De activa medicinae scientia commentarii duo. Quorum primus de salubritate non modo tuendae sanitatis, verumetiam producendae ad multos annos vitae rationem modumque docet. Alter vero universales, qui ad morborum curationes pertinent, canones explana

181쪽

medulla cerui illinuntur, Dioscorides Citrium comestum donec concoctum fuerit, hominem a serpentibus seruat immunem. Apes non pungunt perunctum asparago cum oleo,Plin. nec maluam secum habentem, Macer A vespis non icitur luestris maluae succo perunctus, Rucl. Canes non

adlatrant selium arnaglosse sub pollicet

dis detinetibus, iranus.vel leporis simum aut pilos habentibus, Plin.vel habenti mi stelae caudam, Aelianus Eorum impetum timentibus ners radicem collo circunda to,Galenus Canum incursus hyenae lingua impeditur,Gillius, dc Ruel xserarum mor sibus securos tutosq reddit adamas sinistro lacerto adaligatus, Alb Artemisia collo sisespen is,Macer Leonis adeps corpori illitus. Plin. Cor vulturis gestatum, Idem. κοπο id est, lassitudo duplex, a causa externa interna. Prior triplex, ulcerosa, tensiva phelgmonosa Vlcerosa celeri ac

multo motu cfficitur, maxime in cacochymis, in quibus excrementa crassa filia luntur, attenuantur. Eoq: tenuis lacris hi mor veluti pungit, ac vulnerat tantlim CV-tem,tum carnem Aliquando etiam in bo-

182쪽

ni succi corporibus incidit , ob nimiuexe citationis modum,adipe aut molli carne tiquata Tensualis incidit, quibus salubris succus est, post robustas potius quam cele-rcs Xercitationes, per quas in musculis de neruis tensio vehemens effcitur, in qua omnes musculorum fibrae tenduntur. Non tamen omnes similiter laxantur , sed hae maxime, quae per longitudinem tensionis porriguntur Phlegmonos ex chementis. sinis nascitur motibus, invaditq; cos, qui exercitationibus aflucti non sunt, alios ro. In hac ceu contusas,aut phlegmone ol scssas partes sentimus. Et tum maxime , lat incidere, quum musculi nimium exces saeti attraxere quippiam ex circunfusis sibi CXcrementis Solaq; supra naturalem habu tum musculos attollit. Quod si tendonibus di neruis incidat, ostocopos dicitur,obie nitiorem sensum partibus quae in alto sunt, nomen tribuentes, ut ait Galenus, de .cEx quibus patescit quod in lassitudine di plex fit aflectio, ut idem declarat, . simpl.

Nam similares partes resiccantur,ac Vacua humectantur spaciola, non utili donaturali huniore, sed tenui acri, mordacii. Est quarta

183쪽

T A. is squarta assectio, quum videlicet musculi Lira quam expedit nimia exercitatione sic cantur. Ita ut si nudentur corpora, qua lidai collapsa videantiu , ad motiones pigra Quae tamen lassitudo non est, quod neq; Vicetis, neq; tensionis, neq; phlegmo nes affectu praeseserat. Nullaq lassitudo nisi magnitudinem, moram notatu dignam habuerit, totum corpus vitiare potest, lib.

Lassitudinis medela quies. Nam in omni corporis motu quum fatigari incoepit, quies statim asi tudinem aufert,2.aphor. 48. LAEsitudo lassitudine seluitur , quum videlicet externis exercitationib. pares postridie adhibendas videtur expediens Vlcerosae r inaedium cst, eorum quae redundant eu poratio Euaporatur autem frictione multa ac molli, cum oleo dulcissimo, quo copioso cum si ictione utendum praecipue in his, qui in cute i sub cute excrementorum collectam vim habent. Discutiuntur etiam qua redundant exercitatione,quq apotherapia dicitur. Maxime si in musculis cong sta suerint. Etenim in his coacta XCr

