Glareani Dodekachordon plagij authentae A Hypodorius D Dorius ..

91쪽

Henrichi Lonti Claream, Patritii Claronensis apud Helvetios,

Dodecachordi, Liber II.

E pacto uere Modorum di

scliniensumendum, Cap. I. 3 A C T E N VS omnia, quaevisa sunt necessaria,huius D G scien principia, partimquς Theoricen, praetim quae i

st Reuat nuncpars laboris nostri altior at sublimisor explicada,quae uel utpromissionis scopus, &huiusmolesta nauigationis portus uideri debet. Nempe deduodecim priscorum musicorum Modis, ut dignam tractitionem nomete aetatishominibus stendamus, doceamusin, non temere initio horum librorum dodecachordon hanc commentationem a nobis appellatam. Multissanἡ eruditis utaris hac tempestate quidq4, uisum est,cu deduodecim Modis a nobis fieret mentio.Qui ipsi octia duntaxat norant,esh etiam tres sussicereclamitabat. ut, re, mi,quemadmodu ludionum uulgus habet,esus opinionis praeter Athenaeum assciebant authorem n5 hercle malum Porphyrionem super Horatium duobus id locis docentem. Verum enimuero, n5saudabune digna resensione,simulat eam rem tradi eposteacoeperimus. H potius mecum merito quis mirari poterit, qui fiat, cum plures sibi uideantur gregii musici, caeterum rogati quo pacto ipsi Modos discriminent,ne uanum quidem uerbum responderedi nequeant.Nam quod alii propter finalem clauem,s 3 propter uarias diapente species separatos contedunt, nosatis faciunt eortato taetari.Finalis enim clauis postea inueta est, nec semper eodem stiuata modo,ut usus conuincit,& nos priore libro cap.Ia.satis clareostendimus. Elduorum Modorum eadem finalis clauis comuni diapente idem redarguunt. Quare necessarium est,ut altiora hac dere ueritatis uestigia inquiramus. Modi igitur musici quas Grsci harmonias ut Plato lib. .derepub. uocant,no aliter dissi:nguuntur at ipsae tem diapasen species ex quibus constituuntur. Diapason autem species sumunt exuario hemitoniorum loco quodetipsum superiore uolumine p.8.de omnibus consenantiarum speciebus ex Boethio docuimus. In diatessaro enim consonantia,cum sint quatuor chordae,ia tria interstiti tria semit

92쪽

viorum loca eum binis tonis eueniunt Indiapentequin*nmi quatuor interiralla, quatuorite hemitonioru loca esticiunt, cutemistonis. oeni in diapason cum sint octo Phthdgi siue uoce ac septem interualla, septies bina hemitonia, cum quinis tonis rica uariat, tanta uis est hemitoniorum minorum in diatonico. Quare non parum errantqui octauum nostium Modum a primo separant narura, cum eadem sit utrius pModi diapason

species, uiddicet quarta. Sed id postea clarius.

Quid syshema quae Modorum

nomma, O Ut cuique diapason spe

cies Modus aptandus, Cap. I I. Eteres igitur Graeci eosdem 5c tropos &systemata,&harmonisas: Latini R Modos Sc constitutiones uocabant. Boethius autelib. cap. I . Constitutio inquit est, plenum uduit modulamianis corpusex consenantiaru coniuriistioneconsistens. Quale est

Diapason ues diapente,&diatessar5 ues disdiapason. Est enim diapason

costitutio a Proslambaitomenein mesen caeteris,qus sunt medis,uocibus annumeratis. Vesa mese rursus in neten hyperbola ran cum uocibus interivistis. Disdiapason autem a proslambanomenein neten hyperbolaeon,cu

his quae in medio sunt interpositae,conjderatur. Si quis igitur septem diapason species quae sunt aproslambanomene ad paraneten hypobolaeon hoc est ab A, magno, ad n paruum totas sactatacutiores ues in Paulus remittat,septet Ticieta proslambanomene in altum Modos, quoru nomiana sunt haec: Hypodorius Hypophrygius, Hypolydius Dorius,Phrygius,Lydius ac Mixolydius. Haec sere ex Boethio. Sed id latius explicandaeli, aproslambanomene enim ad Mesen, hoc est in Guidonis scala ab A, ada, Modus uocatur hypodorius, qui estomesu grauissimus. Rursus ex

hypate hypato in paramesen hoc Hia B, ad 4,H3mophrygius. Ex parti pate hypaton ad triten diezeugmenon, hoc est a C, ad c Hypolydius. Ex

lichano hypaton in paraneten diezeugmenon, id est, ex D, in d, Dorius. Ex hypate meson in neten diezeugmenon, hoc est ex E,in GPhryorius. Exparhypate meson in triten hyperbolson, id est,ex F, in f, Lydius. Ex lychario meson in paraneten hyperbolaeon hoc est,ex G,in y,Mixolydius. Hae sunt,qti totu nigotium uesant septem illae diapason species, quae tamen disdiapason maximuin musicis sestema, non implent, sed tono deficiunt. Quod Ptolemaeus uidens, amesein neten hypoebolaeon, hoc est,aba, ad Aa, gra

