장음표시 사용
31쪽
iet, quale sit ossicium atque potestas arbitri, nempe certum quid in contractibus aliisque negotiis determ nandi, & res controversas sive amicabiliter componendi, sive absque prolixiori judiciali disceptatione, coni, to tamen ordine, ex aequo & bono definiendi facultas.
g. XI. . Varie pro negotii varietate dividuntur arbitri. Vel enim a Magistratu, prouti monuimUs, cum in totum eliguntur, tum incidentem actiun scilicet, unum at que alterum nomine Judicis expediendum; vel a privatis, modo tamen diverse. Siquidem arbitrum eligunt privati iam ad contractus conciliandos, qualis a proxeneta parum disteri, jam ad incertum quid in negotiis Civilibus, boni viri arbitratu, nullo juris ordinerem ato, determinandi , quem alias arbitratorem dicere amant, Germanice einen Echieh8:SRania, guttii ab Hi a privatis electi sint vel statutarii, qui
ex statutoriim ordine ac dispositione ad definiendas ce rarum persenarum lites adhibentur, ut Aust regae, quissint vel conventionales, conventione familiarum aut universitatum, rechilide UuStrage. O. C. Part. a. T. a. g. 1. & Legales, lege publica constituti. Eliguntur vero arbitri a privatis vel ex Legis dispos,
32쪽
tione ut statutarii, de quo jam dictum est; vel libera voluntate, qui iterum commode dividi postunt in Arbitros Fori Glarmanici, qui vi jurisdictionis, secundum compromissi formam stis ambages impedientem ac rescindentem, sententiam dicunt, bb & Arbitros Juris Civblis, qui virtute aut vi compromisit, per quod Arbitrisciatentia se submiserunt partes L.II. de recepi. &secundum compromissi contenta, rem discernunt atque judicio ponunt. L.sa. q. N. V. de recepi. Et hi sint ratione objecti vel Generales vel speciales: Illi, qui ad omnes partium controveritas finiendas, L. M. β. h. t. futuras tamen decidere ipsbrum non est. L. si . h. t. Hi vero, qui ad unum saltem vel certas lites dijudicandas vi receptionis determinant .
Cum ad arbitrum naturaliter reqturatur Usiis rutionis & rei decidendi peritia, regulariter quilibet in ambitrum potest eligi Ly. si 'si de recepi. l. H. g. ra. de pro- r. nisi vel naturale impedimentum, vel legis, vel speci, Iior loci constitutio obest. l. r. pr. g. I. s. g. I. l. I. LII. A. D. C. h. t. c. . LX. de Arbitr. Multum equidem desudarunt Dd. cohortes circa vulgatam quaestionem: Anstitis judicem ordinarium possit compromitti λ ta conmmuni illa sententia ambiguae legis s. g. a. ff. de Recepti quam Juris Civilis sanctionem nec jure canonico muta-
. tam esse, cy. ZIo. X. de Arbitri c. 2I. X. depraebent nec apud
nos cestare, amplius quidem, n0n omni tamen ex part
33쪽
sibi persuadent. Optime inde obses at D, ARDNVS ob Lege' Juliam de judice dato loqui, non de
magis tu: judicem porro datum non masse a Primstripta formula recedere & ideo nec arbitrum esse, adeoque contra communem sententiam asserit: magistrarum ordinarium etiam Jure Romano posse este arbitrum: Nec firmiori earum nititur hyla allaesi opinio, quia tartentia arbitri nosse recedi, & ad judicem ordinarium litem de integro deferri, astes unt; quippe sententiae cmel latae standum erat Jure Romano, nec supererat, de quo sive judex sive magistratus ordinariici amplius prinnunciaturus esset. Rem controversam definivit SCHI TERVS b) ubi judicem pedaneum arbiti una esse eiu dem litis non posse pronunciat: Magistratus est, in iiii verum ex sua sententia non Potest, L. ψ. A. de Tur. dat. quemadmodum enim magistratus imitest esse tutor L. Io. A. de tui. resam. sed ex siua sententia vel decreto non puta est, ita nec arbiter: Nullum inde discrimen inter Jus Civile atque Canonicum laoc loco agnoscendiim erit, sitscipere poterat magistratus compromistum etiam superior, sed ad laudum cogi non poterat, nisi inferior; L.3. f. de Recepi. Commode vero accipi potest
Jus Civile de Iudice iubente & cogente, ubi nihil aliud constituit, quam quod ipsa rei natura postulat, judicem
nempe suo voto ac per anticipationem ad Arbitri mu-mus anxie desideratum ac avide arreptum ei deferendum, partes non debere eompellere. Nec parum ad rem facit, quod judicis tapius in jure nostro nomen pro arbireo & vice versa ponattiae, cum semper si alternat, ve judicis & arbitri nomen positum sit, arbitri vox tanquam judicis pedanei apud Romanos merito subintelligi. debeat.
34쪽
delieat. Dependet autem ossietum arbitri 3c modus exirediendae cogniti is primario ex compromistb,L 27. . LIa. g. U. n. f. de Recepi. hoc vero deficiente consueta ut procedendi ratio Observetur neccile essi L. . de Rec pr. L. t . pr. C. de dic. Hinc partes modo ordinario citantur, procuratores Sc Advocati admittuntur, absentium contumacia punitur, eXiguntur cautiones, ac dilatoriae eXceptiones opponuntur, cc post: libelli oblati nem litis intervenit contestatio L ι A. de recepi. Arbitr.I. Lun. C. de Lit. Contes d) probatio rite peragitur, merita cauis examinantur, ipsa denique , iuxta consuetum vel conventione definitum procelli im partibus praesentil)us debito tempore ac lom, fertUr sententia. I. L . C. de testo. c. Io. X. de Arbitri L. Ist. f. I. I 2. L. ao. 2Lpr. g. 3 LIa. q. 1 . h. t. De substantia tamen recepti non est adjectio stipulationis poenalis, scit. ut quoniam arbitri sententiam tuam exequi non possunt, ad poenam commistam contumax compellatur, quanquam frequens fuit Romanis corroborare hac stapulatione compromiti, Sub-
sis fit enim arbitrium & sine ea, in larimis si pacto corn- promistario adjectum sit pactum de non petendo, quinties uterque alteri debet L. it. I. f de Recepi. Arbitr. imo si plane nullum adjectum, sed stari Arbitri sentemtiae simpliciter conventum sit, La7. g. OLA L. pen. pr. C. LI. vel cum ex altera tantum parte rei promittatur poena, actor vero nihil promittit, L jure manu utique validum censebatur compromissiun, & senatentis arbitri latae standum erat, dataque fuit assio, ad id quod interest contra non parentem, aut exceptio pacti compromistarii. L. F. f. s. g. b. i. Non raro quoque, ut enitatus servetur fides stipulationi, promissio de non
35쪽
adhibendo dolo. accediti LILF L.3. C. h. t. datur eri ex ea Lege, si forte comiptus sit arbiter vel advocatus diveris partis, aftio ex cautione doli, vel edicto de dolo malo, non Obst ante L. I. C. de Adv. divers. DL ac L. I. C auanae prodoc. non es nec. ubi ex iis causis ostenditur,
vel restitui litem vel ipsb jure nihil agi, procedunt enim leges istie objeitie in iudiciis, dicta lex vero II. st de Ir- biIr. ad arbitria eorum pertinet, qui ex compromissis aleuntur; compromissa vero &juincia in plerisque causis differunt. ce)
cue CARPL. P. I. C. 3. D. I9.2o. pons L. 31.32. f. H. L. 49. T LRecepi. ii Comproinissum tamen non parit exceptionem litis pendenti quam vulgo.vocant, L. 3o. ff. h. t. GAIL. I. Obs Igi. n. 3. MΛ- NC D. Uol. a. de probat. Conesus. 98T. Nec mutua petitio, sive reconventio api ut Arbitrum institui potest, nili aliquo compromisse sit cautum, L. ai. I. 6. ff. de Reeept. Arb. MENOCH. I. de Arbitr. Jud. qu. 4r. n. Ia. PEREL. Tit. C. de Sentent. TA. terisc. n. 38. SICHARI . in L. I . C. A Sentent. s Interloc. n.8. MARANT. Pari. IV. Dist. 6. n. 2O. H CVJAC. in L. r. q. non solum T. de Dol. mal. DO LL. 23. Coinm. Cap. ulti
Officium igitur Arbitri oritur, vel partium electione ex pacto nudo vel per compromissi , cui in casum Violationis vel poena definita, recepLArbitri adjecta est, vel si poena compromittis non est inserta, fide tamen non servata, ad praestandum interesse obliUtur arbiter, a b αρ. Xh. t. Saepissime quoque aecedit Juramentum, quod jure quidem Civili per Nov. LXXXII. c. II. improbatur,neutiquam tamen jure Canonico cox X de arbitr. nec hodierno abrogatum est ; inde compromistarim diu,
