장음표시 사용
41쪽
bitr. non vero de reconventione, quoniam parthim Compromitia in arbitros strictissimae sunt interpretationis L F. h. t. Unde nec per alitim in loco honesto, nisii s ecialior lata sit substituendi potestas, laudum pronunciare debet, L Ia. f. IO. de recepi. isto vero pronunciato reductio ad arbitrium boni viri non amplius locum habet; subscribendum tamen eorum opimioni , qui ob enormissimam laesionem arbitrium perinde ac transactionem rescii nil putant, omnino
ieriir. Quare P ter dus Camerale , de quo Reeelis. Np. de anno M. D. & jura loci speciali oria, statintaria & provincialia ad Jus Romanum correcta, - illationes ac reductiones dissicilius permittunt. Inde; Wurteiab. T. X. p. r./T o. ibi: Tom Uusstrii h
regangen Varo reductionis licentia adhuc ho die invaluit, b) cum alia sit arbitrorum ratio, alia a bitratorum, L 71.1 prosoc. qui Veritatis aequitatisque amantes quantum moribus legibusque cuique tributum, tanto id agunt temperamento, ut quoad fieri possit, nulli perperam addicant, nulli inconsilio aliquid detra- conscientiae suae rationem habentes, unicuique, quod justum est attribuant, ac medium inter excessum & defectum ex bono & aequo sequantur. Jam vero ubi aliud est receptum. legibus utique privatis
42쪽
moribusque loci ac consiletudinibus specialioribus, quippe quae generalibus semper derogant, standum eriti
a) Appellatur ibi Compromissum seiraeceptu in arbitrium, sam, & elnsas, anta iii, antithmeth recipere : hinurgehen videtur
,: 'unificare, idem quod evitare, declinare, ambages nempe pro-eessiis & judiciorum, compondiose dei ocedere: ct notatio haec, peculiaris fuit veteribus hac in re, ui unb hinter einen gehen, h. e. ui compromittere in quem. Sic reperitur in laudo Dieteriei Λr
Ex fine itaque patet, quanta sit laudi pronunciati auctoritas. Norma utitur arbiter eadem qua Judex; Enim vero etsi non secundum rigorem apicesque juris& sormulas, sed ex aequo & bono, sententiam dicere debet, regulariter tamen ad easdem leges iurisque sp cicis ad eundemque ordinem in iis adhibendum.tenetur, ad quem judex obligatur, & compromissum etiam, in hoc, prout jam sit a monitum fuit, ad similitudinem judiciorum redigitur. L rst. δε recepi. arbitri In eoque conveniunt judicis & arbitri sententiae, ut utraque ad leges & Jus publicum referri debeat; naturali vero imri ac gentium conveniens id esse, ipse GROTIVS no-E lat.
43쪽
tat. O Stare igitur utique sive iustae, sive inique femtentiae, vi conat romissi coinpellinatur partes vel expresse, vel tacite, silentio decem diei tun, comprobat a. L s. C. de recepi. Rationem ipsam adfecit LPiANV in L.
cos & diagmaticos aginata fuit quaestio : Num conina Itia una seu sententiam arbitrorum compromissariorum, admitti possit appellatio, I et suntle quoddam remedium suspensivtun & devolutivuin 3 Ipsi Eoimanoruni legislatores voluerunt semper inesse huic nacho compromisserio renunciationem cujusclinque medii si
113ensiri, vi formular: SENTENTIAE STARI, e)unde qtulibet litigantium compromittens, etiam in casu Laudi iniquioris, tacite beneficio appellationis re- trunciasie intelligitur; modo dolus arbitri absit ac mala fides, cui renunciaste obligatio erga nomaetipsos non admittit d) nec partes querelam iniquinatis in compromisse sit i relervaverint. Sed vero, cum ad shiliendas lites illasque imprimis abrumpendaS ipsa naturalis ratio, moresque gentium seniores introduxerint arbitria, male sane sibi consulere videntur, qui longiori litigio sese submittere, atque per appellationes infinitis forte litigandi modis viam aperire situdio intendunt. FLnis inde compromisibin im prininiuS nequaquam obtinetur, lites prorogantur, ipsaque res t diligerantitim, quippe quorum interest, Ut reS ex bono & aequo, quaiari potest brevitate, decidatur, deterior redditur. GLsare equidem ipsium quod per Nov. LXXXII. c. v. sacratissimus imperator rus introduxit, cuius vi laesiis sentemtia arbitri, pcena soluta ad judicem ordinarium litem de- ferre
44쪽
ferre potest, morit)us tamen nostris beneficitim appel: lationis, seu potius reductionis ad boni vita arbitratuin'
recepta huic juri Romano in si latium licigantium additum elle, multi contendunt; sed qukl inde λ jam de novo litigandi modum am Tediuntur 'artes. ae iterum in-- dubium rei eventum ancipites haerent, an PI OnUnciatae a judice ordinui'ri, an vero, si reductio ad boni
viri arbitratum facta sit, hujus sententietu stare possint, nam & de hac datur appellatio. Ita juris erit incerti. si indistincte ab arbitrio appellare licitum sit, Cum de
novo non tantum semper litigia oriantur, sed destru antur quo lue arbitriorum fundamenta penitus. IV cparte igitur non ex toto ista juris Romani priesiunitio de tacita renunciatione remedii sitsi ensisti, & stib- missione sciatentiae etiam iniquiori, cellat, cum moribus nostriis semper in Laudum compromitti prasitimatur: si sit rationi, iustitiae, ves aestuitati consentaneu ny si viro bono conveniens, si distrethim, si sine lata culpa e laesione enormiuima. Jti licis inde erit 1 rudentis fidissicilior per viam appellationis contra Laudum Compromissi, ad ipsium Dalciat adiitri, officio potius ipsitis incumbit, ut, sumniarissima cauta cogia itione in iecta, an scilicet lisio allegata ficta sit aut dubia, appellationemrejiciat, si vero pateat rei veritas, vel moribus forte fit introductum, caute in se iudieandi munus sit scipiat. γ Constare ex his, res natur in si illectes, utique arbitrora sententia ab Arbitro semel lata non dei re recedi, inde jure contra eum, qui compromisse contra venit, licet nulla poena adjecta sit, ne lue stinulatione compro missitim roboratum, ex nudo pacto au id, quod interest, datur actio, ex quo tamen non statuitur, cogi propterra
45쪽
polle arbitrum ad dicendam sententiam, hoc enim nihil ad arbitrum. Illud saltem moribus ac iure Germanorum, quippe qui contumeliam fieri arbitris, prout
Romanoriam exposcunt constitutiones, non arbitrabam
tur, si laudo arbitrorum impune Obsequium non praestetur prohibendum, ne pendente compromisib, ante diem adeat judicem pars altera, arbitrium eludatur, acres sit mali exempli, juris enim utique naturalis est, Ut cognitione arbitrorum durante nihil innovetur. f Consequitur autem, si sententiam absislutariam dixerit arbiter, exceptionem absblutus L s. pr. C. de recepi. si condemnatoriam, victori acquiritur actio in factum, qua victum coram judice ordinario ac competente, Ut latam sententiam impleat, Urgere potest, quanquam nudo pacto sit factum compromissum, & sententia ab utraque parte siue exprelle sive tacite sit comprobata de qua approbatione tamen alia inter nostros invaluit ratio, nec usi hodierno necessario requiritur. Sed adhuc notandum venit de exceptione sitis pendentiae an illa ex compromisse valeat. Negatur illud Jure Romano , ubi in compromittentium equidem non erat potestate compromissum eludere, L Io. A. de recept. paenitere tamen, & rem de qua compromissum est, in judicium deducere, non expectata arbitri recepti sentemtia, licebat, addita ratione, qua selvendo poenam aut id, quod interest a praestatione facti civem Romanum liberari permittebatur, ac poenae petititio contra eum, qui non exspectabat arbitri sententiam, dabatur. In
foro equidem Germanico, contra resilientem a comprinmista ad judicem ordinarium, dari exceptionem litis
pendentiae certo certius quidam asserunt cum constet, sontem
46쪽
sontem iuris Germanici, ex fide Germana O deduci debere, qua pacta conventa sic servantur, ut ad privsta' tionem facti, si quam continent, praecise obligatio competat & actio, nisi ubi jus civile receptum exprelle &mores patrii reprobati. Allerto subjungiuat rationem uod receperint Rom. Jus Germani, hancce autem, e qua loquimur, constitutionem, moribus Germanicis, antequam jus Romanum receptum est , obtinuisse, dari illis lubenter potest) quatenus genuini juris cipiis non repugnat, minime tamen ut juri ac moribus patriis derogaret hac posita regula: quoties juris Rinmani Principium, principiis juris patrii repugnat, Pa trio jure Germanos uti, nisi Juris Romani Gispositio linge vel consuetudine recepta probetur. Sed prois finxi hodierni Germanici cum non ex mera fide Germanoe Tum procedat amplius, atque ad faciendum obligatus liberetur praestatione eius quod interest L. GE. V. Illustris MENCK. in Theor. & Prax. Panae L. XLV. Tu. I. g. m. dubito an huic asserto omni ex parte stari possit.
