Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

141쪽

det solo macro no sumido,quia pleterunq; luxuria corrupitur. Seri ante Martiuvolunt, siquidem eum mensem huic te gumini non conuenire,eo quod tum pecori noxium sit. Fruilia similia paruissabis,coloris alia nigri,alia albi, alia vari,culmo pisaceo instar lupuli in si1bli me scandenti, siliquas habet planas instar pisorum, solio quam faba longiore,

cant,Itali alii sagivoli,alij smilace de gli

horti,& sagitiolo Turchesce, alii lasa nie,Galli faseoles,& fales pinceos, Ger mani vocant Faselen, vel vuelsche odervuild bonen, Leguminis genus, colore

tum cadido,tum rubro,tum gilvo, tum .'

etiam maculis & orbibus atris distinctu, solia habet hederae similia, molliora tamen , caules tenues & capreolis vicinas, fruticibus se implicantes, Ut cameras &tabernacula effingere possint, si liquis faenograeco longioribus, intus versicoloribus & renibus similibus. Pingui & r

stibili selo in hortis & quavis terra saturi s prouenit,

142쪽

Lenticula.

prouenit, & cum longisser pat flagellis, prope pati poni dςbet,quas capreolis su

is,ubi increuerint,complectantur, repta tu q: suo palos & arbores scandunt atque vinciunt,in hortis pergulas ac scenas in umbrant. Seruntur quibusdam locis ab Idib. Octobris in Kal. Nouembris, alicubi &apud nos Martio.Floret et state. Edalium anceps inter bonum & malum, succum ambiguum, solliculi cum ipsis manditur granis, saliceo modo quo asparagi, Iudaei Romae maceratas vendunt Meduntur cruda. Lens & Leticula,GraecEοακos η iακη,Italice,Leditie, bon neten stre, letilla Gallice,Germanicὶ Lynsen Racemosum legumen, solio Vicis, trib. at quatuor in siliquis granis inter legumina mi nimis, molliter iii latitudinem fusis,alba dulcedine pstatior, melior tamen q coctibilior, & quae maxime aqua absorbet. Colum. tradit duplice eius sationem, altera maturam per mediam semetem , altera Februario crescente luna usq; ad duodecimam , Germanis pluri mum Martio& Aprili seritur luna crescente, loco resoluto pingui & sicco,Plinius tenue quam pingue mauult, caelum

siccum,noret Iulio, in flore facile luxuria de

143쪽

leriter prodeat & grandescat, simo arido, prius quam seratur permisceri debet& cum ita quattuor vel quinq; dieb. re quieuerit, spargi. Aiunt proceriorem euadere quae in aqua tepida cum nitro prius maduerit quam seratur, nec ullam sentire corruptionis labem quae laserpitio aceto conspersa sit, Et ne a curculionibus absumatur,extrita in aqua demittenda, quae inanis ab alia separetur,atque ita siccata in sole& radice silphij trita cum aceto aspersa siccetur ac recondatur. Varro praecipit a vigesima quinta luna ad trigesimam serendam,ita a lima cibus tutam sore: Etiam cineri mistam commode seruari Columella testatur. Cicer, Theophrasto,et Graecis De Italice ceci & cicere cicere rosso & cicere blance, Gallis ciche, Germanis Ciceren,p utex est instar arbusculi siliquam,pserens rotundam, bina grana, sor matriangulari continens. Eius tria genera numerant quidam, album, rusum,& ni grum, differentia solii flor colore. Cicersativum caule lignostra, obliquo, foliis exi guis, multis circinatis, ore albo vel purpureo vel nigro. Et cu ceteris leguminibus sili-

