Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

131쪽

LIN. I. DE RE RVsTIc '. 36 Aprili seritur, ut plurimum trimestre, aut ad sum mum quadrimestre metitur. Solum perinde atq; hybernum requirit pingue &re lutu,seminatumq; alterno sulco, aliquando necessitate copellente priore. Aestiuum quanquam non ita copiosiim Scab lutum fructum serat, et nyberna ut Theophrastus scribit: semina robustiora persectioraq; reddantur, ita hybernum nordeu culmos robustiores spicasq; grauiores producat:attamen quia cortice duriore, aestiuu aut tenerio reddeo a quibusda magis expetitur, crediturq; plus farinaepraebere qua hyber- num, Aliis vicissim hybernum prsserentibus.Μilio Lati nis&Gallis vocatum. Grsci κεγχρον,Itali milio vel miglio,quasi

mille grana uno culmo complectens,at que hoc videtur Festus comprobare,

Galli millet, Ripenses Germani hyrs

Vocant, pultes miliaceas ex eo facientes non insuaues, & panes. Sarmatae pulte hac maxime aluntur cruda farina lacte vel sanguine ex equorum venis ad misto . Aethiopes non aliari frugem

quam hordei miliique nosse Pliniuste statur, & Campaniam milio gaudere Potissimum. In sermento praecip uu eius l

usum i

132쪽

vsum volunt. Nullum frumentum poli derosius quod coquendo magis crelcat, nam sexaginta pondo panis e modio re

ducere, modiumq; pultis ex tribus sextariis madidis. Hoc tempore passim seri tur,licet inferiori Germanis rarius.Est autem frumentum hoc stipula cubitali, geniculata, solio arundinaceo, semine in longis panniculis tereti & pendulo, multiplici culmo fruticate, caule arundineo, lanugineo fore: Comam illam

effusam, arundinaceam iubam vocant:

Adolescit pedes ad altitudinem septem, Gaudet solo limoso, Vliginose, sabulo

etiam si frequentius irrigetur,siccum Mcretosum resormidat. Quidam praecipiunt in frigido & aquoso solo primu

post in calido serendum. Ante Ver non seritur, quia teporibus laetatur. Seminis pauxillo amplus ager completur.Si deresius seratur noxam contrahit, cum vix iugerum recipiat quatum plena manus continet, quare in sarriendo superflua Vellenda. Iugerum quadraginta modi os Jfert, si diligenter seratur, &ex uno grano terni sextarii . Vetant inter vites

arboresq; frugiferas seri, sarriri & run eari continuo desiderat.Ciim spicas edi derit.

133쪽

. LIB. I. DE RE R VsTIc'. 17

derit, antequam semina hient .stibus, manu carpuntur suspensaque insole ex

iccantur ac recoduntur.Purgamenta mi

lii& panici sesami Apludam Vocat. Diu ap&α

hoc istumetum seruari posse tradunt na centum manere annos si codatur quo ve tino penetrat. Est&aliud cosimile qF1ndicum appellant,Neronis principatu inItalia aduectumamplo grano &nigro culmis arundineis pr gradib. Lobas Vo - .cat si Pli .credendum.Cum tirlobae sili- qquae potius sit in leguminibNphobae tu . bae vel comς miliaceae,Vt ex Tneophrasto lique Panicum, qaoςGraec Germani alij psennich alia hei degryss, Italis pa nacho,Gallis pania, Hispanis panizo, Dictum a paniculis quib.seme inest,mi- Iij similitudine prosilit denis cum minimum Aliis luxurias,culmo pene in surculum extenuato. nutate rubido panicularum fastigio pdensis aceruato granisi magnitudine si napi,alijs luteo colore, alijs purpureo,alijs nigro & cadido.Eadefere q milio cultura, Aestate satum quadragesimo die a satione maturescit locis quibusdam,aliis Maio humidis locis sa tum Septembri metitur. Messis&vsus sere idem si milio.Purgari ut milium no

ri nisi

134쪽

nisi tostum potest. Cum in articulum seges ire coeperit, runcada ne herbis viricatur. Pinsitum&euolutum sursu re,pultem cum lacte non fastidiendum prebet in panificio panici quam milii rarior v fus,panis enim siccior & arenae ac cineris in modum Diabilis,lentore humorisque uniculo destitutus, proinde rustici addito suillo pingui aut oleo ariditatem glutinantes farina vescuntur. Pontica' gentes mulum cibum panico preserre dicuntur, Quemadmodum Galli Vasco nes hoc tepore eo potissimum Vtuntur. Quibusdam locis semine panici colum or A. bae aluntur. Inter externa est& oryza,vt.Theophras scribit lolii a speci ii, iii ac panici iuba no spica pro furens, granaq; cotinens Zest, folia carnosa porro si milia sed latiora, altitudine cubitali, flore purpureo . Rarum Gallis &Germanis hoc frumentum, Italiae& Insubriae De ques,Vocaturq; et ryso&menestre detryso. Galli sublata quoq; priori literaryson,Graecis o α. Plin. etipha fieri orysam tradit. Fit ex ea ptisana,Vnde Horaistius piis anariti orygar dixit.Seritur mavtio mense ut milium & panicum. Indosai ut serere aes modo pista ut cococtu sit faci

135쪽

aci lior. Ite potum ex ea sacere ebsdem

Strabo testat. RI O. Ecquid de sesamo quod, veterib. plurimum in usi: CO TOSesam si G cis o Θαuoi tuli sic sanno Galli iugioli ne vocat. Hi spania'rgili re,oli nasi equutiori fuit invii,&laudatumis Columella &PJ in hodie paucis regionibus notum,sicut pleraq; alia semina,adeo ut fruge ex quo panis nobis fit dignoscere I iceat.Quid a fru in enti a i ij leguminum

generi adnumerant,culmo no vi milio

G pa nico genicula to,sed serulaceo ioli is languineis,femine candido infra lini' magnitudinem quod vasculis uti papauer continetur. Seritur state ante vergiliarum exortum Italis ritu. Coin .scribit

se vidisse in Cilicia &Syria seri Iunio

Iulioq;,& per autumnum cum permaturuerit tolli. Desiderat solum putrere pullum , etsi pinguibus quoque are cis & congestitia humo proueniat, post sationem imber officit,cum caeteris frugibus prosit, unde siesia musta nullum animal attingit, Maxime macrat, sol u in , ut pote cu i c ra sisi O r & m ut ii pi i cior arundo sit quam milio,& radix quoque numerosior. Ex India aduectum scribit Plinius atque in cibum parari,ole H Σ umque

sesamum.

136쪽

umq; ex eo cofici seseminum. Porro vias miημ 1il vulgaria reuertamur,Inter fruges se suum. stivas & Miscellaneae numerantur.Non dMiscessse nunquam em semina miscentur farragine ruges. nis instar, partim pabuli cause, partim quoque ea cautione,ut si alterum intereat,saltem alterum maneat incolume.Sed hic videndum ne misceatur hyberna et stivis,& contra:na id assurdum esset , Malterum perire necessees com mode miscetur hordeum qstiuum auenae aut fagino tritico,non tam pabuli iumentorum

causa qua cereuisiae coquendae. Atqui vicia& legumina quaeda auen et miscentur tantum pabuli gratia.Hqc seruntur temporibus& locis Λt supra ae singulis aestiuis frugib.dictum .RIGO. De frumen- Detis iam satis secis se mihi videris, De I mimbin. guminibus ia rόstat dicendi locus. Co-NO.Legumina Graeci o eiec Vocant, altera frugum pars:Horum coplura sunt ge t. nera,sicut S frumenti.Quidam leguminibus quoq; attribuunt militi, panicum&sesamum,q Columella alias frumen iis alias leguminib.annumerat,NOS PIi. hac in rc secuti inter frumetaeas fruges recensuimus, inter legumina resereri

tes si siliquis cotinentur qualia sunt faba

risum

137쪽

xa huius generis, i omnia aestiua sunt semina. Porro inter legumina primum honore deberi fabς Plin testatur,ut q pluribus usibus ta hominibus qua quadrupe diuus accomodatae Graece κυαμος,Italis la Faba. tinisq; faba,Gallis seue,Germanishone. Haec inter legumina sola sine adminiculo nascitur,magna interdum procerita. te,solio carnoso flore cristato versicolore partim atris,partim albis maculis distincto. Varro lugubres vocat literas, siliqua plonga fructu intus lato humani unguis similitudine suis inhaerenti,Valvulis,colore vario, soliis exit multis ut pisum,non singulis ut triticum. Seritur leguminum prima verna satione, ex Virgili j siententia,& maturd propter ν fabalia q purgamenta sunt fabaru. Suntem siliquae caulesq; gratissimi pabulo pecori,siquidem Cotu. testatur se audisse rusticos peritos maluisse fabalia malu rq sationis qua trimestrem fructum. Luna crescente seri volunt unaq; aratione, sia Glutum solum requirit, Plin.fabam&vicia non proscisso serere sine dano,compendium esse opers tradidit. Aiunt si ca

