장음표시 사용
291쪽
. cap. XX. Doloris. ptatis & doloris causar.& voluptatem aut dolorem sibi aliquo modo annexam habere. Hoc modo odium nolirum communiter ad subjectum extendimus saltem si agens sic sensu & voluntate praeditum ) quod
dolorem in nobis excitavit, quoniam timori, quem relinquit, dolor est perpetuus : haud adeo constanter vero amamus illud , a quo beneficium accepimus ;quoniam voluptus haud aeque sortiter in nos. Oper
dum, illud denuo idem facturum , hoc verq obiter. XV. Muptas ct Dolor, quidi PFr Voluptarem & Dolorem, delectationem Se a xietatem sive molestiam intelligo, prout sup xius innui; non solum corporeum dolorem & voluptarim. II. T tem,
Masines. Hoc est 'oeabulam anglicanum, quo hic utitur Auctor , & quod ego in inquietiιudinem Uerto , quod idem minime praecise exprimit , sed nos , ut censeo , aliud vocabulum , quod huic magis appropinquetur , in gallicano idi male non habemus . Per vocabulum mae nos , intelligit Amctor statum hominis , qui non in bi compos , deseis illius anima compositio O tramailtitas , quam ob rem animus G pure pἀμ-
vas 'ὶ . Taliter ut si cupimus cogitationem auctoris ingredi , oportet necessario vocabulo inquietitudinis hanc adhaerereidcam, hae ego ratione curavὶ illud ita scribere, quoties sentu a nobis enodato debet concipi. Haec admonitio permagni, refert prosequenti capite , in quo Auctor multa ratiocinatur de hac inquietitudine . Si enim vocabulum hoc non adhaeret ideae , quam ego explanavi, impossibile erit, res in hoc capite peractas, quae
Permagne stat ante caeteras , Praecise ac enodato concipere . STE - . . .
in Quid .intelligit hic per passionem Fortasse transitus ame-ctionis in animum Cur non dicitur potius , animum pocipere, imminentia mala, ex illorum memoria de passionem partis iis linare ac Propemodum sentire . , '
292쪽
tam, verum quicquid delectationis & inolestiae per-eipitur a nobis , sive ingrata Sensatione aut Reuexione oriatur . . q. XVI. Ulterius eoias derandum est, quod ad affectus attinet , doloris remotionem aut imminutionem eonsiderari, & operari tanquam voluptatem , & jacturam sive diminutionem voluptatis tanquam.d
PLerique etiam omnes assed iis in Nerisque in eo
pus operantur, & causae sunt variarum mutati num in eo: quae quoniata non semper sensibiles sunt, haud partem necessariam efficiunt Meae uniuscujusque affectus. Pudorem enim, qui est perturbatio animi, orta e contemplatione facti haud decori . aut quod existimationem nostram , quam magni facimus , la strum est, haud erubescentia semper comitatur Ioz . Exempla haec Mnuntur ad demon andum , quomodo ideae a Ienfarione oe reflexione ariamur.
Nolim perinde intelligi, quasi justum hie tracta
tum de affectibus contexam ; iis Iove pluro 'funt, quam quos hic recensui : atque ii , de quibus feci mentionem , singuIi longiorem ti accuratiorem multo disquisitionem postularent . Hos tantum hic
si QuI vellet minutam descriptionem signorum externorum mlibet passionem crimitantium videat cmraueri deue .schambre. S ZE.