93쪽

Liber II. cy

Aa, geminatu, systema,natura cum psim quod hypodori j est, prorsus i. Hem,adiecit, ni tuit. odi iuum Modum ab Hypodorio nihil differentem,eum autem Hypermixolydium uocauit, at totum systema disdiapason hoc padio completu est Sua uero cuiusuis Modi proslambanomene est infima chorda sua item nere.suprema, de mese duplici stium sumus diis ditari. Bini item Modi diapente habent communem. Est autem hic ordo abscpsynemmenon tetrachordo simplex ac uniformis.Ne ulla omnino est cantilena quae non in aliquam istorum Modorum formula cadat. Cantilenaeenim quς hodiesynemmenon tetrachordon cum mesis iungunt,oalim in tertia diapason specie a C ad cinae tuebant,ut priore libro diximu&ω huius rei haec sitdescriptio.

94쪽

ιs Dodecachordi

Ex hoc ititurum plane apparenthemitoniorum lora in singulis diam sen spectinus.Prima enim species Aa,quaelii podori' est,sua semitonialia het nim secundo, trum quinto loco. Secunda uero Bb, Hypophrym,priamo&quarto.Tertia CGHIpolyd 3,tertio acseptimo.Quaria Dd Dorii, secundo ac sexto. Quinta,EQPhrygii, primo acquinto. Sexta Ff Lydii, quarto ac septimo. Septima Gg, Mixolydii tertio acsexto, nec in diatoniaco plures dispositiones intra quatuordecim chordas inueniri possitnt.

saron ac diapente X XIIII diapason species fiant,e quibus XII reiiciuntur, XII recipiuntur. Caput III. Ed id quosdam mire angit ac me quo polim solitarum habuit,quo

pacto fieret,utex quatuor ac uiginti diapenteac diatessaron conexisonibus intenim fiant, si quide uel singulis diapentespeciebus superne inferne. singulas diatessaron species, uel conm, singuli lates.saron speciebus superneinfime. singulas diapentespecies, utrunmenim fieri c5mode potest,conne stemus septe duntaxat nascantur diapason species.Quod ut Lectori luceclarius appareret,istu negociu sub occulos siore minerua posuimus,ut unico sipomi iudiciu inde sumerequeat,quoamodo hae nascant, ac u lut sub pullulascat, tuqus utiles,quae miciendr in diatonico species.Sed hoc antea monendus est te KDiuisione diapason in diapeteac diatessaron, ut priore libro admonuimus, biseria fieri, priore

quidem modo ut diatessaron supra diapente locet,ac tum uocari Et musicis mediationem nam ita nouo ue ino hanc uocant diuisionem harmonica, quod ea harmonia admittat, sonatenim optime haecconstitutio, si uris in chordas ponatur. Altero modo,ut diatessaron insta diapenteponatur, tu uero a musicis arithmeticam dici mediationem,quippequae numero conaste no harmonia,sienim inuris constituatur chordas haecconstitutio, no nati Caeterum interhassequentis typi connexiones diatonicum genus

D. accipit, totidem. abiicit. Porro quatuordecausis totidem abiicit, uel quod quatuortonos habeant continuos,utsi quis primae species diapentere, la connectat, se me tertiam dat tessam speciem usita Vel quod quin etiam tonos continuos, ulsiquis secundae diapente speciesmi mi superae eandem diatessaron speciem ut,sa annectati Ves quod unu duntax ttonuinter duo hemitonia minora habeant,ut si terris species diapere si si, super, adhesis primam diatessaron speciem re,soL postremo quod duo habeant

95쪽

hrant, Itonsa minora continua. Vt si ride teri diapentespecies, si si, Gnecflanius summese undam diatessaron spme,mi,ia. Ita relinquunε duodecim connexiones,reliquar ia.reiiciunt. Ac inter priores duodecim sex arithmetice,sixite Harmonice diuiduntur. d huius rei hic in typus.

Typus XXiiii consi sititiones diapason e X diapente ac diatessa

ron connexionibus e quibus ia..pbantur,totisdem. re iciuntur.