prini simi cauatis fabis semina inclusari a seran-

138쪽

o RN P A D D HBP ΡsBI A SAT .serantur, mire prouenire, Erosam etiam luna crescente expleri. Si circa radices arborum seratur, arborem arescere. Sut

qui asserant semina capi sanguine macerata aduersantibus herbis liberari, aqua pridie infusa citius nasci, Gaudet solo pinguissimo vel f ercorato, sicut omni asere legumina , humidum &depressum no recusat, etiam si caetera legumina sieco laetantur. Runcari nonigestit, quoniam euincit herbas. Sola leguminum scapo recto coniurgit geniculato & inani di Cumq; legumina omnia diutius flore ant, diutissime faba dieb. quadraginta. Non autem singuli scapi tam diu sed alio desinente alius incipit, nec tota seges ut frumenti pariter. Siliquatur vero omnia diuersis diebus, na caulis pars in sera primum flore emittit atq; ita ordine ad superna itur successu coti nuo. Alicubi e ius tanta sertilitas ut scapus unu Scetum fabis onustus sit repert'. Fabe sitis valu-ulis inhaerent,& nigrum quod in sum mo, hilum vocatur. Valuuli solliculi leguminum, vermes qui innascuntur blidae appellati. Lomentum farina faba za,qua veteres ad erugandam cutem

utebantuta Fresia faba quae mola leni

139쪽

ter confracta & decorticata, at tera soli- .da faba Refrina dicta, quod e frugibus auspicii causa fabam reserre mos esset

Plinio teste . Fabam in aqua nitrosi pridie quam conseras macerandam, ut ad cocturam sat commoda. Palladi- .us auctor est fabam a curculionibus non laedi si luna minuente vellatur, & antequam Luna procedat excuse & refrigerata recondatur. Faba & reliqua legumina solum in quo sata sunt stercorant, & legumen pro stercore esse.Proximum fabis nobilitate sationeque pisum Graece πιὼς Theophrasto aliis λεκυ-eΘ- . Italis piscet piselle, Gallis post Germanis Erreten. legumen caulibus fistulosis in terram sparsis ramosisque praetenui surculo,solio frequenti & longius ulo,siliqua cylindracea,granis rotundis & cadiclis,et si Plin.stribat angulos habere ut cicer,quale reperitur etiahoc tempore caeruleo colore flore papilionis,forma circa umbilicii purpurea. In valvulis grana continet,quq se inuice quasi tangunt,ut in ervo. Pisum duplex

est alterum in altum standit,palisq; affigitur,quibus sese capreolis vinciens alligat,idq; sere in hortis serit, alteru humi

140쪽

Ie & caducum humi serpens. Vtrunq; esui aptum,etia cum valvulis nondum induratis editur cum ipsis granis. Apricis iocis serere covenit,frigoris impatientissimum,Madatur terrae vel in vervacto,

vel meli' pingui Z: restili solo semel subacto,uti omnia sere legumina,facili interim & soluta humo,& coelo tepido humidoq;.Stercorari agros piso Colu.censet,sicosestim aratrum sequat, & quod salx reliquerit prius qua inaretur vomis rescindat atq; obruat, id em cedere pro stercore S fimo. Seritur fere primum inter aestiua semina cum fabis pisum dolens mox vicia Z auena ut stipra dictum. circa Martium & Aprilem, Pisa, Vicia. lentes,luna decrescente seri volunt, ne nimia luxuria inequcliter soreant,cum caetera legumina seminaque melius au gescententes dere serantur. Sunt qui putent legume quod o oco: Graecis,Latinis eruum dicitur,Ιtalis eruo,Germanis cruen Vocatur.Duo eius genera alterum

candidit alterum rufum,atq; hoc sylvestre est spote in dumetis dearuis iuueniens.Exigit' frutex,tenuis angustis foliis florib.vel cadidis,vel in cadido caeruleis

aut puniceis si ut pia se inuice coli ngeri