Reineri Solenandri ... De caloris fontium medicatorum causa, eorumque temperatione, libri duo, ..

81쪽

RE INERI soLENANDRI

dudum repertis, haud lonile ab urbe San-

festo, in terra ignibus esse locum. Verum haec in confesta sunt, nec quisquam it inficias. Verum ex his ratiocinari quis posset, alios insuper nullos esse, quis qui manifesto incendio innotuerunt. Si enim aliis in locis ignes laterent in visceribus terrae utiq; ' illi,proderent, cum ignis includi non' possit, sed aut liberum aera requirat,Vt Veni tuffς tuetur, aut sufiocatus emoriaturiquod etia--- rebus externis videre est. At innumeri sunt pene sontes in diuersis locis calidi, a umeri θη- quos ab igne calere diximus, in quibus ta-

, inartifestos fumos, qui tamen ab igne separari nequeunt. Sed i si diligen- naturae opera Considerauerint, facile consequentur non esse a ratione alienum multis in locis occultos in terra ignes fla- Ais grare. Si enim in cauitatibus terrae, & aqua continetur & aer qui se non produnt, non video quo minus ignis ibidem latere non possit, illam sub terra esse, non stilum sentes ostendunt,quos metallici quotidie re periunt,quosq, exhauriant oportet, si metallorum

82쪽

terris occulis labentia.

cccccc

tallorum venas scrutari, & persequi velint: sed ingentia flumina, quae longa stib terra

loci intercapedine, occulta feruntur, alio ingressa, & sese abdentia, atque manifesto F mas alibi prorumpentes: Sic ubi terreno Drus erit epotus hiatu, Existit procul hinc, alioque renascitur orbe. Sic modo combibitur tecto modo gurgite lapsius Redditur . rgolicis ingens Erasinus in agris.

Quod de Tigri,& quibusdam aliis quoque

legitur: atque ut id certius constet, secum furentibus atque cum erumpunt evomentibus, quae alibi fuerat iniecta: duod de Al--I

pnaeo scriptu est, qui in Peloponesiaco se

littore sdbducit atque in Sicilia in Arethu - Mei-μου. sim fontem mutato nomine prorumpit. Acrem vero terrae includi omnibus costare iacile potest. Quis enim ignorat terram rina variis multis, & variis dotatam esse concauitati-

bus t quarum plurimae cum neque ignem, neque aquam contineant, acrem, halitus ve continere omnino neces tum est. Pa- -ιi Ita re tet id ex maximis ventis,quorum in aliquibus stibterraneis locis ficinitus,& concursus, sub terra exauditur:qui erumpentes Vialiquado facto hiatu terras cocutiunt,m6' tesque magnos magno conatu subuertunt:

83쪽

sic aqua, sic aer, aliquibus in locis occulta detinentur,& latenti alia, effluxu quodam erumpunt: quod igni quoque usu venire

To inter verisimile est. Quomodo mihi non vide praeter rationem,si existimemus totum ii subier - illum terrae, & maris tractum, qui inter Si-' ciliam,& Vestatum Campaniae monte inclusus cotinetur sabterraneis ignibus per coqui: ut omnes Aeoliae, Vulcania, Lyp ' ra, de Aenaria, vicinaeque insulta, totusque Baianus, & Puteolorum sinus latentes ib-ueant ignes: qui alias passim alibi, liqvado in Vesuuio,subinde in AEthna,item paucis ab hinc amnis Puteolis se m nifesto prodiderui. Verum ostendere ignes stib terra

occultos flagrare,fere stiperuacaneum est, .sis cum hoc euidentissima ratione facile ab efqiis mu- iis quem qdunt percipiatur Nam quod ipastina aut loca quaeda ingenti calore torreantur: aut specubus vehemens caliditas cxpirat: aut flumina scrucant: aut vadu ma. ris calcat:no extinguente tanta frigidarum, alluentiu aquaru vi calore, proteub nulla ratione ascribi alteri cauis potest, aut debet,quam latenti iisdem in locis, operto N ia μω in seni. Quis citi in Leucos eis,vel phlegraeis

84쪽

DE CALORIS FONT. CAVSA. 67rem , qui innumeris in locis ibidem cotingenti terram non ferendus persentitur, aliunde arbitrabitur seueri, quam stibiectis ignibus.Nolo hic omnia prosequi,quae idcid ostendere valent. Taceo quos agnoscimus in excavatis quibusdam terrae locis, insignes calores, cum alibi multis in locis, '

tum maxime admirados in Campania foetici. Etenim quod iuxta Niisenum sub ipsis Baiis Sudatorium recipienda haec vox est hodie Trituli vocant, incredibilem habet Tri

admirationem,quod cum nusqua ignis Ur niastem, M. pareat,tantum tamen calorem inclusum

longissimo,anfractuosis,praealtoq; cuniculo continet, ut stanti in pedes intolerabilis sit:procubenti in genua vix serendus:quod hoc loco ad rei memoria describerem, nisi illud Agricolae nostri diligentia extaret depictum. Nec minus admirabile est illud in Acellulas distinctum ad lacum Agnani, inter Neapolim, & Puteolos ad leuam quadraginta past a specu Charoneo .la vicina Aenaria insula multa videntur,quae ab , late-tium ignium beneficio, fieri non possent. Hinc erupens ille calor e cuniculo ad III. lapidem ab urbe Ischia, quem hoc tempo-xe vulgus Testa io vocat, alij Sudato e 2 rium

85쪽

sudatorium Varraui in Mnaria. Vicin tam Aenaria.

i 68 RE INERI SOLENANDRIrium Varrani:cuius calor distorta crura, vel

quosliis alios statu deformi deprauatos,artus,impositos cuniculo dirigit,& reserinati quemadmodum a lignariis fabris videmus contortarigna flammis dirigi & restitui Est quoque abditi ignis cilectus,erumpens ille insignis calor, per saxorum fissiiras in summitate collis Vici, in Maris littore, qua in silla continentem, dc ex aduerse Cumasae '' --Sudatorium de Cottauo vocant, atque ad frigidos plerosque morbos,

coXendicis caeterordini artuum dolores,

laudant:quae duo hactenus fuere scriptori bus incognita. Quod vero Sudatortu Cas Meaulae vocatum est, in colle non procul

N 'Maxis o a Merula vico stipra fontem calidum Gur iis Gumiel Ptellum, alias in Vsu ruit:nunc in nullo ho-i 04- , nore est terra obturato cuniculo, & latius culo saxo Cooperto. quo detracto vehemetem expirare calorem abs diti ignis indiricium vidimus. Possem multa alia celebria exempla adducere,sed hcc siissicivi Quod vero de fluminum, aut vadis maris disi,no feci arbitratu inuo: sed certum id est, re coram, mire meminit Agricola in Germania esse Stra 'A- lacum inter Strapetam,& Suburgum,cuius '' vadum contactu piscatoru retia immissa ni-

86쪽

DE CALOR Is PONT. CAVs A. 6,mio calore c5burit, Dominica Carmorum Indorum Insula nutarum habet Aequatam, seta μὴ cuius latus,quod Septentrione spectat,va

dum habet tam eximie caliduJt arena co- calidam a- tactu ferri nequeat: cuius Ctia Inrerior, Vadu perfluens aqua calida admodu est,cum Acr-ata ru-

ea quς supernatat, dulcis Omnino ut G uir aqua eatida, gidaan Aenaria insula ad II I.lapide ab ur- μπηδες belichia iuxta Petras, quas Vocant Vulgox Petraissu Leus fas,est in littore balneu quod dicunt Ca- in δε-

stilionis: llus fons ibidem cospicitur: sed , 2 ' '

locus undiu; egregie calet: & quotquot ibi Iur: ut amustat vicini lapides, & saxa purissimo sale et florescunt, & albicant: essessa arena statim aqua emergit adeo feruens,ut nullius sit v-sus,nisi primu transsisa in labrum,calorem remittat. Praetervectus aliquando insulam

nauicula,admonitus a piscatoribus,eo loci littom A --

maris vadum calidissimu esse, iussi sisteret, vestituq: spoliatus e nauicula in mare descendi, cognouit aqua vado vicinam Calidam esse,ipsumq; vadum, quia egregie calebat, non potuit no pedibus vehementer esse molestum. Quae hactenus dixi manifesto indicio stat in terrae visceribus, Vel ei obrutum cinere occultum latere ignem:

quod ea quae dixi, nullo modo sine illius Q s Ope

87쪽

7o RE INERI soLENANDRIope fieri possint. Permulta praeterea alia in

visceribus terrae ec simi natura: ---- quoru plurima nostris sensibus de-

pr henduntur,quq igne absente fieri haud possent: sic in quibusda locis bitumen nigrum e terra exprimitur: quod sine flagrantis ignis beneficio, eliquescere & exprimi

mitini πιρ-- posse mihi non videtur. Excolatur enim ι - . - sin modum, quae fit teda igne in se

nacibus excocta, deducituri; in si au tos cuniculos. Ignis opera quoque quod praecedenti capite docuimus, aquae stat riunt 4ponte calidae: adeo ut unumquod P in unoquoq; videatur esse elementu, vel alterii ab altero mutua quasi opera contineri. In hanc quoq; opinionem etia grauissimi philosephi consenserunt inpedocles,Lucretius, Aristoteles, cum alibi,tum secundo Meteorin. Seneca libro secundo,, qu stionum naturalium. Adiice nunc inii quit) ignes non manifestos tantum,& ce tos, sed opertos terris, quoru aliqui erum- να punt:innumerabiles in abscondito flagrat. lHic igitur opertus terra , & latens ignis.

quod in plurimis locis, in quibus sentes: scaturiunt calidi, nunqum vitiis sit, veritati fidem detrahere non debet. Nam Vbi noti

88쪽

oppositam molem depopulis,obstacula I, recludere, atque ita prodere ' in quibus locis non est ei tanta materia: qua veluti pastu seo accensa tres acquirataeoque se modo producat: cumq; sit ei sementum tenue, exiguaque materia, quam depascitur,facile fuligines,fumiq; perpauci inde

expirantes,partim raritate terrae absimun- RH iis, 'nis

tus, qui sensim essu: ,exhalant. Etenim Aborum. si maior ignis fuerit, & materia copiosior, aggregatis paulatim fumis violentia subin- . de sibi exitum molitur, disiectis repagulis expirat, atque cxardescit, conflagratque: donec subiecta materia suerit depasta, &Consumpta. Verum quaenam ea sit materia, qua perennes illi, & indefessi ignes sitbterranei vegetentur ut ita dicam & alantur, iam est inquirendum.

in is sit subterraues imis fomes.

N IGNE nostro , qui impurus est, duplex apparet esse motus, reis quorum primus deorsiim, susum tendit: illo utitur, ut ex

89쪽

sibiecta materia sibi pabulum assumat, ac veluti nutriat ur:hunc habet ut expiret,& quasi excrementum assumpti illius nu-aeponat: quod si alterutro horum , aut moque priuetur, emori conspicitur. Habet igitur opus fomite, & expiratione: quae secundum ignis proportionem se habent. Nam multus ignis multo eget alimento, multaque expiratione,& frequenti indiget. Sic exiguus ignis fomentum cxiguum, & expirationem modicam exposcit: & ita secundum rationem alia se habent. Hinc praecedenti capite , diximus in multis locis, eas filigines ab-

ignis materia quadam aptastuetur, conser

90쪽

bE CALOR Is FONT. CAVs Α- ps conseruatur & m3escit.Ea materia ut non terra,non aqua esse potest:ita neq; terreum plane corpus, nec aqueum esse ignis debet nutrimentum:libet enim sic nominare.

Quod enim nutrit in nutriti transeat substantiam oportet: quod fere similitudine quadam in igne usia venire selet: sic videmus & aquam, & terram priusquis, ignis

naturam assumunt,in aeremptimum trans mutari. Praeterea ut aqua eaque magis te Tereara,in clementorum ordine longissime ab-- igne distant: sic nisi alteram,aut aliis mista, nullum omnino comercium cum igne adipisci constat.Earum enim primae qualitates ab ignis qualitate ex aduein dissident. Verum cum ignis sit vehementer leuis, & ra- rus, imo ipsum aera his qualitatibus seperet: aer insuper in ordine ipsi proximus, & m contiguus sit saepeque pryterea inflamma semius & impius in naturam ignis transeat: iu- in dicandum videtur, ignem aere foueri & . - nutriri .Et quia aer purus,&simplex in igne --. purum transit,impurus hic noster ignis, &rnistus,aereo corpore misi o,vel impuro sit, stentetur,& alatur necessiim est.Ex quo Vi detur illos no illepide dicere,qui flammaim actan Uy

nihil aliud quis fumum accensum esse di-

Q in