Reineri Solenandri ... De caloris fontium medicatorum causa, eorumque temperatione, libri duo, ..

181쪽

v LINERI SOLENANDRIbus quida cinerem, alij calcem immis tam flix reris adscribunt: utroque i tur modo hactenus 2 ' ' - erratum,& quod sufficientem reriun miscendarim numerum non consecerint: N quod in eorum censum collegerint,quq admitti non possunt: cuius rei causa est ni

plane fallor quod aliorum de balneis iudi

cia sequuti,non ex res natura constituerint Ira iri ea,quibus dicunt aquas temperari. Na homines Itali in Italiae balneis fere nussu aliud inueniunt metallum, quam qu diximus,sicorum scriptis est habeda fides. Sed in hoc

eos hallucinatos esse opinor, na vi de cae dicam. balnea quae in vadis Vo-mia laterranii sunt, alumine solum, d c quia C --- - siusue muta constatuunt: cum tamen. in quibusda,& sapor,& facultates atramenti sitoiij manifeste cognoscutur, dc per decoctionem consumpta omni aqua, rema- neant in vase quae praeter astringentem sa- tib Auri porem,qualis est aluimini,etiam acrimonia acre err linguam seriunt: quod atramenti indicium miri, materiae est quidam ex albo ti- subviridis. Eodem modo prope Agnanum iis lacum versus Leucoggos moles puteus est mento sutorio egelida aqua,quam hactenus dixerunt alu-g--- ' natae insectam: verum artauor atramenti

182쪽

DE PONTIUM TEMPERAT.

non minus habem,quam alumnisItenim gustanti mihi visa est non tantis, astring re, sed acritudine quadam gustatum pungere eius aqua. Addo quod etia indicium praebet atramento potius iniectam , quaesquacis re alia: nam ex hac subacta terra, & ἡπ mmas son os gleba, deinde depurata, atque in a---μαι-henis decocta,sutorium atramentum conficiunt: licet hoc idem ex aqua aluminosa Mumm σμfieri possit: multum enim cognationis haec inter se habent. Quod etiam in omnibus aliis, quae ipsi cognata sint euenire vide- tur,ut in bali eo Lumta,quod Corsenς vo sabuum C dicant, videre est, cui quidam salis, alij nitri naturam , & ficultates ascribunt: cum tamen nitrosim illud esse rationibus con uincitur. Acstae haec difficultas, & con- trouersia omnibus illis communis est, quae aquis profluentibus ex se parum elargium tur : qualia sint metalla proprie dicta, nisi eorum facultates multum fuerint diuersae: se Ascir. ιο- tum vel maximὰ iis quae secundis qualita- 'ribus quadam ex parte conueniunt, ea

dEmque ortus habent causis: si praeter ea facile tota sit natusa occurrentibus, ocirrigantibus aquis immiscentur: quod via demus in summo, ta atramento sutorio,

183쪽

ciusque congeneribus rebus: in sale, &ni tro. Ex metistis verὁ in auro & argento: vel in uro dc aere: in aere & ferro. Nam in harum rerum cum aquis comissione perdissicile profecto ςst, hentibus exterius m stionem ipsam, resque immistas cognosce re, nisi aquae admodum fuerint medicatae: metali'rum, aut lapi mi es bilii a. dum, Vel saxorum ratione temperat, senti nunquini clienire potes . Nam in nitro In atram tu a & atramento, quicquid est in hoc acrimo .niae,&in illo amaroris, ficile larea aQua obtunditu cum tamen initio salsedo aliqua, in hoc astrictio supersit. Deposita vero acritudine, S amarore, hoc alumini,1llud tali perquam simile relinquitur. Seqde his bii postremio hoc volumine latius ςsiris est hic indicasse, aliquando atramen-roia mino- tosis pro aluminosis, & nitrosas pro sal sis:& in quibusdam aliis, substitui. aro Q re it auro partim factum arbitror , quod pauciores subterraneas res aquis ina stas, qui in I EL Mneus is lia hactenus de balneis scripserunt, ζο gnouerint. M uod autem ea aquis amam sta arbitrati sint, quae hactenus in visceri bus terrae non inueniuntur , erroris prim

