Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

111쪽

i. DE RE sTiCAE. 46 Illi quidem pro sua α regionis & soli De tempo- consuetudine iudicare potuerant Vt reo quandiximus ante. Certein Vniuersum hac tum iu de re definiri non queat sed sui cuius 'mini,cienque loci terraeque Usus magister Optim diu certonuis . Et canon est antiquissi. agricul-- , In

turae quo monemur in locis frigidis nouissime , tepidis celerius , calidis . Ocyssi me serendum. Eratosthenes tra- . Ndit Indiam aestiuis imbribus madere, ςμ μ 'α eo tempore linum, sesamum, Ori-zam & milium seri . Hyberno autem tempore seri triticum , hordeum &Iegumina & alias fruges esculentas quarum nos ignari. Hesiodus qui Princeps de agricultura Draecepit tempus se- - . .

vendi quo in Boeotia Helladis seri

consueuit, Vergilius Cato, Varro Co- - ρ MI lumella, Plinius Italiae usum serendi ν praeseribere poterant, quae si omnibus regionibus accommodare velis,ni δε agricμι hil aliud feceris, quam unum idemiatura init

que operculum omnibus ollis adapta- lia. re. Caeterlim ut ad rem propius ac- Ncedamus , cum diuersie naturae semi- diuersa requirant serendi tempo-

ra , tractandique modum, & quanque ea ia

112쪽

ea in re suum quoque regio habeat usum. Nos generaliorem harum regionum cosuetudinem sequuti per species singula distinguentes disciplinam summariam

serendarum frugum describemus. Et Fruges ri' principio inter fruges victui necessari-ctui neces as merito primus locus tribuitur triticos . in F Graece πυ-ς Italice Crano Germania rituum. cc Vueyss Gallice urment, frumento humano generi cu primis necessario, && ob id nihil sertilius quod ideo naturq

Deo tribuitur quoniam hominem alat. Eius seminis nullum auidius nec quod plus alimenti trahat. Mira qui busdam regionibus fertilitas. Augu-

sto procurator eius misit ex uno grano' oo.germina Et testatur Plin. e modiocentenos quinquagenos modios reddi-i tos in Bi Zantia Africano. RIGO. Sunt qui contendunt triticum quod vulgus sic vocat & Germani Vueyss. Batauid erue,non esse verum triticum, sed siliginem,atque verum triticum quod Ita-

li grano appellant tantum gigni in Italia & Hispania CONO. Imo in Italia & Sicilia hodie simile nostro figura, colore ac farina,licet illic grana quibus da locis paulo maiora & pinquiora pol -

113쪽

LIn. I. DE RE V Tic 71 i n e, quare sserua ri d i ii negatum maxi m ein agro Romano, Spicas aut cum his lo- Spica.cis vel leues& nauticas habeat, illic sblu Muti

muticas aristis carentes. Muticas voca

mus spicas sine ari stis,quasi mutilas. Aristam autem quae velut acus est & telum in tritici & hordei spica,quo frugem ordine structam contra auium morsus de- Arista. sendit ut Cic.testatur. A Virgilio Arista pro frumento quoque uti pars pro toto usurpatur. Spica autem quae nautica non est tria habet continentia granum, glumam aristam . Gluma follicu-Glum. lus es grani, eius apex arista est. Frit quod in summa spica mat ira minus qua

granum. Vt ad triticum reuertar, moninscior esse,qui de tritico nostro dubi tet, adeo temporum iniuria obliuioni

tidie Veicimur suo certo nomine appel- .lare liceat.Nos consuetudinem loquenta di magistram sequimur. Veteres plura μ gηρ genera tritici tradiderunt atque ex his μmaxime serendum quod Robus dicitur G- iri pondere ac nitore praestanti .Secundum lici. genus siliginis tritici delitiae cuius species in pane priecipua pondere deficitur. Sisigo triti Tertium trimestre quod satum tei lio ci deluta men- i

