장음표시 사용
381쪽
amicus mulo inferior pleterumque adulator fit,ut Aristoteles scribit. Proer ea quum familiaris consuetudo,assiduusque conuictus hanc amicitiam peetat haec cum rege neutiquam communicari possunt, quem commune pedine omnibus esse,& videri expedit.Impar igitur maxima ex parte eiusmodi amicitia e t. Nam reges,ac principes homines multo humiliores vix eoniuncti consuetudine complecti dignarentur.& similes inuenire cusi vel iantur,nequirent. Carebunt itaque hac perfecti oreamicitia, qui imperant quando inter parer aequalesque agitur. Eiusmodi tamen amicitiae molitudinem si optaret rex,Virum aliquem Virtute praestantem eligat. colui consuetudine fruatur quum a rebus magnis,ac se iis ocium erit. praestat enim ut diximus regis amicitiam communem esse.Vt no vni tantum . sed omnibus bonis ac doctis viris facilis esse videatur. Vtilitatem quidem .ae dignitatem a principibus complures expectant. proinde facile quisque sen, tentiam illam Strabonis geograpiat sibi persuadet,qui ait oratione persuadere non regium,sed oratorium munus esse. regiam enim persuasionem in donis ac muneribus sitam esse. oportere reges quidem Dynastas hoc est potentes dici,non autem eloquentes. Sed si recte iudicare volumus reges no propter opulentiam .sed .ppter virtutem obseruare debemus ipsi vero eos maiore beneuolentia complecti debent qui per virtutem placere student, quam illos qui diuitiis inhiantes eis eblandiantur. in Antipater Macedonum rex dicere solebat se duos Athenis amicos habere. Phocionem,& Demadem quorum alter muneris a se nihil unquam accipere.Voluisset alter autem donis nunquam potuisset expleri, pauperta tem Phocion virtutis testimonium esse putabat.& probitatis suae decus. Nam ex tot im perit s. regumque amicitiis nihil puter laudem unquam assecutus fuerat. Demades autem multas diuitias turpiter quaesitas per luxu, libidinemque prodegerat. libido enim in impotentiam prolapsa nullum modum seruare in profundendo potest. Sed viri magis putandum est induxisse regem Antipatrum certe phocioni quod quidem etiam exemplo docuit. Nam missus ad eum ab Atheniensibus orator pro pace reconcilianda, eiusmodi coditiones impetrauit. quas praeter eum Atheniensium tulisset nemo quum in bello Athenien
hibi Mithri ' In Mi lar Platoni saepe magnam pecuniam dono mittebat ile
Afisti Hrii di autem ex ea accipiebat nihil. aderat aliquando Cyreneus Aristippus. quictum. ait tuto Dionisius liberalis est. his enim qui multis indigent pauca mittit, Platoni vero qui nihil accipit plusinia. Sed ut perdifficile est regibus parem amicitiam inuenire, sic multo dissicilius esse videtur priuatis hominibus regum amicitias inire. Nam si Virtute aliqua aut fortuna quispiam regis vel principis alicuius animum in ueuolentia suam flecteret praesto aderunt inuidis calunnia que famina,
Meses. quae reflantibus ventis beneuolentiae cursum remittent amoremque om-Ym n nem labefactabunt.&in odium . simultatemque conuertent. Testis sit Dathanies natione Chares,vir bello strennuus.& adimi sortitudine .ac corporis robore eximius. Quem Aemylius probus sortissimum. consultissmuque omnium barbarorum ducum,atque imperatorum exceptis duob' Orthaginensibus Hamilcare,& Annibale fuisse arbitratur. Hic primum m
382쪽
militum numero apud Artaxerxem accitus regiam tuebatur.In Uariis pretiis habitus Athleta strennuus ab rege dux bello praeficitur contra Thynudinastem Paphlagonie qui ab eo defecerat. Quem vivum in bello captum cum Uxore ac liberis ad regetri duxit quasi ferum aliquod an al. Qua ex re laudem. ac munera opulentissima a rege allecurus est . Paulo vero post uniuerso exercitui praesectus extitit,quod munus magna cum laude ac ditignitate gessit. Summamque regis beneuolentiam adeptus est. Sed princiacipes qui circa regem erant Dathamem tanta simultate atque odio proseu cuti sunt,ut primo eum in fugam timore, falsae insimulationis deinde in Iuniariam mortem compulerint. Nec paruam ex illius interitu laetiiram fecit Artaxerxes. Nam qui per Dathamem magna facinora ges Ierat omanibusque formidini erat sine eo nihil laude dignum deinceps egit. Et coria temptui,ludibrioque gentibus omnibus tandem habitus,& nullam victo. riae laudem unquam attagiti m
.E R TIA huius ciuili, amititiae eo statio est hi quae Amic ilia BaSocialis appellatur. Hscha tu trium habetur minima. ci liis Nec Unius tantum beneuolentiam quςrit.sed com plus res plerunque adhibet. Eam primumutilitatis causae v I petimus. deinde in dies Usu ac consuetudine accumulauutior fit adeo,ut remota etiam plerunque utilitate grata , --3beneuolentia,&amicitia remaneat. Celebratur hse s cietas frequentius inter plures,quia multis simul utiles esse possumus,usui inter ciues esse societas hsc videtur. quod manifesta ratione cernitur. qui per inutiles essent, nihili agerent,roiuncti vero aliis.& sibi illis, reipublicae plurimu prosunt. Fisc in pace mercatoria nauiculariam, institoria, relinquatuq; artium comercia adiuuat. In bello aut e rogi, ac reipublicae pnecessaria est,i pace cu rege nihil comve habere debet. Nolo equidem regem mercatorem, institorem .artificem,aut quaestuarium ull/ ex parte esse. Sed iustitiae aequitatis que dispensatorem. Et sumti 0mexi P0 mi dei discipulum; tque imitatorem eum esse cupio,vt Homerus statuit. ' δ'
cuius poema ad regum institutionern .dc ad virtutem iustitiamque com p situm esse dicebat Anaxagoras. In bello vero regem socialem esse affeα. u.Vt singulis quibusque societatibus militaribus non solum intersit, ve, rum etiam praesit. Et comessationes. da litesque aliquando non fastidiat. quo gratior omnibus fiat. Nulla quidem vox iucundior in exercitu, atque in omni re militari auditur . quam quum rex .aut imperator aut duX cuns os in bello blando verbo commilitones appellat. Societatem in re bellis ea grsci Uocant.&σ-μ αχοι dicuntur,qui communem pugnam limul gerunt, siue propulsent iniuriam ulciscanturve. siue bellum alii sim terant. Hos nostri propinquo verbo commilitones honores gratia diα Militatis discunt. Cum is ab ineunte aetate coniunctissime versari debet rex. qui com sciplina.
terrandi augendive imperii rationem habeto Nulla enim disciplina, aut d ii exercitatio
383쪽
exercitatio magis Utilis, ae necessaria est,quam rei militaris ae bellicae cui lange tutius confidere debet,quam omnib' opulentiis ac copiis. rex enim, qui octo gaudet .& armorum strepitum ,ac laborem exhorret fortunam suavi in eosilio habeat oportetique ei caueat polliceaturque perpetuam pace. Sed si vit esse volet.& dignitatem suam tueri,ac posteros ab imperii sucueessione non defraudare clatissimorum virorum gesta imitabitur. et illotuprscipue gloriam ac famam fmulabitur, quorum laudem uniuersi populi, ae gentes celebrant.& nullo aeuo obscurantur,sed sempiterna ae diuina fit. ut ait Hesiodus. Magni duces,& imperatores semper milites suos summa beneuolentia complexi sunt.
Alexander Macedo prs stantiores quosque ex militia sua qdeo dilexit.
