장음표시 사용
291쪽
AN. Io I. Christ Ianae re lietionis dii tali cuinam adscribenda . . Gr. I. 11. Liber de moraeribas perse .
Haereses e. riuntur Lib. 6. 7.
274 HIs TORI Atus , Iioc eodem secundo Ecclesiae saeculo, daemonum artibus fallaciisque detectis, in contemptum & execrationem deveniret, cum interea foecundior quotidie , illustriorque Ecclesia
4. Sed qui fieri potuit, inquiet aliquis, ut nova & peregrina societas humanis omnibus destituta praesidiis , tot immo procellis agilata , non solum dispersa statim ac dissoluta non fuerit, sed etiam copiosissima prole tam brevi temporis spatio aucta & tacundata Z Certe, si res ad mundanae sapientiae regulas expendatur. At ideo Christus hunc voluit dilatandae suae religionis modum seligere , ut vel inviti omnes agia scerent ac faterentur suae dexterae opus Ecclesiam hanc esse ; aci
quod sultum es Dei, ut ait Apostolus , sapientius esse hominibus ; quod inflamum es Dei , fortius esse hominibus. Suis
igitur in Martyribus ipse pugnahat, eorum animos internis se in per auxiliis, nonnumquam etiam externis ac visibilibus confortabat , eisque tam praesens aderat, ut saepe mediis in tormentis nullus, aut certe exiguus eis esset dolorum sensus. Ipse , cum bonum ei videbatur, in servorum suorum persecutores palam &graviter animadvertebat, ut totus Lactantii liber testatur ; actam multa, tamque evidentia pro suis Athletis operabatur proindigia , ut ei inficiari ne ipsi quidem Gentiles auderent . Quae quidem omnia mirum quantum ad Religionis propagationem
Sed iidem qui genus humanum in idololatriam pertraxerant maligni spiritus , hominum saluti, quae per Evangelium operabatur, invidentes aliam nocendi viam arripuerunt, invectis in Ecclesiam haeresibus . Serpere quidem pestis haec caepit primo Ecclesiae saeculo, ut suis locis observavimus ; sed haud multos insecit, ac veIut Apostolorum praesentiam reverita , brevi compressa est. Hac autem & sequenti aetate adeo crevit ac propagata suit, ut suminum in discrimen Ecclesiam adduceret, ac Mus comparatione levis, minusque pertimescenda visa est Gentilium persecutio . A quam, inquit Eusebius ex Egesippo , sacer Apsolorum crius vario mortis genere emtinctus es, e j xeratque jam aetas hominum illorum , qui di-pinam imam sapientiam tuis auribus auscultare meruerant , tune demum exorta est impii erroris conspiratio fraude m litia D: diruis doctorum , qui , utpote nulla amplius ex Apostolis supersite, pos hce nudo , quod cum, capite adversus praedi
292쪽
eationem veritatis adulterinam doctrinam obtrudere aggressunt. Hos infra Eusebius idem improbos ac maleficos homines appellat , daemonis instrumenta & ministros, ad animarum exitium & perniciem comparatos; cu3usmodi procul dubio suerunt Carpocras, Ualentinus, Marcio , Taliamis, Montanus , alii, que , de quibus in hoc percurrendo saeculo suo loco dicemus. Maximum hi Ecclesiae Dei damnum inferebant , non solum quod pravis diffeminatis doctrinis ejus fundamentum , fidem nempe , evertere moliebantur , ac exitiaIes inter fideles divisio. nes excitabant; sed etiam quod perditis morihus nefaria pedipetrantes facinora , Christianos . quales ipsi videri volebant , calumniandi ansam Gentilibus subministrabant , ac magis magisque invisam catholicam iis Religionem reddebant. Hinc infanticidae , incestuosi , aliorumque criminum rei Christiani hahebantur ; ac si quae caIamitates publicae contingerent , Christianorum statim sceleribus attribuebantur , quasi dii eorum flagitiis exasperati , Imperium Romanum variis cladibus amigere non cessarent. Hujus rei testes sunt Apologiae Iustini , Quadrati , Athenagorae , aliorumque doctissimorum virorum hoc saeculo exaratae, in quibus ejusinodi calumniae consutantur. 6. At vero etsi dira ct asperrima quaeque ab eis perpessa sit Ecclesia , contra eam tamen Praevalere nequaquam potuerunt ; nam qui illam adversus Imperatorum conatus tuebatur Deus , idem ab haereticorum machinationibus securam praestabat; ac sicut surente persecutionum aestu inexpugnabiles invictosque servos suos reddidit ; sic erumpentibus haeresibus, viros singulari morum sanctitate ac doctrina praeditos excitavit , qui novarum venenum doctrinarum , ut caverent, fidei, hus detegerent, easque cum viva voce , tum scriptis exagitarent , ac consularent. Id inter ceteros hoc saeculo praestiterunt
S. Justinus M. , Melito Sardensis , Athenagoras , Theophilus Antiochenus , Dionysius Corinthius, S. Irenaeus B. Polucarpi discipulus , aliique , de quibus, ut etiam de gloriosis Christi
Martyribus , praecipuum aetatis hujus ornamentum , pluribus suo loco disseremus . Haec interim praemissa voluimus, non solum ut totius saeculi imaginem quamdam prae oculis lector haheret , sed etiam ut miram Evangelii propagationem, ac Catholicae Religionis incrementum , quod maximum hoc saeculo fuit, non hominum industriae humanisque artibus , sed divino prorsus operi tribuendum esse intelligeret . Nunc historiam prosequimur. M m 2 7. Ac Jesu OIR.
