De Romani aeris salubritate commentarius. Auctore Marsilio Cagnato medico

51쪽

bis capiunturs qua ad aeris salubritatem, vel infala brita

tem non pertinent, nec Romam aeris propria, sed omnibus. regionibus communia sunts quod eni,'Esum notissimiιm. ccedit,quotidie per aestatem multos Romam accedere,' ex ea recedere, ex tantoque numero paucissimos morbis corripi. postremo quaedam etiam sunt annorum constitutiones cui ante quoq; inincaui in quibus locorum mne

mutationes magis, aut minus salubres. quapropter, qui tam facile do aeris Romam lubritate diiudicant idetur ad illos dixi se Aristotel.--γη 3λων ς ρα- α 'Haecq. de longis itineribus dicta sunt. ex breuibus autem idem timere periculum, videtvir usi hominis studio bonae valetudnis ιntemperanter abutentis , constatq. tota ae Jate Roma Tibur, Tibure Romam ιri, Roma Tusculum, T seulo Romam nullo prorsus bonae valetudinis detrimento. aeui in huiusemodi mutationibus in aegritudines ιncurrunt, hos reperies aliis potioribus de caussis aegritudini obnoxios fuisse , o' aegrotasse. Cur autem pari loco habeant discessum Roma , atque ad eandem accessum, non satis percipio. Si namg. aer in lubris est, deserι quocumque debet tempore, ac magis, cum insalubrior exintimatur. haec Iane paritas nullo auctore iactatur. Ratio quoq;infirma, ta esse tia

menda mirratione ex insalubri insilubre,atq; ex salubri

in insalubre. immo e contrario, in omni naturae parte mutatio ad meliora plerumqi salie probatur. accedit, iam scis ut arbitrorὰ demonstratum esse, aerem Romanum insalubre non esse. At inquiet9 nititur vulgata opinio exZeri metu. Sed paullo ante aperte satis indicatum es, aliar esse

52쪽

euidentiores, Aores morborum bis, qui peregre proficiscuntur , caussu , quam aeris mitium . Postremum erat, nescio an ioci gratia propositum a mentum s multos Romae medicos esse s ergo'morbos esse multos s in idcirco aeris insalubritatis sufficionem augeris Verum hic iPude siet prius definiendum,sint ne Romae m dici multi, quia necessarij omnes, an quia Urbe ipsa indiageant,m ortulis multi, Jeq. magis, quam paue nutriantur' Sed simi mutii necessarij, ut mere sunt; ergo morbi multi s recte ined eo non e citur, aerem damnandum, quoniam morborum, qui Romae fiant, vel communes, melpr rj, caussae sunt aliae Manifesὰ ς cibus, potus, somnus, Venus, labor, ultra mediocritatem ab Hippocrate proba tam ι I equepar esii ratio legum, in medicorum, multae leges , ergo, multa crimina, recte, multi medici, ergo multi morbi, non e citur ι nam leges singulaepro singulis crimianum generibus necessario Batuvoturs at singulis morborum generibus non est opus silautis medicis, quia Ῥnus omne genus morbi potest curare s Et euenit aliquando, Medici et, sint plures, quam aegroti . . .

FINIS.

53쪽

EIUSDEM AUCTOR Is

CARMEN.

HI S Ego tentabam vanos de mentibus, ultor Mendacis famae , sensus a manum'. timorem ἔ it V t sua Romano constaret gratia Caelo sVelgere, tu interea dis ALDOBR A NDI NE cSenatuso Grande decus sacra,in Romanae gloria pubis

Ter magni curas patrui, minuisq. labores, , Atque studes primum, enixe'contendis amatam, at Criminibus foedam infandis, lustrarier Urbem, . Expertam nuper cruritia funera, nobis - Credita vix, queis Sylia scro saeuus Agyrtes , Impius atque Typhon, E haesurq. infamis habetura . Non Eriphyle et na sexdetiam et ulnera natis .

