Reineri Solenandri ... De caloris fontium medicatorum causa, eorumque temperatione, libri duo, ..

111쪽

. R EI u E R P -L E N D R i. ditur. Aliud durius quod Galenuspidem appellat: quod Dud Eburones C vidimus: via , tum etiam in vicinis Eburonibus populis magno est in usu.Tale

est illud , quod apud Vest alos, quinque

Treuionia ante deces- Hermanno OgLone,optimo ς & humanissimo viro iubente coepit effodi, Cuius mctalla ibidem sunt mirum in 1hodii eό- . . piosa Quod vero durum adeo est , & e densatum, vo sculpi & poliri possit; variamo θ' ris statutur apud authores nomina qui

dem consistentia , diabre, & qualitatibus, . quibusdam lusere, lac, omne uiter lapides

reserunt: nec non quasdam i ius species, expolitas gemmis ascribunt, ut apud Pli nius a videre est. Huius generis est Gangi- ' με cagate iis lapis apud Strabonem,quem caeteri Gai sis.'. iii. i lor) Vocant. Thracius Nican-nmma. O: Samothracia gemina Plinio: atque, hi. Omne6 a locis,in quibus inueniuntur, no- -- men desiimpserui. emadmodumobsi- .... -ha AEthiopia olim' ab ini into . re dictus estim hoc tempore,ut olim effb- dui in Hispanus,non procul abaeo qui di- . Iacobo sacer est l cus , vulgὁ , bini

112쪽

mine. Referunt ad nos hunc lapidem politum,&ad diui Iacobi imaginem elabori tum illi qui religionis ergo in Hispanias in tabeunt,atque ii fere Ambram vocant Tro ter hos etiam , sunt aliquot alij bitumni lapides, quos tamen sub his ficile compro hedere possis. Nam frequetes multis into

cis antiquis incognitis inueniuntur. Lucas Luc, mi

Gunus Medicus,vir in maturie medicae Cognitione racile suo tempore primus, olim , pr eptor,&hospes meus obseruadus, a

colore et . menit in Hetruria inter Fibretiani Harhyri sua

re Aretium in ripa Arni cόpiosum i Erat is crustosus laeuis , adcensus bitumen ledo labat, tamque similis cuidam erassiori es boris cortici, victim oblaturn videret HS

rentinorum secundus Dux Coseius . nullo modo astentiri vellet upidum esse quoia ratio bus; & authhrum testimoniis asiliactus .mtolligeret esse 'Gagatem. Vidi ego diue rum colorum GaDtes . ut fot di ni . tilia iuretias,aut fere plures in eis inuenias, qu '' in ipso succino , vel huius authore liquido bitumine.Preterea duritie. 5 mollitie.ddii- sitiite,dc raritate, grauitate, & leuitat. 'di stant. Anno et Q cuire inhalneis Lueen - sibus

113쪽

tem inueni II. . pass. a balneo,quem tumorear ud ost diiDrudenti viro Gerardo Vest ello.

Ui. V enm,qui eo tempore ibidem si Linum imagistratum Reipub. Lucensium no mine gerebat : deuolutus erat is paulatim LX licinis montibus per torrentes in Au- . . i serim fluuium quantum coniectura con- potuiὶ qui eos montes interlabitur.

Quo indicio motus Vellutellus qua est priniciaria, in iuuanda patria singulari vi diliguntiaὶ inuestigare coepit huius lapidis

8 non istae a castello Guiuisano: qui 2 . ς6 si duplici torrente a balneis seiungitur, vςxisti te tamen est interiectos molitus hoc lapide prςter caetera sitfestos, in cinatos esse. Potest is ex ini esse permultum huius,& vicini loci incolis,m' - . eius & facultatibus perspes s. Itaque undeno ferro quidam, & alij coquendis obis lignoru vice ra nutriedum ignem iunt 'si. Vocant ibidem Pilignum, nomine ni alior)ex pice,& ligno composito:quia civis pic- rq40lere videtur : . quod quidem