184쪽

DE PONTIvM TEMPERAT. Quina balneae quibus Savonarola,& quo quot in Italia dia Lio G. P omini praeter alu- men, &m inconsiderate cinerem, oc c--cem tribuerunt: cum tamen illa m facul'Σ - T. tales iis non adscribant: neque habent at L s mdrata μquod indicium cuidens , quod huius rei videm faciat. Horum enim fontium lim- Amisistisa - pidae stat aquae: non ex calce, lacteo, vel in scri ipsius,colore tinctae: nec suligine, quae selet ex cinere elui, imbutae: multo minus ebi, caeteris carum qualitatibus infectae. Verum longo per saxa calcaria ductu perfluentes: abradunt aquae calidae, & eluunt aliquid, quod ubi aqua conquieuit, subsidet, ac,ri in rebus externis, cineris videtur imitare naturam: terreum & ignauu corpus,quod

selet excocta diutino igne aqua, iri fim do vasis concrescere,quod aliqui cinerem,

uonuola nominat. Et ut certo intelligas non exam co-

ipsius naturam cum non habuisse perspe- ctam, aliquando gypsum vocat: cum nihil caliud sit quam omnis saporis, & odoris expersquςda materia, continuo linctu trans 'o 'fluentium aquarum a terris, & saxis elota,& abrasa: quae statim in fundum subsidet. α ut plurimum ignis vi ibidcm concrestit. b calcem: iisdem quoque nominibus Ω-

185쪽

bitur,loci, stibsidet. Na nulla aqua simplex reperitia ut driimus: sed quae nihil vel innmedicamenti in se habet,& proxi- elemento, ea simplex, & non mista, a stimis tu ic tur. Sic potabilis aqua duabus sub μὰ P.M. stantiis licet nullum habeat medicamen-

constare videtur: nam li-

purissima fuerit, tamen semper via lin Me excocta fuerit, subsidet aliquid ter-

reum in fundo vasis, eique adhaeret: quod siquido gypsum, alias calcei subinde Cinerem Colore vel consis entia imitatu proratione cyt dixi) eius materiae, quam aquas & si aturit foras. Non igitur in re, lealrem is balneis, quod hactenus constet, aut si cet Calcem, vel cinerem inuenire licet: neque

est illud a scriptore proditum , qui dili -

gentius res naturales percognitas habuit. Quare ubi apud Arabes, & maxime R ia: z sin , quando de dolore lienis loquitur, a- quae cineris mentio fit, lixivium, non ali Aoua compo j xςmperatum balneum au - .is 'iugendu Venit Paulo ante mentionem fecimus aquae compositae, cuius duplex est

186쪽

DE PONTIVM TEMPERAT. Ionatura , una quae nihil habet medicamenti, sed silum terreum quoddam corpus, quae tamen limpida est, odoris, & saporis e pers: & quia vicina naturae elementi, sim--plex dicitur: ratione alterius,quae medicata,colore vel odore,vel sapore,vel facultate,Vel quod calida sit,intelligitur: quae qui- 'bus rebus misceatur iam est inquirendum..ibus rebus fontes calid7 misi nitum em

perenturve. CAP. V.

V o NIA M ostendimus hactenus non esse traditum perfectum re-rim,quibuβ aquq calidae temperantur,numerumnostrarum sierit partium certum & definitum ita constituere,ut nulla aqua medicata,nedum calida reperiri valeat, quae ex hoc numero rerum , mistionem non siibierit. Verum qui id animo concepit, non potest singularia Omnia, nec debet oratione prosequi: cst enim eorum. indefinita, & incerta doctrina, nec potest ratione permestigari: pe currenda igitur genera, & simmae species

rerum earum , quas in compositionem venire arbitramur. Cum igitur aquae calida:

sib innis mistionemdubeant nam de hac

i 1 loquim .

187쪽

iro RTINERI soLENANDR1 loquimur: non de ea missione , quam nos pro arbitrio,variis rebus conscimus) considerandum erit, quae res in visceribus terrae lateant: cum his enim eam misceri, de temperari diximus, siue in illis generetur primum,seu genita cas interfluat,& perlam ino batui. Sub terris vero antea diximus aqua; aerem,& ignem contineri:quod probati Visa Masia nulla eget. Igne, vel si mauis dicere, itμ' ignium vi simplex aqua inficitur,quod hoc loci repetendum non critniam antea de care diximus, neque quςrimus simplicis quae Σειδῆ fatis mὶ frigida sit,sed cndae aquis missionem:licet

- - eadem sit ratio in tituendarum aquarum mi

stione. Aquas vero non recte dici potCit

a quarum. amarus.