293쪽
2 76 Urs TORIA 7. Ae prima se offert Trajani in Christianos persecutio 3
hunc quidem e persecutorum albo expungendum ceniet Do tv veis lus , ac in Syria tantum in Christianos nonnullos eum anima, veriisse ait, ut in Ignatium Antiochenum Episcopum , Rufum , S ZOZimum , quorum Polycarpus in Epistola ad Philippenses meminit . in aliis vero Provinciis Trajani aetate pro Praesidum arbitrio tantum, aut populi furore in Christianos aliquando saevitum contendit ; ideoque hujusmodi persecutionem localem tantum fuisse , nec tempore diuturnam , aut suppliciis insignem , ut ea quae absque Imperatoris jussu , aut au et oritate exerceretur : quod etiam Lactantii ausoritate conatur adstruere, qui post Domitianum nullum ex Imperatorum numero usque ad Decium Ecclesiae persequutorem agnoscit, cum
ait: Rescissis igitur actis dranni, Domitiani videlicet, modo is suimis prisinum Dessa resiluta es , sed etiam multo clarius ac fundius enituit; se missique temporibus, quibYr
mesti ae boni Principes Romani Imperii clavum regimenque tenuerunt, nullos inimicorum impetus passa , manus suas in Orientem , Occidentemque porrexit se. Sed enim postea longa pax rupta es: Extitit eniis pos annos plurimos execrabiti unima Decius , qui vexavit Ecclesam . IIaec Lactantius, seu alius quilibet in libro de mortibus persequutorum , cujus auctoritatem utpote Scriptoris antiquissimi, ac fide dignissimi suscipimus quidem, de veneramur ; ejus tamen verba hoc sensu accipi commode post ut , ut post Domitianum usque ad Decium nemo ex imperatoribus generali persecutione Ecclesiam ve-Xaverit , ceterum toto hoc temporis intervallo persecutiones utcumque sui: Ie , saltem locales , aut ex Praesidum arbitrio, aut populorum, & Sacerdotum tumultu, vel ex specialibus
Principum rescriptis , vel etiam publicis, in serius suo loco pr habimus ; quod sane Trajano imperante contigiise non conjecti ris solum , sed certis argumeniis facile demonstramus, Eusebii in primis authoritate, cujus h.ec sunt verba : PU Neronis , in Domitiani perfecutionem sub hoc , cujus nunc tempora commemoramus , Trajuno parIiculurem quandam per ingulus cipitates popuIari motu adperfus niaras excitatam esse per sequutionem acceptisus . Quam utique cruentam fuisse patet vel ex solo S meonis Episcopi Ierosolymitani exemplo , qui
cum consantis e Chrisi sem prin hos esset , tandem femtentia Iudicii crati DOxur es . Qui i gravem adeo aliquibus
294쪽
In Ioel, suin subdit, ut Plinius fecundus , inter Propinciarum Iasu Qtii.
