radices, ca tamen mihi maximo arridet, quae herl-aeon nobis vocatur, vox rursus minam habens interpretationem: alte-2M ram, utram vocalem longam habeat, qua ratione salutis domicilium depotatur; ait ram , ut vocalis breuis sit ,&vox composita ex imi δί praeterito imperfecto ipsius ium quod significat Lucror, vinco, obtineo; qua via Quercus Imi dici dicitur, quod percam salutem mortalium genus acquirat & lucretur, vel quia quercus ipsius salutis , id cli, Cluilli sit victoria. Vicit enim draconem in querna cruce, quae vera fuit arbor vitae, ut in Druidarum religione declarabo. Quod ii nullam admittas litterae in hac voce
laetiiram , Celoon exponam quo quidem modo Quercus Ee-loon dicetur, quoniam connubii legitimi merces iit. Per crucem enim Cluilius mercedem spons suae persoluit, quasi donum quoddam matutinum, quod mariti nuptis dare consileueruiit. Franci Teutonico vocabulo si or migab dicunt, cuius Episcopus Turonensis in historia sua fecit mentionem. Vcium , ut dixi, mihi prius illud placet magis, de quo qui plura no-νhrel. Disse volet, Gallica nolita consulat. et smille. Nos Plires siue Ueri pro multis dicimus. V k Hebraeus ergo generis nomen pro certa numeri forma posuit. D molesto. Nobis It dicitur pro onere dc ni olellia, dum vox uti nomen usurpatur; at dum verbi locum t net, idem est quod onero&molesto. Vides hie veram ipsius Sade pronunt lationem,&q am inanis sit littera Aleph tum in hac, tum in voce superiore: niti velis cise meta: tbcsim. os Si vertunt. Fit a nostro cit quae vocula non solium copulandi vim habet, sed
fruquentor Criam pro ii usurpatur. Hic clare cernitur, Mem loco Nun positum esse, nM. quemadmodum & ante in cibit vocabulo in Nol-an. ns pro matre, fit a nostro si tu qua mater etiam notatur: unde suci siue nai matertera. Fit autem Izre a n e quod est adi uiro, quoniam primarium hominis auxilium maior sit, patris videlicet semen sic
adiuuans,ut & foueat A nutriat: ac deindefcctum lacte suo post partum tantisper alat, dum victu solido vesci possit. net e famula. Nobis natu vel magi virginem significat,& pro famula etiam ponitur, quia virgines fere loco ancillarum habeantur. Quot men inter virginem de ancillam discrimen agnoscatur, hodie scie mat pro suadi di cunt , dum famulam nostiates denotant. He igitur hic pro Chet politum est, & hoe rurius pro G, quod cst creberrimum . At dum nos pro cubito ponitur, , ait pro mensura
270쪽
mensura derivatur, eo quod cubitus princeps sit& primaria hominis mensura. Quadrat cnim hominem , dum quater acceptus totam hominis absoluit longitudinem. Sca deficere, imbecillem fieri. Fit a Eain quo mutilum & infirmum denotatur. & ali- iam quando etiam mutilaro. In et credere de stabilem esse. ab Qe-intva id est verum de legitimum puto ita ' pro artifico, quis non videt ab liant mali fieri, quo vir manualis, ut sic dicam, dc mechanicus notatur' reta: firmare, roborare, praeualere, a Utcst quo maximum '
significaturiunde Iuttisre pro doctore, coquod in summo de maximo honore sit haben- ix G. dus. Iuci I x inali ut alii loquuntur, eli pinguem &mbullum facio. τῖε sortis. suus Unobis maximus. dicere, loqui. Uar famam nobis significat siue quod vulgri homi- Trax nes loquuntur. Hinc arm&aymitarin eli loqui de aliquo. aquosos, , quod D. Hie. Π- ronymus transititit, vulgo dicitur. Abutuntur ergo voce hac Hebraei, dum pro quavis locutione ponunt. Verum dum pro cogitare usurpatur, vocabulum versum est e Gam/ μνη- quod nobis inter alia significat rem mente nostra su pputate, considerare, dc cogitare. . t lingua Chaldaica significat arietem, quae vox conuelsa eli e nostra a I quae, dum breuises vocalis, alterum designat. rvrti dicunt pro veritate. Nobis Te decorum ς iustumque significat, quod a vetitate nequit seiungi. Quod igitur David cecinit, ritas de terra orta tali id fabularum textores significarunt, dum Themidem e terra ortam dicunt. Sed nunc satis eli exemplorum , quae sumta sunt e dimidio paulo plus minus eorum quae a littera Aleph si iniunt exordium. Quid igitur futurum, si totum iacon Hebraicum ad hunc modum a nobis examinatum adderemus