aquis misceri, si eiusdem sunt naturae: non aliquid diuersium priori coniungitur: rer i ta nequc ea ratione composita evadit:sed sui similis semper, & unius generis, & natur e pcrsistit. Si verὁ diueris naturae,quae tem' nisi sis a vi per xur fuerit,Vt si simplici calidae medica- M ofecti . ta alia misceatur: ut fonticulus sandaracha - , infectus,qui auctore Vitruvio in Hypanim

se exonerat, cumque amarum emCit: Iam

non aquae illius, quae miscetur,ratio quae renda est: sed ipsius insitionis natura inda. ganda vcni atque italane cum priori idem te

188쪽

temperationis genus resistrat. Aer quoque qualiscunque sit aquas inficere potest: ted si is simplex fiterit, dc naturalis, esterare Oaquam nequit. atque ita temperare, ut sit naturam , dc qualitatcs amittat. Est cnim qualitatis cxpers, & hunudus, aquae non multum dissimilis: neque tantum calore Valet , quem ei tribuunt, ut frigidae naturam .immutet. At si is impurus fuerit, laethalis,

denique tota sita forma malus, dc praeter his msimis naturam, quia aquam reperit qualitatis expertem, facilemque dc aptam, 't Omnem Ovinium iniuriam patiatur, & suscipiat, eam scute ita inficit, dc temperat , ut deinde non amplius simplicis, sed naturae com sitae reputanda veniat. Ex his igitur tribus rerum generibus, solus aer de igne enim ' . diximus siue halitum,seu vaporem,aut ex halationem nominare velis, aptus est, Vt aquae calidae naturam immutet, cisique mistam,dc compositam reddat. Verum hic numeriis minime sitfficies cssi Sunt etenim o . - dpraeter haec, alia corpora sitbterranea, quae industria nostra inuenta , effodiuntur, &eruuntur: quibus multo magis aquae infici ponunt, quam quas diximus rebus: cum

quod continuisibi Persistant, neque --bitat

189쪽

. bilitate sita aquas fugiunt: tum quod tota sub Hesia 'O Oxux , quae contraria sint. Ea verbe rota sunt succi, terra,metallum, lapis: & quod ex horum quibusdam , vel omnibus his Mistum est, sui tamen generis, & naturae. 1 -ῶ-. Quod postremum multiplex est, neque exacte ab antiquis cognitum. Georius 9-- ά. Agricola noster diligetius caeteris omnibus

explicauit Qui ante hac de besneis scripserunt, eius mentionem non iaciunt: quandoquidem ubi sentium misturam diuerse naturae agnoscunt, misto hoc non ascribtit: sed rei unicuique particulis,ex quibus mistum coaluit,& concreuit Exempli gratia,

-- si multa aqua distatutu fuerit illud Mistum, tet quod videmus in Vulcani sero,stipra dc ci

3. . cum exhalantis ignei spiritus crateras com crestere, videbitur ea infecta alumine, iumento,& siilsire: Ex mistis tamen quaedam , iam longa cometudine nomen obtinuerunt,atque his insediti sentes, sti d nominationem accipiunt. Hinc est quod Mengus Faventinus aquarii meminita μ' chasita sic vocatur pyrites infectam m.Satis hic est intelligere Misto aquas infici, &tamen plurimum non Misto : sed diuersis rebus ex quibus Misti natura conflataeeshca

190쪽

eas esse compositas , cxistimari. Metallore erantur, & misi e quoque redduntur aquae: sed parum ex iis assumunt, eo quod omnia sint bene compacta corpora: quae praeter ficultates vix aliquid dimittunt.La- -- parumpidibus eodem modo inci possunt: & licet mistio ex omnibus eorum speciebus haud manifesto innotescat: tamen quia in quibusdam aperie videre licet, existimandum hoc modo in caeteris quoque Usu venire. Non enim est aliquinatio, quae impedire videatur, quo minus lapidum iacultates possint,quam metallorum aquis inesse. Addo quod in plurimis eorum vires, & f cultates liquido obstruentur .Lapidum Ve- La Ἀμ---ro genus,aliquot subalterna genera com- prchendit, gemmam scilicet,lapidem proprie dictui marmor,& saxum: quod ultiminum,& calcarium,& arenarium significat. Restat terra, & succus, quorum utrunque vina Via

aquis misceri potest. Sed illa etiamsi stibeat

aliquot disserentias, tamen non genere dia M. u. Enctas habet: quod tamen succo euenire

videmus: is enim aut concretus est aut v sueemliqui

quidus: qui rursiis in duplici est discrimine: σvel crassiori paulo coniistentia, quale est alumen liquidum: vel fluxilis, & liquidus 'magis: