장음표시 사용
101쪽
sontium,ac suminum scaturigines prodire. Na que in bello Mithridatico prope Apameam
Phrygiae urbem, terrae motu concussa tellus nouas paludes,sontes, fluuios edidit. Neque id reticuit Aristoteles, cum dixit, aquas erupisse inactis terrae- motibus. Utinam idem contigisset in Vesuuio: &, ut manare torrens occoeperat, perennasset in uuium: aquas ab igne mercaremur, beneficium
a clade. Haec de historia, & causis incendij Vesuuiani; quod quidam in spem, quidam in metum
trahunt.Non desunt,qui bene ominentur. Aliqui Ignem, & Aquam, principia rerum omnium praedicant : ideo exulibus igni & aqua, tanquam bonis omnibus, interdici: ideo sponsis ignem, &aquam praeserti selita, auspicium soccunditatis: ideo a Lactantio pronunciatum, igne, ct aqua v tam humana consarer ignem soli homini datum: igne nos uti,qui caelesti animal sumus quoniam ignis e caelo est. Igne adhciunt primum mortales coepisse conuiuere: igne e nubibus missili Ceraunias interdum pretiosas deserri, ac veluti gemmeam tempestatem:igne Zoroastrem absumptum, transcriptumq; illico ad superos, quasi iam diuinitate potitum zignem Persis esse, Lycijsque sacrum: igne latam a Deo, promulgatamque Hebraeis legem inter incendia montium, tum, Mons Sinaifumaret eo,quod desen isset Deus i. igne: Igneae quodammodo, Vt Iustinus animaduertit, Platoni Deum esse naturae: Igne felicitatem, igne, ut Servio Tullo contigit,
imperia ipsa portendi. Denique vicinis urbibus , Neapoli,ac Romae, ad quarum larua Vesuuius situs est, iuxta veterum harulpicum effata, no nisi faustaὐN ac
c. s. Greg. Turon. hin. Franco .
102쪽
ac prospera aulpicari nos posse cotenditur: quan-- α A. . do quide Intonuit &uum. Leui ulcula profecto sunt isthaec,& digna vix,quae audiantur. Alij, dum rem propius attingunt, pollicentur sibi sertilitatem a
cinere conso uente terrae calorem, spiritibus intus ' obstrictis.cinere augurantur reparanda damna , quae flamma intulit: quasi Phoenicis in modum, Vesuuius conflagrauerit; ut vitam duceret a sun Soab. lib. s. re,vires a cinere. Adstipulatur his Strabo,qui Ve- Cori is, suuiani soli sertilitatem cineri adscribit. Cassi odo- p. β - rus faustum ducit auspicium ab arena. Vomit, inquit , fornax illa perpetua puniceas quidem se eniles arenas. quae,licet diuturna fuerint ad Naxesiccat in varios fetus fusepta germina mox producunt, O
magna celeritate reparant,quae paulo ante vinauerat.
Haec ilIe,ingeritis mali solatia leuissima, &,ut libere dicam, quod sentio,spes pIane ropositas in arena . Agnoscitur iactura praesens: promittitur post interualla temporum e sterili arena, ct inseIici cinere reuictura soli selicitas. Adeo sunt cupiditatis humanae in deplorata re spes pertinaces .Speratur aliquid fortunae melioris telluri: timetur deterioris mari. Procurrit Vesuuius in Neapolitani sinus craterem bijugus Mons uno vertice. Hoc dedit Natura munimentum, ut potissimum Euri subso- Iani inde flantis a subiecto mari rabiem arceret. Nunc,deiecto Montis culmine,ac veIuti arcis deturbato fastigio liberior illac ventis ad mare patet excursio. Quamobrem fietum importuosum , . neque hactenus nautis satis fideIe, erit deinceps etiam sormidandum; suturum, uti metuo,non iam
Sirenum lenocinijs,ac fraudibus,sed procellis, ac
103쪽
naufragijs infame. Auguria quidam adijciunt muruto tristiora . Nimirum bella praesagiunt, pestilentia famem,consulto Dione,alijsque scriptoribus: nis Aracapud quos haec ipsa mala post Vesuuianas confla- ε ιεῖ grationes euenisse legimus. Olympiadem obseruant, clim e Philippo Macedonum Rege conce- Harana in pit,somniasse,iaculam in aluo succendi incendia toto terrarum Orbe miscentem, belli praesagium, Alim quo postmodum,incedente Alexandro, Europa, atque Asia conflagrauit. Haec passim iactant Historici. Audent etiam decernere de his Poetae e Hecubam proserunt face foetam, atque ignes enixam iugales,omina belli,quo arsit Troia: Lavinia; comas flamma sponte allambente,claram for
haruspices pronunciasse νI amo populo magnum portend re bellum . Idem ν. aen.
Ideo ad Vesuuiani ignis aspectum oestro sati dico Poetae perciti iam vulgo , ducibusque canunt ML Irim σ.Aen. Ia,horrida bella. His Mathematici adiunguntur ij, qui se Astrologos venditant. Genus hominum , quod ex aduerus aeque, ac prosperis famam captat,raro diuinans,ac fortuito;plerumque fallax,&infidum . Pronunciant hi, eodem Occursu, congressuque syderum montes famina , regios ani mos ira excandescere: unde discordiar, motusque bellorum. Hoc non tam incendium suis e clamitant,quam prodigium : omnia bellis arsura, quasi Vesuvianus ignis in cometam cesserit,splendore ferali,ac portento .Praevium conflagrationi suifri
se Lunae deliquiu animaduertunt, quadrato Ma
tis appulsu percussar : Martem queque decimo quarto Leonis gradu conclusum, assiumque in ra-N a biem.
104쪽
92biem. Haec astrorum obseruatores, motus aspectusque syderum no tam metiri soliti,quam me tiri: iudice me, si minus e republica eliminandi, certe exauctorandi. quippe vanis post damna timoribus no meticulosum modo vulgus, sed Prin- cipum quoque aures imbuunt.ad quos faciles co- parant sibi aditus, siue mendacijs astra trahetibus ad studia potentiorum ; siue innata quadam cupiditate mortalibus, quod natura denegauit,praen scendi sutura. Scilicet ideo timenda sunt bella, quia Vesuuij iam apta flamae materia conflagrauit.., Antiquioribus obseruata haec auguria, & iam pridem cum ethnica superstitione antiquata.Bellum,& pax in diuino nutu sunt posita. Propior ijs causa ex eo ducitur,quod regni rationibus conducit ; &vel tuendo,vel propagando imperio prodesse, aut
ossicere noscitur. Vnico bella amantur astro,amo
re dominandi. Quod si augurijs ducimur; omnia sunt nobis auspicatissima. Quippe sub ortum Ale-
Plutaν.in via Xandri, Dianae Ephesinae apud Graecos incendium Aιυς- Graeciae felicitatem, atque imperium praemion str Pitu. Lb. ro. uit. Neque deest Aquia nido,ut adnotauit Plinius,
H. . Mai. ι lap/s , nihil igne deperdens. Et hastae Romanae lib. s. sub Sabinum bellum ardere viis, Romanis victoriam praenunciarunt. Propinquior pestilentiar,s misque metus . nam alteram e Montis latebris inhalata mephitis; alteram cinere obruta semina, &agrorum vastitas minatur. Sed, Vti speramus, pestilentiam flammae ipsae, purgato aere; sterilita-ιib. a. sum. 3. tem opportunae pluuiae depulere. Novae Vesuuio ς δ e - eruptura subinde incendia ominatus est Niphus.