293쪽
memoravi, tanquatia tot exempla' modorum Volup ris & Doloris , quae suunt in animis nostris , e variis contemplationibus Boni & Mali. Potui , sortasse , alia supponere exempla aliorum modorum Voluiaptatis & doloris hisce sinpliciora ; cujusmydi est δε- mis & sitis dolor , & , quae ad hunc removendum adhibentur, edendi & bibendi voluptas; dolor lippitudinis, & musices voluptas; dolor, qui ex captiosisti I unis verborum concertationibus , & voluptas quae e jucundissima cordati amici consuetudine.&nudiis , in veritate indaganda feliciter collocatis nascitur . Cum vero affectuum nobis longe uberior si usus, satius mihi visum paucos illorum exen,pli causa nominare, & ostendere , quomodo tarie illorum, quae nobis insunt, a Sensatione & Renexione
294쪽
EΥsi haee Analysis pro aIio conficiendo opere esset constituta,
veruntamen haud inutile censeo , eam hic ponere . Si a Ionee rem sumam , hoc fortasse set , pro clara praecisaque notione . quam ego de affinibus dare cupio. ., Homo organizatione valde sensibili constitutus ae obtest, rem actioni expositus, facile, cum continuo ab eis cἱrcumvol- .vatur , perturbari, ac destrui posset, si deficeret sane, inter tot deversasque impressiones id quo res utiles ae nocivis internose rentur . Hoc quid a natura. tributum . Iensibilitas est . Si una impressio , vel lacerando , vel destruendo , vel delaxando Ghras , eorum contextum M harmoniam eius deturbat, vel dec-- ponere tendat , sensibilitas , doloris ope , id stlicite enunciat ;contra si altera regulari , ordinatoque motu non essiciat, quam placide eas exercere, vigorem naturaliter habitum tueri , & eis quavis cauia amissum rellituere , cum mistione contraria, quae . voluptas est , illum pariter sensibilitas admonet. , Interna voluptatis dolorisque sensatio , nihil vel parum pro desset, si nullum haberet modum, quo internoscerentur objetcta, equibus dolorificae , voluptuoseque impressiones emergunt. Ut, les ad summum a nocivis distingueret impressiones, sed nunquam 'posset homo illas sbi eomparare vel istas aufugere. Itaque prae ter facultatem intrinsecus sentendi externarum impressionum eis eius , adhuc ei datam fuisse , videmus , alteram facultatem imternoscendi orie 'a , e quibus impressiones ipsae oriuntur. Tenuis esset quoque utilitas haec , si ideam, remoto obiecto , nullam de eo , ejusve effectibus servaret , ut sciret enim quo tendere , vci e quo reclinare dc at , o rteret stimum semper impressiones sentire, quae cum possent elle ejusmodi, ut nullum temrotis adminiculum relinquerent , non daretur et , quo de se queat decernere. Quod hac in parte poseit naιura operationem, Memoria est . Ope facultatis hujus cum commemoret homoet elusas impressi es , sbi revocando objectorum imagi, 1 a
295쪽
nes , e quibus eaedem impressiones fuere productae , absque eorum praesentia adhuc scit eligere obieeta , & notos chaia heres internoscendo, opportuno tempore ea invenire vel aufugere in . Objecta , quae sua actione ad tuendum , vel perficiendum hominem tendunt, ea sunt, quae bona dicuntur, quae postea ad diminuendum vel destruendum illum ibὶ aspitant , mala denomi- Mantur . Dicuntur quoque bona & mala impressiones utiles vel tu civae quas faciunt, & voluptas vel dolor, quem animus percipit scin . Immo multoties accidit , quod Voluptas, ac dolor a natura homini concessus, sunt ut media, quibus impressiones utilisa nocivis distinguerentur & pro fine teneantur , ideo voluptatis
vel doloris ope, rebus cognitis, homo non expeteret res ipsas pro utilitate quam asserunt, verum pro voluptuosa mutatione qua eum
afficiunt, ut & aufugeret istas non causa detrimenti quod secum ducunt, verum pro dolore ipso , quem pariunt. ales errores
haec finis substitutio ei quod est medium possit producere , non est hic discutiendi locus . Nunc susscit factum examinare, ruamplurimis significationibus nomina tam boni quam mali posnt applicari . Bonum itaque appellatur obiectum, quod ad nos tuendos, per festionandosque, est aptum. a. Attualis huius objecti impressio. 3. Voluptuosa sensatio, quam hoc objectum producit . Ulterius , honum appellatur obiectum , quod delectationem parit , etsi
h tantum consideretur , non videndo utilitatem, quam possit Terre. Praeter quod omnia media, quae valent ad nanciscenda titilia, vel voluptuosa, ut divitiae, caeterorum opinio, dignitates, Potentia Oe. sub boni nomine veniunt. Et sicuti delectatio, vel utilitas haec respiciunt corpus , vel animam, ita ulla bona cε roris, alia bona animi dicuntur H. Adhuc, cum nonnulla ob. Iecta hanc utilitatem , vel delectationem producendi vim reali ter habeant, nonnulla videantur eiusmodi habere vim, sed realiter non habeant, nova eruitur distinctio , quae est boni reatis. aci, Metu apparentis. Demum eum nonnulla solidam utilitatem asse
Iant , vel delectationem pariter solidam ac veram , nonnullaria differt ab imaginatione sola conscivivia , easdem habuisse impressiones, quod hoc casu ab anima omittitor prosee o , erg. meris quit imaginari notiones, quod eruitur contra ipsum Mave.
296쪽
eum brevi utilitate , ac delectatione damna poenasque maiores parent , nova emergit distinctis , quae boni veri , vel koira false est se). Malorum distinctiones non sunt praeter oppositum ei directum, quod de bonis diximus. idquid sub boni vultu respἰcitur, quamdam naturalem inclinationem erga illud in nobis producit. Haec est quae amor appellatur . Quidquid contra sub mali vultu consideratur. Oaeum solet voca xi . Amor, ac odium primi hominis affectus sunt, passiones generales sunt, & quae ut passionum cardines queunt haberi. Itaque horum amborum assectuum originem ac naturam intern
1cere, permagni reteri, & ut hoc essiciatur, hominem in tribus diversis statibus a nobis supra indicatis perpendere convenit. Si nihil aliud homo haberet praeter intrinsecam sensibilitatem,
amor non reduceretur quam ad simplicem delectationem cum gratas sensationes actu cxperiretur ; & odium non aliud esset , quam molestia a filictivarum sensationum , quas deberet p.
molestae ves voluptuosae impressones ad se veniunt , ille magis suum enodare percipit amorem , vel odium .iDelectationi gratarum sensationum additur delectatio in obiecta, e quo oriuntur , vel interna satisfactio in ea contemplando, & interna voluptas in illorum praesentia . Afflictivarum sensationum abominationi conjungitur abominatio obiectorum , e quibus veniunt, vel nausea , aegritudo, poena quaedam, necessario eis praeesse . Verum si non haboret memoriam, assectus.hi permagne circum scripti essent, reducerentur enim ad sensationes tantum, propter. obiecta praesentia , quibus remotis, odium, ac amor evanescerent. Memoria igitur ea est, quae objectorum utilium gratorumque imaginem repraesentans , adhuc illis remotis S revocans notionem gratarum impressionum ab ipsis provenientibus , producit in eo inclinationem illam quae amorem constituit, nimirum deleetationem illam in contemplanda eiusmodi obiectorum imagine, illam continuam gravitationem erga ea si misi licet, a Physica ad metaphysicam expressionem hanc cirulucere in illam anxietatem in inquirem dis, illam laetitiam in reperiendis eis. Memoria est, quae object rum nocentium ingratorum imaginem ei repraesentando, & revocando earum molestiaram impressionum notionem , adhue illis
sal Leeἰtime con di potest eum boni veri ae apparentis diis
297쪽
absentibus, aversionem genarat, in qua odium praecise consistit; nimirum molestia percepta quando adest illi imago , perpetuis abominatio eorum, illa sollicitudo continua ea amoverendi, vel ab eis aufugiendi, poena j vel indignatio denuo in ea recur di . Si Philosophi has duas passiones diligentius consideravissent , qui inclinationem ad honum 3e selicitatem , a malo miseri que aversionem in homine respexere , ut affectus innato', ut duas inclinationes in eo a natura positas , ut duas distinctas species, ad ejusmodi vagas expressiones , sensu orbatas non adhaesissent fortass. ifὶ . Ecquid aliud est dicere , ad bonum seliscitatemque inclinatio est homini congenita , est illi a natura donata , est denique insti Ius , quam multis nihil dicere , vel dicere', haec inclinatio est affectus ; e quo veniat , ignora tur Θ itaque nihil reperitur in homine quod sit congeni turn , si hic terminus possit adhiberi, praeter sentiendi, internoseendi ,
Commemorandique facultatem. Nini ratis inclinatio ad bonum , felicitatemque , e malo miseriaque naturalis reclinatio , non
sunt quam affectus , qui ab his sacultatibus adhuc directe pro
Amoris, odiique enodata origine, illa perinde ceterorum Ri ctuum est adhuc evoluta: non sit enim quam totidcm modiocationes aici his primis duabusque modificationibus diverse. Initium facimus ab eis, qui ex amore pendent; cum hic pro obiecto bonum habeat, suae modificationes cive e sunt , juxta
quod bonum hoc est elapsum , pr latis , vel sutiirmn x ceu ex una alterave specie extet . 1nclinatio ad bonum ,,quo actugRudet , voluptas , laetitia , hilaritas , tripudium , evadit iuxta majorem minoremve impressionem, quam nobis hie fecit. δε more laps boni delectationem , vel dolorem , iuxta quod . nobi
est , abestvo , producit . Amor honi fururi desiderium parit , quod Dem vel disdemiam comitatur , juxta consecutionis proba uilitatem improtabilitatemque invenit . Si amor ad voluptatem rendit , concupi enua appellatur r si ad divitias rearitia :. si ad honores, ambitio, si ad nova distenda, e riiseus: si ad vis rutem , proprio nomine deficit, Se dicitur amor virtutis , justi ria, honestaris Oe. Amor, quem erga nos ipses habemus, amor strum Q rum, vel amor fi prius nuncupatur, qui, cum abuT dantem existimationem comitatur, quam de se habet homo , in DUrbiam degenerat; s euiijungitur eum aviditate Permagna ab aliis se reputari, convertitur in vaniinem. Amor quem homo prosiis similivus debet habere, benivolentia est: qui certas determi T in natas
298쪽
natas personas respicit , vel amorιs nomen retinet , vel illud amisilia sumit ; cupiditas ceterorum emolumenti , & diligentia illud comparandi , cura , vel favor appellatur ; laetitia proseusiis successionibus caeterorum, congratulatio; sensa animi pro eis qui nos bene secerunt, recocnVcentia, vel Q atitudo: pro eis qui merentur , existimatio , reverentia , veneratio , admiratio denominantur . Sensa animi, quae demum Pro Supremo nostro Aueiore debemus retinere, omnes simul existimationis , revercntiae, vendi rationis , admitarionis , gratitudinis M. affectus continent , &omnes sub raritatis nomine a Religione indicantur. Assectus ab odio orti , sunt adhuc diversi , iuxta malorum diversitatem , quae eosdem generant , & juxta quod haec sunt elapsa , praesentia, vel futura; conscientia mali praesentis a Drito , contrivatio, anqor, desolatio, consternatio est habita tatione ad majorem minoremve sensibilitatem : mali clapsi est immentatio ), mali suturi timor , qui si ut permagnum malum inevitabileque repraesentatur , depreso evadit ac desperatio ; comtra si ut parvum repraesentatur , ac nostris viribus superabile convertitur in incuriam, conleptum , confrinι iam , virtutem , an, mi praesentiam . Si malum in voluptuosarum sensationum des eiu consiliit, vel magis generatim in desectu gravium sensationum , status animae cit taedium: si in desectu, vel honoris amissione est animi dejectio seu et erecundia; s in honestatis desectu, est stimulus , paenitensia. Malum in aliis observatum , nobis com miseramnis. vel compassionis affectum producit , qui si oritur ex Ievi cujusdam errore , miserieordia denominatur . Malum nobis ab aliis patratum excitat visionem, iracuninam , iram, qui asseetus si diu perdurent, evadunt in quod apte dicitur odium . Si odium parit poenam in observando aliis bonum nobis deficiens, imiaia dicitur : s aliis malum desiderare insnuet, Iiivir , mallanitas , maliet olentia appellatur; s postea non est quam displicentia i meritum hominem praemiatum videre , vel faustum eventum ex rea amone observare , inigraiio denominatur .
s' Eeo appello lamentationem tam illam , quae .a memoria amiae boni emergit, quam eam, quae a memoria mali celeri provenit , in ambabus eii im non est quam amaritudinis renovatio . Pr ino sensu haee vox vocabulo gallicano remet respondet, S libenter ei substituo, nam ab antiqua voce Lamemara, S. Per se
exprimendo renovationem doloris, quem experimur memoria omibsi boni, mihi videtur, etymologicam senificationem habere , quam forsan ipsum regi et non habet . n', SOAUE. - ') Pro lamentatione rammarico , Rit SoaΠ , cc Pro iamem rari amaricare inquit. Ego modo dicto transtuli.
