장음표시 사용
191쪽
V Aai vitam ae tutum fine. Nullum eorum . quae ma virtut dii no beatus eq; Omn*' β' habent ut sint semper, quandueq; *st , Qqndradoq; nonc ' est sede celictintelligentiae virtutem habent ut sim sem in se omnino deatumTu ni o uio
conam ficiunt ades iliternam peteto et
Fe in qua iam axis omnium,ut de minx* q; - lectioo . or- nobis est .a r. metaph. concupit centia aux, eieci Qq P dinatorum in finem non sequitur 'iac*s
rem non necessano Deu' op x Auiu Deus cucum multae sint aliae res,rerumq;'P- ,- , q potuit producere,notam et seclx, iso rum coecessitate, sed iacuit pro 'exarum; MAR se imo eque voluit secit Alids omnia quaecunq; posset fecinet, si uti ignis& id genus naturales cauta. Ad de quod Iibertas agendi persectionem dicat in creaturi , as esset id De denegare In summa Deus Texum pro diactione fuit ucut artifex,qui per aedeas m se mernasextruxit ornauit, depinxitq; orbem fetiarii
sibi placuit. Vnde ad argumentum de M*rax*t i hct commentatoris obiectum negatur I hoc sequirit sit
mutabilis,nam ab aeterno proposuit tali tempore mdum creareis per aeternam illam conceptionem, quae sua est essentia,eum iecit sinet sui mutatione. Obido uet. creatio nihil quicquam noui dicit an 'eo, praeteri Tationis relationem ad nouum mundum, ec pipsa aeterna creandi ab e terno decernens creare dicitur . dum res condit,ad solam illam relatronem,actio Sed de hoe Theologi latius.' Illud autem, quod Aristotel. subdit text. I o. &. II. de nunc temporis. Omne quod fit, ni in aliquo nunc
temporistomne autem nunc est cor quatiuum p aecc- dentis partis temporis subsequentis: ergo ante illud instans fuit tempus S motus,atquet Ad o Iuno non ince
u eota ut illic moiata imus no probant, sed i also iupPODuot aeternis ace; temporis: quam quia Anaxagoras
volunt xii limittebat,in iis, imitabat. Nosa utri dicimus muDei nUlia dum incepi potitis cum temp*rs(vi an . 1 L. de ciuita si caselo August. quam uise opore: vel in pista In Milio temporis, puta in instanti quod nihil praecessitaemporis. Re Pondetur ergo,quod voluntati&Dei , quis omnium ccausa nullarumst savia:& ideo naua reddendaest cur poritias Lunc, quam antea creauit, quatiuis causam sinale sene habuit creandi mundia. Fecitc vim S propierm minemri, mi iam autem propter suam ipsius beatitudigem,cur aut raon anteaipscian e duxerat , cu plures torsin pocrumissent beatiam hoc prae minationem eius atrcingit cuius laeuua ucauid TD. . et e SQuod autem Ari hel. lib. .mqnstrauit,non esse possibus vacuum, nequaquam nos opPugnat, D qui ante mandi creationem nec Iocom fuisse dierinus, nec Lubindet vacuum, i quidemvacuianicut intc obmur tex. So.)est locus noti repletus vrpore, aptus res i. Si P. ec Vero id, quod ae m otia circolari, praesenti Iibro
text. y 3 .& intra clemonstrat, villias vigorum in est contravehi tem debi sim rationes iit eoon Lam ostendunt morum ciccular*m D perpetiatam quam id non repugnat: fi' ira ee p. rum sessu eiusmodi motas: qciod non inte metanrita u. a uia is stione sequenti examina-D-one binara de praeimho, dia Mi senae monstr33 ar imposs1bili
per,sunt enim natura sua res incorruptibiles, ergo LI- sum est,illa aliquando,aut tempore imaginario, no sule ser qua enim virtute perpetua sunt in posterum , soni re in Otaeteritu. Responsio inprimis sub iudice est, quae natuerit de hac re sententia Platonis. Arist. quippe hietex, io .hanc notam inussit ei, quod caelum cum tempore siccierit fuisse exortum, atq; adeo neutrum eorum tu issici sempiternum:& idem adnotat Commen .eodem comu&comm .i .idemq; sere interpretes text. citato. I, caeli. Phatonici vero nonnulli ( ut retulimus eode- com. I o. aliter suum interpretantur magistra,videlicet,quod L, iuet tempus de caelum esse factum, a. q; adeo manda, praecise sensu, quod habuerunt causam,ab aeterno taetrum: sicuti Arist ipse concedit text. a s .de Tirrnis, quae nihilominus a prima causa dimanantia Caius fidem po- rasismum facit August. io de Civita. Dei.c. 33, ubi ait secundum Platonem mundum fuisse tactum, non quidem secundum temporis, sed secundum institutionis initium. Veluti si pes ex aeternitate semper fati set in Diaucre semper ei subesset vestigium, quod tamen ve-s cietium a calcante factum nemo dubitat. Haec August. Has u erumtamen non obstantibus, haud dubiam, quin fratentia Platonis saerit ea, quam Ambrosias ex Basilio & Graecis desumptam affert in exordio Hexamemn: nempe Deum,&ideam ataue h lam, hoc est materiam, suisse perpea uenae, ex qua quidem Detas materia ad id earum exemplar constituit cam temporet caeluia Setentia Platonisa
dixitcausa sabbati posui in lege filiorum Israel. Haec Coimmen .vblassulit ad illud Gene.de Deo Requieuit die rabbati. Constat enim Platonem commetrcium habu ille cum Iudaeis.Exulauit quippe ( ut ait Diogenes anud Chaldaeos,&peregrinatus est in AEgyptum: smvlia nostrae legis ad Israelitis doctas est. Sedquia percipeaee nonduinatali creationem materiae, credidit quadem initiam mundi,nunquam tamen Planeiuxta cain
T. Restat ergo ut ad argumentum hoc pacto res pode mus. Res neutiquam a teipses habere possunt perpetuita talem essendi visi & ip am esse Labeant a seipta et quae autem ab alio naturam ipsam receperunt b eodem nismul receperunt esse,iuXta suas singularam uat uvas Drergose ipse perpetuus est, quia non aliunde recepit esse struaetera vero ab illo procreantur. Attamen partim urcontingentia sim, partim altiori genere , ut lint suaptet matura necessaria. Vimili modo, quo in sciemus ex uno
tionalem animi, substatias immaterIales atque1deo imo enerabiles ta in corauptibiles: de praeterea caelas quo- au nec materia appetito bee auus formae nec forma a meariu ussu. Et ideo quavis in initio rOIS tale receperintnatura,sunL nihilomimus omnia crum lc incorrupti alta sicuti in generabilia Ob idque sicut M. potueIut in rc nisi per creationem, solo Deo aut re, ita negpossunt esse desinereis visi eodem mihi lante, hoc 1
suspendente Maeralam concursum. Nea tamen Quoruncta
192쪽
is 'irarumquisse Ide virtute sim liciter infi
mulio alio pendet, concederetur quide, sed tamen talis
rius non est extra Deum. Si ill tamen in te ti s deste Physica, aliude pendente,Vegatur omnino nam arcet sit in angelis talis virtus perpetuitatis, possunt ni-
Iulosecius per Dei nutum&potentiam, uoueisset, quippe E o eandem cum tempore fias Periand virtuLem.
Quaestio secundi. V T R V M M V N D V Mfuisse ab aeterno fuerit possibile.
y foribus argumentum primia a Parte negativa ex ipsa reru natura, quam priaecipui Philosophi confessi sunt. Mundus habeti effectricem causam . aqua dependet: ergo est factus. Antecedens est omnium consensus de natura loquentium. Non enim illi tantu, qui m undum se certat,ut Anaxa raoras, Empedocles & reliqui, causaS illi tribuetrui, seu metem, seu litem(vt Ii. r. ct in hoc. 8 .frequeter refert Phi.
verum ipse,cuius iudicio m undu Staicaeternus, generationes omnes,& motus refert ad unu primu motore, in quo demonstrando.li hic versatur. Consequentia aute
v idecurpetrse manifesta Nam si mundus detpendens est a Deo,vix potest intellectu aliud capiqua P sit eius effectus,atq; adeo factus ab illo. Quod si factus est,cosequitur ut habuerit esse post non es e,ac perinde non fuerit aeternus. Nam pro manifesto habet hic Ari-tex. 6 s. id Psit, non esse. Sednihilominus pars affirmativa inde colligitur, v non est impossibile apud Deu omneuerbum vest dicere,omne quod est factu possibile:pura quicquid
non implicat contradictionem: nihil aute est in natura reru, quae Deo est obedientissima, cui repugnet creari, quandocunque illiplacuisset,etia in aeternitate,ut inter respondendu ad contraria argumenta liquebit, potuit ergo m undus ab aeterno fieri. Quaestio haec non simplici,sed duplici ut arbitror responsione opus habet. Et nim,ut sunt aliquae mundi partes,quibus nihil obstrare videtur, quo minus condi potuissent ab aeterno,ita orbEvniuersum, secundu totam naturam suam cosideratum, aeternu fuisse,apparet impossibile. Sit ergo prima conclatio, qua sensus quaestionis exponatur. Sic mundum fuisse aeternum, ut neque a Deo factus sit, non solum impossibile est, verum qui dicerent fuisse possibile,impieratis morbo insanirent Coclusio est August. II .de ciuitat.Dei capit . . Haud enim solae propheticae voces, v et-xum & mundus ipse ornatissima Iua mutabilitate,&visibilium omnium pulcherrima specie tacitus, se Lictum esse a Deo proclamat, uniuersaque eius membra Pt Iut
et quid innuiusmodi locis senserit Phl. de Landiti
a. μ' ii coclusio nostra omni oro culiis. otis rum' 'sti Cris ima-Et alio eius naturalis . est
i. m Nam caeri gatari non possit ut ab alio e' habeat alias no esset functi eris 3 s per se immotioni rata ris, hoc euod, si * PMxicipant ratione entini siti quod est per se calida,causa est omnium calore partici Pan Iu Ar vero an Possibila fuerit ab aeterno fudi e mu
C quo S VC1 Iecuncium indiuidua lotari ius rumiirumsi Aradum species, st tuitur secunda conclusio. Deus potuit mundum ab aeterno cot
ruximus,cia Tapte natura incorruptibiles ut no
hanc probat rato illa secundo Ioco quaestionis. Namqμicqui de x parte rerum non im licat contradictionem 'ootest omni orens efficere: hoc autetm nullam im
DeuS t in quaestrone superiori dicebamus libere ara id qui equita elitra se profert, ct quia infinitus cst nulla -nias a tempore pendet in agendo, quippe cui nihil po-t2IL vmutas aeterascere,nec iuvamentit ergo sic poturi, quo libuia1 et tempore, res condere uniuersas , ita ct in aerernitate ilias, quarum natura id non r pugnaret. Atias sequeretur Deum per infinitum tempus falso se necessario praepeditum, ne quicquam extra se proderet: nam si non potuic id faceret niti in tetmpore: cum quodcunque temporis momentum antecessierat aeternitas, fit per infinitam imaginarium tempus toto illo cogitato spatio, Deum fuiste coercitum, nequo illi fuisset possibile gloriam suam expandere.Praeterea id confirmatur.Si Deus ex necessitate agerer naretrae produxi talet mundum ab aeterno ut Philosophus aut amat 3 sicuti sol aut ignis ut ait. 6 de trini. August. litati et aeternus,ab aeterno illuminasiet, ct semper calefeci et,alioqui, cum non esset tunc de uno tepore maior ratio qua de alio,nullum posset designari per imaginatione tempus, quo illum produxisset: at libertaLe. agetret, a. . Diio-roem arguic vi Lute, quam ageret eli necesiit atet: ergo id et potuit ei liceret let detre. Nec ullo modo obstitist hoc, quod qui agit libere, agit per electionem praecedentaoPus: quia Iacet Clectio ita nobis antecedat veri, eo Q tempore consultantes iudicamas,tamen in Deo est elocnaaosq; motu, cui ideo potuit opus fuisset coae2 rLumis Ar quonia de potetia Dei nemo nesitat,sed rota vis est, ut demonstretur non esse aparcet Ucara n reptagnantia, id demonstremus luend Argiameiaca contra ja- Adorimum Ad illud ergo, quod in fronte quasti Cis OPPODeba' princi Dales. mus, respondentes,concedimus, Primiam V ii Lenias DoQuaest. Docet. Sos. N a r -
193쪽
curveruntamen con equentia ab nas qui det ad Urent mundum sui se ab aeterno.cum infertur, quod xactus est habuit effe post non esse. Et Aristo. tra. 6 2 . ,
id quod fit non eis talum loquitur de et, quT
CmDore per generatione.Secusem sn In iis, quae enememamam cum creatio,nec motu dicat nec succetao
n2m, sed momentaneam productionem, sequitur id quod creatur,non prius fiat quam factum sit sed ni rorimum sui esse secundum se totum.Et idcosi fiat rare re(vt sacta est eteatio mundi concedimus quide fi
Tipost non effemon tamen verum est quod dum ti , noncst.Nec vero est necessiarisiec natura creationi, , Ut res
fiat postqua non siridised potest res creata esset coqterns causae:fieuti est lume eoaruum soli,&Dei filius coae
strema conseqcientia quonia . ordine termini a quo,sicuti dicimus hominena es se
non fit ex aliquo. Quando vero creatio fit in innant1 te uota e in rebus hoc videtur sonare nomen creaturae alias aequipararetur Deo. Quod si veru fit,arguitur hoc modo. Non GI . rei,&essiet eiusde . non potant esse rimul tempore. et gyca non essie,sit prius natara, debet etIa tempore anticC-bue oost dicemus .Extant enim ex una parte te sumonlata etias 1llata, quibus a Terit res serum P t ruas . Ea detescausam, piata orimum motorem: eX altera vero patio est atramentum,Pilla non Dotae ruriL Pr diaeti per ges-nbrationem, sed petr creationem ex nihilo, qurim ipsem duam agnouit. Et ideo aliqui dicunt illum nusquae sita mundum fuisse tactam,licet actiones retrum actillo pendeant. Et re vera cum nanquam suerit speculatus ouid mundo acciderit, si actio primae cauta cessarrat ciuia hora est sapernaturale sed crediderit, Deum et ex neeessitate naturae, nil mirum si ignorauerit te itimam dependentiam mundi, qua solicet ratione& modo ab illo dimanauerit,ut tertia naec nostra luoie- quem confusio urgentius demonstrauit. Globus hie sublunaris mundi, ex partibus generabuibus ac corru-
Hrillarenus Potuit ab aeterno per
ma modum emanatiois retra a Deo.
si illud infinito tempore Astentaret, quod supra naturam est talis corruptibilis creaturae: alias vero net qua- Quam Conclusionem hanc Pni.vulgus de muliere praehnante adstruit,quam aiunt neutiquam ab aeterno creari ootui se, nisi praegnans esset infinito tempore. Nam si nono pareret mense,tunc vel illius partus aetas, i nita esset,an finita: si infinita,tunc unum infinitum es set alio malus versas extremum infinitum: nam male eesset partu senior per nouem menses quae tamen implicatio estcontradictionis: esset enim tunc concedendum infinitam illud tempus,ex quo peperat antecessi ead
o esse ciri Ariciam res estet, ni Canusio sita mox*- d m .hsi distineatio pati iure uniuersalis an omnibus corruptibilibus. Enimuero si concessieris, elementum, vel mistum quodlibet ab aeterno creatum , Percontabor statim,quo tempore suit corruptum si responderis post mille annos il sua creatione, idem recurru --umentum, quod modo formatu est mam vel post corruptionem transiuit hucusque tempus infinitu,& tunc alterum creationis infinitum erat eo maius: vel nmtum,&tunc sequitar quod non fuit creatum ab aetei-no N isi dederis, quod infinito tempore creatro rea praecesserit eius corruptionem: quod est supra naturam refcorrurit ibilis. Ex hac consequitur conclusione, quod ita Iamine naturali nemo potuit Phil inari,audiuiduunx od corruptibile,fuisse ab aeterno, nam quod corruptibile est,non potuit suapte natura durare infinito te Lore Ex his denique videre ego mihi videor exitiiudicio meo contra Aristo .hanc vere astirmare concla
tunc antequam res effet,net tarius tuisset motus. N ifiquis dicat ici hoc sensu conuenire creaturae prius natura non esse,quia de se a Deo destituta,in nihilia abirete verum tamen hoc, tum ottedit creaturam non posse actio sola existere,non tamen quod naturae suae natiua sic atque prius natura,non esse. Per hoc ergo re ponoetur ad cosequetia illam, qua in reo atur quod ii admit-ln- teret arsem iternacreatara,illa adaequaretur Deo. NaIaetern1 ta enim est illatio. Primu quia aeternitae ,: molis est creatura at Deo ex sua naturaetcreaturae veIo, accident Ia . qcae Deum. uo potest non temper esie ab ipsoUepentetns. XCaneque in propria natura aeternitatis par esset ei, ut ait Boeti. in fine de cosol. nam aetervitas propi Ie Confistit in hoc,quod res aeterna sit tota timui ab L que Iuccesione prioris &posterioris,quod soli Deo couuenit. corollaria GHinc fit primum PDeus potuit nullum odium ab aeterno producere prodactxoue i ---l xua . S. creando ab aeterno materiam , quam succesilia exsponeret ad prodaceionem rei, ut pote lapidis.Nam si talis successio bilempli gratia fatinet horaria, tunc fitaret cosequens,ut vel Iapis ioitat ab aeterno, quem tamen ma- te; ia aiatecelsisset per horam, atque adeo daarum duracionam infinitatum altera sui set maior versus illud ex gremam maiarium Dem daretur prima noranis infinitae, Oram utruque est impossibile. UeIli lapidem non aa miseris i ita ab aetereo, tunc aeterna materia non anteces iuex temporalem lapidem, niti per horam Fit ergo,ut illa so*cessiva productio deberet licri per infiaitam tempus corax a genetratIonis naturam. . Is Per haec utique aperiri men. Poterit Aristotei. quae vixdum comperta est de hac r*V m Perpetuarum pro-d Ion puca caelorum,oc an lora mam de amma Corollaria Contra Aristote
salua eorum natura &duratione umta,eue non
194쪽
QentUS.Attame neque responsio haec lumini intellectasaturaeli latisfacit.Nam quore filius in diuinis ab Hiereo pro sierit a patre,facile intelligimus,eo quod nullatet
Ut a Deo faculi lux a D,utcunque etiam mente cernimus: sed tamen quod existat species ulla, quae in indiuiduis dimanauerit a Deo ab aeterno, 'quod Deus nori cognoscat, quodnam fuerit illud individuum , quod a
aer pso a D aeterno dimanauerit,fateor me intelli ciere net
om, tum nostrum Sedais. Nunquid non Sanch. Thom. I. D.
Q rion. as articulo secundo simile argumentum solvit de diebus infinitis, si mundus fuerit ab aeterno' Ait enim nullatenus repugnare infinitos dies fuissettransa- cetos: quoniam illud infinitum non clauditur inter duo punctar quod est dicere, illam dierum multitudinem nunquam incepisiernam quod aeterno est nunquam ii cepit. Pari Urgo modo ais, dissolui potest& argumen-Tum nostrum Respondetur nihilominus, multo plus vigoris inesse huic nostro argumento,nam tempus est colanuum:& ideo quod ab aeterno fuerit productum , sicut coelum non est cogitatu impossibile. Haud enim se,
Motus elis. - qudm impossibile effert, quod coelum fuerit ab eleeno creatum, idem quet creari mouens: cuius ideo motus Tu erit ab aeterno continuus , atqae adeo tempus, quod S in Cias mensura. Species autem humana ct equina nori est continua: quin vero constat ex diuersis indiuiduis. Nequi nos viam facimus in eo. quod ceperit,necne,sed
in hoc,quod non potuerit a Deo dimanare, nisi in aliquo eius indiuiduo,quod Deus nouite& ideo si dura ust Ilud per infinitum rempus, non fuit conseruatum naturali modo. Si autem durauit tantum finito, non potuit esse ab aeterno:aliasab aeterno etiam fuisset corruptum quod nihilominusante sui corruptionem praecesiisset infinitis annis durationis. Hoc autem intellectos nori potest comprehendere. Igitur licet intelligibilest morum caeli,qui continuus est fuisse ab aeterno, cuius ideo nulla fueritprima circulatio,non tamen sic potest inteIligi,speciem humanam infinito rusuccessive indiuiduorum fuisse abeterno: quia non est intelligibile, quin fuerit aliquod eius primum,vel aliqua indiuidua. , - FQuarta conclusio, De specie humana est peculiare . φ 'idemque insigne atque ut reor insolubile argumentu,
edid*vi' quod non potuerit esse ab aeterno.Argumentum est triuiale,seci tamen cuius nunquam fuit hactenus audita solutio cui intellectus acquies cat. Et nititur immortalitate animarum Etenim cum animae sint immortales,sispecies humana suisset ab aeterno,infinitae nunc essent superstites animae: infinito autem natura sua repugnar, ut sit per ullam potentiam Producibile. Hoc argumenis tum uno trium modorum deIudit ur, potius quam soluituritant enim primum qui negant, animas esse immortales, quod tamen neq; Arist. squam D sauit, neu, vero a Philosophis naturalibus audiendi sunt, nedu a christianis, qui id negauerint: id quod. 3 .li. de anima pluribus demonstrabitur. Alii vero suffugere conatur ad illa Pythagoricorum demcntiam de commigratione animarum in diuersa corpora,Vt periit adfigmetu sustineant
homines vixisse intinitos, cu cer2o animarum Dum ero.
Haec autetum Christianis haerethsest mani e talia tumelia Pnilotapnis ludicra opinior ut super opi CIE ad Ro
Cyri multarado per accidens infinita Maltitudo per se est quod cocursus per se causarurit ad generationet Iamnis concurrit animal subalternatu caelo, ct caelum Iiabalternatu intelligentiae.&c. Haec enita multitudo si In MLIC; et, nullus unqufi sequeretur effectus, vitan et repetiit Aristoteles. Multitudo auto per accidens est ita causis petr accides. Accidit quippe fabro ut uno, vel plaribus, vel infinitis martellis gladium cuilat. At vero cstra noeteit argumentum quod infinitum, non solum est repugnans in causis, sed petr se in rebus ipsis creatis Secus de infinita essentia st virtute Dei. Etenim ut impo aior reneste infinitum continuum,ita& infinitam multitudinem actu,quae resultat ex diuisione continui: Quo
mam 2Ahnita multitudo nosolum est impossibilis qua . Infinit Omium ad id,quod est fieri cx continuo, quod non ootest nix PimPociamia 1 ru omnem suam partem,verum & sua ipsius seo sibit ma numeri, qui non potest est actu infinitus Et Ii
nimarum non sit numerus resultans ex continuo, est tamen vere numerus,qui si esset infinitus, careret speciere intentionet agentis.Deus autem nihil scit facere nisi numero,& pondere,& mensura. Et re vera oletracti et argumentorum, quae contra cxistentiam infiniti libro temo orditi sumus,eadem vi pugnant aduersus infini-ram animarum multitudinem, qua aduersus aliam Quaecunque. Quocirca Sanctus Thomas quaestion et mod, citata hoc argumento conuictus merito desistere videtur ab opinione Aristotelis in uniuersum defensanda Sedait,quod licet possit sustineri mundum fuisse aeternum, quo ad aliquas eius Partes,non tamen quo ad omnes. Atqui demirandum est cum Aristoteles tanta inculcatione disputauerit mundum suisse ab aeterno, neque vero infinitum ullo pacto admiserit, cur nusquam animarum meminerit,quas ipse proculdubio credidit esse immortales. Profecto non apparet modus, quo se hinc valuiuet extricare. Quin vero hoc dicere ausim nun qua ei fuit satis compertu de animaru prodinione: &ideo nulli biperspicue de hoc definita protulit sententia. Visus quippe est ex una Parte in illo perstitisse antiquoru axiomate .Ex nihil uihil fit, atq; odeo creat longignorasse At ex altera parte(vt. i. det anima patebio veritate ipsa deuinctus, concedere renuit, anima educi det potetia materiae .Ex quo fiebat illi protinus conseques, illiam creari. Sed des his nune sati g. '' Restat ergo ad argumetu Partis affirmativae quaesticinis responderet, quan uis Dialia appareat contradictio, caelum cum suo moria,atque adeo tempus, re praeterea intelligentias ct animas rationales sub finito numero fuisse ab aeterno creatas, nihilominus species retro corruptibiliu successione indiuidia oria defluetiu, repugnatia est, quam explicuimus, potaisie ab aeterno condi
Tex xxviij. Est maxima moueri ab eo. quod mouetur, &c. iQuaestio tertia. R V M OMNE Q V O D
mmta omnium prima, illa quae Phalota. ipse sibi obijcit. Primum arguitur det grauibus &leuibus Lapis, dia cadit, ct Ignis,
eum ascendit, mouentur:&non ab alio, si quidem nullo a cogente uapte natura ferianTur.ETS .
195쪽
salsare eiec us mouentur:& no ad alio: quia maxime avetoo ij ciente, B tamen potest prius perire,quace, Si motus et ab aere de se tete proiectu, ut tex. Sdetur Arist. quae tamen opinio egre probatur, & egyius
creditur: ervo.GEt confirinatur. Dam proiecta ociata rut
genti recurrat motu testexo:& quod illo motu non
moueatur ab alio, probatur.Vel affirmas proicctu in puct,reflexionis quiescere, vel negaS. SI negaS, contradicis Arist.te g. go si vero tacuillo affirmas, tunc non mouetur a proij ciete,post qua eius ia motus cessauit: neq; ab obstaculo immobilis paries no videt pila repercutexe. Tertio arguitur de vivetibus,& praesertim de tam-malibus Haec enim mouentur,& no ab alio, ut patet in
motu deabulationis:ergo il sciplis. Quod si cu Philota
remo deris te T. et 8.&te R. o. in animal1 designara parte
per se mota ab illa,quae per se mouetur,hoc no est explIcatu tacite: quonia si pars per se moves a tmet amma illud est salsum: quia no mouet nisi per intellectu quI Ctia mouetur per species ab obiecto. Neq; vero materia est per se mota:m quia accide tia no recipi utur nisi an toto cci posito leo etsi maxime quod actiones sunt suppositoria:& ideo neq: anima deambulat, sed totu . neq; lassitudo recipit ut in materia,sed in toto. I uarto demq: arguitur: si omne se mouet ab alio moueretur, tuc vel esset Ucessus in infinita, qt est cotra Phi.tex. 3 .vel deuenie u eiset ad unu primu mobile, se ipsumenovet ut colligere ipse videtur teX. s o .hoc aute secudumebru est ere Conclusio studurissimu nam lac sequeretur Primam molarie et
Philosoph se animalis In contrarium stat sententia Philosophi.
Comme&- Titulum quaestionis non expressia
tauimus nisi omne v mouetur, ab aliquo moueri: namino ueri ab alio apud ipsum ide est quod ab alto suppositio moueri: a vero quia ide ait, ab aliquo,intelligit,ab aliquo, vel supposito alieno, vel salte distincto principio. Ite intrinsecum rei quae mouetur,citra praeuaricarioa textus respoderi potest omne quod mouetur, moueri ab alio Est aute prEmitteda distinctio , quam apte
texi .et .oraeiecit urite licetia id, mouet, qua id quod mouetur,bisariam moueri scilicet, per se& per accides. Maticus enim per accides sanat,& sanat urraccid it quipse tam medico, quam egroto,esse malacum Quanuis tanto ueri per accidens,lit etiam moueri ad motu alterius: v-luti venitur remiger ad motus nauis,qua cogit ipse. Per se autem contingit & dupliciterina est quod mouet per se pii mo,id est neq; ratione accidentis, neq, ratione partiS,ied se et olo,ut Deus dum res ex nihilo condidit
sed est aliud, quod movet,per se quidem, quia non petraccidens,sed tamen non per se Primo,quia per partem ut animai pedibus mouet pectus,& corde re1iquu cor- votas. Rutius notandum est duplicem esse motum et alte aeum Phusicuin hoc est corporeum re materialem, aIterum spirituaIem,quales sant Intellectus&.voluntatis actus. Et quanais Arist.sermo de solo su Physico institaxas,vcritas tamen uniuersalius parti ad omne motum, atque insensa uniuersali necessaria est, ut Perea perue Di Turinno Miam primi motoris immobilis.Nam inteIIi eneiae caeI riam motrices moueneiar quidem,non a ad in motu P adisico. At vero ne tot multiplicent u r quaestiones,qaot ei ne Potaint difficultares, septem coclusioni us ad hac reti pond*bi Ur, quibus ad uniuersia fiat satis Prima est,eademqu* ut crotis. Omne quod mouetur ab alio moiae Liax. Ab d io mutasi,veI externo sup posito, ele rincipio in rivi; Q - TQ distincto, quae mo-
udiue. Conclusio fuit Aristotel. in fronte. q. Iiori quam
repetit in hoc g.textu. 28.&. q. In cuius contirmatione versatur usque ad text.s o. Est autem conclusio haeein Physica,veluti dignitas. Cuius ratio statim in promotu est eandemque tex. o. ex defiNitione motus, quam statuerat libr.3.textu. 8.&. s.colligit talem P mi. Nihil se ipsum secundum seipsum totum primo mouet: ergo quicquid mouetur, mouetur ah alio. EXponatur antecedens. Potest quidpiam seip cum per accidens mouere ut de remigero diximus, ct de anima patet, quae dum
hominem mouet, mouetur. Et potest seres per partem mouere,ut homo corde movet corpias, ted tamen quod se primo totum non possit m uere patet, quoniam n
hil mouet, nisi quatenus est in actu, hoc est actu habet
formam quam in passum traducit: nihil enim calefacir, nisi duactu est calidum. Nihil aut e mouetur ad aliquis formam, nisi, qua caret,est siquidem motus actus entis inpotentia: unde: cum mobile recipit totam agetis formam cessat motas. Idem autem secundum se totum n spotest simul esse in actu & potentiarergo ni nil secundisse totum cst simul mouens S motum: & ideo neque eae aliquid, quod seipsum primo moueat, subditur etiam exemplum in spiritualibus. Nihil enim docens doceturnam aut docet,iam est sciens qui autem docetur, care et scientia. At contra rationem hanc arguitur. Agens aliquod potest in se habere virtutem producendi formari qua caret:ergo poterit se ad illam tarma mouere Excipii Cratia, sol virtute est calidus,non autem formalitereterseo si esset formalis caloris capax,per virtutem, quam habet, se formaliter calefaceret .Et intellectus dormiemiis potest dum expergiscitur,per species ie reducere ire actum intelligendi. Et aqua: dum se ex calore reuoca et in tuam temperiem,mouet se. Respondetur ad primuisquod sol n5 habet virtutem calefaciendi se lacuti nequetan octas. Si tamen res esset caloris formalis capax, qui caior non esset illi naturalis, tunc non moueretur ad calorem nisi diam esset extra suam naturalem dispositionem Quare illa reductio non attribueretur virtuti propriae,scd generanti. Sicuti aqua dum ad frigiditate reducitur,virtute generantis mouetur,cuius intentio ethillam in sua naturali dispositione constituere. Sol aut et eo quod est ingenerabilis& incorruptibilis non est poetibilis huiusmodi accidentium. Alias si virtute se ppria
calefaceret,iugiter id semperque efficeret. Intellectus vero non a seipso mouetur, sed ab obiecto, a quo ministerio sensuum species recipit.Aliquando homo exci- tatur, a somno, Iadocuit Arist. lex dio. quomodo motuAille proueniat i sedatis humoribus .Et du quis vigilans de aliqua re incipit meminisse,ille motas euenit ab an- quo incidenti eventu eiusmodi species commouenteis
Clarescet autem magis conclusio
responsionibus per argumentoru responsa. Ad quorum
generate. Quam quide responsione bona ex parta2
cidauimusti L .v i .Et enim qui de rebus dum sensum,cu videat, graue,suolato impedameto, nubIo mouete cadere,ne persuadere tibi possint,vire u
Do adest,eu moueat,colligunt, graue,& leuet non mou ri a generate.Et ideo diuersa excogitanL hic mouentia.
Ali fingis, mouerlaesio per expulsione:alasasuis locis
naturalibus per attractione .Itaq; cetra atrahit ad se gue sicuti magnes,serra. Alij fingat,media,PAtaaeretvel
196쪽
tus eodem lib. dist. r. q. I o. arbitrantur baec Corpora a deipi Is moueri Haec autem opinio apertissime in Drimis cum Philoso pugnat,ut primum patet leae . et T. bi inter ea,quae per se & naturaliter mouentur,distinguit, quod animalia a se ipsis mouentur, grauia vero ae leuia mouentur ab alio Et deinde tex. 28.tanquam de re ab-Lcondita dicit, dubitationem a Tret, a quo haec moueta ur Et si a se ipsis mouertntur,profecto nulla cI et dubiratio Et text. et P.&. 3 o. quatuor rationibus probat,moueri ab alio:&candetm teXt. 3 3.aperret concludit, quo JPer se mouentur genetran re. Nequet vero aut boritas
Aristote licet sit in hac re grauissima,tanti est ponderis
quantilli apri a ratior quam afferi t X. 2 '. nosse rem-
mouere se ipsam, esse Proprium officium vitae hoc est, cise viventibus peculiare,atque adeo per quod distinguuntur a non viventibus. Q d quide nou fait tanta
assertu Arist.ut hic patet,&latius primo de anima, sed fuit ind ubitata cofessio omniti Phi.ut in P edro videt regist apud Platone Ubi nulla aliud discrime inter viventia, ct res inanimas constituit, qQA uiuentia habent in
riarnsi motore, res vero inanimae, non nisi eXternu Et usque adeo hoc fuit semper constitutissim v, ut qui dicebant orbes caeIestes a se ipsis moueri, effugere non potexant,otainineluctabili consequetia prodanus c6cederet, esse animalia Et re vera illis, qui profitentur grauia releuia mouerias et ipsis, nullu relinquit urinterstitiu, quo pos Sint viventia a non viventibus discernere. Nas, ait Greg.differentia esse,q, viventia sic movet se ut possint se Ponere in illo loco, unde possint rursus moueri: sessu D viventia, cu non mouetatur,nili quando sunt extra locu naturale,non possimi moueri,nili ponarur in eo loco extrane unde moueatur ad naturale: hoc inqua
mentu Greg. est in primis cotra Arist. qui non adducit hoc tanoua differetia inter deos modos; quibus res mouent foed tanqua testimoni uad concludendo,ui Ila, que sic se ponunt in quocunqi loco, mouent se localiter: lia
Cro, minimet Et praeterea in sua ipsius ratione deberet inspicere Greg. quare grauia es leuia noti mouent se ExCO,in Q Uam quo Enon mouetur in suo loco naturali, sed
ad iosum,deberct colligere perfectionc supremam grauis non crasterem moueri,sed in quiescere: &ideo motus ille, quo feruntur ad sua loca naturalia, non attribui ipsis, sed generanti. Neqj responno Scottiatisfacit. Ait
enim animalia mouere Ie ipsa per cognitione: Uo Viventia vero,minime Na ii hoc tantu dii crimen Arsst. cogitasset, tacillime se expcdiui et ab hac dubitatione et clitamen graue dubium ex istimet si quo grauia mouetur. Neq; vero inquirit quomodo umuentur, detest, per cognitione necne, da quomoaentur. Et praeterea platet etiam mouent se utriuntur quippe,&augeriar a principio intrinseco licet non percogialetionem. Iasumma Arsi . praetendit , ni nil se nnoueat a loco in locum, niti per cognitionem uia vero diuereritia, quam aiij fin- Siant, nempe B viuentia mouenc md omnem differen tiam possiti iure,nota Viventia ero, multi ast unam,
Profecto accidentaria est,&etagra rem etquoniam li cylaTtanc augeretur nili solumia sinn,aut tolum deorsum, seipsem nihilo micius moueret. POPii inlabirgo, Cia in tota ratio, cur compta tan P est dicere grauia se uia mouerii genetrante fuitu et Titas istas trIouetrent.
Mens igitur Arutotel. eit, quod Pre tacipium naturalis motas elementoruin Euptacalvid quon aliud quod uerluciolum quo, principalet est forma ip IA tu distantialis: manus autem principale talast umetn2.cet, e Iet gravi Esa leuitas:21viriptum ac Lem ilia dicit SCHer s. c. meo
principiam quot mouensesit formarix, ct id quod mouetur,esse materiam. Nam cum actiones sint suppositorum id quod mouetur,non est, nisi totiam copositum Et praeterea contra ho et arguitur. In illo, quod mouet se, distinguenda est patS mouens a parte mota, no AH tanquam forma & materia,ut statim in solutione ad te et rium patebit,versam tanquam distincte partes integra te S,&organice, quae quidem iri rebus inanimis . ignosci non possunt ergo i quod mouet,no est intrinsecum graui. Respondetur ergo ad argia mentum, graiata, Scleiai A mouentur a getnetrantet, etiam tun et quando no est Praeteris rertatis inim est, P sit praesens virtute: icut filius gignitur a patret, quando ani mala , tunet CDim Proprie gigni car, licet tunc 'ariter sit mortuas, quia manet et in virtute seminis. Quod si percontetris, cur Crgo animal non mouetur a genetraret dam ambulat, pit quam id agit vir tale genetrantis: Responsum a nobis est tib π- q. I. ubi&hacterem tractauimus, quod eri perge cio viventis consistat in moueritiandiu quippe vivit quassi mouetur: 'interirio genetrantis cessier, quado genitan'. constituit in sua: perfectione, ille moetas anima is ait:
buitur ipse get nito: ted quia persectio a finis leuis&grauis consistit ita quiescere in proprio loco, in tacto genetratis est ilicia illic sistere:&ideo omnis motas quoaducquet illae perueniat, attribuitur generat i. Et per hoc soluitur aliud argumetatum, quod nonnullos malet torquet, neque vero responden L ad rem . Argumentum est, quod tunc sequeretur dum ignis ealefacit.aut comburit lienum,etllam actionem transcribendam e Te uenerati, quia vero primo Creato igni, qui quinquet millibus annorum antecessit: nam iste ignis suscepitvirtutem ab
alio,& ille ab alio m. Illatio tamen, nulla est et interest enim plurima. Niignem calefacere, es propria perfectio&fietis, ignis&ideo da genetraris dedit illam virici
rem genito tuo et ces laute eius intendio: quaproptetr motus, quo ignis calefacit extrema passam, attribuit ut ipsi igni calefaciendi, qaa ratione deambulatim attribuitur animali. Et petet ho et rursus reti pondetur Scoco, qui arbitratur Aristote.cesere, quod graue movettur a te ips&Ait quippe texta. 3 et . quod sicut sciens habitu per in
ipsam potest acta con sit aerare,nlisi impediariar, ita igni;
postquam formusabstantiale habet statim comburit nisi pediatur,&pariter levet postqua habet tale forma,
statim ascenait nisi impedia tur, qui et natura eius est csset sursum, unde collio it Scotus, g, sicut ignis per se calefaci-ita &a teipso mouetur sursum. At demptio, vel sua, vel mea,est, non meditate considerauit verba Philo Oph. Dices enim,unatura ignis est et ad Lirsum , sic uetipsumctalefacere,docuit discrime, Pr tris Ille farsam, quoadus j sit in loco naturali, rio est istemus ignis genit :sed generatis Notastituetis genitu in sua periectione: calefactio aute, qui a in ip ta artionet consistit et suprema
PLoiec moaetur Ab aere circunstante, quia pro cien- iectis. te pro 'lletur. N a quide ab aere retro percutietet,vi noratalli cogitatana ciu iacio ego manu lapidem, non ferioaetre interclusam inter mana de lapidem quippe a vel nullas sit: ve praui tenuis imus, sedat, aere circus arite subtus Sad latera proiecti, qui quidem percalcas:
197쪽
non vident tantam virtutem impingi posse aerid proij-ciente,ut possit sagittam, vel aliud ponderosius iacu-
Ium mouere Secundo, quia aeret, neque unciam plum hi sustinere in altum potest:quomodo ergo Ot: r ingentem globum tanta velo Caetate perq e tanti impacium non modo sustinere, sed & mouere: Et prae tere moerimur, validissimum ventum n nunquam agitam xi, oui tamen non valet lapidem se ipso mouere, quem Quidem nos iactatum movemus: Non ergo motu S iaeta causa est,quae proiectum mouet,sed iaculator amo im-Fetu S .Et confirmatur haec ratio. Si motus aeris esset in causa velocius raperet: ac moueret plamam vel Ianam, quam lapidem,aut serram:eius non tametn contrari omcxperientia docet Tertio arguitur. Dum impetuosus aer contra te perflat: si contra Eus impetum lapidem eiicias,videtur aer tunc non potie a te retro pelli, in nihilominus lapis mouetur contra elus cur sum et ergo t et
lapis non mouctuc ab aere: se 1 proij ciente duntaxat . Item est argumentum de rota barbitonsons, que si poli quam semel fuerit in circulum Pulsa, dimittatur: movebitur in circulum,& tamen aer non apparet silc cIrculariter moueri: nam st quo moiae retur 1 unc maxime, quomodo impulsus non fit in circunferentia rotet 1 aes circunstans tangatura pialtare, sed In axe,qu 1 e L Ita
medio.His ct huiusmodi argumentis multi deuicta docent motum proiecti rum non fieti ab aere sed ab iit petu impresso ipsi eidem proiecto a proij ciente,vel ab eius machina,in ipso proiectionis momento, Atqui latorum quidam alunt,non docuisse hoc loco Aririo suam ipsius opinionem, sed alienam retulita. At profecto nulla pol sunt probabilitate sic Aristotelalludere tum quia recitata priori opinione subdit reaecelle esse sic dice
Tettum etiam,quoniam inde infert motum proiector non esse continuum .Ex quo ad considerationem ascendit continui cassorum motus.Videtur ergo suam alnr-
mare sententiam. Alij vero nihil formidant eum negare. Sed neque isti tam validam habent argumentum, ut ei contradicere deberent. Spossumus ergo hisce conclusionibus litem hanc componere. Prima: N egari non debet, quin iaculator,
aut machina,mouendo proiectum: una commoueat&aerem, ut experientia constat in aqua circulariter ad
iacitam lapidis commota. Idque potissime verum Ostenditur in sulfureis machinis , ex quibus aer una carn lobo imoetuosissime excluditur. Obidque Pnilosopho. cum paulo ante definisset gravia:& levia a solose ener Anre moueri per grauetratem illi impressiam, non
satis existimauit dicere, quod proiectura a solo prod-
cierire moueatiar: nam cum Pro' tuns sit praesens,Intellexit una cum proiecto aerem etiam ab ipso commoueri quod in motu graui iam dicere non poterat et cum generans tunc non adsit ad verberandum ae- et rem . Secunda eo Iuno et non solus aer est causa quar
mouet proiectum, verum & proij ciens ipse per impexum proiecto impressam .i eque Aristotel. credendus est hoc dubitasse sed pro comperto re1iquisse Ex analogia grauium de leuium: quq est prima ratio affirmandi huiuImodi impetum. Nempe, quod sicut generans graue tribuitilli naturalem qualitatem, quae est graui ras,oua illud permovet usque ad centrum,sicta pro
ciens impingar Impetum proiecto quo ipsurn eminus moueat.Vnaetae S.Thom mentis Aristotel. sedulus explorator Maevio. 3 .ce PQ Tntia. arti L I .Et.q. de animaart.ibi dein 1 I palam fatetia huiusmodi impetus imis res ionem in proiecto.Sed sciscitaris, nunquid latius
est dicere proic tum mouetri ab is PEQ effectiae, a uam
ἀproij ciente remotissimo Re vera non r quoniam svitex. 3 3 . visum est ea, quae non se ipta mouent, nuceti a habent moueri a suppostro distinct impetus ergo, quia non est suppositum, non agit,sed est Virtus, gentis, puta motoris: quin vero passiua non activa, Vetrum est viristus infixa rei mole,sicuti & de grauitate monstrauimus. Et confirmatur haec eadem conclusio ex verbis Pilos Ait quippe proiectorem etare aeri, ut moueatur, Se ut mouear Concedit ergo aeri imprimi vircutem motricem permotum: nam dicit, P Prius d si nic moue1i, qua
mouere(id quod super textum expositum est)ergo malori ratione imprimitur virtus ipsi proiecto, quado quidem proprius vehementiusque pellitur, qua aer. Nam
si aerem, nihil de manu eiiciendo,Verberarem, non tam ipsum moueremrquam lapidem, quem eijcio. Secundo in fauorem huius secandae conclusionis de impetu extant experientiae inter modo arguedum allatae. Prima: si solus aer moueret, non moueretur iaculum: contra
ingentem aeris fiatum. Secunda de motu rote post vicilentum tactum axis dimisse:ubi aer non apperet moueri.Et praetcrea tertia de proiecta pluma: quae si a solo aetre veheretur: celerius quam sagitta volarer .Est verun- Tamen alis experientia:quae attestatur: aerem etiam ita causa esse motus. Experimur enim sagittam non tanta
vehementia ferire obiectum propinquius: qua aliquanto remotius: qua propter AristoteL et . eae r Lex. 3 s .dicit quod motus naturalis intensior est in fine: motus vero proiectorum neque in principio:neque in fine: sed ita medio Huius autem causiam inde quidem eliciat quo Eimpetus sagitte non subito totus imprimitur: sed posse