105쪽
- r. v seculorum, recurrentibus 'ijsdem incendij sonti
bus, atque intra vastissima montis receptacula renascente materia, quae nouis nutrimenta ignibus praebet. Postrema praenunciatio superest,quamdiu perduratura sit haec ipsa,quam experimur,consi gratio: cui narrandae fincm iacio, quamuis Vesuuius flagrandi finem non fecerit. Siquidem adhuc
fumum expirat: adhuc per interualla cinerem expuit. adhuc torrentes exudat. adhuc theatrales e citat lacrymas: adhuc tragica dat spectacula . Nondum reductum scenae siparium: nondum V
cat Orchestra: nondum peracta est fabula;si tamen fabula, quae vera dat funera. Nutant suspensi e pectatione animi, quo tandem sit tanta res euasura. Miserrimum prosecto est,accepta iam pernicie, adhuc luctari cum metu. Si consulamus Aristotelem peritissimum in effectis naturae praeuiadendis, praedicendisque veluti hariolum: augurari de incendio licebit id, quod ille de maximis terraemotibus praemonuit. quippe utraque ex eodem sente nascuntur. Cum, inquit Jortis factus fuerit terraemotus; non mox, neque semel cessat agitatus. sed
primo quidem 'inque ad quadraginta dies agitur I po- Herius autem O ad unum, O ad duos amos domin tur sicundum eadem loca. auapropter, sicut in corpore pulsus non repente cessant, neque cito,sed per moram ,
marcefacta passione esse ct principium, a qtio exhala- iis facta fuit, ct impetus spiritus palam es,quod non
mox omnem consim sit materiam. Euo que igitur consumantur reliquiae horum, necesse quassare D. Haec ille,post quadraginta dies annuum,aut etiam bienne ominatus incendium. Si quid interea in
106쪽
Vesuuiano sumo luce dignum, vel noui contigerit,uelaontigisse iam nouerim; narrationi huic a texam. Scribent haec alij cothurnato stylo,& tan- ita digno tragoedia. Haec amicorum suasu a me iscripta cursim inter excursiones flammarum, ar Lσις. i. scentibus hominibus prae timore, arescente inSenio, arescente calamo.
107쪽
APPEN DIXDE NOVIS TERRAE MOTlBUS.
Cripseram haec sere intra mensem ab ortu incendij: cum noui terraemotus, ijque creberrimi cogunt me priori narrationi, uti spoponderam, haec pauca subtexer . Dixeram sub incendis exordium saepissime succussatam tellurem, biduoue iactatam
formidine maiore,quam clade. adieceram eorum terraemotuum Originem reserendam esse ad spiriatus igneos. qui, cum e Vesuvij latibulis cinerem, Iapidesque sustollerent, inter hiatus angustias exitum eluctati, aere Vehementius concito, montem concusserint,& neXu quodam sola terrarum monti finitima. Quemadmodum, dum tormenta aenea pilas explodunt, concuti vicina loca experimur, umbratili quadam terraemotus imagine; ad exiti lis illius pestis afflatum quodammodo ingemiscete aere, contremiscente tellure. Multis id suadere conatus addideram, desecto iam Vesuuij vetatice, ac vastissima fatefacta voragine, terraemotus . M a conquiesse. Nunc instaurati non tam tellurem videntur, quam meam de ijsdem sententiam Iab factare. Quippe Montis utrique lateri adnixa oppida , pagique, post perbreues inducias, reual scentium terraemotuum vi paene perpetuo vexati. In urbe vero Neapoli, inter quam, & Vesuuiunia. non parua planities interiacet, terraemotus ab in
108쪽
Anaximenes apud Senecata libet. de
novitas,&insolentia viam terrori strauerant: hos, ut in venalium pretio solet accidere, reddit ipsa-met copia viliores. Alluetudo quoque & admirationem , & timorem imminuit. Insitum namque mortalibus noua magis, quam magna mirari: &formido minor incessit expertos se non semel indemnes . De horum origine persuasum non paucis, tunc terram concuti, cum abrupta vi latentium ignium, intra hiatum decidunt Montis fiagmina. Siquidem tantus Mons,opus olim gaudentis, ac veluti superbientis Naturae, magna iam ex parte corruit, siue intestino absumptus incendio, siue mole sua. Dumque in sua viscera recidivus,in ingentes cauernas relabitur; inter natiuos ignes rogo succenso, veluti contumulatur in se se. Hanc
generatim omnibus terraemotibus causam tribuit ex Anaximene Seneca, terrae tremorem eius partibus adscribens: quae reuulsae introrsum deuot uuntur in praeceps,uue ignis vi, siue vitio vetustatis. Nimirum aetates habent elementa etiam suas r& nihil a senectute tutum. Idem his expressit camminibus, qui Parnassum in Lycaea transtulit Lucretius . Terrasu ma tremit magna concussa ruina e- Subter ubi ingentesspeluncassubruit aetas. uippe cadunt toti montes, magnoque repente Concussu, late discerpunt inde tremores.
Itaque, dum dilacerato Vesuvij latcre,saxa subinde dissiliunt, tunc dumtaxat subsilire terram, quidam rentur. & vero perperam . nam, cum terrar-
motus frequentissimi extiterint, si quoties terra
109쪽
dum strues aceruatim de Monte decussa est;actum iam pridem foret de Vesuuio. Eminuero, si1 PO tis hic philosophari liceret: gigantes dicerent in , '
Vesuuianis campis, qui, Diodoro teste, Phlegrare IN II
dicti sunt, olim contra Iouem depraebatos, plero Doue ibidem etiam consepultos, adhuc spirantes, fessos'; pondere, mutare lateri isdem; eoq; motu teri ai succuti. Quamobrem Latinus vates de Encelado cecinit, fulmine semiustum iacere sub Aetna, substrata fulciendo Monti mole corporis: Et fessum quoties motat latus, intremere omnem v I a in f Murmure Trinacriam, ct caelum ubtexe e fumo. Haec eadem de sumo, qui continenter e Vesuuio
ducitur,& intercurrentibus terr motibus tradere
in expedito esset: si cum Poetis liceret, de Gigantibus mendacia cudere, ut ita dixerim, Gigantea. Ρarum ab his aberrant Astrologi, qui iuxta Babyloniorum placita, teste Plinio , terraemotus dei L uant a vi trium syderum fulmineorum, Soli occii santium circa quadrata Mundi. Sane, cum iri supernis orbibus, quem vocant trepidationis motum Astrologi deprehenderint: quid ni a caeso tellus quoqise trepidare didicerit Expedirent etiam his se facile tricis Mathematici is, qui ab ortu ad occasum circumserri terram affrmant, immoto
cano. nulla enim nouorum terra motuunt ratio ijs . . e
reddenda est, quibus perpetua est terrai motio. quae id eo stare videtur, quia rapidissimae circumagitur, oculorum sensum fallente pernicitate motus,atq; aeterna Vertigine stabilitatem ementiente. j.
Ingeniosum primo Heraclidis, tum Cupernicio deli-
110쪽
deliramentum,ijs tantlim probandum,quibus im mobilia verti monstret emota mens. Ridiculum quoque seret, si de terraemotibus his,qui a Vese- τι-let mim uiana conflagratione derivantur, Thaletis Milesii sententiam sequeremur. qui docuit mari terram
supernatare, tanquam grande nauigium ; tunc Veromoueri,ac veluti fluctuare, cum aquae,quibus i nititur, vehementius concitantur. Quantum pomro seret dementiae cos terraemotus in aquas reser-re , quos a Vesuuiano igne proficisci, paene oculis contuemur Igitur, ut modus appareat,quo tellus a subiecto igne quassatur,res est paulo altius repetenda; ac terraemotuum, iam consenescente incendio,renast entium origo e suis ducenda princiapijs. Terraemotuum uniuersim causam esse spiritum intra terrae inanitates constrictum, explor tum est ijs,qui Aristotelis vestigijs insistunt. Spiriatum appello exhalationem siccam,& calidam, quae mascuIa vi caloris e terrae sinu progignitur . Quia vero exiguo conclusa corpusculo sub aspectum non cadit: ideo quasi a corporis concretio ne seiuncta spiritus dicitur. Tam tenue illud est , quod turres eruit, quod urbes haurit, quod terrae molem exagitat. Terraemotum ab incluso spirituessici ta breui argumentatione demonstro. Omne quod mouetur, aut mouetur ex fele, aut ab alia. ηψαν, Phas atqui tellus non mouetur ex sese. nam, iudice ν ' Aristotese,quaecunque principium motus in se tysis continent, viventia Lint, & anima praedita . testus autem inanime quiddam est. neque enim terram, ut ilIe ait , i se a η.α Spiritus imus alis, totamque infusa perari Mera