Rectores celeberrimus, motus MartPrum multitudine, de eorum ΑM.1or. numero, qui Dei causa obtruncabantur , retulerit. Cum etenim Lib. s. cap. H.
delatos Christianos pos suppliciorum minas morti addixerit, tam
dein multitudine eorum omnis statis, omnis ordinis utri que sexus , qui in periculum vocabantur , motus, seu ut ait Tertul- ventili. v Llianus: damnatis quibusdam , quibusdam gradu pulses, ipsa ta- ωρ. .
men MYltitudine perturbatus, quid de cetero eteret, confuluit G-peratorem . Plinii adium, seu ordinem adversus Christianos servatum laudavit Imperator data ad eumdem EpistoIa, quae inter Plinianas lib. dec. 98. est i censet tamen , inposterum inquirendos non esse , sed delatos, & in consessione constantes duci oportere: quo rescripto, inquit Eusebius, plurimi ex delibus multistici martyrii certamen subierunt , cum liberum unicuique
esset Christianos accusare . Insii per ex eadem Plinii epistola constat, Trajanum conventus omnes seu ut vocat hetaerias prohibuisse ; a quibus cum Christiani vacare vix pol sent, hinc etiam in periculum , velut Imperialis edicti contemptores, non semel adducebantur. Ad Trajani quoque tempora, ipso Dod ello fatente , pertinent ea, quae Tertullianus narrat de Arrio An- Teritiss.
tonino Bythiniae Praeside , qui dum insanter fideles perseque- ῖς ἶ- .retur, ac omnes illius civitatis Chrisiani sese manu facta ejus tribunali objecissent, quibusdam duci jusis, ut loquitur Tertullianus , id est occidi, ceteros dimisit, dicendo si mortem tantopere appeterent , praecipitiis se darent, aut funibus suffocorent. Cum itaque his legitimis , probatisque monumentis constet in Syria, Palaestina , Bythinia, aliisque plurimis in locis sub Trajano vexatos ob fidem Christianos occisosque fui illa , eo vel jubente , vel minimum annuente , eccur inter Ecclesiae persequutores ipse quoque non recensebitilr ὶ Neque obstat, quod Trajanus optimam de se reliquerit famam , immensisque laudibus ab ethnicis scriptoribus celebretur , quod miti ingenio esset, & ab effundendo innocentium sanguine vehementer abhorreret; ut enim in Prologo adnotavimus, plerique ex Imperatoribus , qui ob lenitatem ab ethnicis Scriptoribus maxime laudantur, ut plurimum atrocissmi Christianorum persecutores fuere. Adeo enim in Christianos saevire crudelitatis vitio non dabatur, ut Suetonius inter ea, quae laude digna a Nero- I, M is l.
295쪽
Traianux clintra D.icos proin sciscitur, eos
2 8 HISTORIA Quo praecise tempore hactenus asserta sub Trajano persecutio caeperit , definiri non potest . Id tantum ex Eusebii testimonio constat eodem sere tempore , decimo scilicet Trajani anno , Christi cuIi. S. Symeonem Hierosolymitanum Episcopum.& Ignatium Antiochenum martyrium consumasse, de quibus ut etiam de ceteris hujus persecutionis Martyribus suo Ioco sermo habebitur. Certius aliquod indicium ex superius me inmorata Plinii Epistola peti posse quis crederet; sed incertum pariter est, cui anno consignanda ea sit. Alii enim citius Plinii Proconsulatum ponunt, alii serius . Circa annum Ioci. in Provinciam eum profectum fuisse volunt nonnulli, quidam circa an . I 6. , alii tandem nonnisi an. III. aut II 2. Bithiniae administrationem suscepilla contendunt. Quae utpote incerta in medio relinquimus . JESU CHRISTI v. rox. EvARIsTI PAPAE 3. TRAIANI IMP. s. Coss. C. Sosio SENEciosa III. ET L. LiciNio SuRA II.
I. Decebato Dacorum Regi anno elapso bellum indixerat Trajanus, haud serens pactum Dacis ab Domitiano tributum Romanos pendere. Daciam igitur hoc anno ipse cum exercitu petiit; atque in ejus interiora progrelsus, rejestis omnibus pacis conditionibus , cum hoste congrelsus est, eumque profligavit ; ac Rege ipso ad deditionem compulso, nobile de iis triumphum egit, ac Dacicus exinde appellatus est. Sequenti anno adeptum eum hoc cognomen fuit se probat nummus , ab eruditissmo Norisio e Thesauro Mediceo erutus , cum hac inscriptione .
mperator Caesar Nerva Traianus Aug: Gem: Darius PP. in postica Trib. P. VII. : Imp. IIII. GH. V P. P. S. C.
Rnno Christi Io I. Baronius, aliique Dacicum Traiani triumphum alligarunt, ex falsa inscriptione a Pan vinio vulgata, ut ait Norisius; apud quem plura de his videri possunt, aut apud Pagium Iocis supracitatis. 2. Neis D 2iligo by COOg e
296쪽
Eccxlls IASTICA. 27'2. Neque cum veritate conciliari magis pomant, quae idem Baronius hoc anno memorat de Antiochena quadam Synodo ab Apostolis celebrata , cujus fragmenta & Canones Turrianus jam ante protulerat. Purum enim putumque figmentum hanc Synodum e sse, cujus nullum apud veteres vestigium extat, tam evidenter ostensum est a viris eruditis, ut nulla dubitandi ratio remanserit. JESU CHRISTI AM. Io . EvARIsTI PAPAE 4. TRAIANI IMP. 6. Coss. TRAIANO AuG. U. Et L. Appio MAxi Mo II.
I. De hujus anni Consulibus controversia est', quam more nostro Chronologis discutiendam relinquimus; probabiliora quae visa sunt , sequimur , praestantiorumque criticorum suffragio confirmata. Habito devictae Daciae triumpho , coepit hoc anno Trajanus magnificentissimum portum ad Centum Cellas extruere , ubi rusticam , sed ornatissimam domum habebat ; quo cum esset, ad se Plinium vocavit , eoque Adsessore in litibus dirimendis utiliter uius est.2. Ad hunc annum refert Dionysius Petavius nescio quem Pseudoprophetam taxat nomine , qui Osenis haereticis, Trajano imperante, sese adgregavit, idque apud ipsos paravitsbi nomen , ut librum ab eo conscriptum deliriis sabulisque resertissimum tamquam e Coelo reciperent, duasque mulierculas , Martham & Marthanam , ex ejus stirpe tanta veneratione prosequerentur, ut puIverem pedibus earum adhaerentem &sputa ad Amulet a & phila steria facienda colligerent, quae morbis Praesentissima esse remedia mentiebantur. Quaenam vero fuerit haec Ossenorum seu Sampsaeorum , vel Helcescitarum , coniunduntur enim ) haereticorum Secta , non liquet. Inter Iudaicas re- Censendam eam esse communis sere opinio est , quam tamen falsam ostendere conatus est Balaagius , quem , qui vult, adeat . En praecipui Sectae hujus errores , quos S. Epiph nius commemorat: Christum verbo tenus confitebantur , dicentes magnus rex est Christus; sed eum interim in creaturarum ordinem cogebant ; Spiritum Samitum sexu feminam , & Christi sororem effutiebant, utrique molem corpin
AN. IOE . Antiochena Syncidus subiadititia.
Column. Tra jam c. s. Traianus cen tum cellis Portum aedifi
297쪽
piis ad Traj-num , deque ejiisdein re scripto . Dy-h. Chron. t. 6sq. Inter
18o Ills TORIA' ream sane portentosam assingentes; sacrificia penitus damnabant ut a Deo aliena, illaque unquam in lege ipsi oblata inficiabantur ; aquam numinis prope cujusdam instar colebant ,
ignem aversabantur ; ad Orientem converso vultu precari prohibebant , sed Hierosolymam versus dicebant undequaque prospiciendum I per salem, ac terram, Panem , coelum , aethera , veniumque velut numina dejerabant ex Auctoris sui disciplina . Virginitatem oderant , damnabant continentiam , nuptias imperabant ; simulationem in professione Religionis truci iam esse contendebant, ullum crimen elle negantes, si quis persecutionis tempore idola veneretur, dummodo id ex animo non faciat; aut si quid ore tenus, non item animo profiteatur. De hoc postremo Oisenorum errore ita scribit : Fideis negare
indiferens quiddam esse asserit. aut enim interiore cogitatione recte de fide sentiat, tames ore sidem perneget , tamen animos; me illi adbarsurum. Reiiciebant praeterea S. Pauli Epistolas ,& alia pro arbitrio Scripturae Sanctae antiquabant testimonia: Tempore Origenis vires novas sumpsit haec haeresis, cujus ipse meminit concione in psalmo So. , ut resert Eulebius . IESU CHRISI AN. Io4. EvΑRIsTI PAPAE s. TRAJANi Iu R. 7. Coss. SuLLA II, ,
ET MARCELLO . OLIMPIAD. 22 O. AN. 4. URBIs AN. 8s7.
