Reineri Solenandri ... De caloris fontium medicatorum causa, eorumque temperatione, libri duo, ..

191쪽

16 RE INERI SOLE N ANDRI ali ut ioci mistionem veniunt, omnes qualitares resultant,quibus aquae calidae sapcire, odore, utilitate, lenique omnibus disierentiis stat insignes. Qua in re qui hactenus de balneis scripserunt nihil memoria dignum praesti-tcrunt: cum maior corum pars, nil in hoc argumento tradat: alij absque ullis princi- piis in medium asierant res quasdam, qui'

.uauim ita na quae ima enumerat,quae sub terris aquis miscentur: non tamen omnia prosequitur,& aliqua ponit nisi inrerpretis errore si1brepserunt quae nunquam in visceribus te Laeti oriis, ria inueniri 'iucunt, Vt Lithargyrum: par sum Ofati tur enim id arrecum metallorum glebae in 1 d . Drnacibus seiunguntur, & depurgantur: quemadmodum in caeterarum rcrum CO- et ione spuma quaedam,&cxcremeta resul- Diterpreto tant. Qui in Avicennam commontati fiant, nonnulla quoque recensent quibus aquae missa m t. inficiuntur,sed no omnia attigerunt.Men-F--it gus Faventinus qui de balneis diligentius scripsit, res subterraneas numcro duodecim recense quibus aquas inbutas profluui, re mistas arbitratur. Suitur,alumen, sal, ni- trum, cinerem, calcem, gypsiam, terrum, AES, marchesitam sic piritum vocat argen-

192쪽

DE,F ONTIUM TEMPERAT. Icitum, aurum. Bartholomeus Violtus Tau- Viis rei νει, -

rimenus medicus, qui nosti O seculo de hac tam in. . re elegantius scripsit, undecim inquit libro tertio siti operis) esse dicimus, quae a quae e terra erumpentis vim illam α oων Graecis dicta immutare selent. Sulfhr, alumen, sal, nitrum, calx, gypsim, bitumen, i aes, ferrum, plumbum, & aurum. Ita quoque Oribasius, necnon Paulus Agineta pri ori mo suo libro quadamutitur rerum enumeratione in partitione naturalium balneo--Enumerat. rum, ubi ita scribit, Balneorum naturalium quaedam nitrosa, quaedam salsa, quaedam oauminosa, nonnulla sulfhrea, nonnulla bi- . . tuminosa, aliqua serti, aliqua aeris, aliqua cupri, aliqua auri qualitate obtinent, quaedam ex pluribus horum constant. Verum quam inconsiderate haec ab iis scripta sunt, non dico:cum passim apud authores innumeri sentes calidi agnostantur, quibus mistura tribuatur, quae ex nullo horum fieri possit &, ut taceam, latinos seriptores Pli-

nium, Senecam,Vitruviu, quorum scripta bd numero ιν

variis exemplis stat reserta,quae aquas alis insectas rebus medicatas costituunt. Nonne Galenus multis in locis, primo libro simplicium medicamentoru,libro septimo

i medi

193쪽

162 RE INERI soLae NANDO medicamentorum secundum genera, recenset, sponte natas sic vocat calidas mistas atramento sistorio, chalcitide, misy, &id genus aliis Z Nonne Avicenna ex arseni- ιαμ tua co compositas agnoscit aquas, quaru usiun' laudat ad tremore t & alibi calchantho, re

i. cutis io tu bi diximus) lithargyro, licet minus recte, aquas Componit ξ tradidit enim quo modo, si nocuerunt hae aquae, sit occurrendu. Non igitur illi omnia cognouerunt,quae in mistionem calidoria fontium ventui: quod paulo post exeptis clarum faciemus. Hal Quid b--- lucinati quoq; sunt in eo quod aliqua sunt arbitrati cedere in compositionem aqua mistent ba H - rum in terrae venis, quae hactenus ibidem non sunt inuenta. andoquidem alter in

subterranearum rerum numerum calcem censet: Mengus praeter calcem, cinerem

addit: & nc quis hic errare possit, licit huc Ciuu quid. puluerem es le cx adustione lignorum, il- - 2 ι lapidum cobustione iactum. Quodcgo sine in doctis viris miror, nam v t nihil dicam de calce, quis quaesi, unquam in locii subterraneis ligna cospexit, ex quorum conflagratione cinis supersit, qui suam vir- - μμ adure1uem elargiri possit, tam lon'

gQ tepore perfluenti aquae t Vidi equidem

194쪽

Da soNTiv, TEMPE L . Dualiquado collapsas arbores se edentibus seculis in sylvestribus locis terra obrutas, & Gas obsitas musco quoda: sed ex his ci -