114쪽

Η berna frumenta praestantio

Tritici μ

get trimestris proprium genus cum Gricis trime non antiquissimum sit, atque id non nisi hyemalibus prouinciis. Α- pud Thracium sinum etiam bimestre plurimis tunicis vestitum ob nimia eius plagae frigora. Quin etiam hisce regionibus triticu & siligo inter qstiua seruntur sicut&rapaceum sed non ita utiliter, hyberna enim praestant &consummatiora redduntur ut Theophrastus docet per hyemem terra nutrita. In- ter omnia genera Italicum Plinius praestantisis. ait candore & pondere quo maxime decernitur . Nos duorum generum Vtimur tritico, hoc sis tum discrepantium quod alterum spicam habeat muticam aristis carentem alterum aristis asperiorem& spica ipsa parum ab hyberno hordeo ac Zea disserentem . Caetera communia habet Vtrunque genus, Seritur mense Septembri coelo sereno, solo Vt pluri

mum tertiato,ac bene sarrito aut occato

tametsi in solum equo siiccisum pisum, aut vitia,aut lens,aut Phagopyrus optime primo sulco Neritur. in temperato solo Cotu. & Plinius quinque tradunt modi

115쪽

modios iugero iniiciendos tritici ac siliginis etsi pro ratione mesitra haec moderada vet superius diximus.nos tritici min qua siliginis serimus&siliginis minusquam hordei & silc deinceps. Vtile maturius serere sit hyems gelida sequatur, sin tepidior, serius praestat Amat triticum loca plana,laeta,aprica, atque,sicca.

Vitanda umbrosa herbosaque & colles quoque etiam si Plinius testetur robustius sed minus tritici reddi.Triticum satum exit radicibus multis, ac praetenui

bus, solio uno, germinibus multis sed quae in ramos brachiare non possunt. 4 Per hyemem sicut alia hyberna frumens ta in herba aluntur. Remollito coelo cauliculis de medio assurgit, cuiusquar to aut tertio genu spica geritur , non iprius euidens quam solliculo inclusa, ψ quae gluma dicitur , consumato eo flos te rumpit quarto aut quinto post die. Si nimium luxuriaverit in herba depasci tur:aut quibusdam locis resecatur her- fba luxurians atque inutilibus her- Tritisu se, his liberatur runcando. Floret cir ea solstitium vernum serius , Ocyui tepore flo pro aeris temperatura . Eodem fe 'Ure tempore quo vitis , duo videlicet

116쪽

licet nobiliss. sores sint ut erumpentes

suauassimo odore fragrant. Varro tradit quindecim diebus frum entu in vaginis latere, I . florere inarescere.Post florem crasses fit,inquit Theoph. matura turq; intra quadragesimum diem cum tardissime octauo a satu mense metitur, alias quater nouenis diebus absolui pro ditur & nono mense meti.Non spicatur Genicula. ante absoluta genicula Genicula inquit Plinius sunt tritico quaterna sarri sena, hordeo octona,Verum nostris regionibus tritico, siligini, hordeo, auenae genicula vel internodia sunt sere quaterna et si neq; id perpetuum in omnibus. Ante geniculorum praedictum numerum conceptus non est spicae qui ut spem sui secerit. .aut. :tardissime diebus sore re incipiunt,totidemque aut paulo pluribus deflorescunt. Cum defloruerint

frumenta crassescunt maturanturque ac

qum plurimum dieb. . persciuntur Folium tritico arundineum,angustius tamen quam hordeo,caulis quoque leuior& lentior nec perinde fragilis, multis integitur tunicis. Culmus spicam sistinens tritico altior quam hol deo, Spica quoq; recta remotior a solio,palea moli .. lior

117쪽

lior suautor & succosior, Inconditae explanataeque tritico spicae tam 'nauticar' quam aristis horridae,Hordeo inversus dispositae. Quod minus est quam granu diximus vocari Frit. Quod vero ad cul- nit. mi cacumina infirma spica gestatur milius item quam granum, V runcus dicitur.In Ba citris proditum est grana triti- uncus.ci nostras spicas aequare. In Babylonia triticea hordeaceaque folia quaternum digitorum latitudine tradit Herodot.

Triticum post tertiam fationem in sili ginem verti scribit Colum:idque plςris obicinaque locis Germaniae compertum visit

portus dictu. E tritico si am Vlum, elu, 'q'μ Jρ modum quod fiat Cato doeet & Dios h 'μμέμηcorides Tritici sationem excipit nostris misim Moregionibus ea quam siliginem vulgus

Vocat.Sunt qui eam esse cotendant quae Graecis ὁ λυρα:etsi Homerus o λέαν equorum pabulum tradit & Zear speciem esse plerique Velint. Herodotus tamen panem ea feri scribit, Laurentius Far, Gaza siliginem vertit. Eruditi aliqum se- ο cale & quam Plinius farraginem esse ex Sole. istimat. Galli segle, Germani Rog.Insubres asiam, Itali fere stagalam Vocant. Color paulo nigriorsemini panem quo

118쪽

que subhigrum pbet Plin. aute delicata illa tritici mollities,podere desecta,candore vincens, siligo est panisque siligi- neus laudatissimus celebratur. Item subtritico com plectit. Quod post tertia sationem ut diximus plerisque locis triticu vertatur in siligi nem ac secate si solo macro& gracili mandetur,& contra secate in triticum si laeto & pingitiori solo soratur,idq; pluribus regionibus no raru Celsus stribit, Triticum firmius milio& ex tritico firmissima siligo. Nos consuetudine usur pati apud nos nostro temporo vocabuli sequentes,Siliginemno' stram intelligimus vulgo sic appellat serit ea mox a tritici satione circa fine Sept:aut initio Octobris terra laeta, In sabulosis etia in Februario seritur, aestiua siligo vocata.Gaudet locis laetioribus a prico & solido solo,non in recusat sab Iossim & leue, si sit stercoratii, offenditur humidis sicut & triticum. Vtrunquo

tamen frumentum terra seritur pro

sund pri & campestri. Sed paulo post x fitici sationem siligo seritur. In semi nando tertia parte plus quam tritici V- tedum.Nascitur qualicunq; loco solo ς ςςtςsimo grano plerunt. Sulco vip Wx

119쪽

DER E s TI C A . 1 mum tertio sicut & t iticum,occaturque eadem propemodum ratione .Stipula est culmo triticeo,graciliore, proceri ore,ac solidiore,spica procumbente atque ideo rubigini obnoxia,quod imbres contineat,cum floret & pruina & nebu- lis ossenditur. Culmi prodeunt lenti flexiles festucandis vitibus & aedium tectis

usurpati locis pluribus. Ia sequitur hordeum veteribus inter nobilist. fruges nu Hordeum

meratum neque hoc tempore contem

nendum frumentum. Italibeade vel beaue velorZe Vocat,Germani Gerst, Gallis orge Graecis et quanquam Graeciae& Italiae apricisque & felicioribus regionibus pabuli vice usurpetur, quod &Homerus testat. Septentrionalib.th r

gionibus simul &ce revisis &panis cosici : endi usum pbet. Est aut duorum generualterum hexasticho&polystichum irintres. q. aut sex aliquado Versus spicat J- ducitq; sςpe unu granu,spicas plures quaru singuis plussi 8o grana cotineat miro diuini liberalitatis dono.Alterum distichocp in duos tantum ursus assurgit. Et rursum,aliud hybernsi,aliud qsti . Hybernum foecundius sed facile leditur psertim humorib. nimiis & excipiente

120쪽

gesu.Ninil enim magis offendi pyberna praesertim hordeum dcx pες

pingue.Hybernum altero aut tertioco seritur in Septembri. Aestiuum Martio vel Aprili sulco altero nonunqu mnecessitate compellent unaar xi 0ς minis hordeum requirit dimidiato pro PQ modum plus, quam triticum Requi' rit terram tutam & pinguem quare optime seritur solo stercorato. by hernum ac saepe maturescit in Maio Gadsummu Iunio. Hybernum his regionibus seri non solebat, sed nostro exem plo pleriq; excitati plurimam sentiunt ubertatem. Aestiuum plurimis regionibus trimestre est.In Celtiberia bis naici Plin. scribit.Septimo die satum erumpere incipit & caput alterum grani in radicem exit,alterum in herbam quae prior foret. Radicem crassior pars grani sundit, tenuior floMm,caeteris seminibus eadem pars& radicem & florem, utrunqfolio scabroso. Festinantius quam alia frumenta erit demetendum,nam fragi