Temae sol la iadiatessa. si sol miron spe, mi si recies. re mi ut laIIII. dia, sol Pente spe. fi

cies. mi

D te ETernae sol la ladiatessa, sa sol miron spe, mi si recies. re mi ut

Uri Ha

n sol mimi is rere mi ut mi

sol la sati sol mimi si rere mi ut

Impares

sol la tisi sol mimi si rere mi ut simi

mi si rere mi ut p. p.

mi sa rere mi ut Harmoasol niea diasa uisio hsemi

G ut Arithmeis sol la sa tica diuia si sol mi sio.

aliti

Pares Quomodo

96쪽

Do decachordio modo e X duodecim diapa

son speciebus septem duntaxat fiant. Cap.

i III.

QV Πq in utex his quatuor ac uiginti conexionibus duodecim

sunt diapason sermulae,reuera tame septedutaxat sumspecies diapason natura distine . Ex his enim duodecim quin in septere cidunt, id breuiterostendenduinin omnibus. Si enim quis accipiat prima diapente specie re,la, ac superne ei annectit secunda diatesisaia specie mi,la, efficiet systema Hypodorii, hoc est, uulgo secudi Modi,

sed diuisum harmonicos cu in secudo Modo diuidatur arithmeticos. Hie Modus Glius dicit Aristoxeno, quo Modo Adam in Faeda usus est in tenore:O uera luxet gloria. Et ecclesia in pia sci catilenis,ut posteaositae mus.Ite si idem species diapenterela, eandesecuda diatessaro specie mi,ta, Gnectes inseme, Phrygii hocest,uulgo tertii Modi nasca systema, sed di uisum arithmeticos, cu tertius harmonicos diuidat. Hic Modus ab eodeHypo lius dicit. Ad qua tarma est Responsertu: Circundederat me,&multa ut uocat,Gradualia pascali tepore. Tertio, siquis accipiat quarta diapente specie,ut, i,acinseriae ei annediat prima diatessam speciercisi essiciet Doriu diuisum Arithmeticos, hoc est nuc nostru octauu Modu, quo ueteres Ecclesiastici mire delectati sunt,hic ab eodeHyperiastius nominautur,nos Hypomixolydiu nominamus. Nostra aetatepaucos uulgo ten res ad eu Modu effinger possunt symphonetς aueteribus tame inpioses gatissime tribus adiectis uocibus coponui. Ut uiderelicet in plurimis eaticis.Quarto,si rursus acceperis quarta diapente specie, ut, i,ac superne

es tertia diatessam speciem, ut,sa,adieceris, ergetHypolydii systema, hoe est,quinti,ut nucutimur,Modi,qui si,habetin b,claue diuisum harmonico hic Aristoxeno Iastius, Porphyrioni in Horauu Ionicus dicit. Eidem quar species diapete,ut l, conecte insemerande tertia diatessam specie uisa, ces,sextu quo nunc utimur Modin qui se habet in i claue, sed sy, stema est Mixolydrj, hoc est,nunc septimi uulgo Mod diuisum arithmeticos. At hic estHypiastius apdAristoxenu nobis Hypotonicus. Porro Hypophrygius,hoc est.noster quartus harmonicos, lydius,hoc est,ueatus quintus arithmeticos Pprie ita diuidi no possun in diatonico qd uoaces in cofinio diapenteac diatessam sibi inuicem ita obuiam ueniat, utalatera ex parte semidiapente, altera tritonus relinquat. Et o flavus noster n5

est ille Ptolemaei octavus Nahiccu Hypodorioide habetsystema,nempe prima diapasen specie, ille aut cu Dorio quarta quanu diuisus arithmetiacos. Hoc pacto quatuordecim iam ierat Modi ex septe diapason spe bus harmonicos arithmeticos diuisis,si s nda sexta. ita bifaria,utaliae diuidi,potuissent. Quod cu fieri neat, manserunt nobis duodecim Modi

97쪽

mpcleex 'γωn diapason Beciebus. Sed huius m alium typum ponere placitit ad lectoris memoria fortius iuuandam. Si modo hoc prius admo. nuerimus.Hosceduos dos improprie diuises, iuniores post Aristoxenum adiecisse Hyperaeolium ac hypeihdium uocatos quanil ego altera non Hype lydium sed Hyperphrygium nominandum existimo, ut mastraadnotabimus. Qui quod diuisioneistim per diapenteac diatessaron no habeat tu quod Aristoxenus, cuius nometiatura hic sequimur, eos neglexissessisus sit ne nobis ade in vi ordine recipi edi uidebat. Dabimus tame suu eis lacu inenarradis r diapaso speciebus. Hoclectores Hadmonuisse sat est,ne sit opus denuopostra admonere. Sed nuc typuponamus.

Prima diapasbia species ex Α, in a. I

Secundus. Hieess Aeolius modus apud Nonus. γ

Aristoxenum.