fierem nullum expecta:aut enim paulatim computrescunt: aut sit aptus sit vicinus sucia

cus, lapidescunt : quales ego aliquando vidi sipra Auserim fluuium in agro Lucensi iuxta torrentem,quem Pictoritani vocant . Neque ebenu, quod vocamus sessile,aptu est ut huiusmodi cinerem cobustum clar statur: idem de calce sentiendum arbitror. Addo his quod nullu eorum a metallicis,

in terrae venas scrutantur hactenus sat in- quod Mauentum: nisi quis vocet cinerem subterra- a metallio sitaneam Spodon, de qua Agricola noster, dc qua cum alibi Ope,tum Neapoli vidi apudio, Vincentium Pinellu virum linguarum, suum M Puκὶ- rerumque variarum cognitione insignem, quam is ex Puteolano agro attulerat. Vcrum quod de hoc cinere non intelligat, 1a, ti constat: quoniam ex lignis igne cosumpti eum fieri dicit. Praeter haec fontibus, 'i quos dicunt calce, dc cinere infectos esse, non tributit immistarum rerum facultatcs: i multis minus profluentes aquae cinere, aut calcem reserunt: scaturiunt enim limpiisi mae, ut in balneis Patauinis videre est: qui-

195쪽

bus quida cinerem, alij calcem immistanir uso error adscribunt: utroque igitur modo hactenus erratum,& quod sufficientem rerum miscendarum numerum non consecerint: N quod in eorum censum collegerint,met

admitti non possunt: cuius rei causa est ni plane fallor quod aliorum de balneis iudicia sequuti,non ex rei natura constituerint Daria caira ea,quibus dicunt aquas temperari. Nahomines Itali in Italiae balneis fere nullu aliud M. inueniunt metallum, quam quς diximus,ueorum scriptis est habeda fides. Sed in hoc eos hallucinatos ςsse opinor, na Ut de caeteris nihil dicam. balnea quae in vadis Vo- ami q--im laterra1ΠΤ sunt, alumine solum, de quiac colo 'in lent sulfure mista constatuunt: cum tamen, in quibus da,&sapor,d iacultates atramenti sitorij manifeste cognoscutur, & per de-' ςoctionem consumpta omni aqua, remaneant in vase quae praeter astringentem sa-ca his δε- pQrζm,qualis est alumim,etiam acrimonia is erasti linguam seriunt: quod atramenti indicium est: sic color Oi materiae est quidam ex albo

Atiam,m ia- subviridis. Eodem modo prope Agnanum ς- er lacum versus Leucog os moles puteuβ est egelida aqua,quam hactenus dixerunt alu-

al--φψ- insectam: verum arbitror atramenti

196쪽

DE PONTIUM TEMPERAT.

non minus habere,quam aluminis Etenim gustanti mihi visa est non tantumasti ing re, sed acritudine quadam gustatum pun--- gere eius aqua. Addo quod etia indicium praebet atramento potius infectam, quaesquacis re alia: nam ex hac stibacta terra, &son os gleba, deinde depurata, atque in a- ιι, - λι-henis decocta,sutorium atramentum conficiunt: licet hoc idem ex aqua aluminoia Abono O fieri possit: multum enim cognationis haec inter se habent. Quod etiam in omnibus aliis, quae ipsi cognata simi euenire vide cant, videre est, cui quidam salis, alij nitri naturam , & facultates ascribunt: cdmininen nitrotan illud esse rationibus con uincitur. Ac sine haec difficultas, dc n- trouersia omnibus illis communis est, lue aquis profluentibus ex se parum elargium tur : qualia sint metalla proprie dicta, nisi eorum facultates multum fuerint diueris: γε Asriti ι tum vel maximὰ iis quae secundis qualita- tibus quadam ex parte conueniunt, ean desisque ortus habent causam: si praete ea facile tota siti natusa occurrentibus, ocirrigantibus aquis immiscentur: quod via demus in summo, dc atramento sutorio,

tur,ut in balneo Lucensi,quod Corsene vo-

197쪽

IM RE IN ERI soLENANDRIcisisque congeneribus rebus: in sale, tro. Exii et lis veris in auro Ec argento :vel in uro & aere: in aere dc ferro. Nam in harum rerum cum aquis comistione perdissicile profesto sentibus externis mistionem ipsam, resque immistas cognosce re, nisi aquae admodum uerm medicatae: Q ex -- quod sane in iis quae metallorum, aut lapi---ι duna,vel saxorum ratione temperatae sunt,in,par ni nunquam euenire potest. Nam in nitro , is atramento , quiCquid est in hoc acrimo

e in Oniarium- niae, & in illo amaroxis, facile larga aqua obtunditur cum tamen initio salsedo ali O. . qua, in hoc astrictio supersit. Deposita veriro acritudine, S amarore, hoc alumint,illud tali pς quam simile relinquitur. Seqde his; ii postremo hoc volumine latius ς indicasse, aliquando atramen-m inmino - tosas pro aluminosis, & nitrosas pro salsis

N in quibusdam aliis, sebstitui. are

Quare Itali rei partim factum arbitror , quod pauciores subterraneas res aquis imisistas, qui in I ei. nise iis lia hactenus de balneis se ipserunt, co gnouerint. Quod autem ea aquis immi'. sta arbitrati sunt, qMae hactenus in visceribus terrae non inueniuntur, erroris prim cipium dedit Aponus caetera di, inuina

198쪽

DE PONTIvM TEMPERAT. Quina balneae quibus Savonarola,& quotquot in Italia de Lis eliserunt,praeter alumen, & sal, inconsiderate cinerem, S I- quae ham-cem tribuerunt: tamen illarum facul rates iis non adscribant: neque habent alia ---ω

quod indicium euidens , quod huius rei fidem faciat. Horum enim fontium lim- Amisistis a pidae stat aquae: non ex calce, lacteo, Vel scri ipsius,colore tinctae: nec fiui nc, quae selet ex cinere elui, imbutae: multo minuS c ebur Caeteris earum qualitatibus infectae. Verum longo per saxa calcaria ductu perfluentes: abradunt aquae calidae, & eluunt aliquid, quod ubi aqua conquieuit, subsidet, ac,Vt in rebus externis, cineris videtur imitare naturam: terreum & ignauu corpus, quod selet excocta diutino igne aqua, in fumdo vasis conCrescere,quod aliqui cinerem, alij calcem: iisdem quoque nominibus Ω-

uonuola nominat. Et ut certo intelligo nis macte co-

ipsius naturam cum non habuisse perspectam, aliquando gypsum vocat: cum nihil aliud sit quam omnis saporis, & odoris eX-pera quςda materia, continuo linctu trans

fluentium aquarum a terris, & saxis elota,

α abrasa: quae statim in fundum subsidet, ec ut plurimum ignis vi ibidem concrescit.

199쪽

Neque hoc mira videri debetiquandoqui- omni muginusi ea suerit, pro ratione,per que lam l. bitu loci, subsidet. Na nulla aqua simplex reperitur,ut diximus: sed quae nihil vel minimum medicamenti in se habet,&proxiiij e simplex, &non mista iudicatur. Sic potabilis aqua duabus sub-babis sod. stantiis licet nullum habeat medicamentum immixtum) constare videtur: nam licet ea purissima suerit, tamen semper via in 'ase excocta fuerit, stibsidet aliquid te reum in sindo vasis, eique adhaeret: quod aliquado gypsum, alias calcem iubinde cinerem Colore vel consistentia imitatur,proratione cyt dixi eius materiae, quam aqua Non igitur in

V. .es eale. λ is baimeis , quod hactenus constet, aut f calcem, vel cinerem inuenire licet: neque

est illud a scriptore proditum , qui dili'

gentius res naturales percognitas habuit.

Quare ubi apud Arabes, & maxime R : . , quando de dolore lienis loquitur, Msear quae cineris mentio fit, lixivium, non alia quod aliud natura temperatum balneum intelligendii venit.Paulbante mentionem fecimus aquae compositae, cuius duplex est

natu

200쪽

natura , una quae nihil habet medicamenti, sed selum terreum quoddam corpus, quae tamen limpida est, odoris, & seporis expers : & quia vicina naturae elementi, sim--plex dicitur: ratione alterius,quae medica-xa,colore vel odore,vel apore,vel faculi te,vel quod calida sit,intelligitur: quae quibus rebus misceatur iam est inquirendum. iustas rebus sentes cali s misceantur,tem

perenturve. CAP. V.

V o NIA M ostendimus hactenus non esse traditum perfectum rerum,quibuβ aquq calidae temperantur, numerum:nostrarum fuerit partium certum & definitum ita constatuere,ut nulla aqua medicata, nedum calida reperiri valeat, quae ex hoc numero rerum , mistionem non sibi erit. Verum qui id animo concepit, non potest singularia omnia , nec debet oratione prosequi renim eorum. indefinita, & incerta doeti ina, nec . potest ratione pervestigari: pe currenda igitur genera, & sammae species

rerum earum , quas in compositionem Venire arbitramur. Cum igitur aquae calidae

sib xenis missionemdubeant nam de hac