sioni in paenalia & non poenalia, jurata & non jurata,
36쪽
Ut naturae rei optime congruae, Joomm quam plurimae subscripserunt sententiae. Sbus divisioniblis amnumeranda & haec erit, ubi Compromissum in plenum
vel minus plenum dispescere Romanis integrum Crat, . hoc enim ad ferendam sententiam cogi poterat arbiter, non vero illo, si tamen dixisset arbiter, omnino sitandum erat sententiae, L. F. g. r. h. t. Non cogebatur enim ambiter ad ferendam sententiam, nisi poena stipulatione aut pacto de non petendo utrinque adjecta, idque ex ea ratione, L. ir. pr. L. Io. M. A. h. t. quia intercile arbitri existimarimi Romam, ut non impunita sit contumelia, quam fieri rati sunt arbitro, quoties sententiam ipsius alteruter litigantium condemnan Ita eliguntur arbitri, ita dividuntur. Hinc compromittere possunt omnes illi, qui transigendi habent facultatem, & de qua re transigere licet, de eadem & compromittere permissum. igitur Ilio nomine compromittunt, liberrimam rerum suanim administrationem habere, qui vero alieno, consensiti sumetenti, L 3.3a. f. a. L.3s. de recepi. L. II. g. I. L. IT. V. de jures ac specialiori ad litem dato mandato c. X. de Arbitr. instructiis esse de-vet. Arcentur tamen Ob L. 32. f. a. F. h. t. alieno nomine compromittere propter intercessionem tam nar, cum specialiori iure nostro Saxonico flaminae com- romittentes, etiam in causa propria, curatore O Sabeam. b) Nec circa compromittentes tantum
Romanorum agitata fuit sellicitudo , t sed ipsis quoque judicibus ae arbitris limites postiit cauta ipserum
institutio. Ita in minores IO. ann. compromittere prohibet L r.st h. Li L.F. q. f. h. t. item in flamin L fh. t.
nisi jin isdictionem habeant e. ψ. X. de Arbitri ProhibLD 2 tis
37쪽
iis hisce compromi liriis ex communi sententia anni merare quoque solent Diu judicem causis ordinarium, ne poena seluta, aut eo, quod interest, ex compromisib, ipse aditus tanquam iiis petitis repellatur, ad quod tamen in antecedenti f. jam resjaondii te justiciat. Rem quoque patris, in flua & filius arbiter elle potest nec causiam sibi, quam patris arbitrio subjectam legimus,non exceperunt Romani legislatores, per L.1. de recepi. LIT7. .d c. L.s is de recepi. arbitriL A. de his qui sunt fui vel ac Inconsistitus tamen paululum,nchum ei quan tu ad viro laeta famae officium arbitri L 7.A. de recepi. rbiIr extensam parvi enim, inquit Ulpianus, refert, ingenuus quis an libertinussit; integrae famae quis seu arbiter, an ignominiosus. Sane ubi ad boni viri arbitrium fit provocatio, erit prudentiae, de famae quoque integritate esse persilasum, nec cadere debet in bonum virum stiq)icio minima; iam
vero crimine notatus nec integer vitae scelerisque purus judicis nomine dignum se reddere haud potest, cum ipse judex debeat esse vir bonus ac innocens per L. 37. g. a. sq. deverb. ob c) cujus rei tamen cum regula, ob divel sam ingeniorum propensionem, dii leuiter daeri fuistit, cujuscunque litigantis consilio atque judicio, arbitri electio merito erit relinquenda
sui consulta patrum, qui leges 1 uraque servat. Iuo multa inagnaque Iccautur judice lius.