.. a) GROI . de J. B. & R. LIII. 2O. 47. . O) PLINIVS in HIST. NAT. PRAEF. ait: adeo summum qui que cauis suae judicem facit quemcunque elegit. Cons L. TS
Varie promi monitum est, pro negotii varietate constituuntur arbitri compromisisti, hinc diversimode quoque distatuuntur eorum compromisti & ad finem
47쪽
perducuntur. Desinit arbiter com omissarius si iemes sententiam dixerit definitivam L s. 'de rejudic. L. N. 9 f.1. de recepi. & prolarie illud finem compromista imponere dici poterit. Abrumpitur vero morte partim a bitri, nisi in eum non tam intuitu persenae, quam ratione officii cile compromitium constet c. II. 3. praeterea Xa de ossici, dic. ordiu. id quod non raro accidit; partim litigantium, dili in haeredes facta sit quochecompromissi extensio. AOn transit autem ad haereum compromi tentium, ipsimi compromissum, nisi expresse idem illud ad haeredes utrilhsilue eXtensum sit, e. uis. X. de arbitri cxpressio vero haeredUm, Una Irarte, minime valet, L. f. 3. 2.1. de recepi. alias in praejudicium partium majori vinculo Obstringeret partem alteram & claudicaret compromissum. Pari natione ex lapsu temporis seu termini adjecti, L. af. I. I. s. C. de recept nec non compromissi remissione, acceptione judicii vel es, ctione aliorum arbitrorum, item transactione, consensis mutuo, non vero unius saltem partis paenitentia colligi finis compromisibrum potest. Evanescit vero compromissum, nisi aliud sorte actum sit, poena Bluta ac controversiae aut rei, de qua controvertitur, interitu,nia loco rei intereine adhuc peti queat. LIM S. V. de recepi. Libertati vero naturali, & summis potestat,bus, quanquam hoc genus judicii maxime est conveniens, & hinc antiquissimum, ca) nec silperioribus temporibus desitum, rarioris tamen est tisus, ac magis mugisque propter nimiam inter mortales dissidentiam pro- commodi studium, ac selitas clusiones, in destietiid, nem abiit. Modi huius finiendae controversiae fiinda- mentum ac ratio ea praecipue genti Romanae fuit, ut
48쪽
Magistratus ordinario, qui aver ibatur litium ambages atque frequentiam, unde iudiciorum tam varia consis tutio prorogandaeque jurisdictionis ingens libertas, comstiterent, ac iuris dicendi onere sublevarent ipsum, nee non partium conditionem, compendio litis, ac secundae inst antiae renunciatiosae, meliorem redderent. Sed quem Romani praecipue intendebant finem, ille nostris moeribus a Magistratibus hodiernis, ob iurisdictonem patrimonialem factam, ac sportulariun forte Opiminatem, minus desideratur. Alio sensiti compromitia hodie occurrunt, quae fori Germanici dici solent, quae sunt conventiones seu pacta non recepta, nam in hoc a forma compromissi Romani seu Civilis, quod partium compromisso & recepto arbitri Asbhaebatur, disteriliat, quae nec laudum nec reductionem desiderant, quibus litis ambages tolluntur, quo judex competens, vi jurisdictionis Ordinariae, eo celerius controversiam ad finem perdit
, Distinniebatur Dre Romano, Utrum compromisssini mido patho esset initum, an vero stipulatione. λ- steriori Casii ex stipulatu actio comparata erat vel ad se-tisfaciendum sentetitiae vel ad poenam selvendam, salva electione actoris, in cujus favorem poena adjicitur L. So. II de Recepi. Porro, si nudo pacto erat inirem, robur sententia habebat ope exceptionis, quae ex omni nudo pacto jure prietorio dabatur ; si vero ex stipulatione,&efiectu carebat sententia & executione, quia ex nudo
49쪽
pacto non dabatur actio, & ita reus, ut satisfaceret tentiae, actione compelli non poterat. Ipsiam jus ant, quum recenset JUSTINIANVS in L pen. C. h. t. ubi di- sanctione quadam utrum subsieripserint litigantes semientiae nec ne, rem dirimit controversam. At enimvero tam jure canonico quam moribus nostris ac lio, diernis, siententias arbitrorum, sine exceptione ac simpliciter, nec interposita intra decem dies proximos proetestatione ac contradictione, valere conclamata res est.