299쪽
Hie non esseio , quam genealogiam a sectuum , dicam ita , contexere , ideo in eis Iapide percurro : Longum tractatum reis quirerent particulares proprietates cuiuscunque , & quem ego fortasse dabo. Est interim observandum, quod passiones nec seminper, nec omnes ad suum objectum eadem vi tendunt. Haec est maior , in inorve , habita ratione ad repraesentationem mRiori 1ς min risve gravitatis boni vel mali . Quando homo nihil mali vel boni, quod suam trahat attentionem, videt , suus flatus , ut seremia dicitur , quae est commotionis defectus , vel saltem se
sibilis commotionis . Si sub honi forma obiectum ac d parvi ei
Iepraesentatur, ac interna commotio emergere incipit in eo, vorum parva, & debilis est, & potius quam asinus fensatio dicitur , si bonum sit praesens, tei dentia . inclinatio, si futurum pensio . Affectus formatur , quando ei objectum repraesesitatur sub aspectu magni boni. Animus tum ad illud se duoet impulsu, ac magna vivacitate: diligentia & assiduitate ad illud sitas dirigit vires , si postea , ut ingens bonum consideretur , b num nostrae felicitati necessar um, honum sine quo vita pondus est, tum affectus omnem vehementiam exercet, tum homo aliud non respicit obiectum praeter illud , omnes sensus formam ast ctus praedominantis sumunt; hie ad objectum se fert noti gradatim, sed pervolando, & inquietitudo universalis eum agitat, a detinet usque dum non illud obtinet. Affectus ad hoc perventi aliud acquirit nomen, & appellatur, transportatio, oestras , quim, furorem, ac maniam degenerat , si in excessum pervenit . &in nimiam salsae virtutis curam si ad falsum bonum dirigitur lax Adhuc Maenates quasi aequales sunt in odio, quod incipiens remolesta, Fersione progreditur ad Murriιionem, δe desini t in homΠγrem o iuxta quod menti objectum repraesentatur tanquam mR-Ιum parvum, magnum , vel valde grave .
g) Nomina ut diximus, oriuntur vel quatenus an ma sumens quoddam objecti signum tanquam gravissimum , & in id tota se dirigit, vel quatenus signum a quovis alio obiecto motum
acumini mentis semper sit praesens. Utroque modo ex transportatione, vel quod italico vocabulo Faratimo dicitur, potest amentia , furorque evenire . Anima sumens objectum magis grave , quam homines simili ordinario existimant , illud. cernit , vi cu- Pit Omnia omittere praeter ea quae pro ipso obiecto si int , hine est, quod suam vim , quanta st. in illud dirigat, at sta netvea, an quibus. extat senum ex vi animae commota, acquirunt talem modificationem, tentionemve , ut signum ipsum si semper alii-mae praesens. & eam magno vigore exerceat, per conscDens Runsu communi recedens abherrat homo i ac delirat,
300쪽
In hἰs repraesentationibus . imaginatio , ut plurimum maximam parium tenet . Cum allueverit omnia transverse per
microscopia , vel per vitra multiplicantia videre , bona , vel mala lueta modum multiplicat, augetque i hin . Hine est quod ab imaginationis regimine regimen ali ectuum pendet; declamationes, quae a tot hominibus factae suere contra ipsas passiones supervacaneae , ac prorsus cerebrosae sunt, & magis cercbrosi illi erant qui ab humano corde expellere volebant omnino. Hominibus velle affectus auferre , idem esse ac tonare eis facultatem sentiendi , Litemoscendi , commemorandi , e qua procedunt , esset interim pro homine , truncum , vel lapidem formare i' . Imaginationis irregularitates solae sunt quae debent ei tolli , vel im, sinatio sola est , quae regere atque gubernare debet , ut animo repra semet quod revera boni im est , ut bonum , & gradum in quo ἱdem est non alteret th). Hoc habito , affectibus cimnim dam vim debet relinqui, tum illae praeter maiores utilitates noum sucunt; ut nautae venti , inquit Fontaneue, sunt, qui regulariter ae secundi spirantes saciunt eo promptius , ac feliciter conficere iter, quo magis di vigore agunt. Imi non utiles 1olum, verum prorsus necessaria haec passo. num est homini existimanda. inertia, quae tanta vi saudet in mundo physico, rum est minor in morali. Ut motui corpus , homo labori resistit. Impulsus est illi necessarius , assectus huic necesse est, ut ab inactione, qua invenitur ille, tollatur . Mali prinsentia, quae incommodam ei existentiam reddat ; Boni intuitus, cujus umissionem praeter invictitudinem nequeat sustinere; Qua propter hujus mali odium , quod labori resistentiam superet ;amor boni hujus, qui inertiae. propensionem Vincat, requiruntur necesse , eam ad opus impetiendum . Hoc Rblato perpetua inactione Viveret.
h) Hic Soade verbis insignificantibus utῖtur , vel nihil mais . si it , quam quod nul lumen suppeditat ; quid est trans
verse per microscopi λ videre Θ Qualis est actus animae 8 Eso credam, posse hic dicere , quod in meditatione asseruimus: