Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

121쪽

li est culmo.Ex hordeo&cereuina&Zy thum sit, atqueCour mi teste dioscori de. RIGO.Reperio hic cereuisiam optimam,indicato quae qua arte in ea conis scienda utimini. CONO. Nostrum in in ea re morem non celabo. Hordeum Cereri M. in cupa primum madesit ac maceratur Zithum. Vno aut altero die, hybernum crassiore Coa L cortice diuturniore postulat macerationem, Aestiuum teneriori cortice minorem inde vel tabulato vel infumibulo exiccatur talisper dum dissilia; tumore &fibras velut filamenta emittat, si rarius spargatur,aestate& martio imprimis sita spote citra igne adhibitum exiccatur&rumpitur.Cauere oportet ne dissiliens animium erumpat & farina evanescat. 2Hinc molita farina in Cupa mittitur co lctaq; aqua superfunditur,atq; iterum bi, Ina trinaue bullitione bene coquitur,aaditis autem coctioni lupi salictarii floribus succulentior ac salubrior redditur . ac tandem spuma cereuisiaria imposita, desecatur refrigeratus cocturae liquor,na quo uberi' desecatur hoc magis redditur purior &salubrior. Spuma si inter . desecadum evomit tanu excremetu cere l

122쪽

Ilica. Pisana.

desecande panibusq; coquendis sermenti vice usium pbet.Comendatur potus si tritici quadrante aut sextantem addideris.Quo em largiorem segetem adhibueris hoc pstantiorem habebis & succulentiorem colorisq; comendabilioris potu

ac vinosiorem. Imprimis autem curan

dum ut bene excoquat & desecetur& lupulo temperet alioqui hordeum Pse putresceret et hoc temperamento pot' redditur neq; insalubris neq; ingratus.O time& diutissime citra acorem durat qMartio coquit,Fit &alica ex hordeo,no inutilis cibus: & ptisana,quae quo fiant modo Plin.tradit.Hordeum & triticum sequitur Zea,qua vulgo tam Itali quam Germani Speltam, Galliespeliram Vocant.Homero celebrata OLργ αρ α terra videlicet Zeam prsbens,inter triticum &hordeum quasi medium frumentum ut Galenus testat, siquide utriusq; comune quiddam habet estq; duorum generum. V num culmo spica &genu tritico simile cuius grana in singulis tunicis seu glumis gemina & dicitur ob id Alterum culmo et spica breuioribus,singula in singulis tunicis duplici ordine dispositis proserens ac in summitate

123쪽

L I R. I. DE RE RUSTICA. 32

tate aristis suis plane hordeo resp5dens. In Italia presertim circa Mirandulam de Cocordiani equorum pabulo usum praebet ut supra de hordeo dictum. His regi ionibus non ita usurpatum .Ego primum hic sererem cum solum animaduerterem respondere & eani ac cereuisiae consciendis non esset inutile frumentum. nisi quod in molendo molestius propter duplices granorum tunicas. So- Ium desiderat numidiusculum, laetum Spingue.Seritur eodem quo triticum& siligo vel secate modo,mense Septembri aut Octobri, floret Iunio,maturescit Iulio.Hybernis regionibus non incommoda quod gelicidiis& frigoribus mi- iratis obnoxia. RIGO. Est& genus frumenti ni fallor hyberni far,veteres adoreum appellauere plurimis terris com mune.CONO.Rine mones. Nam etsi

de omnib. frumeritis priscis sar diceret adorci . Veluti far triticeum far hordeaceum sar lsiligineum & cu mol nonduessent pila fragerent frumeta atq; hinc quoq; dicta

sarina.Postea in adoreum sic Vocatum, lLicet Colu.coiuncte dixerit far adoreu, letus genera distingues. Galli Brance

Itali sandala &vulgo quoq; far appellat, IO AE cuius l

124쪽

Germani dure hes horia cuius granu prope tritico simile,nisi quod breui'& crassius& ubi triticum fissura habet, ibi far quasi gibbo tumet, hordeo poderosius, tritico levi',plus panis reddit u alia frumenta .Pop.Rom .e frumento farre primum vixisse3oo.annis Plin. auctor. In

