장음표시 사용
21쪽
ges fuit provocatum, qui etiam per laudum Helibrum nense anno I666. omnem controversiam definiverunt. Alia aliorum adhuc exstant exempla, quae cuncta ut ase ponantur hujus loci non erit. Hisce potius pnaeinlisis ordo nunc jubet rem ipsam ut amrediamur, ae circa fontem hactenus ae originem, in quantum nempe sanio'ra nobis J. N. ac Gentium principia rei hujus doctrinam nobis tradidere, occupati, jam modum litigandi civilem statui ac libertati naturas, diverse sensu oppositam dispici US. caὶ IIVIVS Lib. VIII. M PLvTARCHUS POMP. I.ib. XXXII.
ραδιδοναι. Qilae privati homines bono jure parta postiderent, ea manere penes suos dominos. Qitae vero per vim aut si audem occupasserit aedificiis, ea, restitutis ex arbitrorum sententia impentis addici populo. i) WVRSTEΥSEN Chron. Basl. Lib. II. c. 2I.
f. VI. Omnem huius materiae Originem,prout ex causa civili ipsius ratio dijudicari debet,limul & arbitrorum jura,
ex ipsisTitulo Digestorum DE RECEPTIS QVI ARBITRIUM RECEPERUNT UT SENTENTIAM DL
CANT demonstrasse sitaciet. Praetorum Edictis hio quinque annumeratur Titulus. Continebatur autem, Ut tri-DUs saltem verbis moneam, totum munus Praetoris hisce
tribus verbis: DO, DICO, ADDICO. Dabat enim
22쪽
Praetor bonorum possessionem: Dabat iudices, arbitros, recuperatores, dabat tutores ex L. Attilia. Dicebat viam in vindiciis: dicebat interdicendo, quoties de possessione agebatur, indicebat advocata concione ferias, si quando terra in urbe tremuit let. ca) Addicebat den,que, veluti facta in iure cessione, mancipatione, ceteris. Duo autem RECE I ORVM extabant Edicta, quorum
ad ARBITRIA alterum, alterum ad NAUTAS, CAV- PONES & STABULARIOS pertinebat, ubi aliis ob
non praestita, quae receperunt, judicium minatur pra tor, indeque sibi in coordinatione Pandectarum jungum tur. b) Sed nominis tantiun similitudine conveniunt: qua arbitri iis recipere seu suscipere dicimur, pariter adiique res recepta, L. I. V. Naut. Cavp. Stab. ut Recepi. res. seu suscepta, L.3. 3. LA. eod. dicitur. Receptum non idem est quod promissum, prout ex rubrica duorum te tuum luculenter patet, & rubr. Naut. Caup. Stab. quasi expressum sit in Arbitris, tacitum in Cauponibus: S, quidem res quidem a Cauponibus recipiuntur, minime vero promittuntur. Atque cum non tam ex promissione, quam ex facto receptionis oriatur obligatio , hinc, etiamsi expresse de recipiendo conventum sit, tamen adhuc pro quali contractu vi Recepti negotium habebitur, L.I. 3. I. Naut. in . Stab. quod secus esh in compromissis& rebus ad Arbitros pertinentibus, riui & in Jure nostro Recepti dicuntur, i. e. qui consensu aliquo admissi sunt vel electi, seu judices compromisi ii non ordinarii, L.
penuit. C. de rece . arbitr. ex eo quod a praetore ad a bitrandum delecti .recepti atque demissi runt: sive quia ex recepto, i. e. ex compromilla causas dirimendas recipiunt, L. I. A. de Recepi. L. Ia. G r C. de uae Aso sensu
23쪽
sii tur receptum in jure nostro, ubi, quicquid a plerisque prudentum approbatum, dicitur. Reperta enim per fori apud Romanos disputationem, definitione, quamvis juris vim non haberet, nisi simul usia recepta: magnae tamen auctoritatis habebatur, & si vel usiis fori, vel nova auctoritas accederet, etiam ad similes cxtende-hatur casus. cc) Et tum demum vocari solebat RD
NES RECEPTVR L. de verb. Gl L. I. Cinquo. caus L. I. st. de recepi. qui arb. recep. Receptum enim, inquit Festus, dicitur, quicquid a plerisque prindentibus adprobatum est.
tum certamina, ita, ut inter dubias Lepius meditationes ancipites haereant, ae an aliorum subscriberent sententiar. Arbiter ut plurimum derivatur ab ad&bire quod est: eo Se sic dicitur, quasi qui rem adeat atqueinspicia quo pacto &arbitri accipiuntur pro illis, qui rem vel actum vident: i. e. pro testibus, unde locutio ista remotis arbitris. In genere ae sensiu latiori vox Arbitri silmitur, pro persena cui liberrima & dicendi, agendi vel faciendi facultas relicta est. Ita enim C. Petronius apud Tacitum elegami tiae
24쪽
tiae Arbiter dicitur, TACIT. ANNAL. LV. XVI.
Cap. m. dum nihil amoenum, & molle assiuentia put bat Nero Caesar, nisi quod ipsi Petronius approbavisset s&Sejan literarum Arbiter, cum per milites comme init literae, ut suo saltem consilio traderet: BI. AMNAL. LIB. IV. Cap. M. Definiente Cujacio, id quod proprie hujus loci erit, Arbiter est: Disieptator electus partium, qui diseptandae inter eos cause oo riwn in se Neepit, hinc verbum Disceptator optime quadrat arbitro, qui dicitur diseptare L. N. pr. 1. de recept qui arbitr. G c. Disterentiam inter Arbitrum & Arubtratorem DV FRESNE nobis demonstrat, O nam A biter est, inquit, qui judicis sartes siistinet, & qui cognoscit ordinario judicio, sicut judex, & ab ejus sentemtia appellari non potest, & sententia ejus dicitur arbitrium. Arbitrator vero, qui non servato juris ordine cognoscit & definit athicabiliter inter parta, & prinnunciatio ejus dicitur Laudum , ω ab hoc potest: appellari, & illud peti, reduci ad arbitrium boni viri. hi-- sententia, quae ab Arbitro statuitur, arbitrium dic, tur, quod est actus legitimus persenarum, super civili quaestione & querela in quasi judicio contendentium.
Arbitrarium autem, cum adhuc res apud arbitrium gerituri'. Aliud est Arbiterium, sive collectio Arbitrorum multorum l. e. ipsa consensio, prout non semet scribi in Pandectis Florent. Tit. de Moeri. Arbitr. Cujacius minaei;
cbJ & conditum quoque in iure nostro dicitur Αλ
trium, i. e. ultimum morientis testamentum, L. V. C. de Testiment. L. Ion Ia Cod. N. de Demrion. Varie accipium tur Arbitri, L. ar. C. Manae L. 3δ-Soc. L. a . De Uin
25쪽
llasquam per L. Falciae L. IL 13. C. de die. Plerumque hoc nomine veniunt Arbitri, qui vel a Magistratu, ad Controveritam totam, ut in judiciis b.f. d. L yI. V. pro Soc. L. f. f. rem pupil salo. fore: aut incidentem, Ut a bitri judiciales juris, ad unum vel plures actus, nomine Magistratus, expediendos definiti; vel a Privatis libera voluntate, ad componendas controveritas, eliguntur, &quidem vel ex aequo& bono, qui arbitratores audiunt, L U. I. a. d. recepi. L. 76. pro Soc. L. V. Locat. L. D. C. de ConIr. I. Vena. vel observato judiciorum seu Legis cujusdam speciali oris ordine ac dispolitione, qui Arbitri vocantur Compromittarii, O L I. s. l. a. de recepi. L. F. f. I. C. eod. L. I . pr. C. de udis. L 3. Q ubi I apud quem cognit. in integr. resis. agit. Q Arbitrator quoque &Proxeneta pro Synonimis habentur. e) Conciliator dicitur cf) itemque amidabilis compositor. Avib. s vero contigerit. C. debuit. Iralgo linterhandi
ter . Austrerarum quoque nomine Ueniunt arbitri, die R. l. de anno Ἀθη. benes
benit Ios. qui stilat judices celetis imperii statibus &
membris immediatis, O. C. Part. a. T. s. in prima instantia concessi. a DV FRESNE in Glossar. ad scripti mel & insit n. lat. Voc. Arbi
26쪽
Antiquistiina res erat primis & antiquissimis gentibus ac inpolitia consiuetudo ad bonos viros pro care Scarbitros, hinc non juris Romani tantum, sed gentium esse arbitros certum erit. Constituebatur vero arbiter compromistb, cum L M.f. g. I. de Recepi. arbitrum eingendum non esse sententiam dicere, nisi compromitium intervenerit, P cipiat, j. L. 32. A. g. r. eod. id quod &libero ipsius L. 3. q. i. h. t. partium conseiam L. II. . L II. g. s. L Ist.pr. L. F. pr. C. eod. abs.lvitur, qui iure olim Romano pacto vel stipulatione explicabatur, L. F. g. a. I. L. II. f. L. f. C. eod. Prius litam vero arbitri vel judicis ollicio luis fungebatur apud Romanos, postulabantur a litigantibus, ae dabantur cum certa immula, quae intentioni actionis reique exceptioni req)oim debat a Praetore judices postulati, ita tamen ut actor primum judicem adversario ferret, quem ipsi commodum erat, in verba spontionis NI ITA ESSET, rogaretque ut eo contentus ellet, nec alium posteret vesprocareti O Postulationem his verbis factia esse Cie
quod si ergo judicem vel arbitrum probaret reus, tum judex convenire dicebatur. Ο Si vero daret Judicem vel arbitrum Ρraetor in irmulis usti receptis, temper utebatur voce: ΡΑRET, quod idem esse vide. tur , ac adpareti Sic si quis rei instituisset vindicati,nem, negante reo judex in haec vertia dari selebat: C.
AQUILI, IUDEX ESTO, SI PARET, FUNDUM C pENATEM, DE DUO SERVILIUS AGIT
27쪽
DEMNA. d) . Ut rite igitur constituatur arbiter jure nostro ac legibus civilibus, firmandae conventioni, additur claustula doli de Arbitr. poena. L. g. a. L. N. q. a. LIO. eod. c.F. A. de Arbitr. & denique jusjurandum L.
C de Recept. Nod. Ju. c. II. a) verbo PROCARE illi sint hac in re veteres. Est nimirum proacare, poscere, ut citin dicitur in judice l. arbitro collocando: SI
ALIO PROCAS NIVE EUM PROCAS, h. e. poscis. ' CICERO pro MURENA XII. c) Poterat enim eum rejicere & cierare his sormulis r EIER OVEM TULISTI IUDICEM,lNI US EST: vel HUNC NOLO TIMIDUS EST. vel NOLO EUM ELIGERE.
CIC. de orat. II. o. BRISSON. de Forna. Lib. V. p. 369. d) HElNECCIVS in Syntagna. Antiqv. Romanar. P. II. L. IV. Titi VI. g. 39. sqq. CAR. SIGON. de ludic. ROm. I, 24. P. 49s. seq. BARN. BRISSON. de Forna. Lib. V. P. 3TO.
g. IX. Prout igitur quam plurimis bonae fidei judiciis, ut
familiar erciscundae, communi dividundo, Finium regum dorum, Pro Socio, Tutelae, Rei moriae, addicebantur a bitri, quin etiam, ii rationes reddendae elient, vel qua ta Legis Falcidiae beneficio detrahenda rationibus eracutiendis, dispungendisque, ad bonorum quantitatem, testimationemque ineundam ; item ubi idonee caveri oportebat, si de fide ac dexteritate fidejussorum dubit, retur, ad eos probandos arbitros dabat Praetoe; ita in arbitrio dicendo ferendaque sententia potestas arbitris erat silmma, primum arbitrium deinde sententiam dicebant. Sic iudici, aliter Arbitro jus dicendi mos erat.
Hinc si quid obscuritatis causa haberet, SIBI NON LbQVERE dicebat judex, quo facto secunda erat instituem
28쪽
da amo. ca) Jam vero ad liquidum si res per
ducta, tum demum ferebat sententiam: veluti in causis
contractuum : Quium CONSTET TITIVΜ SE JoEX ILLA SPEClE L. I ΓΕΜ EX ILLA LV. DE BERE IDCIRCO TITIUM SUO CENTUM ETU, CONDEMNO. LI. I. I. A quae sent. sine adpeli. res. Sin abstavendus videretur reus, dicebat: SECUM DO ILLVΜ LITEM DO. b) Ita Judices pronum ciabant. Arbitri arbitrium primum, deinde nisi paruisi
set reus, sintentiam ferebant. L. V. pr. 1. de dolo malo
Prius fiebat hac formula : ARBITROR TE HOC MODO SATISFACERE ACTORI DEBERE. P, sterius vero hoc modo: CENTVM QVAS EI DE BES , REDDE. L ar. de recepL qui Mur. quo pem
Rcto judicio ,'ataque sciatentia, nil reliquum erat,quam ut damnatus judicatum selveret. Haec sententia vero Laudum dicitur homologatum, a graeco verbo quin invisentiri, consentire, confirmare , cui Laudo seu stirientiae stare compelluntur partes, & est hujus vocabtili usus antiquissimus, cum nempe populo aliquid interrogante sinatus auctoritas requirebatur. Senatores enim homologare, idem erat ac confirmare; usque dum vocis hujus significatus antiquitas, aq nostros quoque arbitros transiit, ubi arbitri sententiam a partibus acceptam homologatum dicimus, quod a veteribuS arbitrium, a posterioribus interpretibus Laudum, eadem ratione, qua in libris heudorum mitentia sapientum Laudamentum, . vocabatur. ta GGL. N T. AUT XVII, a. CICERO pro Λ. E-
29쪽
g. X. Praemisia uitiir Εtymologia ac Homonyma Vo- eis arbitri, quo melius huius rei indoles cognosci, ac de
natura negotii iudicari curatius, nec non certum quid in casibus hac in materia tapillime Occurrentibus, poni possit, Arbitri definitionem vel potius ob erroris periculum ac definitionem in iure civili periculosam, L. aoa.stia R. I. rei saltem aliqualem adumbrationem seu deser, Ptionem apponamus. Enim Vero cum propter naturalem hominum ad dissentiendum facilitatem, L 17. st 3 si de Recepi. quot capita, tot ferme discrepantes autorum in arbitri delineanda potestate atque Omeio, sententias reperiamus, quas, rei cognitioni cum lucem assundant, quousque nobis introsipicere licebit, per compendituri in medium proferre non abs re erit. Est itaque prima eorum, arbitrum persenam a privatis electam, ut sit
sententialitem, juxta iuris ordinem propositum decidat, ac disserentem ab Arbitratore, quippe qui selummodo in litibus decidendis intervenire debrat statuentium. GAliam produnt illi:, qtu tam quoad certas quasilam, quam omnes lites eligi arbitrum & exinde diveriinutem ill xum dijudicari posse, L al. L- 1. de recepi. affirmant, ac arbitros, judices libera partium propriaque
voluntate, ad controveritS, secundum tenorem conr-
promissi, & consilietum judiciorum ordinem, arbitrio proprio definiendas, constitutos volunt. L I.I. M. ι. L. F. I. 3. L. V. β. M L. N. pr. 6 de recepi. b) Alia esh B,
CHOVII, INNII, aliorumque de arbitris opinio, qua m.arbitrum vel arbitratorem nunquam ad lites deci landas admittunt; duplices ipse fucit arbitros electos
BACHOV. Q Arbitros nempe in specie sic dictos & Am
30쪽
bitratores in specie sic dichos, quos GAIL. d) ex Dd. sententia ita dishinguit, quod arbiter quidem adeatur tanquam iudex, & qui servato fere iudiciorum ordinei
procedit, arbitAtor vero, qui sine selennibus, ex aequo bono, pro amicitiae officiis litem finiat atque compinnat. lx laribus nostris arbitri ut plurimum ut persenae traduntur, qui in causis controversis, ad arbitrium imterponendum assiimuntur, vel a Magistratu ad litem, cum totam, tum incidentem, actum scit, cet, unum atque alterum, nomine iudicis expediendum, L s. quistisii coss. ce) Naturae rei ac negotii ab arbitrogerendi magis conveniens eorum est judicium, qiu a sitrum tam , ad lites sive amicabiliter componendas, sive decidendas, ullam contrachus determinandos inte venire actiitrum leti arbitratorem posse arbitrantur, euisententiae tanquam Juri Civili, Recessibusque Imperii magis consentaneae, & communi Dd. calculo confirmatae, quam plurimi subscripserunt, f) sed aliorum alia est hac de re sententia, nec nostrum iam erit illorum sequi vexilla. Rei ab arbitro gerendae ac facultati & oticio proxime conveniens descTiptio ea erit: quando justea nobis alteritur, quod arbiter sit vir honus, libera partium ac propria voluntate electus, certum quid in rebus civilibus alii silue negotiis determinans, tentam man sua auctoritate & consilio sequos modos stiggerendo&sua
dendo, res controverta, secundum tenorem compro
missi, amicabiliter componere, M ob evato consuetis judiciorum ordine, ad evitania litium ambage' prinprio arbitrio, quid nimirum praestandum sit, ex aequo& bono definire possit O L. r. 3. I. de Legat. 2. L U. nde recept. Hatb. starere contigerit. C. de L Unde tacite li-