menta sola Lictio educere non potest Tensioni

184쪽

is DE ALUBRITAT Issibni χάλασιρ id est, relaxatio contraria est. Sane remittitur quod tensun est per exe citationcm cst , frictionc pauca simul & molli,ex oleo dulci,tranquillitate, di requie, balneis temperatis,& longa in aquis calidis mora. Et si bis terue lauetur di a balneo ungantur, plus proderit. In phlegmono sanationis consilium ad tria dirigiturinenipe ad excrementi euacuationem, tensic missionem dc ardoris refrigerium. Oleum ergo copiosum intepidum, cum strictione mollissima,& longissima in aquis temper tis mora huiusmodi fatigationem emendat. Itcni multa quies, di inctio assidua. Deniq; omnia quae id, quod laxatum est, recreant,

di quod superuacuum cst per halitum dige

runt. Porro in omni lassitudine boni succi nutrimentum necessariunt, humidum nullo modo glutinosum. In ulcerosa contra glutinosum conuenit, in tensiva humidissimum, rutrumq; refrigerans in phlegmonosa. In ulceros rursus cx consuetudine vel parcius cibandit,in tensilia magis parcEin phlegmonos parcissime. Lassitudo a causa interna spontanea Vocatur, pariterq; in tres species distribuitur. Quarum

185쪽

Quarum ulcerosa ex vitiatis humoribus ortum habet, tensilia ex plenitudine, inflammativa ex utrisque simul coniunctis,2.aph. Com.v. In hac febris vehementisiima superueniet, nisi protinus sanguis detrahatur copiosus, saltem per epiphaeresim Sed G lenus Aeginetaq; denuo sanguinem non

detrahunt,si in prima missione animi incidat exolutio, quae in repetita euacuatione contingens minus sermidanda est. In tensilia etiam venam secare aut maleolum starificare iubent verum in ulcerosa praestiterit purgare, quam sanguinem mittere, nisi vitiosiisHiccus cum sanguinis copia consistat. Quo in casi detrahere primo die de sanguine oportebit, deinde iuccum illumcduceres, qui aperare videtur. Est tamen

ubi neutrum facere convcnit, neque exemcitari,neque moueri,neque lauari expedit, pr sente scilicet crudorum humorum multitudines quos per id genus motus intotum corpus agere, Ut nocivum est, ita saluberrimum cos scruare in omni quiete , ac concoquere per cibos, potiones, medic incnta quae attenuandi dissecandiq; citra

caliditatem manifestam vim habeant veluti

186쪽

8 Dc 4 ALUBRITATI shiti sunt oxymel,mulsum, aqua mulsa,apo- mel, ptisana cum momento piperis, cappares ex aceto oleo Satius etiam suerit diospolitico, eo,quod diatrium pipereon nominant uti, ut scribit Galenus .det.s Nos minus calidis uti selemus , qualia sunt mel rosatum colatum cum syrupo de cortice citri, clectarium aromaticum rosatum, electariu de cinamomo. huiushiodi alijs. Ad arcendum lassitudinem sumitur seminis anisi aut urticae , obolus cum Vino. Alligantur artemisia,ladanum, nerui, gruis: aut myrti virga in manu tenetur gestatur proserpinata in ore, vel sub lingua Lupidentes equo desigati eius arcent lassitudianem.Virgam ilicis etiam qui in manu habet aut cinctu, negatur intertrigine tenta ri, ex Plinio, Dioscoride, dc Serapione. Ad plantarum rimas,quae gradientes in festant. . cerusa drach ij.spumae argenti drach.X.myrrhae drach. j. Ouorum candida duo,vino odorato paulatim instillato terito,

ac utitor Aliud quod valde probat Actius

ad omnes pedum ac manuum exulcerationes 55 ad calcaneorum intertrigines ex calCcamentorum attritu obortas de affatu

187쪽

Ad clauos Illis prius undiq; purgatis in

ducitur medicamentum septicum, inquit Paulus sed mihi magis placent, quae citra molestiam eos auferunt, abigunt. Velut est mastiche nigra in aceto cocta, calida adhibita, vel omentum fabaceu cum aceto coctum Calli item sanantur ammoni co imposito intra quatuor dies. Idem praestare creditur anguilla cutis imposita, aut algo setium.