Aegypto sine arista gignitur spica maiore & poderosa.Genicula farri sena purgari nisi tostum non potest. Gallia duo farris genera alit, unum rutilo colore quod rubrum seu metum Vulgus appellat,alterum cadidius quod rustici blace vocant frumentum τρ ίς χον non dissimile Zete.In Italia pulmentaria rusticis ministrat, far siue adoreum Virgilius seri voluit ante vergiliarum occasum nem- Ee post autumnale aeqnoctium. Vliginosis in& frigidis exilibusque locis circa Cal.Octobris, ut prius coualescant radi ces qhubernis gelicidiis ac pruinis inse stent.Committitur loco humili aquosi ori & cretoso,solo uliginoso.Satum Occari,sarriri, runcariq; desiderat.Sarculatio indurata hyberno rigore tristitia laxa t tem poribus Vernis, Sarriedo cauendum ne quod &de alijs superioribus dictum,radices laedant. Runcatio cum in

125쪽

articulo est evulsis inutilibus herbis ra- dicem vindicat,discernitq; segetem a cespite.Galli serunt cocauis tractibus,q facile sentiunt rubiginem existimates nec pruinas nec eruginem horrere. Satione eius in excelsis locis etsi illic prouenit, in danant,quod quadrupedib. respuitur quia spica rigidiore noxioq; aristaru cingit vallo,& simul quod aegre suis glumis euoluatur, quib.niti extricetur,&vsui &panificio fit incomodum.Acerose paleqiumentoru pulmonem tussi ostendunt. Inter hyberna semina &Rapacium rese' rendum,semen id est a rapi specie ni sal Dp π-lor,qua Plin. terra commemorat & syl- PVarium uestrem:Cuius radix raphani similitu- i n. dine in logitudinem procurrit,solio sca lbrose,sicut & aliis generib. at culmo fruticoso multisq; & surculis brachiato,Radix quide inutilis,sed solu seminis causa serit,ex quo oleu extunditur pauperum culinis seruiens&ieiuniis lucernisq; pret sertim in Germania qoliuarum oleo destituta rapaceo plurimum utitur magna

que ex eo agricole pecuniam cotrahunt.

Regionib. calidioribus oleis abundat . huius seminis rarus est usus, nisi quod a- uiculis pascendis vianiux. Seritur ad si

126쪽

' nem Augusti, aut initio Septembris, tametsi in Martio quoq; inter aestiua semina seratur, sed non ita selici prouentu. Solo committitur crasso,pr pingui,aut

stercorato, tertium arato, beneq; culto. Seminatur rarissime, nam cum minutis

simum semen sit non plena manu sicut frumenta ,sed trib. tantum digitis spargendum. Florem emittit in Martio aut circiter pro caeli constitutione,diuq; floret, luteo suauissimoq; odore & apibus - gratissimo,& ubi defloruerit mox maturescit.Attollitur bicubitali celsitudiane, in siliquis calyculatis semen serens uberrimum,Eq; seminis uno modio faspe centenos producit. Hactenus de hy-bernis frugibus,ta in de aestiuis dicendu. RIGO.De rapi interim radice dicendunt hi licuius tamen usus agricolis frequesneq; negligedus, Ut quq magno Sueniat

incremento,& cibum no ingratum tam. hominib. qua pecori praebeat. CON m p Rapum vel rapa, Graece γοisi , Italico ra-po,Germanice Ruben,Gallice rauendicuntur:Eius generis cultura etsi ad hor tensia pertinere putaba, & tu melius doliis disterere posses: tam e cu tu requiras, dirustici afros hac semente conserant,

127쪽

paucis obseruatione e disciplina de hoe

genere nostra accipe. Duorum sere generum sint:ac prius radicem mittit in longitudine ut raphanus, ui in Germaniae

quibusdam locis gratissimi cibi loco habetur: alterum aut in rotunditate globatur,aut in latitudinem panditur latiusqrotundius.Nebulis,pruinis& frigore vitro aluntur tribus mens b. amplitudine

mirabili, Plin. se vidisse scribit quadraginta libras excedetia, Alicubi centenas libras pedentia iuditum: mirum ς si ς x istis ..paruo semine tanta iuuenire radice.Grq seci masculinu ac faemininu genus secere, atq; ea seredi modo ex eode semine. Densori enim satione masculescere: Semen is stantius quoslibtilius. Semetis duplo aut enim in Martio serunt, ad solstitium aturescunt,aut Iulio vel Augusto primo sulco,& pigrunq; sublatis siligine&hordeo hyberno lo comittutur. Quae frigore hyemis dulciora reddi credunt,& incremetu in radice no in soli a verti. Serunt & Vere in calidis & humidis re- 'gionib.Vt Plin.tradit. Laetiore fieri si cupalea serat: Serere nudu volut pcante& sibi& vicinis nasci.V1ndicantur ab eru-ς rum iniuria, q plaerunq; tenella solia x ψηu η 'μbrodiit , comista sationis tepore semini μ

