Ludovici Charondae ... Ad titulum de verborum obligationibus lib. 45. Digestorum scholia ejusdemque de iurisdictione, et imperio libellus

121쪽

poena, e quaedam quati novatio fiat. Nec eni:nnovatio es proprie, cum usique ad liteia contestatam faciendo li. heretur promissisi cap. q. a. obalig. act. p. s q. s. Quod certe noueontingeret ii vera iteret novatio.

sin mihi videtur Papiniani sententia

in stipulatio ista: Vancsummam emum aureorum daresonaees ρptua est simplex, nec quicquam conditionis a. bet, ut sive centum aureolum, maior, ave minor summa sit, debeis antur centum aurei, aut si quid minus ea continet idque ex eo probari quod etsi, xime ita exaudiatur sermo Si modo cemam aureorum . non tamenia sc adjectio coditionem faciat: cum statim vera sit, aut falsa. Nam sine unu quidem aureisumma cotineat,salasa est:ideoque ab initio inutilis est stipulatio: quod in omnibus praeteritis aut

122쪽

DE VER P. I LII. praesentibus conditionibus generali

ter Modest scribit .cop. IOO Ur eo . Et certe quam Vis tota centum aureorum summa non inVeniatur,non ideo tameinutilis est stipulatio, sed in n)inori vasset: nam in majori summa minor inest. Sed ob id certa summa promittitur, ne eam excedere liceat, non quod non sit concessum minorem accipere. Haec c- nim summae tanqua unius corpolis

di speciei declaratio additur,ut i monstrata summa plus haberet , non ultra tamen promisso teneretur quemadmodum praeclai respondit Africanus cap.loygii quinque.ae lega. quinque in arca inquit habebat,ita legavit, vel stipulanti promisit Decem quae in arca habeo. Et legatum' stipulatio va lebit ita tamen, ut sola quinque vel ex

nipulatione vel ex testamento debean tur. Vt vero quinque quae deerunt, ex testamento peti possint, vix ratio patitur. Nam quodammodo certum corpus, quod in rerum natura non sit, legatum videtur.

123쪽

ScHOLIA CAP. XII 3 Vsura aliquando in futurum acet-piuntur, solutione sortis in locum collata. Cum autem is qui certo loco dare promittit, nullo alio loco quam in quo promisit, solvere invito creditore possit: cap. 9.de eo quod nuc. Qve verbis,sive re ipsa sortem alio loco detractis usuris offerat, nihil agit, poteritque ab eo pecunia nihilominus eo loco exigi, in quem promissa est. Itaι que de duobus consultum fuisse Scaevolam constat: primum an sors suo

loco peti possit, quod ipse respondit.

Deinde an debitori ex λrte usuras detrahere, easque retinere liceret. Quam quaestionem ita decidi tali constet usuras fuisse a debitore in suturum datas, quas trium mensium lapsus,quo in lonιginquam provinciam perveniretur, procreare posset. Verum si post menses tres in provincia integram sumnianino solverit; nihilominus ei rect E

124쪽

DE VERB OBLIG. quocunque loco c6ndicetur. Idenina actioni arbitrariae convenit: cap. 3 dejud. Tu. e eo quo certo loco. vel quia per ipsum steteri quo minus ex eo loco daret, vel quoniam per alium dare potuit,vel quia ubique potest solvere, hahita scilicet ratione utilitatis ipsius actoris, quam haec actio continet. ca. 137.

eum lia stipulaim infra eod. cap. a. de eo quod cer loc.

Ad Callimaci M.

Si nauticae pecuniae naturam cogno verimus, facile hoc responsumitelligemus Est autem nautica pecunia quae trans mare vehitur cap. de nautinem. creditoris periculo cum scilicet creditor recipit se facturum ut salva navis intra praestitutos dies ad locum de quo

Convenerant contrahente Perveniat. eo. iit. Et certe creditor cum se

gravi periculo subjiceret, maximam stipulabatur usuram, quae lautica, centesima appellatur. Ea vero duplex est, quaedam in alteram tantum navigati

125쪽

gationem statuitur,quaedam iro co- meatus&remeatus periculo penditur. Illa dicitur a Graecis επιροπλουν haec αμφοτεροπλουν Cenias. Quae hic a Scaevola refertur species,posterioris est generis. Sed creditorem solitum fuisse servum mittere, qui pecuniam sequeretur, ex Papiniani responso constat, AE . .eo.ni. Nam cum haec non deberetur usura, nisi discrimen navi immineret, ill tracommune nus certam pecuniam

Pro operis servi, trajectitiae pecuniae causa sequuti, creditor stipulabatur: ut etiam Stichum servum Seii secisse

narrat jureconsultus.

se dicitur,tacita est. Cum etam Augerius filiusfamilias qui patre in cujus erat potestate a P.Maevii servo provocari videbat,in suam personam, patris debita transfert, quadam quasi novatione facta de ipsi servo stipulanti spondet, se daturum quicquid patrem suum P. Maevio debere constitisset tacitis

126쪽

mE VERI OBLIG. hane eonditionem adiicit , ut ex solo peculio, cujus tum ratione spondebat, vel si haeres extiterit, teneatur. Nam haec obligatio patris personam non liberata quia eadem patris filii censetur persona: nec illius obligatio per si lium novari potest, nisi ipsius voluntate: U.2o. de novat sed ita tamen, ut

nihilominus pater saltem ex filii pro . missione remaneat obligatus. Defundi patre antequam constitisset quid quantumque deberet, id est mi ipse in terpretor antequaris declarasset quid Maevio deberet,in sitam debitu quod Augerius promiserat, ibi vendi volunt talem expressisset: nec enim in corios ditio est, an dc quando, docum quo costiterit de illo debito, sed ea tacita, an peculium unde solvere possit, habeat, aut haeres patri extiterit, paternum enim est debitum.) quaesitum est, an si adversus haeredem ejus actum suisset, aliumve successorem dc de debito cosnitisset, Augei ius teneaturi' Et respon-

lit Scaevola si ita sit , quod tacita com

127쪽

SCHOLIA CAP. XXI s ditio noli extiterit, stipulationem nonese commis iam Nam ipse de ea dubitabat quia pater alios haeredes instituerat. Nec enim satis est relictos a patre haeredes suisse, quibus cum debitum certum fiat, sed oportet ut pater priusquam decederet , declaraverit suam debiti a filio solvendi voluntatem, ebque peculium reliquerit unde solvat. Non fuit igitur pro patre fidejuor filiusfamilias , sed simpliciter promisit quod pater deberet, quodammodo

paternum debitum novavit. Itaque constat hoc Scaevolae responsum ad eam quaestionem non multum pertin re, an conditio ad haeredes transeat sed

nos tamen eam tractare volumus:cum

hic etia ab aliis explicetur Scholastici Dd. du genera conditionum faciunt. quasdam enim potestativas appellant, ego arbitrarias conditionei quasdam casuales, ego fortuitas verum alias probavi hanc distinctionem, ut ab interpretibus explicatur,commentitiam

esse. Nam cum omnis cotiditio in fu- turum

128쪽

DE VERR OBLIG.turum concipienda sit, ει obligationis vim suspendat, nulla est quae non ex casu pendere dicatur. Equidem arbitraria esse conditionem arbitror,quae in stipuIantis seu promittentis arbitrium cQn isertur, adeo ut extare nequeat, nisi sua ipse vos untatem declaraverit:quem adymodum in ea specie quam cap. 48hus ius tituli tractavimus,41 ex subjecta materia constitisset adjectionem a M. cum petiero conditionis esse; non admoniti an cujusdam,fuisset illa arbitraria co-ditio. Non est certe illa tin capitolium non ascendero arbitraria, sed magis sorruita. Quare omnes conditiones quae in aliquem casum ita differuntur ut Lyso ut ita dicam iure, id est, sine ulla voluntatis declarationes, statim atque

extiterint, stipulatio committatur, adhaeredes fransiDiatu; Insit. ritu de venobligat , sub conditione alias vero in

voluntates Sc arbitrio ipsius contrahentis positas, non ransit quia aut nubla est stipulatio, ut ea quae ex promittentis Voluntate statum d conditio

129쪽

SCHOLIA CAP. XXXII sonem capit cap. Ios supra eod. aut aeque impleri ab haerede, ut ab ipso contra hente non potest, arbitror. Sed etiamsi fortuitae ad haeredes transeant, non tamen extraneos respiciunt inde madumodum diximus in cap. 7 hujus tit.

Ad s. duos tres.

Mihi videtur Scaevolae responsum etipertinere ut ipse respoderit, aeque cum haeredibus poenam,atque cum ipsis co- trahentibus committi posse: adeo ut si duo fratres haereditatem inter se diviserint, sibi caverint, nihil se contra eam divisionem facturos: dc si contra quis secisset,poenam alter alteri promiι serit post mortem alterius, mi supervixit, petierit ab haeredibus eius haereditatem , quasi ex causa fideicommissis bia patre retiisti debitam. advorsus eum pronunciatum sit, quasi de hoc quoq; transactum fuisset: poena comit/tatur. Intellexit enim Scaevola ex ipsa tralaclioe fratros de tota haeredistise,ex

130쪽

DE VERB OBLIG. quacunque causa competere posset, transegisse unde judex non male pronunciarerat quia etiam de fidei commisso transactum fuerat. Ideo autem pCena committitur, etiam si confirmata sit transactio, quia contra divisio nem factum est aliquid. Hujusmodi autem factum, quod praeter id quod fit, nihil desiderat, nudum implex est adeo, ut solus conatus in poenam incidat.

CAP. 23. In ei b. ab initio non P et ΙDest, ipso jure, sic ut ne eius quidem

conceptio vim aliquam habeat, atque ideo nunquam valeat, ne ex ea dari actio possit.

AD CAP. 13 Ia Iersio. At si sic Polamus.

ANtonius Augustinus de iurisprudetitia bene meritus, lib. primo