I. Hoc anno, si vera scribit Eusebius , Romae domus aures , a Nerone aedificata , incendio con gravit. Cumque de Christianorum rebus nihil proditum sit, quod ad hunc annum alligari certo possit, ne jejuni eumdem praetereamus ; sub hoc reseremus quae Plinii junioris Proconsulatum , seu verius Praeturam in Bithinia administratam spectant , ejusque celebrati se si inam ad Trajanum de Christianis Epistolam , quorum certum tempus ignorari superius diximus. Igitur ut primum Provinciam ingressius est , Imi,eratorem de itinere , adventuque suo certiorem fecit his verbis: Sicut fialtiberrimam nuptationem ,
Domine, uisue Ephesum experim; ita inde posquam vehiculis iter facere carpi, gravissimis aestibus, atque etiam febriculis Pexatus , Pergami Dbsiti . Rursus eum transi em in onerarias
nuPes , contrariis Dentis retentur, aliquanto turdius, quam
neruoσσω, ides is . Lal: Octobris Bitonium intra Pi. Non
298쪽
rolom tamen de mora queri , cum mihi contigerit, quod erat auspicatis um , natalem tuum in proPincia celebrare . Quae
si de quinquennalibus, ut quidam volunt, intelligenda sunt, ea sane ante hiennium contigerunt; sed cum singulis annis Natale Imperatoris celebraretur, cuicumque anno aptari haec polle perspicuum est ; nec plane video, cur Pagius, aliique ad Imperatoris decennalia tantum reserri haec posse contendant . Cum vero Proconsulum , & Pro-Praetorum ellet non publicas tantum , profanasque res , sed & sacras curare , illudque inprimis providere, ut avita religio sarta tecta servaretur ; hinc perIustranti Provinciam Plinio admodum foeda visa res est , Religionem aliam a Romana , Christianam scilicet, adeo iis in regionibus invaluisse, ut prope desolata Deorum templa conspicerentur , rarique adhuc essent qui victimas immolarent. Animadvertere igitur in Christianos carpit, sed eorum muItitudine permotus , Imperatorem consulendum censuit hac epistola, quam longiusculam licet, integram sere exhibemus , cum praeclarissimum sit de Catholicae Religionis, veterumque Christianorum sanctitate monumentum : Solemne es mihi, domine, omnia , de qnibus dubito ad te referre : quis enim potest melius
vel cunctationem meum regere, vel ignorantiam infruere Cognitionibus de Chrisianis interfui nunquam ; ideo nescio quid .
in quatenus aut puniri soleat, aut quaeri. Nec mediocriter haesitavi , sit ne aliquod diserimen aetatum , an quamlibet teneri , nihil a robustoribus disserant: detur ne paenitentiae venia,
an qui omnino Chrisianui fuit, desisse non prosit: nomen ipsum
etiam s flagitiis eareat, an flagitia cohaerentia nomini punian iis . Interim in iis, qui ad me tanquam Chrisiani defrebantur , hune sum secutus modum . Interrogavi ipsos an essent Chisiani: consitentes iterum , ae tertio interrogapi, in supplicium minatus: perseveranter duri jussi. Neque enim dubiIubam . qua-ιecumque esset, quod sterentur , pertinaciam eerte inseribilem obstinationem debere puniri . Fuerunt alii similis amentiae ,
quos, quia cives Romani erant, annotavi in Urbem emittendos. Tum addit libellum sibi sine auetore muliorum Christianori imnomina continentem fuisse delatum , quorum aliqui se Christianos suilse aut elle negaverunt, ac Diis sacrificare jussis , cuin obtemperassent, dimittendos censuerat; alii vero se quidem Christianos fuisse dixerunt; nunc vero desiisse , ct quidam ante triennium , quidam ante plures annos, non nemo etiam ante v
299쪽
AN. IC4. Conventus Chrit istam rum quales enunt.
281 HIs TORI Aginti quoque ; qui non solum Imperatoris imaginem , deorumque smulacra venerati sunt, sed & Christo maledixerunt . 1. Cumque in Christianorum mores, actusque diligenter inquisiisset , nil dignum animadversione praeter Prauam immodicamque superstitionem se inveni Te narrat: summam autem
culpae vel erroris in eo positam esse , quod soliti essent satorie ante Iacem convenire , carmenque Christi quas Deo duecere scam in picem : f que Sacramento non in Icelus aliquod obfringere, sed ne furta , ne Iutrocinia, ne adulteris committerent , ne fidem fauerent, ne depossum appellati abnegarent; quibas peractis morem Mi discedendi subse , rursumque coeundi ad eatiendum edam , promiscuum tamen O innoxium et
post edictum vero , quo laetaeriae vetabantur , a Conventibus celebrandis Christianos cessasse addit, quod etiam didicerat ex duabus ancillis , quae ministrae dicebantur , idest Diaconissae, quas quaestioni subdiderat, ut ibidem narrat: quare dilata cognitione ad confriendum te decacurri : Vis es mihi digna
confultatione , maxime propter periclitantium numerum . Multi enim omnis aetatis, omnis ordinis utri que sexus etiam vocantur in periculum , vocabuntur . Neque enim Civitates iantum , sed vicos etiam , atque agros supersitionis i ius contagio pervagata es, quae videtur fisi , ct corrigi postse . Certe latis consul prope jam desolata templa caepis celebrari, ocra flemnia diu intermissu repeti, passim venire victimat , quarum adhuc rari ius emptor invehiebatur . Ex quo facile esopinari, gax turba bominum emendari possit , s si paenitentiae locus . Dum autem ait Christianorum quosdam anto
triennium, alios vero ante plures annos , ac nonnullos etiam
a viginti annis christianae Fidei abrenunciaste , eos indicat , qui sub eadem Trajani persecutione , sub Domitiano , vel etiam sub Nerone , ante viginti circiter annos a fide desciverant ; Hetaerias vero, quas haberi juxta Imperatoris praeceptum vetuit Plinius, sacros conventus desgnari constat.
3. Ilujusmodi Epistolae haec reposuit Trajanus: Aestim quem debuisi , mi Secunde , in excutiendis careo eorum , qui
Chrisiani ad te delati ferant , sequatus es. Neque enim intiniciemum aliqρid , quod quasi certum frisam habeat, consAttii potes . Con nisendi non fant , s deferuntur , in arguam tur , puniendi sunt. Da tamen ut qui negacierit se Christia
num esse, idque re Usa manifestam feceris , ides Dpplicando
300쪽
diis nUbis , quamvis suspectus in praeteritum fuerit, veniam JLsu Cust. ex paenitentia impetret. Sine auctore vero proposti libelli nub as. I o . Io crimine locum habere debent ; nam ct pessimi exempli, nee nos, i seculi es. Hactenus Trajani rescriptum , quod merito
sigillat Tertullianus his verbis . O sententiam necessitate con- vrtuli. χθοι fusem ; negat inquirendos ut innocentes , mandat puniri ut n v x
centes, parcit, , saevit, dis uiat, ct animadoretis 3 auid
temetipsum censura circumvenii Z s damnas , cur non inquiris 3 A non inquiris , cur non in GVolvis . Eusebius msb. m. a. etiam specie tantum e)usmodi ordinatione Persecutionis in- cap. 3s.cendium restinctum suisse 1ignificat, cum non minor Christiani nominis hostibus facultas suppeteret adversus nostros insidias comparare , adeo ut, inquit, A non palam , ct publice . Iocales tamen in aliquot provinciis per cutiones exardescerent, plurimi ex fidelibus multiplicis marorii certainen subirent. Quod vere dictum ab Eusebio fuisse, inserius manifesto patebit . IESU CHRISTI A M. ios. EvARisrI PAPAE σε
I. Cum Dacorum Regi Decebalo impositae sibi a Traiano superiori bello pacis conditiones aspecie nimis , mini- Traimus ML meque ierenda: videremur , ab iisdem aperte discedere hoc
anno capit . Hoste propterea a Senatu Romano declara- status. to , adversus eum secundam Imperator expeditionem susce- Spara. M H
pit , unaque secum habuit Adrianum sibi postea in Imperio sue I cellarem ; de quo Spartianus: Secunda expeditione Dacica Traianus eum idest Adrianum primae legioni Minerviae praepo- fuit, secumque duxit. Cumque Decebalus viribus , & virtute
inferiorem se esse intelligeret, imperatorem circumvenire statuit, immissis transfugis , qui eum interficerent ; sed detectis insidiis, aliisque frustra tentatis, ad pacis tractatus conversus iterum est, quos nullos potuit impetrare. Trajanus interea Apollodori, inter Architectos celeberrimi, opera Pontem lapideum in Danubio extruendum curavit , ut per cum copias facilius immittere, ac tuto reducere posset , quod opus omnium maximum habitum est. Σ. Vix aliud memoria dignum hoc anno contra Deceba- Arabia Traia. N ii 2 lum to iubjicitur.