144쪽

siliquae longar, & ad formam seminis la- tae,ciceri stini rotundae.Gaudet selo pullo crassoq;,edax legumen, propterea no- ualibus incommodum.Seri potest Ma tio toto,caelo humido, loco quam laeti simo.Serendum pridie maceratur,Vt citius enascatur,floret Iunio & Iulio mensibus, & subinde semen producit, sto' ret diutissim ut eruum, quadragesiamo die vellitur celerrime fructum peri sciens.Florenti pluuiae obsunt soli legii

minum. Cum maturescere coeperit cito' rapiendum, nam cito exilit,latetq; cum decidit. In cicere nullum animal gignitur contra quam in caetero frugum genereo quia erucas arcet, olerum medi- Cicercula. cina creditur. Cicercula quae λa Theophrasto dicitur, Italice cicer e, differt solo colore nigriore,quam Plini minuti ciceris inaequales angulos habe re scribit veluti pisium: Plaerisque locis etiam apud nos perinde atque pisis utunt tur, immo his etiam praesertur.Siquidu

di pollinis plus quam pistim praebeat , α

citius coquatur, nec vermibus ita obn Xium . Columella non tam leguminib. quam pabulo annumerat, quibus ea quq sequuntur accommodada. Ac primum

145쪽

Vicia, CKece ζικων, etsi Galenus etiam Vicia, ct Latino uti Graecos scribit, Idem Ger- qua pab mani imitati vocat vuychen,Galli Vesse isseruium sana nominant,ut Varroni placet, dicta a vinciendo, quod capreolos habeat vivitis, quibus sursum serpit ad scapum lupini aliumve calamum cui adhςreat.Surgit cubitali altitudine, lijs aphaces,nin quod angustioribus, flore pisi, minu- tis nigri cantibusq; in siliquis seminibus quorum figura non prorsus rotunda sed latiuscula similiter lenti .Loca sicca desiderat,non aspernatur etiam umbrosa,&terra quacunque facillimo cultu prouenit, nec i psa agri colis operosa, vn o sulco sata,no sarritur nec stercoratur, sed ipsa solum reddit laetum, maxime sit pabula x rem viciam viridem desectam aratrum

sequatur,& quod falx reliquerit, priusq Dis

inarescat,vomere obruatur,nam radices um-

relictet solo succum auserunt,Cato tamein agro herbido minimeque aquoso seri iubet,& in terra proscissa, no ante quam rorem discusserit,& humor omnis sole

ventoque discussus sit: Neque amplius proiici debet quam quod eodem die operiatur: Si quidem noctis humor quatuscunque corrumpere solet,Et ne ante vi-

146쪽

o N p ADDDU A3 IA ourro gesimam quartam lunam terrae mandetur, alioqui a limacibus in se statur. Sationis aliqui tempora assignant circa occasum Arcturi,ut Decembri mense pascat secundam sationem Ianuario, nouissima Martio: in Germania Martio aut Aprili

seritur tau seminis pabuli caussa. Vici, quod & de faba diximus ex Plinio non

proscisso serere solo sine damno compendium esse operae. Floret Iunio, atque tum aquis purgandis utilissimis pabulum. Volunt integra cum valvulis vi ei alia diligenter a rusticis reponi, ut pecudibus conditiva pabulo cedant . Vi cia cum auena inter miscellanea seri se

lis nomen sere retinet Latinum, Germanis, Rom schebonen. Est legumen uni caule, solium quinque sariam disi ctum, flore candido, si liquis per ambitum crenatis atque serratis, quinis se nisue nitus granis, duris, latis, rufis, cadunt ei solia tantum. Hoc legumen mi nimum operarum absumit & vilissim Eemitur, maxime ex ijs quae seruntur iuuat terram: Nam vineis iam emaciatis &aruis optimum stercus praebet,aC

147쪽

LIB. I. DE RE Rus Tic A. 6 vel e saeto solo prouenit, vel repositum in granario patitur aeuum. Boues per hyemem coctum maceratumque alit,

famem quoque si sterilitas annonae ilia cessit hominibus propulsat ut Columella testaturo Sabulum & arenas & omnino vitia terrae sequitur , horretque culta ex omnibus quae edunur. Plae-runque leniter sulco integunt, cretosam hinnosamque terram odit,Adeo amat tellurem, ut quamuis fruticos so-- lo coniectum inter solia vepresque, ad terram tamen radice perueniat. Lupi no contraria farritio , non in se statur

herbis, immo herbas perimit. Si ster cus deficiat, lupini praesidium stercorandi expeditissimum, nam satum &uel vomere succisum, optimi fimi vicem praebet . Primum omnium seritur , nouissimum tollitur. Seritur praealtis leguminibus post aequinoctium autumnale, Qualitercunque obruas, sustinet coloni negligentiam, teporem tamen autumni desiderat, Rut celeriter confirmetur: nam nisi ante hyemem