bus imbi obiter narrantur a/triusque occasiones differentiae, neces o, commoda, noxae, o salubres decubitussi

affectiones sunt colunctae, id st, 2 corpori S animς communes,aC sensii passioncs csse dicuntur, quoniam circa sensus fiunt:in illis enim qu sensu carent, nullus senanus incidit. Propterea planta thaud dormire queunt, quia sens

188쪽

sensu carent. Verum omne quod sensum habet vel unicum, interdum dormire, aliquandoq; Vigilare, consentaneum esse arbitratur Aristoteles, lib.de s&v. Ex quo Plinius, pisces dormire recte opinatur,ita eosdem respirare omnes non scite asseue .rat Nec illud quod ait,verum videtur,quod videlicet nullus sine respiratione sit somno locus.Etenim Pisces uniuersos dormire ne-ccssarium csse in consessi, est,sed ex illis solum respirare possitiit, qui pulmones h

bent Rcliqui vero urinantes sub aquis per brachias multis subtilibus foraminibus pertusas refrigerantur, falsumq; esse ex his apparet, quod Hesiodus scripsit, luciniam scilicet mni expericinisse, sedulosi, in viguliis versari quod di Aelianus in varia historia notarum reliquit. Certum autem est,

non posse animal perpetuo vigilare, quod pervigilia dis luitur calor innatus ob idq:

cogitur sese ad internas partes recipere, quo resolutus instauretur. Et nisi esset somnus,sensus periret,ut dicit Auer. 2 collec. Sunt autem somnus lovigilia contrariae passiones ideo circa eandem partem fixit, nempe circa primum sensum, siue is tactus seerit,

189쪽

fierit, siue sensus communis. Proinde Q-mnus vigilia sunt dispositiones cordis, si prima sentiendi vis in eo residet, ut sentit

Aristoteles loco praecitato vel potius cerebri, ut Galenus demonstrat p. de a. sy. dc p. de plac. Sane constat in senino spirationem cordis multo sortiorem esse, propter reuocati caloris copiam, quam in vigila tibus: quodi asserit Galenus 6.epi. Com. q. Ideoq; non impeditum est cor. necces

sat in binno natiua ipsius actio. Est igitur somnus non cordis, sed ipsius primi sensitivi, id est, ipsius cerebri dispositio.

An binnus sit quies, vacatio ab animarijs actionibus, ut definit uicennas in

mnus, inquit, animales actiones intercipit, quaecunque per sensius fiunt, ac per messet lo in voluntarijs motibus Certe in somno animalis potentia quiescere videtur, non tamen omnino cessare ab operationemam dormientes quamuis dissiculter sentiant, non omnes penitus insensati sunt. Et ut omittam quod omnes respirant, &a Ir tione partim impelluntur musculi thoracis, nonnulli praeterea transferunt sese,ac variel membra

190쪽

membra mouent, loquuntur,& ambulant, serie stadium integrum dormiendo, insomnia videns peregit Galenus, ut ipsemet testatur 1.de motu muscul. de quo somno Moses quoque meminit,primo amor.suoru Ex quo apparet, quod in sinano exigua Quaedam a cerebro virtus in reliquas particulatim partes defluit: ex eoq; quod plus vel minus affuit animal, vel profunde vel minus profunde dormit, ut refert Galenus p. de a symp. Est etiam ubi per somnum quiescente sensu motus sat quando scit

cet caloris vis ab imaginatrice, aut ab alia facultate, quae motrici imperat, ad motum efficiendum conuertitur, intacta terim sensitiva, quae in senino quasi ligata eri tur. Sed dubium oritur quia motus non potest exerceri nisi ad partes externas C lor innatus confluat,qui vigiliae autor est, omnium operum naturalium causi prima aptior. com I Ergo cum Homero Galenus noster fallitur, qui innum morti assum

lant quum videamus esse quosdam in omno ambulantes S loquentes. Adde quod contingit vel subinde ingenios homini bus ac doctis dormiendo probe ratiocin