Alexander. ut ad parem sui usque splendorem extatetit vixque ab eo vestitu Aarmis Ephemon. dignoscebantur. E phestiona tamen, Cratherum praeter csteros omnes aucritherus. mauit: verum illum Vehementius amplectebaturarunc autem maiore lio, nore assiciebat. Adeo ut omnes dicerent illum Alexandri hunc vero re, gis amicum esse. Gratissimum fuissse ei scribunt errorem matrisDatis. quum in custodia teneretur ad eam Uisendam ac salutandam comiter ac, eessit Alexander. praeibant eum Ut moris est, nonnulli ex familiaribus.in
ter quos erat Ephestion inces Iu graui purpureaveste conspicuus illa quς regem ignorabat Ephestioni quem regem putabat, procubuit diceti xdei de satellitibus illum non esse rege .sed eum qui sequeleturAErubuit mulier.ec veniam suppliciter orabat. Tum leniter arridens Alexander ait, sibi tu, eundissimum esse ut amici sui pro regibus salutarentur. in Dilexit alios complures.& dignitatibus honoribus.prsmiis.opuletii padeo extulit.ut post illius obitum quisque eorum regnum assectaret. quod
quide multi etia assecuti sunt nec iniuria. eiusmodi namque Virtutis, ac vetane rationis erant,ut singuli reges putari poliant.Formae enim dignitas viris tutis gratia, sapientie grauitas animi magnitudo omnibus pene par erat,Vt non ex Una militia sed ex toto terrarum orbe electi esse viderentur. Qua ex re nequaqua admirandu est Alexandra ta breui vitae spacio. tot regio
nes ac gentes subegisse.quum 'on commilitonibus sed quasi regibus geredarum rerum mini stris uteretur. Militibus quoque gregariis omni pietate omniq; beueuolentia. ac comitate indulgebat. Quod quide ex hoc exeplo patere potest. lnhorruat aliquando hiems maximis gelicidiis Sc niuali leupestate attame ut euomni exercitu transmitteret opus erat. Inter eundequum maturaret solito celerius.vidit Alexander milite quenda veteranuvi frigoris stupefactum tum colisti m eu manu apprshendit εἰ bladis verbis copellans in regiam sellam collocauitae facete ait. Amice tibi salutare. futurum est.quod Persis exitio esse solet solium scilicet regium occupasse.
Iulius Caesar mira quoque beneuolentia milites suos complexus est. eos namque honore.praemiis. atque omni liberalitatis genere adeo assecit ut omnes intelligere possent se diuitias novoluptatis,aut amplitudinis gratia bello cumulare velle sed ut illis uteretur ad communem militum vitalitatem & ad prςmia virorum sortium.tunc enim opulentiore se fieri puαtabat. quum diuitias inter milites pro eorum virtute partiebatur. unetia eos tanta pietate amplectebatur.ut audita clade Tituriana barbam submisserit,& capillum,nec ante dempserit, quam illam atrociter vindicasset,
384쪽
TITULUS TERTIUS DECIM . CCCXLar DE HOSPITALITATE MTITVLUS TERTIUS DECIMUS.
alitas. endum esse hospitem .eaque inhaerens,& penitus insita cius 4 His sue Pioueies; hi, gryce dicitur. Proverbium tamen vetus est neque nimis hospitalem homi : grato animo communicabant. Quanti autem hospitalitatem fecesit UsafeX Oratione .quam pro Bythiniis egiticemi licuit. In quaquidem hisverbis orsus est. Vel pro hospitio tegisNicomedis,vel pro eorum necessitate quo a' Arum res agitur,aufugere hoc munus non potui .Massurius Sabinus iurecon : M' Asaltorum egregius quum de ordine officiorum loqueretur, ita ait obseru R Ntiam esse apud veteres.Ut primus gradus tutele daretur secutas hospiti ter . . itius clienti. tum cognato,deinde assini Anacharsim Caduidi regis scythorum fratre graecam habuisse matrem Diogenes Laertius scribit. Is Athonas philosophandi gratia perrexit excitatus praecipue Solonis fama,qui sa Anael atri pientissimus per uniuersum terrarum orbem tunc habebatur. Sed ut priἰ Caduidui. 'mum urbem ingressus est recta ad illi' aedes accedit,iubetque fores de mox Diogenes Lare pulsari adest puer, ecquidvelit rogat. Tuc ille dichero inquit Anachali ertius lib.i. sim pro foribus esse,qui eius congressum atque hospitiu rogat.It puer madata hero prsferens. Tum Solon refer inquit peregrino in propria patim ' O ac domo quaerendos esse hospites noti in aliena. Haec quum accepisset nacharsis domum audacter ingreditur dicens,at nunc in patria sum, Sca me pertinet hospites facere. Hane loquendi vibanitatem admiratus Solo Ahospitem admisit & deinceps cum eo diutius coniunctissime vixit. Huius sapientis philosophi monitis docemur prius oportere hospitem accipere. quam ei gratias referre. Est enim animi ingenui alii potius gratificati, qua beneficiis affici id quidem superantis est. hoc autem superati. Sed s quis is beneficio anteuerterit, in referenda gratia benignitatem illius ut vincasos Nil portet .nisi liberalitate inferior omnino esse velis. Apelles sapot Apelles quum Protogenis pictoris ex tempore peregregii hospitalis ctor. ratem optaret.Rhodium ubi ille agebat perrexit 8 confestim ad illius of Protogenes scinam properauit,aberat tunc ille resim anicula quadam que tabulam im pictor.
385쪽
gentis magnitudinis pictiarae paratam asseruabat. Tum Apelles arrepto penicillo clam vetula lineam ducit a summo ad imum usque per tabulam Ex Pli. o.x. mirae tenuitatis, abiitque,reuerso quam primum Protogenis peregrini aduelib. xxxv. tum qui eum quaerebat, anus nuntiat. Tum lineam sorte conspicatus Ais pellem ex solertia venisse cognouit. nouerat enim in alium quempiam tati acuminis opus neutiquam cadere.Tunc ducta tenuiore ex alio quodam colore linea discessit Protogenes, redi it interea Apelles & vinci erube scens tertio colore lin eas per transuersum secuit nullum relinques ampli' subtilitati locum. At Protogenes victum se consessus Apellem magna diligentia perquisiuit em tandem inuentum hilari Uultu,ac grato iucundoque hospitio accepit. hse tabula Romam perlata est,& magna adminiatione spectata,in qua tres tantum lines cernebantur prae nimia tenuitate a ciem oculorum fugientes,quae gratiores ideo erant quod duorum eximio rum artificum hospitalitatem testabantur.
- Hospitalitas quidem inter principes platrunque persects amicitis Io.
eum tenere solet.Testis sit maioris Scipionis beneuolentia cum Massinissa numidarum rege.quae imperio Romano perutilis fuit. Massinisis enim Scipio maior. nonnulli scriptores Scipionis victoriam magna ex parte tiadunt, Sypha, Massinissa. eem quoque eius opera victum captumque extitisse omnes latentur. qua ex re summa pene totius belli pendere videbatur.& quum deinde minori Syphλκ. Africano ex mentis maioris se etiam hospitalitate colunxi et causam delendae Carthaginis prsbuit,adeo ut tertius duob' illis Aphricanis seruator urbis Romae dies possit. Aleπander. is Alexandet uoque hospitalitatis iure plures dilexit,&magnis beneli Anaximes ciis assecit. inter quos Anaximenes philosophus fuit cuius disciplina sumis
mopere delectabatur. Fuit enim aliquando Ale Xander quam maxima ineiampsacen'. tima lacessitus a conciuibus Anaximenis.erat enim Lampsacenus. qua ex re urbem illam expugnauit.& quam p imum euertere funditus decreuit.
Tum philosophus hospitalitate illa quacum Alexandro tenebatur. fretus obuiam ei proficiscitur.quem quum intueretur rex, alta Voce delerat se nihil seruirum, quod ille a se peteret.Atqui An κimenes exclamo peto inqt
ς I . . . .. J o rex Ni Lapsacum diruas. Alexander ingenii versutia celectatus.&grsee
hospitalitatis memor urbi pepercit &squas pacis conditiones praebuit. ι OCTAVIVS Augustus vi .atque ad mortem compullo Anto Oct. August. nio Alexandriani urbem opulentissimam intrauit,in qua multa insoleti egit ut a victoribus pi unque fieri solet. Magna tamen beneuolentia com plexus est Artium philosophum fama inter Alexandrinos tune celeberri Axi inum. Illi victorii animum blandis rationibus mulcebant, hortabanturque
Ut modesteae clementer secunda fortuna Uteretur,& pro multorum salute deprecabatur. Aderat Sostratus orator addicendum ex tempore disertillimus,cui Oelavi' propter procacis lingus petulantiam ,morumque peruerastatem male conciliatus esse videbatur,& iam .eum a conspectu suo toruo .inst intuitu abegerat . S6stratus supplicium,aut mortem sibi imminere formis dans mutata Veste barbam,&capillum reorum more submiserat.& Arnu quocunque incedebat .sequebatur Uersiculiique illu crebris sermonib vluret pabat. Docta doctos seruabunt si docti erunt. Hunc quum sepius audivi set Octauius, Sostratum ab omtu metu.omnique iniuria liberum este tu E ita τά ν
386쪽
TITVLVS DECIMUS TERTIUS. CCCXLIII.
sit .neque id igit,ut saluti illiues consuleret,sed ut Arrium ab eiusmodi inuidia liberaret. ,, Giatus fuit hospitibus suis Iulius Caesar.& piaeter ceteros imperatores omnes hospitalia iura seruauit non modo in rebus maximis verum etiam in minimis Ut ex hoc exemplo patere potest. Cenabat aliquado Medio, lani apud hospitem quedam suum Valefium Leonem nomine,& quum ei Asparagos apponeret,illos non oleo sed Unguento quoda perfuderat. Caedint tamen dissimulans ne hospitem perturbaret. nihilominus comedebat, sodales vero reliqui stomacho commoti illos respuebant, hospitemque increpabant.& grauibus obiurgabant verbis. Tum Caesar abstineat, inquit, qui non probat. Rusticus est enim .qui hac rusticitatem perferre nescit. quibus ex verbis doruit leuia amicotu. hospituque peccata serenda,ae non culpanda esse, Non dissimilem modestia ostendit Antonius sesar cognometo pius. nam quia domum Omuli diuitis ac sortunati hominis intrasset miraretur ue Porphyretici marmoris colunas. gauit unde illae aduectieessent. tu mulus comotioranorosiorque factus horridiore vultu ac voce ait. Cum alienam domu ingredieris mutusAc surdus esto. Tulit amici mores aequo animo clemens.ac placidus imperator, qui tants Virtutis fuit,ut iure optiamo cu Numa Popilio ab optimis ciuibus compararetur. λ Complures hospites inuenti sunt officio fide,ae virtute praestates. Sed talaces quoque atque isidos nonnullos legimus.qui simulata beneuolentia hospitibus suis imposuerunt. T. Sepronius Gracchus procosul ab hospite suo clauio Lucano insidi is per proditionem ductus a Magone carthagianensium equitii ductore miserabiliter cum plaetisque aliis militibus Roamanis interfectus fuit. Violatae hospitalitatis vltor ex antiqua religio ne Iupiter esse dicebaturquem supremum deorum putabant . Hoc etiam Virgilius testatur. quum ait. Iuppiter hospitibus. nam te dare iura Ioquunttur. Est tamen o oim ciuium sed diuitum illustuumque virorum officium hospites accipere. Indiget enim hospitalitas ingenti sumptu. magno spleadore. lauta supellectile .clatissimis amplissimisque aedibus.& elegati, niti, daque fa m i lia: sed nos de rege loquimur cuius magnificentia, magnanimitasque laudatur, non de mediocri aliquo patrefamilias cuius laus in frugalitate ac parsimonia Versatur, dum modo ab aua filiae sordibus absit, & are, bus alienis manus abstineat. Hsc Virtus pigruque principes, aut populos coniungit, Visocietatem ineant gerendi .aut propulsandi belli gratia communi sumptu, communis 3 ut fecisse videmus Mithridatem, & Tigranem reges qui se
Hospitalitas qualis esse debet
scepturi bellum contra Romanos pepigerunt inter se, Ut urbes. atque agri Mithridati ,hom inesveto.& quaecu nque abigi vel auferri possent tyranno cederent : sed Mithridates ipse adeo benignus.ae liberalis in hospites filii ut non modo paternum regnum seruauerit, propagauetitque. Verum externa regna benignitate.ac munificentia qussietit ex amicoru .hospituque testam eiis.& eadem erit ut coicos , paphlagoniam bosphorum .phocenses Tarquinio regnante esseeti ac macilenti soli sterilitatem fugientes. per tiαbeus hosti uinuecti magnam cum po. .beneuolentia intuerunt. Hi derinde per mare ligusticum vecti Massiliam urbem codiderunt sitam inter
387쪽
ligures.& Gallos ad ostia rhodani fluminis. Massilieses deinde iacta cum
Romanis a maioribus suis fundamenta hospitalitatis diutius seruauerunt. quorum legati, qui a Delphis redibant quum accepissent urbem a Gallia captam .rem domi denuntiauerunt. Massilienses publico luctu indicto aurum.& argentum publicum, priuatumque Romanis dono miserunt. ob quod quidem meritum immunitas illis decreta est.& loc' spectaculorum snter Senatores datus,tactumque perpetuum foedus squis conditionibus. ω ACHEORVM quoque ciuitates quum seorsum singulae infirmsessent.atque inopes,nequirentque externa bella propulsere, hospitalem societatem intuerunt.& quasi Unum corpus.atque Unum imperium ex pluribus mebris.Urbibusque confecerunt.singularum ciuitatum pericula iri uriasque communibus iuribus,communique periculo viti sunt.
ONCORDIA nune sequitur, quae amicitiae
finitima est, vel cum ea potius commixtam affinitatem habet. Vt enim amicitia duos, aut paucos murtuo amore coniungit. sic concordia plaerosque, aut cunctos ciues beneuolentia connectit. Et Vt amici, tiae virtus mutuus paucorum animus esse Videtur, sic concordiae coluncta charitas multorum animos concordi Uoluntate conciliat. Concordiam M. Varro ait dictam esse a cordium congruentia .Hanc grsci ιννομίαν appellant. Virtus quidem haec in omni cis
uitate maxima semper vim habere soletadeo ut urbium domina ac tegina no immerito a quibusda philosophis esse dicatur. Ex ea quidem paruae res crescunt sine ea autem maxims dilabuntur,ut Crispus Sallustius ait. Coebidia par Haec inter ciuiles virtutes primum semper locum tenuit ,& marei maus res erescut omnium habita est.quum sine ea reliquae incohats sitit. nec de se persectu discordia maα officiu praestare possint. Proinde nonulli philosophi de ea libros seorsum xime dilatan scripserunt. quippe qui illam putauerint praeclarissimarum omnium actio
tur. num aurigam eue dc maximarum Oim rerum copotem. De cocordia qui,
dem Leontius Gorgias inclytos libros scripsit ad ciuitates graeciae ,quae eo rem pore inter se dissidebant.& intestina etiam discordia flagrabant. Sic etiam ciuili discordia laborante populo Romano Demetrius Magnesius librum ad Pomponisi Atticum scripsitiquem Cicero quum legisset mise
sum ad se a Pomponio non contemnendum esse dixit. Concordiae in primis vincula sunt beneficium. gratia quorum alte, . rum corda beneuolentia connectit. altera autem studiu stabili charitate cofirmat. Communis vero species.c6munisque metus maxima cocordiam pariunt altera ex opinione fututi boni. qua animos omnium persundit suaui quadam iucunditate. Altera ex impendentis mali timore .qui tariis po tentiae es .ut animos chariore beneuolentia eonfoveat,&inimicos gratia, ilo S amore concilieti quisque enim se satis tutum esse putat,& ab omni metu securum,
388쪽
TITVLVS DECIMUS QUARTUS CCCXL v.
securum ,fretus cunctorum ope consilio.& auxi lio.
A concordia quidem nulla ex parte separari potest elementia. per qua Clementia. animi etiam in odium concitati ad pristinam gratiam rediguntur, dc mira
quadam comitate continentur. Ex omnibus principum ac regum virtutiabus nulla magis concordiam paritiquarn moderatio, quς squalitatem quaαdam communem inter omnes praestat,ex qua vera concordia oritur,quum
quisque parem quibusque aliis aequitatem assecuturum fore confidit. Hoc Cicero docere videtur,quum ait. Cauendum est ne maior poena qua culpast.& ne eisdem de causis alis plectantur. alii ne appellentur quide. ω Nihil iniquius tulit Romanus populus quum a saeuissimo imperatore in Domitiano gubernaretur.quam quod in eodem erimine depraehensi pau, Vomiti λn. peres capitali supplicio damnabatur,opulentiores vero ac diuites,qui etiaauctores diri facinoris extitissent ,pecunia multati. vel exuti patrimoniis absoluebantur. Moderatione.& aequalitate inter illos.qui ei parebant. praeter carie ros imperatores,ac duces omnes prςstitit Annibal carthagine nuss. quod quidem ex hoc vel maxime videri potest. Exercitum nanque l6gea propriis lari bus ex variaac multiplici hoim colluuione collectu pera
invias alpes,dissiciles regiones, ignotas gentes.diuersa pericula, ac tot calaamitates duxit. nec tamen factiones,seditionesve Unquam vile extiterunt.
neque insidip.aut fraudes ut pletuque fieri solet in collecta ex diuersis ho, minum generibus multitudine quanquam magna pimia ab hoste statuta
fuerat si quis eu necauerit.deseruerit.Uel ex eo delicerit. Nitebatur enim
hostis pollicitationibus ins diis, perfidiaque id assequi .quod nunquam belula atque armis consequi poterat. Graeci dum concordes inter se conueneruhnec intestinis seditionibus -- laborarunt .magna cum gloria victores semper extiterui. & victoriam coria innumerabilem Xerxis exercitum,& contra Mardonium, ac reliquos Persas gloriosis certaminibus semper assecuti sunt. Verum victis prosiu' gatisque hostibus tanto odi tantaque discordia atque inuidia inter se exat
serunt, ut victores ipsi etiam victis ludibrio contemptuique fuerint. Nam Graecia omnis in duas partes distracta Lacedaemoni is . Athenie sibusque ducibus ab externis bellis ferrum in sua viscera conuertit. Et qui duo populi ex Solonis Lycurgique instituus cunctis aliis praestabat bello inter se invido concursu certantes ad parem usque exiti i finem peruenerunt. Carthago. o Carthago quoque opulentissima quondam Olmyene Urbium extitit. cuius ina perium quotidie augebatur terra marique. Et iam Hi spaniam , Sivciliam.& maximam Italis partem subegerat, compuleratque romanos, tiam pro moenibus tuendis solliciti essent verum .iot rebus secundis conuetibus intestina discordia.ac seditio adeo ciuium animos peruasit, ut paruo tempore non modo spem impe ii totius orbis terrarum Sc quaecunque tot prsiis sadepta fuerat amiserit. Sed propriam etiam libertatem compulsaque tandem est ei populo seruire cui omnium iudicio imperasset. sc conaeordes inter se ei ues fausta. elicique fortuna uti sciuissent. legesque etiam orientales dum inter se conueneriit concordesque extiterui, victoria semper potiti sunt .veru quia cosanguinei reges mutuo odio flagrarunt. Omnes orientales regiones a Romanis subacts sunt. Et de cocordia satis . nunc de Pietate dicendu erit. Esterum quam earum virtutu, quas praestat iustitia.
389쪽
CCCXLVI. ETITULUS DECIMVS QVINTVS
Pietas Mereufiut trim egistis. I E T A S cuius nonae grauissimum , sanctissim unique semper fuit ut Cicero in libris de deorum natura definit est iustitia hominum erga deum, vel est religiosa quaedam dei veneratio Vt sentiunt peripateti ci. Vt autem Hermes Trim egistus ait, Pietas est notio dei. Haec notio ex omnibus animalibus soliui hominis esse manifesta ratione cernitur. Proinde qui j deum ignorat.hominis nomen amittit. humanitateque omnem perdit.& cum seris,ac beluis censendus est. Videtur quidem .homo ad dei contemplationem natus esse,quod Sc forma corporis indicat.& mens ipsa diuinorum compos.ac particeps.qus semper Uigilat, nunquaquiescit cognitione,meditatione humanamque Miuinarumque retii alitur futura prudenti quadam coniectura assequitur. κ ex diuina illa participaritione nonnunquam praesagire Uidetur, & ea saepenumero inuenit, quae a nullo unquam didicit, adeo ut clare iudicare possimus mentem nostram diuinam habere originem. Sed memm animus ab his qui pure, ae Iatine locuti sunt, indifferenter accipiuntur, sicut etiam apud graecos ,σQuod etiam Uerum esse auctoritate Democriti Abderitani confirmare possumus. Qui ergo deum ignorat seipsum profecto nescit. Hoc quidem
docere videtur diuinum illud oraculum,quod pro foribus delphici templi scriptum fuit γοω ι αντον, hoc est nosce teipsum . Quo praecipitur vidi, Q P uinitatem quae in nobis est dignoscamus. Ex cuius agnitione deum optiηmum .maximum .opificem architectum .essectoremque rerum omnium mente.& animo ticile cernemus, et cum omni pietate Uenerabimur colemus atque adorabanus. Qui quit omnia mortalibus bona assatim tribuat nihil aliud a nobis exigit, nisi ut innocentiam seruemus. pietatem, iustitisamque colamus. Et neque ingrati in ipsum,neque inhumani in genus nostrum ad est in hominem ulla ex parte simus nec putemus nos scelera,flagitia.atque impietates nostras auro, argento thureo pos. expiare,sed sosia innocentia animique sinceritate purgare. Impia 3c detestabilis omnino est eorum sententia qui deu inexorabilem esse dictit.immutabilisque sententiae,quum perfacilis sit deus, atque exorabilis. Et pro optimis actioniabus proque bene meritis duriorem sentetiam mutat, SQ precibusac suppli,cationibus, ut Homerus testatur. Quinetiam Museuies Orpheus abso lutiones delictorum per poenitetiam Sc sacrificia adeo impetrari posse arbitratur,oinoque opinemur oportet, impios. scelestos aprobosque oes scoieru suoru poenas vel in eoru vita vel post miseru interitum esse daturos. Hoc non modo sanctissimi atque innocentissimi patres nostri , qui diuinas institutiones tenue rvt.immortalibus librosii voluminibus testati sunt illuminati vera saluatoris nostra Christi sapientia ac diuinis documentis.
- Sed vetustissimi poetae.& prscipue qui Aegyptiacae Chaldaiceque disciplinae peritiam aliquam habuere. nam Homerus 3e Hesiodus.& plam*que alii,qui ante eorum tempora pinguiore Minerua cecinei ut. Delectati
390쪽
TITVLUS DECIMVS QVINTVS. CCCXLVirr
hi, quae prioribus labris attigerunt, quum non possent homines rudes adishuc.&agrestes ad iustitiam aequitatemque redigere,& in veram sententia pellicere neque ipsi etiam Ueritatem omni ex parte tenerent, sub fabulati tum inuolucro ea scripserunt,quae potuerunt:& tamen si eadem rem mente, puroque iudicio intelligantur, a veritate non utique aliena sunt. ut enim pietatem humanitatemque mortalibus durioribus illis seculis persuade, tent dicebant deum iustis hominibus postqua vita functi essent, laetis apud inferos regionibus quercus dare. quae in vertice,ac summitate plurimas.at o . - que optimas glandes iugiter ferrent,in medio autem apum examina haE V pQς berent,qus perpetuo liquore dulcis sina stillarent mella, ex rami, autem. I. V kiud: Mς ac robore lanarum vellera depecterentur. ad usum vestium maxime idoEnea.fundereturque illi e vina suauissima plenis usque patetis. & nunquatri deficientia. Hre fingebant, non quod opinarentur Uera es Ie,sed ut ostenderent ex sola iustitia homines Melices fieri.& facile admodum inter mortales agere. At contra iniustos luto perpetuo im peti,atque obrui. Et terebrata urna semper aquam ferre quasi fabulose docenter iniustos homines turupes ae inscelices esse &frustra inter alios laborare,quum ommnibus odio sint.& magna eum dissicultate in communi viventium coetu degant. vinuperpetuum praemium viris sortibus apud inferos fore dicebat Museua poeta vetustissim I& alia multa his similia ut duriores,atque indociles ad pie, talem, religionemque redigeret. Nam & impiorum sempiternas poenas.
ac tartareos cruciatus canunt poetae. Et mitiores etiam manes Ieuioribus
quibusdani culpis adhibent.sic quoque elysios campos inducunt,quasi plaeidiores piorum hominum sedes,quibus perpetuo quiescerent . putabant quidem post diuturnam quietem eos, qui iuste ac pie Uixissent diuino quodam decreto in heroas conuerti. Deinde quum a terrena labe purgati ne tint, ex heroibus manes, lemuresve fieri. deinceps quasi mysteriis quibus dam expiati omnique m ortali contagione abluti ad coelestes sedes redire. Et illic aeuo sena piterno cum coelestibus diuis frui & hoe perpetua summi dei iussone fieri.ut boni praemiis mali autem poenis assicerentur.Qua opinione duistus Deiphilus comicus poeta ait. Tu putas mortuos. qui impie vixerunt,dei iudicium euasisse. Aderit quidem iustitiae oculus qui omniaeemit. Existimabat siquidem poeta F ic temporibus suis inclytus eos. qui in vita scelerum suorum poenas non dedissent, grauiores multo post obita
Sed redeat sermo unde defluxit si mites doctissimss illis viris este volumus, fatebimur eos dixisse quod potuerunt,&dixisse tamen aliquid, quod quale esset. non adhue patebat. Veritas enim ante christi aduentum mortales omnes latebat quς deinde per eum nobis illuxit. & omni caecitate despulsa nos diuinorum consiliorum copotes effecit.docuitque homines innocenter pie.ae sancte vivere. Quibus itineribus nos ad veram scelicitatem, atque immortalitatem perduxit. Nam postquam illius dictis obtemperarunt Persae, desierut proprias matres. filias. roresve nefandis nuptiis sibi persa'. coniungere. Et Scythae humanis carnibus vesti ac filios impiis sacrificiis Scythae. iugulare Derbices quoque,ac Messagetae senectute parentes, propinquos Derbices que consectos aliis eduliis foedoae vesano sacrificio miscere. Sie aliae quo Messaῖetata
que gentes vera,sanctaque religione imbutae nefana impiaque saera reli,