128쪽

suligine, aut maioris sedi per nocte macerato semine. Columella hoc remedita um comprobatum experientia didicisseasArmat. RIGO. Iam perge de a sinisseminibus.CON O. Aestius fruges omnes sere trimestres sunt, ad summu qua drimestres, quaedam etiam celerius consumantur si caelum & solum contingat aestiuafra clementius. Inter aestiua primum seu menta recensebimus inde legumina. Inter frumenta,auena primum seritur,et si

Virgilius eas steriles appellet, & Plinius Vitium frumenti avenam esse, atq; hordeum in eam degenerare, Gallis tamen& Germanis equorum iumentorumq; pabulum optimum existimatur: Pultes quoque ex ea fieri,quib' Germani utantur Plinius testatur,& Dioscorides pultis auenariae meminit . πολτο - ρόμου γι,ετ Graecisq; aegilopa et bromon, Latinis auena appellari, Italicὶ vena, Gallice auoyne, Teutones haver: Quae etsi Italis rara, in Apennino tamen et regno Neapolitano circa Sipuntum reperiri cortum . Duorum autem generum apuanos est, alterum ponderosum , farinam pribens in annonae difficultate pani c5ficiendo ac cereuisae coquendae, maxi-

me si

129쪽

I. DE RE ' V s τι CA ues .mξ si hordeo misceatur, atque ic genus solo pingui & novalibus feliciter prouenit. Alterum leuius,quod vulgus Guen ει Bruntiauer appellat,leuiusculum hoc& parum praebcns farinae atq; alimenti, quod in fabulosis & locis macilentis nascitur, equorum tame & quadrupedum pabulo usurpatur, Vtrunq; a summitate culmi variis sarculis spargitur, a quibus velut locustae semen dependet flore albicante, ex Vno grano plures culmi sparguntur.Dioscoridi avenae genus ςst Bro sibinimus,quod solio & sti puta triticum imitaturn tanquam sylvestre triticum nascitur,Theophrastus Hγ οπα nuncupauit: Qualecunque solum non morose rq

ci pit,etiasi nihil aliud seri possit.Eiusdepropi culture,quod Veteribus ignotum frumentum Triticum faginum, id est, I. σαγ-υρον,vel nigrutriticumλ-αueop, etsi melam pyrum aliud sit: Nos faginusta triticum m alumus vocare, quod granis sit triangularibus, faginis glandibus nodissimi lib. & colore & forma, nisi quod grana m in ora si ni. Caule est crasso st ri gato cubitati aut excelsiore filici propEassimilis.In multos ramos spargitur,surculis in cacumine paruulis , sed quibus

flores

130쪽

flore albo ceu nucamelo squamatum co pactili & comante supra cacumen Vmbella crisipatur. Floret diu,tandem grana emittit triangularia primum alba &subvirentia, Vbi maturuerint nigra vel castanei coloris.Flos tempestates & pla uiam &siccitate immodicam reformi , dat. Frumentum hoc non ita pridem e Sarmatice Septentrionalib. oris in Ge inaniam aduectum,iam in frequenti usu& suibus saginandis & pultib. faciendis

alijsq; frumentis deficientibus cum an nonae premit penuria, & cereuisiae & pani conficiendo,plebi usurpatur. Seri potest quocunq; ,&quantumuis leui&sabuloso solo,etsi pingui felicius proueni- at, mensibus Aprili, Maio, atque etiam Iunio,1 rapacia messe seritur plurib. lo cis. Semen mittendum rarius quarta parte tritico aut siligine: Solet enim in laetiori selo a sublato rapacio mox seri , ita ut duplicem essem eiusdem anni & eo dem solo facere liceat. Vbi satum circa quartum aut quintu diem nisi desit humor mox erumpit folijs portulaci non

dissimilibus.Inter qstiua frumenta Hoc Aestium deum quoq; refertur aestiuum , quod alalaia m. aequinoctio vςrno ad finem Mariij aue

Aprili