Rei rusticae libri quatuor, vniuersam rusticam disciplinam complectentes, vnà cum appendice oraculorum rusticorum Coronidis vice adiecta. Item, De venatione, aucupio atque piscatione compendium, ... Auctore D.D. Conrado Heresbachio ..

411쪽

snam sudant, teda pinei generi succo abundantior quam reliqua, liquidior e

picea, flammis&lumini parata,eius enim assul is pro candelis utimur.Sudat resina quoque & picem Cedrus Cedria vocata. Cedria Viscus quoque ex arborus fici laudatissi anum e cerro,ilice,castanea,praesertim in Visivi u Senensibus maritimis sylvis,quae in eum modo con usum illic magno locatur ijs,qui Viscum cutis. conficiunt. Nam ex arboribus grana legunt, quae in aqua decoquunt , donec disrumpantur quae contusa lauant in aqua donec sursuracea excrementa eximant. Plinius in quercu tan thm nasci scribit & robore,ilice,prunoque sylvestri,terebintho, pinu & abiete. In Etruria etiam in castanea,quod optimum est,item in malo & pyro, sed inutile. Fit quoque viscum E quarunda arborum radi cibus,maximὶ agris iij, atque earum corticibus, sumptis radicum corticibus,effossaq; scrobe inter suarum Parborum frondes, humido solo alij fi mo) sepeliunt ibique relinquunt tantita per dum putrescat, mox eximunt & tamdiu in pila contundunt donec lentore coci piat,dein aqua calida lauaht,manibu Ucomiscent. Vsurpatur cu aliis usibustum

412쪽

tum auibus capte lis. Adde Gumm; quoque ex arboribus exudare notissimum, veluti e ceraso, prum O,iunipero,Olea,acacia, hedera, amygdala,ut Dioscorides te Vernix. statur.E iunipero Vernix exud t,e myr-

Sucinum. rhastacte,e populo alba succinum Grae cis κλεκτρομ.Plinius scribit succinum δ quibusdam pinei generis arboribus vigum mi e cerasis exudare autumno. Hic,quia sic postulasti,utcunque de plantandi di scipli na a me explicata boni costules. Audis Iulia nos accersere ad coenam,& Vmbram vides esse decem pedem proinde i Iluc nos recipiamus suadeo.THRA. Magna qui de habeo gratia, quod in hoc tuo horto lautissime extructo, &tam suauia hortensium plantarumque explicatione me recrearis. IVL.Quousq; detines, Μα, ri,hospite tuis disputationibus' Qu in ad Gena iam paratum in hoc topiariu acceditis. MAR. Age igitur accum. bamus:

. . l . Finis libri II.

413쪽

R III

PASTIONE PECU

Ei Rusticae partem &

gili) undecunque ab qui hac disciplinam Georgicis suis celebrauit, verum etiam v iustiorum grauissimorum scriptorum Xenophontis& Aristotelis testimonio iam ante declaratum, o τι γαρ η νομαδικησα π α τη γεωργία:atqueadeo communi usu comprobatur utranque alteri uti liter cohaerere. Nam &si diuersa est disciplina agriculturae & pastionis,& vota curaque interdum contraria,veluti cum

pastor solum graminosium & nouale por stulet,agricola contra purum &subactua . tamen in his discrepatibus votis magna est societas, & mutua quaedam utilitis, quam Vtraque sunctio ab alia percipit. μ tari Id quod Fundanius apud Varronem ap tμ soci posita ta

414쪽

posita similitudine coistendita ruere: Vt,inquiens,dextra tibia alia quam sini stra,ita vitam e sit quodam modo coniucta,quod altera eiusdem carminis in cenitiva & altera succentiva: Ad eundem modum licet quidem pastorum vitam dicere incentivam, & agricolarum sitic centivam, auctore Dicaearcho, qui tradit initio homines pastoritiam Vitam e gisse,neque dum calluisse disciplinam arandi exercendiq;aSri,aut arborti plantandarum,ab his inferiori gradu susceptam agri culturam, quapropter succinat pastorali,qua est inferior, ut tibia sinistra a dextra foraminibus. Sic cum armentis arandum,ad vehendum,ad ster corandum agrum,& alias plureI comoditates agri colendi uti poterimus,& vicissim ab agri cultura pabulum pecudibus subministratur, fit,ut, etiamsi dicciplina diuersa sit pastionis & agriculturae, utraque tamen alteri sic seruit & commodata est, ut neutra ab alia se aranda Videatur,praesertim si praedii ratio patiatur propter plurimas commoditates quas utraque alteri veluti manui accommodare potest. Siquidem agrum citra equorum aut boum ministerium,&sterm

415쪽

LI'. I. DE RE RUSTICA. 2 oodi stercorationis adminiculum exercere

commode non queamus,& paleae, stramina, reliquaque e frumentis ad pabulum parata in fundo ipso compescere quam vendere magis expedit,& coloni & f di domino,domesticisque magis pecudibus qua alienis depascere ex usu est. Stercoratione etiam,quae contingit e gregibus,agrum hortumq; laetari, fructusque uberiores producere constat. Ac vero cunulla regio sit,ut inquit Columella, luBnon ad agrum colendum sicut hominiuiti iumentorum quoque ministerio viatur,haec non solum terrae colendae, verum etiam frugibus convehendis,oneribus deportandis, stercore in agrum gerendo, ac denique sobolis procurandae commoditatem' necessariam praebeat. iVnde etia iumenta a re nomen accepisse, quod necessarium labore vel subuectan-Iumenta. do vel arado iuuent.Neq; vero iumenta solum, qin con ritum operum adhibetur,alere covenit,sed aliaetia minora pecora,Velut oues,sues,capras:ite ex auibus anseres,pauones,anates, columbas, pullos gallinaceos,& quae sunt alia villaticae pastionis animantia,e quibus rei familiaris usus&quaestus non poenitendus paratur:

416쪽

ratur, Et si ager sic serat & Pases saueat aliquoties non minorem fructum ex his quam e frugibus reportare licet, idq; si ne magnis i mpensis pabuli,cuius alioqui magna pars intercidit.Nam quod pastio Pecuniact quaestuosa esset,pecuniae vocabulum in peculi, vo- dicat & peculii,nem pe a pecore, quoniacab. id veteres solum possederunt, & omnis

astissitu in pecuniae fundamentum pecus esset,unde pecoribus. mulcta constitu batur in pecoribus,quae maxima fuit triginta boum&duabuso uibus,testimatusque bos centus ibus,ouis decussibus. Minima mulcta oue laxabatur una. Apud nobiliSimas adhuc sortissimasque gentes obseruatur,qui praecipuas opes in pecore ducant & constituant. Cato interrogatus qua partem Rei Ru Catonis stice exercedo celeriter locupletare puta sponsum. ret respodit, Si bene pasceret: rursusq; inter rogita quid deinde faciendo .satis vi heres fructus perceptutus esset:Si mediocriter, inquit, pasceret. Porro originem

& dignitatem huius pecuaris disciplinet

- n antiquissimam esse,&iam inde a patriar

Pastortita . m . . charum temporibus ad nostram aetatem

honestissimam functionem fuisse,sacrae σὴE simul & prophanae historiae testatur, at que adeo Domino hoc vitae genus placu

417쪽

isse declarant primi mundi homines. Si quidem Abelem olitum pastore Deo acrificantem rei pexisse dominum , testatur scriptura. Atq; inde Seth,Noe, Abra- Patriarchalia, Loth, Iacob, Iob, Amos, hominc san pastores. istissimi armentoru & pecoru alendorus udiis commendantur,unde opibus polluisse,&se,uxores, liberos, ac familia amplam sustentasse. I iiij Iacob clima rege Aegypti rogarentur de vitae genere, pastores se esse prostebantur pecorum, ii quo vitae genere Moses, Saul, David ad , principatu populi &sceptra vocati sunt

diuinitus. Quin etiam inter gentes Vetu-

stissimi & illustrissimi quique partim a

pastoribus educati,partim pastores ipsos luisse memoria proditum. Romulu atq; Mm'lus Cyrum inter pastores educatos potetissimarum monarchiarum auectores. Ad - P ore de Galerium, Maximinum, Constanti- educatu . num, Probum, Aurelianum, ab armen- Imperat tariorum stabulis ad imperatoriam pur- res exampuram evectos. Homerus Vlyssis subtil- mentarist. cum magno fortitudinis elogio celebrauit. Etenim fortissimas gentes pecoraria exercuisse testantur 'Italorum,di Germanorum,atque Helvetiorum populi,quo rum regiones ta m quam olim cultiores,

Cc rerum

418쪽

rerum gestarum magnitudine a multi, seculis praeclari his potissimum opibus

gloriabantur,atque etiamnum hoc qu*stu pollet,qui sanctisiimi sunt&graui

si mi. Quare tam veteres & Graeci,& Latini scriptores in praecipuis opuletiae Iaadibus posuerunt πολυαρ- , πολυμηλους, ac πολυζουτας, ut qui ipsas pecudespropter caritatem aureas habui sse pelles tradide Velleris au runt. Vnde pellis aures in Colchide a mei gni - rietis historia, ad quam Argonaute procatio. secti produntur, et aureaμῆλα Hesperidu. μῆλα avi Deniq; signa celestia,maria,montes atq; rea regiones a pecudibus appellationem retinenim imirum, aries, taurus inter sydera: taurus mons,& Bosphorum mare:Italia a vitulis nomen retinet. Accedit ad pecoraris cur dignitatem, qudd magnarast, uin si ilitudinem cum principatu habet, iis, is diritici qu pr0ptςr non raro & Prophetarum hiasiis, Iaculi , SPQ tarnm carmininus princialia. pQ ςx rςgς pastores populorum,et ποιμε- ι , νες δωρμ Vocantur:immo dominus mundi se appellat ipsum pastorem. Cum autem ex his colligatur,quam magna res sit pastiorustica,& quam agriculturae coniuncta, nos post Georgicen & Phyleuticen hanc bucolicam disciplinam breuissimε complecti studuimus. Disciplinam au-

419쪽

et . III. DE RE RUSTI 'A. 2o,

te hanccisi Varro trifaria partiatur, nos quartam adiecimus. Ac prima armentis maiori b. tribuimus pascedis, quales sunt equi, asini, muli, cameli, boues, quae ille Armenta. quasi aramenta dicta putat, vel ab aran-d0,vel ab armorum, hoc est, quorum libet instrumentorum usui idonea, vel ab armis, id esst, scapulis maioribus, Ut Ser uius docet. Nam Virgilius sic ait: me fatis armentis superat pars altera curae, Lanigeras agitare greges,hirtasq; capellas. Et Plin. Camelos, inquit, inter armenta nutrit Oriens. Iumenta aut sue iun- cgendo, seu a iuuando di ista animalia,quq vel ad sarcinas serendas, vel ad vehicula trahenda, vel deniq; ad terram coledam Lom parantur, Ut superius quoque dictu. Et si autem Pona ponius Iu recoluitus ne gat boves iumentorum nomine intelligi, sed armentorum potius, Ulpianus &Caius quadrupedes pecudu numero centsint oues,boues,capras, asinos, mulas,e- 'craci quos: Nos Virgilij, Cicersiis,atq; eo , q .Latine locuti sunt, consuetudine secuti,

inter armenta & iumenta maiora animalia promiscuh reseremus huius libri prima parte. Deinde pecori minori secun- Libri temdas partes attribuemus . Et quan- iij partitis C c a quam

420쪽

quam pecora & pecudes de omnibus ani

malibus,quq sub imperio hominis,& pa

bulo pascantur,promiscue intelligantur, atq; communia sint Vocabula, Sic enim ait Cicero, Multitudo pecorii partim ad vescendum, partim ad cultus agrorum, partim ad vehendum, partim ad vestiendum nos adiectione minorum,oues, capras,tues,ab armentis separauimus.Ter tiam partem ad pecuariam rem pertinetem adiecimus, no Vt ex ea fructus capiatur,sed potius Opter usum,custodiamq; ac mini iterium quod praebet, qualis est

cura pastorum,canum, felium. Atq; has tres partes hoc tertio libro exequemur, Reliquas pastiones quarto libro prosecuturi. Haec de pecorariae pastionis cum agri cultura communicatione, deque eius dignitate & origine ordinisq;,ac vocabulorum ratione praefati ad singula pastoralia munia progrediemur. Introduxi mus singulorum armentoru pecorumq;

magistros, messis tempore die festo perocium in gramine sub umbra recubates de sua quemq; cura ac disciplina disserentes ac singula veluti symbola proseretes: Euphorbum quidem bubulcum,Hippocomum equisonem, Hedionem opilio