conualuerit, frigoribus affligitur. Ternoret, primum Maio, deinde Iunio,

postre

148쪽

postremo in Iulio. Post unumquenque florem siliquas producit: Antequam flo, ' res edat,boues immittatur, quippe cum anem aliam herbam depascant, tum pinu ob amaritudine dum viret int inim relinquunt: siccatu aut hominib.&quadrupedib. in cibo datur, cu paleis bobus, hominibus cum triticea vel ho deacea farina in panes digeritur. Condissimo maXime conuenit,quoniam in humido vermiculi umbilicum eius in steri

- ν - - litatem castrant, Aiunt sole circumagi,

, horasq; agricolis etiam nubilo caelo de G μη monstrare.Faenum graecu,Theophrastopi'μ et at is quibusdam τυλη, DioGDy g eoridi praeter haec καρπο. O οαγοκοως, liis κοατηρ dicitur,Gallis sene es et senigrene,Itali faenigraeco,etsi a quibusdam etiam Latinis Silicia & silicula vocetur, Germani partim Latino nomine, partim kohorn&boxhorn a Graeco seni . ' grecappellatum,quod semen in siliquis

corniculorum instar incuruis contine 4 al.Cauliculis emicat exilibus,solio pen Atri iij. Crudae terrae & tenui solo com mittitur passim non incommoder danda opera ut spisse aretur,nec tamen alterna si plus quattuor digitis obruturii sit,

semen

149쪽

semen eius no facile prodit, proinde mi nimis aratris proscindenda terra, & sarculis statim operi eda. Est autem duplex alterum quod siliquam rustici vocant, quod pabuli caussa Septembri seritur,alterum Ianuario vel initio Februarii cuin messem seminatur:Floret Iunio & Iulio,& una siliquas S ducit, semen tamen in Augusto maturum legitur. Estur lupinorum ritu aceto & garo, ali si oleum adiiciunt. Pabulo&pluribus alijs usibus usurpatur. Porro de leguminibus,quς&legumenta a Gellio dicta, hoc in uniuersum habemus, quod siliquantur omnia, singulasque habent radices, praeter faba, ut dictum, easq; surculosas, quia non in multa diuiduntur,altissimas cicer. Caulis fabae & lupini unus est,carteris ramo sus & per tenui surculo,omnibus fistulosus. Omnia sere legumina vernae sationis, solumq; postulant resolutum & pingue,aut restibile, preter lupinum quod-

Uis non respuente. Seruntur crescente luna praeter pisum. Prius macerentur se licius serenda. Cito rapiensia cum matu rescere caeperint legumina,quoniam cito exili unt. Seruari breuissima obseruatione si inter iunio legatur Plinio teste, I pluri-

siliqua pro

Renograco. Generalia de Leguminibus. Legum et a. L

150쪽

AD D Nnr ns BA RI P. plurinium aut res erre, condere quis malit an venderς:crescente enim luna grandescere semina .5 ut qui. urceis cinere substratis & illitis acetum habentib. legumina superingerunt, ita no nasci maleficia credentes: Alij simpliciter cinere recondunt, Alii aceto laserpitio aspergunt, Vt de tete diximus. Pr terea de leguminita in uniuersum G raeci praeceperunt,in fimo cu ieruntur nonihil nitri permiscendum, ita mire coetu ris oportuna reddi, Quod si factum non sit, Ut cito contene' rescant, in ollam sinapi momentum iniicias,& confestim cocta fatiscent. Theophrastus alia quedam ad die, quς longius esset hic referre. R IGO. Expeditne haecola legumina & frumenta agricolam in suo serere agro I CONO. Nequa ,sed ut prius de terrae & seminis ratione dixi,ea maxime delige da quae agro que colis coueniunt: Sunt tamen quaedaq non recu-

sint quamlibet terra. Qia dam,insit Varro,quae non ta in prs sentem, qua in suturum usum serunt:&qusdam quq omni b. Dures uia*Bri Oli necessaria, vel uti fruges ad ho Z. minum cibum & pecorum pabulum,Eo. rum cum primis oportet rationem haber ' re, ut in agro no desint quor quotidian