Stipulationum enim usus jure Canonico nulli' erat, sied siniplici consensiti compromitti constabant, hinc ubique litigantes ad arbitria servanda compellunt canon e. a. in s. c. .s. G U. X. de Arbitr. cum Jure Canonico ex sim plici compromista emera nas ratur actio. ab Hisce it que praesippositis, luculenter apparet, nullum contra sententiam arbitri remedium locum habere, nisi partes stibi quoddam resservaverint. Sed prout aliis in regulis sic nee hic quoque stibi constat Jus Canonicum. Subscribere sententiae videtur pragmaticorum , reductimnem ad arbitrium boni viri comprobantium, cum in C. a. X. de Arbitr. dicatur, Arbitrium tunc demum servamd im esse, si aequitati subnixum fuerit. Hoc vero assim malo, extra Omne dubium erit, prout jam supra moenuimus, non tollendi sed litigia disserendi cause arbitria esse inventa, cum, si sententia arbitri ordinario sindici id quod per reductionem ad arbitrium boni viri intelligi poterit, adhuc demum subjiciatur, id ut, que prosetur, siententiam ab arbitro pronunciatam aequitati minime esse subnixam. Sed aequitati simulatae ac justitiae cerebrinae cum quandoque faveat Jus Canonicum, ex ista scaturigine ipsius sepe pronam
50쪽
nant cautes e. Ita cum Jure Civili in unum vel plures , alta vel omilia claustula: sambi unduel: sambi oder 'nhers compromittere L I7. in n. LII. f. de recepi. Permisium, harumque legum decisio satis probata sit, ab ea tamen recedendum sibi elle existim,vit BONIFACIUS VIII. in C. a. de arbur. in o. addita Γνtione, ut quaestionibus seu litigiis finis celerius imponatur, ita tamen ne ad judices delegatos regula ista siti extendenda, sed ut circa illos jura antiqua observentur; quae regula tamen, cum ex ingenti potius jus civile corrigendi pruritu quam sanioribus justitiae principiis fundata ratione exorta sit, dubito, an in foro nostro, quanquam alii aliter sentiant, b) locum inveniat. De flaminis, quae dure Romano ab arbitrio, cum a publicis officiis in genere sint remotae, excludebantur, diversa ad ure Civili Canonistis est ratio; possunt enim dure C nonico admitti si jurisdissione ordinaria sint praeditae, ae de arbitri Inde Abbatista silperioritate territoriali utantes, & quae jurisdictionem patrimonialem, ratione castri quod possident, habent, arbitrium recipere ut sententiam dicant non prohibentur, modo consiliarii ac justitiarii, quod utique praestani debet, per quos j inrisissionem sitam exercent, ipsis assident; ex quo .mul patet, siristituendi facultatem, quae alias electis A bieris, visi per speciale mandatum, minime competit, C. F. X h. t. tacite ab iis, qui in ejusmodi illustres pers,nas compromiserunt, ipsis esse concessam, quippe quae iurisdictionem per eos saltem, quibus eandem demam darunt, exercent. Contraria tamen ratio obtinet in Laicis a compromita plane remotis per C. I. X. h. t. quod in causis spiritualibus & Ecclesiasticis in Laicos ne cOF promi