114쪽

quidem commune est omnibus his,quq ex bitumine suam originem ducunt.pr ter illud , habet omnes notas, quas scriptores . bituminatis lapidibus ascribunt. Crustosiis D 1, piis bitues: ligni modo, niger ut plurimum: tablatim sciscitis:quodq; discissum est,tene, ledet picis in modum: accenditur facile, ac censusque pinguitudinem exudat, & bituminis virus olet: idque genus alias notas, quas bitumen habet, possidet: nequis existimare possit, id esse quod ebenum fossi- uis c siile. te Vocant, aut collapsas arbores, lapidum naturam induisse. Quae diximus hactenus omnia bituminata, aut ipsim bitume sunt,

casdemque proportione maioris,& minoris habita facultates possidentiEt quemad- omite bisum modum ipsum bitumen facile inflammata si xur, pertinaciter ignem retinet, & dimetes s '' ' ' 'ter, aut nunqua aqua extinguitur: ita cuncta , quae eo auctore procreata sunt, ipsius naturam sequuntur, adeo ut ubi haec, aut omnia, vel pleraque,aut nonnulla, vel faltem unum in terrae visceribus inueniatur,

stibterranei ignis fomes, non minus quam ipsiim sulfhr, esse queati, dummodo inflammetur, & quemadmodum dicemus post-ca, accendatur.

g Sulpuris

115쪽

XPLIC A TIs iis quae ad bit minis natura spectare videban- tur, restant,priusqua prosequa- mur institutum nostrum, nonnulla de sulfure dicenda: quandoquide id alterum statuimus subterranei ignis fio - tem. Sulfhr duorum est generum,quorum alterum natiuum codilunarte sit alterum ex materia stilfhrea. Hoc quia sine ignis be neficio pr parari nequit Gr ciarx πυρωμ oi , 4 '-- expertum vocamus: quod licet sib terris ignem minime fouere constet, nihilque faciat ad ignis somentum, de quo inos agimus: tamen quia sulfuris disseren- tias explico, breuibus etiam de eo dicam. Factii imm M' Factitium hoc tempore variis fit modis, d ρ ' materiae diuersitate artificio.

Nam illud igne, vel ex aquis sulfureis den- fitur: vel ex vena, seu gleba ipsius, lepur -

s-lorq- ρ- ex misto sulfureo destillat: Primum codem artificio, S opere paratur,quo alumen, sal, nitrum,atramentum ultorium, d

id genus succi concreti: nimirum sulfurea aqua in plumbeis cortinis tam diu cocta, donec

116쪽

donec omnis aqua excoquatur,& quod reliquum est in siilfir densetur: quod ad Budam in inferiori Pisonia fieri scribit Agricola. Sulfur hoc rarius est:quandoquidem, α aqua sulfhrea paucis in locis reperitur: dc ubi ea esst, fere ibidem gleba sulfurea consueuit esse s equens, quae copiosius leuio xi negotio,impensaque minore,sulfur elai gitur. Propterea in Sulsatara Puteolana siciorum Vulcani vocant hodie ubi sulfureus se fons insignis continuo cbullit: item iuxta . Petriolum balneu, cuius aqua sulserea est, in maritimis Senensium, non aquae CXcoquuntur, & in sulfiu densantur: sed glebae venaque sulfurea depuratur, maiori fructu, operiique minoribus. Quod fere hoc in do administrari obseruaui. Effossa sessuris gleba propemodum implentur fictilia ali- 6 quot Vasa, praegrandia, ventricosa, iis haud dissimilia, quibus Romae Tiberinam conseruant aquam, vulg6 Vettinae dicuntur to passim per Italiam, in penu reposita habent ad conditith olei conseruationem his inducuntur opercula , undique luto circumlito , ne quid respiret: fictilibus praeterea in sipremo ab latere uno naris est decliuis, quae excipitur supposito minorig a. vase

117쪽

roo RE IN ERI soLENANDRI

vase item fictili, exacteque aptatur. Ea exaduersi, collocantur duplici ordine octona, vel dena,aliquando plura,coniunctim, atque undique lateribus, lutoque stipan tur latera,& stiperius,inter utrumque fictilium ordinem interstitium obturatur, ne calor expiret, aut ignis flamma, qui inferius inter fictilia super ferream cratem accenditur, in sublime feratur, aut exhaleti ostia hinc inde relinquuntur aperta,ut igni fomentum sippeditari queat. Vena excalfacta ubi ebullire coeperit segregatur,quod terreum est, arenosum, & faeculentu siib sidet, sulfureum destilla demuitque in vas suppositum: ex quo, aperto inferius vase, corriuatur in ei stas iuxta scrobes, aliaved.M. ἴ- receptacula: idque sulfur passim per Ita pro 'M m- liam pro vivo,non sine crrore, Attrahitur dant ut AE omnes Pharmacopolas : hoc idQm deinde in cortinis minoribus liquefaciunt, inque formas varias iundunt: unde illud

a d , oblongum, cylindri figura in

eli coctηm, canuis conformatum ubique visitur: quod

quidem non est simpliciter ignem expertum, sed bis omnino coctum: Quod veto. rb tertium enumerauimus, atque ex sulfureo misto fieri diximus, eo tere praeparatur

118쪽

xatur artificio, quo ex lignis olea per de

cipiunt praegrande vas terreum, fictile, inferius undique perforatam, iniiciunt pyritem, vel siilfuris venam,lapidis, vel metalli alterius admistione impuram , accendunt, atque ita stillat in stippositum vas, quod aquam frigidam, qua densatur continet. His adnumerari potest, quod Caballinum salsur vocant, ex terri Iquama,& eo sulfure, quod excocta aquatur confectum. Adeo ut omnias factiiij siil furis differentia, quinario numero contineatur. Etenim vel ex misto sessureo destillat : vel ex fulserea aqua coctione den- '

satur: Vel ex eo quod inde excoctum est, re ferri squama Caballinum conflatur: vel ex gleba depuratur: vel tandem ex ea depuratum denuo in cortinis coquitur, & in varias figuras, ut cylindros, vasa, lagenas

Κ,rmatur. duo postrema passim in communi statvsii, quorum illud provi-uo habent sulfhre: hoc pro ignem exper' . to, licet bis coctum sit, agnoscunt odnatiuum esse & effodi diximus nos vivum sititur vocamus, Graeci μυριν, Celsis &caeteri post eum Latini, ignem non ex-S 3 pertum

119쪽

os reperitur , in quibus vena fulturca gla.

- gnitur: attamen quibusdam in locis & pu- . rius, & copiosius, in plerisque vel minus copioliam, vel minus purum . Qualecui . que tamen illud suerit, subterranei ignis fomes esse potest, siue gleba sit, seu mi' stum , vel lapide vel terra, vel alio aliquo metallo. Verum haec omnia i simpliciter sulfir no sint,ita viui siliris nomine haud veniunt. Solum id quod purum natura est.& tale quale alterum arte, nostraque diligentia fieri consileuit. Vivum hoc fulsic

hactenus omnes Unius generis agnoscunt, , ' nimirum.glebosam est,in frusta con C tum, quod quidem frequentius esse Q-let. Verum huic alterum addi omnino debet purissimum,antehac incognitum,quod V - se ' fulser seissile vocare soleo: quia scissum eK. partibus minimis concretum cst : cuius quoddam quasi ex polline pulverulentum so hi sis r , & conglobatum Concrescit : quod dam stitiis quibusdam minutis, & capilla-ccis radiatum undique cohaeret. Vtruquin

ipsius veluti flos est glebosi stilitaris , ves sulfurcae glebae: quςmadmodum in alumi ne scissili videmus. Attamen hoc est di

scrimena

120쪽

strimen, quod scissile alumen sua 'onto quasi exudat, & in lapidum superficie, vel

terrae aluminosae densatur: scissile vero sil- fur nunquatri vidi, nisi sibi cisti & latentis ut arbitror) ignis beneficio efflari, posteaque in acre concrescere. Propterea se re in extremis meatibus densatur. per quos

aspiratio calidissima,& ignea plane,ex supposita sessurea materia incensa exhalat. Radiatum quidem circa supremum spiramentum, vel impositos et bacillos, aut ei quid simile, quod undique aspiratur, comCrescitialterum coactum vel con obatum scilicet, ut plurimum circa saxa densatur, quae spiramentis imposita, quasdam sepraea concamerationes essiciunt. Reperitur Vtrunque cum alibi ubi siilfurea vena est, tum copiosam visitur in planicie illa cincta Leucogaeis collibus iuxta Puteolos. Obseruauit stibinde mecum has sitfiatis differentias ibido me ostendente Lucius Montanus Calliensis, viditque me utroque faepius utentem in opere, & materia chei-τurgica, cuius est mirum in modum studiosiis: eoque etiam hoc tempore, cum copia est, utor longe sane scelicius maio-