38쪽
Sed mos quoque obtinet in duos, ut apud Belgas& Gallos, vel plures compromittere arbitros, cum Potestate eligendi superarbitrum: quodsi itaque plures cliguntur, cuncti habiles esse debent, atque praefmies alias compromitium & arbitrium pronunciatum erit nullum, L. ι7. f. s sqq. de recepi. DL p. g. in. f. eod. aliam enim laudi rationem forte addere vel mutare sciateibtiam potuisset. Conjunctim inde regulariter ferre hent sententiam, nisi alternative fuerint electi, aut unus contumaciter sententiam dicere detrectet c. . de drbum in s. Si dissentiant arbitri, maior pars utique conclindit, L. 27. I.I. f. de recepi. quod si vero numero pari sine consstituti, votaque sint paria, ipsis jure laudum pronunciatum erit nullum, nisi in qtiantitate dissensiis pateat, tum enim minoris adprobatio valida erit, ac certa
persisna in casium discordiae determinari potest quae abiiS assilmatur, L. II. g. S.C A. c. n. X. h. t. G Ob3iciunt nonnulli, infelici tamen siccessit L. duo ax A. s L inter pares f. de re judici ac sententiam , ubi per La . si plures arbitri fuerint, & diversis sententias dixerint, sententiae ipserum non stari debere asseritur, destruere penitus conantur, sed distinctione inter Arbitros & Judices, eosque vel dat , vel Ordinarios per c. iat. X. dasent.-re jud. omnis lis periti cbb Pari ratione dijud,
candum venit, c. I. de ArbiIr. in 11bi: tribus arbitris unus in quin e, duo in decem condemnarunt: sententia A rum praevalebit, cum Textus in d. L. ar. h. t. intelligendus sit, si omnes arhitrorum sententiae sint singulares, veluti si unus condemnaverit, alter abselverit reum. Exp dit vero numero ut adhibeantire impari Arbitri, ρι. X.
39쪽
F. t. ne si ipsis distentientibus pares sint sententiae, res non possit invenire exitum. c)
Arbitri est, ut judicet atque sententi dicati Non omnes vero ipsius decisioni subjici possunt controversiae, sed eae tantum, quae sunt arbitrii privati. Arb, rei igitur muntas cum non sit publicum, ut judicis L. f. Leaque de causa arbitris majores dicantur judices L. 32. g. r. f. de recepi. arbiIr. de publicis quoque rebus, criminibus publicis, & famosis delictis, L.Fa. q. o. st eod. de causa populari, liberali, ubi circa liberi,
tem hominis sis circa statum quaeritur, causa matrimoniali c.p. X. resis. in integr. excusatione rutelae L .F. f. de recepi. laudum pronunciare ac definitivam ferre sententiam non possunt. De restitutione saltem in integrum ambigua est inter plurimos quaestio, an St illa arbitri sententiae stibmitti possit 3 & magis eorum judicato adhaerendum erit, quibus, si interesse privatum non egrediatur restitutio nec rationes publicas attingat,ut si contra fatalia procellus sit facienda, arbitri illam pronunciato omnino siubjiciendam esse videtur. Idem quoque erit dicendum de re judicata, quam immutare per arbitrum incongrimm putant plurimi. Ita Vero putant, non dOcent. Nihil enim obstat, quo minus litigantes haud cincumscriptam ex circumstantiis licentiam habentes, iudicio arbitri rem judicatam, si iniqua videatur ipsis ju- Φ' dicis sententia, denuo stibiiciant. A libero ipserum dependet arbitrio, an stare sententiae judicis velint, an re-
40쪽
peere eam, si laesio ab ipse iacta sit, nec ulla vinculo j
ris obligantur, multo minus cap. II. X. de artar. quippe quod rationi quidem status papalis minime vero just, tiae regulis & prudentiae congruum videtur. Jam inem si respiciamus arbitrii, Compromissa utique ad similitudinem judiciorum rediguntur, & ad finiendas lites per L I. G 27. A. b. t. Pertinent; re tamen curatius evpensa, augendi medium forte & prolongandi eas haud raro erit. Lites enim qui abhorret ac serio detest,tur, cur non transigit Potius & Arbitratori rem ex in aquo & bono dijudicandam committit λ In arbitrum v m compromittere, ut juxta conicium ille iuris ordinem legesque vel a judice vel a partibus convenientibus praescriptas privatas rem decidat atque definiat, idem est: ac novam semper quaerere instantiam, litigandique pruritum in perpetUUm alere. Loquitur equidem in dictis LL. definiendis litibus legislator, id quod
de prolixistimo etiam processii dici potest, non vero praecise de abbreviandis. Sed ita fert humani generis indoles, ita conatas certandi ac litigandi pruritus, ad deteriora nonnunquam impelliti mortales; hinc non legibus civilibus sed ex assectu hominum finis iste conmpromittarum quandoque dependet. At enim vero,siiscepto semel iudicandi officio, rite illo arbiter deium gi debet ne compellat ipsim magistratus, nisi justam
habeat excusationem L.F. f. I. L. recepi. L p. f. LadLeg. l. pecvt. L.I. g. to. seqq. de recept. Hinc O, servato consileto ordine judiciario, nisi alius sit compromista determinatus aut receptus, eo noscere saltem potest de negotiis commissis seu de re de qua est compromissum, & accellariis L a. q. I A. de recepi. c. LX. de A -