Non semel inuisi fratres, natiqM, patresq.wicentur pshac cnec sunt ea crimina Caeli Romani, sed quirique volens sibi retia fugis alueis capitur, sibi qui que dolos meditatur, c ' arte Saepe sua maritur aeraπ auertite pesses Sancte pater CLEMEΝS, et tu spes altera PETRE, Dent Iontes scelerum nπς, maneant sua dignos γraemia cquod facitis nam pr scabet auita aeuiritum

Pectoribus virtus Nestro rediuiua iurescet Munere, quo iam e ,dicta magis,quam visa, edibunt Tempora, Saturno t fama eLυ regnata, nec vita Praeclarum nomen reticebunt secula vestrum.

55쪽

Almae Vrbis Conseruatoribus GrammMarsilivi Cognatus S. P. D.

VOD saustum,felix,sortunatuq; sit S .P.m . cum saluberrimus annus si multis alijs comparetur Tiberis inundationem portentosam ut vulgus opinatum est secutus sit,licuit mihi, exacto annuo interpretandi labore, hisi a aestiuis dictus paullo liberius otio filii liti rario. atque interim, cum amicos nonnullos saepe audiuerim repetere illam , quam habui de dictae eluuionis minis, opinionem; quas nihili aestimandas iudicaui,& scripsi in ea,quae paucis ante mensibus a me edita est, de inundatione Tiberis db sputatione;tacita quadam hortatione sum adductus ad id praestandum, quod amicis item quibusdam aliquando sere pollicitus eram; atque adeo de Romani aeris salubritate praesentem commentariolum exaraui, quo vulgarem de eiusdem insalu britate aeris opinione vel conuellere, vel utcumq; labefactarem. quod tam gratum futurum, quam potest cile utile, P. R. mihi persuaseram. Hoc quidem feliciter mihi contigit,ut v bis Coss haec eme proderentur: quos ut peculiari quadam obseruantia colo,ita mei studiosos esse, non obscuris argumentis intellexi. quapropter fuit optandum, quod euenit, ut aliqua ratione meam cum erga ubs, tum erga S. P. QJR. voluntatem significarem , eiusdemq. voluntatis publicum tandem aliquod monumentum exstat et . Valete Romae Idibus

Augusti .

56쪽

aua in Me commentam continentur.

ealigine Romae i. Alexadri Petronii de mussis morborum Romae vernaculorum. s. 37.

Alexandriae Aegypti aer innoxius,&cur, a Srabone dictus. a Alimenta quae plus alant. ΑοAlimeta inter se loci ratione dif. ferunt. ΑΟ.3ν Alimenta locis riguis nata leuius nutriunt. EI Alimenta Romae nutriunt minus, qua de caussa. II.34Λlimela Romae nutriunt debilius non aeris Romani vitio. 38 Animam esse aerem veteres Puta runt. sAnnorum, & dierum similitudo.44.

Annis quibusdam mutationes i salubres. s1 norum plurium salubritas, d in lalubritas describitur. 21 Annus salubris quis dicatur. Is Artuum dolores non sunt Romae vernaculi. 37 Asclepiades de catalepsi. 36 Athenis triticu minus alebat,qua in Beotia. 4o Autumnus cur perniciosus. ACcedentium ad urbem, & re- . cedentium paucissimi mo his capiuntur. I Aegri Romae uberius nutriuntur. l. 38 Aer grauis suos stato tepore prO-

ducit morbos. - 24.23

Λer inclusiis aquae stagnanti similis. ROAer Romanus varius,in constans. sol. I x Rer Romanus,vide Romanus aer& Romanum coelum. Aere esse animam veteres putarunt. 3Λeris grauis propriae no sunt Romae aegritudines. 2s Aeris mutatio noxia quaedam ob peculiarem contrarietatem &priuatam inimicitiam. II Aeris salubritas commedata. y.6 Aeris varietas, siue inaequalitas non omnis damnada. 4.& inde. Restate neque veniendum ad urbem neq. cedendum putatur. sol. x OAlexandri Petronii laudata sententia de vita longa. ys exander Petronius Francisci Autumnus cur perniciolus. 4se Nursia opinionem amplexus Autumni non est propria inaequa-

57쪽

CAligines Romae sunt, sed no

est peculiare eius vitium. 3OCaloris, frigori R.eadem die successio quae naturalis, salubris 43. quae insalubris. 4s Capua melius extructa, quam vetus Roma. I Xς ληψις, vide comprehensio. Cauniorum urbs in Caria in sal bris. a Celsus de aura magnorum flumi

Caeli Romani insalubritatem vi detur morbi varij significare.

Caelum Romanum destillationib. obnoxium. γCaelum Romanum humidum, crassum, densem, quomodo probetur. ItClimata temperatissima. II Comprehensio Graece υ νι non fuit morbus Romae veronaculus. 36 Comprehensio morbi genus. Contagis mentio apud Livium. 33' . Conuallis quid.

DEstillationes Romae omnes noab aere sed ab alijs caussis.

Dierum ,& annorum similitudo.

Domus olim Romae pulcerrima.

F Am de aeris Romani insaliis

britate. I a

Feminae quaedam Romae Iongevae. 4'rFluminum propinquitas aeris I salubritatem non inducit. 4 Franciscus e Nursia primus Romae vitiosam victus rationem animaduertit. 38Frigoris, vide, caloris. Fruges locis quibusdam melius seruantur. At Frugum differentiae unde. 4o

GAleni de caelo Romano optin

Galeni de caelo Romano locus in s.lib.methodi perpenditur. 8Granaria cuiusmodi triticum se uerit. At Groslatum urbs in agro Senensi graui aere. γs- H.

Hippocrates de stigore ex

fluminibus. Hispani cur Romae plus comedat, quam in Hispania. Io

58쪽

Hispani Roma in Hispaniam reuersi inulti cur breui moriantur. 3 Horrea, vide Granaria.

INaequalitas non est Autumni

propria. 6 Inaequalitas siue varietas aeris no omnis damnanda. 461nconstantia Romani aeris salutaris. 44 Incubus non est Romae vernaculus. 3ν Inseriora Ioca insalubrius habitantur. 29 Italiam Strabo comendat ob mediocritatem. 27Ιter breue minus noxium quam longum. s a I ter longum periculosum. 1 a L.

L Axium felix a strabone dictu.

Longaevi quidam habiti. 8. 4s

M 'ςpidi domus pulcerrima.

M.Tullius de urbe Roma. 14.19Maritima loca vitantur aestate. Is Matronarum fraude pestem aliquando Romae ortam. 3 sMedici Romae multi. zz. Montium Romae incolae non aegrotant, proprio aeris stomini vitio. 3 Montium Romae habitatio in salubris. II Morbi Romae a veteribus auctoribus, & recentioribus obserua ti. s. IOMorborum,qui Romae fiunt, caussae quaedam. 37 33Mortalitas dicta est pestis a quibusdam. 33 Mutatio crebra in contraria non facile sertur. II Mutatio in contrarium non om nis damnata. 44 Mutatio in deterius nonnuquam salubris ,& contra. si Mutatio subita periculosa. 67.1IMutationes locoru & victus morbos pariunt. σ1.

NEapoli Vberius aegri nutri

untur quam Romae. 38

p Aestum oppidum eur insalubre

lla. s.

Pestilentia Romae nostro seculo non grassatur. 32. Is Pestis improprie crebra est Romae

Pestis proprie dicta no semper ab aere orta est Romae, a Pestis proprie dicta Romae non adeo frequens. 33 pestis Romae a siccitate. 3 Pestis Romae quando frequens. stastis vocabulum, quid propria H a significet

59쪽

significet. 3 -33 Pituita a satietate. 23 Plini j locus de urbe Roma. a

Plutarchi locus male acceptus a Lapo. asPluviae aestiuae non semper noxiae.

Podagra non est Romae vernacula.

Praedicere futuros morbos dissici Ie est. εσPraedicere morborum genera non est difficile. 46Principes viri aestate, & autumno Roma discedunt I a .cur. 48

RAuennae aer grauis a Strabone dictus, ac quomodo emedetur. 26 Regio,in qua crebro & magnopere tempora mutantur ab Hipocrate damnata. ILRegio quae salubris. 2o Regionem . in qua quisque versatur, obseruare debet. SAegionis rationem habendam Hippocrates docuit. 6Roma aestate & autumno cur a quibusdam deseratur. 68 Roma. bono consilio in eo situ, in quo est aedificata. 18 Roma cur Galeni tempore humida. 28 Roma discedere atque ad eadem accedere non e sse paria. Ianoma flatus omneis admittit.

Roma in Italia, est cordis instar in animalibus. 12

Roma in ptaliae medio posita rs

Roma in medio est quinti eli.

matis. 37 Roma non est convallis. 4x Roma non minus aquilonia quam australis. quia Roma Novilunio aedificari caey

ta. Is

Roma nullo morbi proprio gen re laborat. et Roma nunc alia, quam Galeni seculo. 18 Roma olim male disposita. a 4 Roma recedentes existimatur aeque, atque accedentes periclitari. o. dubium hoc esse. sa Roma vere medio condita. Is Romae aegros alendi ratio optima Romae alias aegri parcissime nutriebantur. 38 Romae aliquando quinque annis

senatorem nullum mortuum. 17. Romae conditores veneri comm datos.

Romae longitudo, & latitudo. Is Romae nouae pulcra, & salubris dispositio. a s Romae pestis, quando frequens.

Romae praesens dispositio salubrior, quam verus. I3.2s Romae qui habitant, sani sunt, &speciosi,&c. 26 Romae situs opportunitas. IRRomae situs vetus & recens. I 3 Romae temperies. 2o Romae temporum variae constitutiones. 3 Romae

60쪽

Romae uberius aegri nutriuntur quem alibi. Io. 38 Romae veteris dispositio minus laudata. IARomam salubrem esse, concludistur ex Strabonis auctoritate.

Romani aeris inaequalitas perniciosancnest. 46 Romani aeris notata inconstantia salutaris est Romani aeris in salubritatis apud veteres auctores nulla suspi-

Cio. xs Romanum caelum destillationibus obnoxium. 7.8.cur.s Romanum caeliam humidum,cras sum densum, quomodo probetur. IaRomanum caelum non est simpliciter calidum, & australe. 3l.

Romanum eaelum non est simpliciter crassum, & densum.3o. 3IRomanum caelum vergin ad humidum , sed non ut producat morbos vernaculos. 3o Romanus aer varius non tamen insalubris. 6 6

S Anguinis sputum non est Ro

mae vernaculum. 3ISatietas Romae multa. ag Semi tertiana non est Romae ve nacula. 37Senes an pauci Romae sint. 48Senes paucos Romae non ob vere esse. so senes Romae pauci. 3

Strabo de Cauniis,2s.de Latio,1s de Rauenna, 16.de Alexandria,27.deItalia. 27

Strabo de fluminis propinquitate

Strabo de consilio aedificatorum urbis, non recipitur. ag Strabo de Romani aeris in salubritate nihil. 16Strabo studiosus notandi loca i salubria. 26 Stratoniel dictum de Caunis asSuetonii locus de urbe. I Superiora loca salubrius habitan

TAbes Romae propria non est. V. Tarutij Mathematici de urbis natalibus. Is Temperatum aliqui vocant calidum, &humitum. At Temperies bona vel mala ex quibus dignoscatur Strabone auctore. a Temporum variae constitutiones Romae. . 3a Theophrasti de alimentis documentum. AoTiberis exhalatio in salubris. Ir. quomodo. ηγTiberis opportunitas. is Triticum Athenis miuus alebat, quam in Baeotia. M

V Allis quid sit. a

Varietas siue inequalitas a ris non omnis damnenda. 44va.