Secunda diapalan species ex B, in b. ar

Aaec diuisio ita diatonico non habet locum,propivi ti lini tonum ae semidiapente.Hyperaeolius.

Tertia diapa n species ex C, in c.

Sextus. : I, Verias.

Quam diapason species ex D, in L air

Primus. λ

Quinta diapason species ex E, in ci

et in

Tertius. ο

in diapalon species ex F, in f

Quintus. - μ

Septima diam ii species ex G, in ζ

98쪽

Quid aetas nostra 1 minutasse id

id fieri liceat, Caput V. EX bis liquet omnem aetatem aliquo pacto recte usam Modis, etiassid non statim apparet. Ne enim natura eoru ficissemutaripotest apud industrios. Caeterum commutatione fieripotest, utexaltero in alterum abeatur, *pe unius duntaxatisnitonss mutatione, tura prorsus mutata. Ita nostri sexto uetere acseptimo inversi* Quintum ae sextrum nouos secereduos Ionicos, in maiore nunc usu qua Lydios, quo

admodum ueteres Ecclesiastici, inuerso primi Modi systematevissimustacere Moduclegantissimum sane acsuauissimum,hoc est, Hyperiastium Sive Hypomixolydium. Vetus enim sextus ex tertia diapasbia specie, in mi habebat in b, clausi quam duritiem, uteuitarentnostri musici, sextum n uumta erunt, sed ita ut inciderentin septimi Modi systema, diuisumarithmeticos,cum septimus sit Harmonicos. Eodem modo de quinto uetere dicendum,cuius isum asperitatem mollire uellent,utex diezeugmenon te,

trachordo in synemmenon desse fieret,saetiam est,utin secti ueteris hoc est Iudit systema inciderent diuisum harmanicos, citin sextus Arithmeticosesin diuisus. Hare ideo tot uerbis e mus ut ostenderemus Lectori, qua nihil certi docere potuerint, qui hac tempestate multis uerbis octo nobis Modos, siue tonos, ut ipsi a lant, exhibuerunt, nec tamen conumerato eo quem Ptolemaeus adiecit,sed inuerso primo.Cum eadem decausa, qua nosteroetauus alius estModus a primo,quem inuertit,duodecim iureesse possint Modi. Quid enim non etiam secundus ac tertius inversi nomina Modorum habenae Cum sextus uetus ac septimus inuers,hodie nomina quinti ac sexti Modorum uulgo obtinuerintet quibus tamen nos alia dedimus nomina, n5 certa omnino ratione ordinis seritata, quippe quem nee ueteres seruarunt,utpostea enarrabimus, sed ut duodenarius in appellanadis Modis numerus,rebus ipsis responderet. Dequarto acquinto Modis

alia ratio est,quod inuemuere,utalii no possunt,utantea didium est.Emitiam tursiue natura sitem duntaxatsuntModi, quia septem duinxatdia . pason species,at si diuidereticeat Modos arithmeticos acharmonias qui quidem uere diuidi possianc duodecim erunt Modi, quibus multi eximii

uiri usi sunt,ontum abest ut limost Ua uideridebeanLQuinto sane uetereae item secto nostra aetas non tam frequenter utitur,ut nunc nouis eisdehoc est undecimo ac duodecimo, si Iastio ae Hypotastis, ut omni prorosus repraestensio careat,quisoeundo terubueinu sili est,nonoaede cimo

99쪽

l Liber II.

cimo siue Folio acHypaeolio utantur. Sed nunc eadem derelam multa lac ii ueniam I candido lectore petimus, ut boni consulat,quod impetu quodam, res scitudignissimaeexplicationem longiorem, quam sersitan decuit, insti tutarimus. Unicum adhuc typum adiiciemus in quo lincis norulas aptantes, seruatis nihilominus sitem diapasen specierum locis, omness. Modos biseriam sciantes, adiecto etiam Ptolemati Modo. cdecim constitutiones unima cietia proponimus. De quibus duae reiiciuntur, altera desecunda diapasen spe. cie, altera de Θcta,ut saepe iam dictio est Ptolemo autem in primam recidunt speciei Manenti turrursus Ia.

A a. Hypodotii duo modi.

. . - .

Arithmetieas. Hannonicae

Arithmeti εἰ Harmonictis.

uel Iastius siue Ionicus. o d. Dorii duo.

Missime levis. Harmonicias.

Odhuius. Primus.

100쪽

Dddecachordi

Phrygii duo.

alti

diu unus. Reieetiis.

Hyperphrygius.

Arithmetieci

Quintus. Uetus.

Duodecimus Vel sextus nouus,ues Hypoiasibus, fi Hypotonicus. ia A a. Hypermixolydius.

Septimus.

Harmonicis.

Secundus. Nonias.