vel intenditur:vel extenditur per sagittam: ut urgentius moueat. Hoc tamen non est intellectu facite: quoniam non apparetta elongata segitta a oalista, a quo Impetus intendatur:nam a seipso non potest accidens in-etendi .Et praeterea cum sagitta sit quoddam cotinuumreoti simul impingitur impetus: non ergo post extend1etur Et ideo Sanctus Thom.super eundem text. q. coeli CXperientiam hanc merito tribuit multitudini aeris cci moti. Nam cum una eius portio aliam concitet, atquetaIia subinde aliam et augetur causa motus.. Et eo detratendit mens Alberit:hoc loco dicentis: quod impetus aeris quanto est in latiori materia: rtius mouet. Qua uis S. Thorn. I. r. quaest. I s. ar. 6. alteram q oque Probe adhibeat causam,videlicet, quod cum res quaeque appetat se conseruari,fitrvi quo maiore obuiat resistentiae dummodo vincere possit) magis intenditur eius virtus:& ideo impetus ipse sagittae a contrarietate resistentiae potest intendi: sed quia est a o extrimeco peregrinus,statim incipit debilitari. Et hinc possumus ea acam colligere, cur vehementius &ad maiorem distantiam pro ij ciarnas iaculum proportionatum viribus nostris, quam exiguam lapillum, Causa inquam est,quoavia non est tanta resistentia,non est capacitas tanta imprimendi impetus, propter ea P vires non habent , ire quod se obiectam satis effundant. Atque haec etiam esset
causa,cur pluma non tanto impetu volat. Et praeterea quia non est tam apta ad secandum aerem. Det mota autem rotae quan uis referendus potissimum si t ad eius ipsius impetum,nihilominus & aer non est negandus raPi una cum rota in circulum: licet forsan (vtalijdietit non intellexorit Aristot. circularem motum violentum fieri ab aere,sed illum penitus,qui it tu directum. Motus autem ancipitis trepidationis, dum rota antequam quiescat ultro citroque virtitur & reuertitur,tribuendus est difformi, inaequalique ponderi parta iam: nam cum iam laneuente impetuacestet motas non potest rym
198쪽
ra sese paea sistere q is, paries illuc v e ascendeates
recidant, aliasque alterius lateris et euent, ac rem sus duciti erctabuntur,aiias subleuant, quoadusque ponderosiores omne sconsidant in parte infima. Si autem admitraretur tam uniformis rora, ut Halla ex parte praepones derardit, arbitror ubi vis cessaret impetus,cessaret unast motas. Nisi ut alij comminiscuntur diceres quod cupartes aeris in honte ad quam tendiet motus, condense-
ad partem posteriore et & iterum alter aer ad anteriore: quoadusque sit debita aeris rarefactio. Concludamus Crgo,iam a Prosiciente per impetum, quam etiam ab aetTC moueri proiecta Id autem quod Aristor I ubijcit, ne Pe ob motum aeris motum proiecti no es et continuum Prosecto egerrime est persuasibile. Ecquis enim credat Lagittam, aut globum bombardet motum illum pernicisssimum interruperet Nisi dicamus sic non esse continua, quod forsan non est uni sormis: cum portiones aeris (licet nobis infeniabiliter) aliis, ac subinde alij s pulsionibus moueantur, uti apparet in undis aq ae.
Ueruntamen nonnulla restant dubiola de huiusmodi sinpetu . Primum est,an distinguatura suo subiecto. Ad
quod libentius te spondebo quod sit qualitas distincta,
sicuti grauitas,&leuitas: ouandoquide virtus quaedam est agentis praeter motum, nam est virtus et qua mobile mouetur. Haec enim locutio non ei et adeo propria, nisi impetus etsiet qualitas . Neque proprie diceretur impressio. Est autem in illa specie qualitatis, quae est habi
contrarietatem habens cum grauitate proiecti et ab illa quippe remittitur: licet altera sit naturalis, altera vero ab extrinseco. Et ideo nullam praese fert apparentiam argumentum Pauli Veneti: quo vult inferre si impetus sit ponendus, motam proiectorum esse naturalem: nam Unc passum conferret vim per qualitatem sibi inherente.Responsio enim est, quod passum non cofert vim mo ui per quodcunque prrncipium quod sibi in sertat, nisi sit a natura sibi ingenitum : impetus autem forinsecus illi adiacet contra eius natu Tam .s Ad confirmationem de quiete in puncho repexionis Aristote . respondet,ei et neces ariam ut Patet a te t. 6 3sque. To. Qtaod si expoerientia contra obi cietur de pila vehementissime proiecta, quae tacta parretis retro uertitur absque ulla perceptibist quiete : reipondetur, sensum non percipere stabitu eam quietem , nihilominus argumentum est, illic quiescere , quod la pila eii et rubro tineia,intingeret parietiem, quae inctio in instanai fieri neqoibit. Longe tamen pugnaciud argumentum est, si sagitta: sursume missae occurrat magna moles cadens . Tunc enim palam est, sagittam cecidere sub illa mole absque ulla quiete: nam quiadmiserit in puncto, quo magnam eadentem lapidem Langir, quiescere, necesse est , ut concedat & molarem illam lapidem tuae Quoque quiescere, quod non solum ex 'erientia denemat verum &ratio abhorret t. Respotactari qQ dam,a aequandi lagitta pertingat ad Iapidem, detiner et cata per ab amet, Quis peta coacta; deicetna thula lapiae. Ne-- Que obstat aliorum argumentum,etiae licet, B tagitta m figeretur in corpus quod cadit, ii cnec lignum. Nam re Gonderent alij , nngitur cum cadens lignum tangit Quiescentetm sagittam. Attamen 11 Pona Lur Tunc Incipet Tede etaiam Iapidis, Pedo sagitta deberet quiescere, non potest dici Quoaece, qui nodum movetur, detrae
deat eum Argialo supertex. Pleriquet doci oseou rvicalcei pietato sicaa ilia roresis
quiescere, intelligit quod per se quiescae, set est , qfi da
fictente impetu sequitur motus Dacia Talta, a at onerauet caderet motu utatumii, & repercutetret tiar a bra petiy- secte, qn vero per accidens reiectitur ad molia alae iugsuperiori virtute o uerentis, tunc non est nece sic quieticere quiete propria, imo idetin numero instans ex rin ti ce terminat utrunque moliam Est, inquam, Trirniam
quo non ascendit, reprimum quo no descendit Itaquffvsque ad illud extrinsecum instans ascendebat. Sindet cisam extrinsecet descedit. Haud quippe do ultimum instans esset a Vntasma alias , cum illic motus rom Patar, daretur vltimum instans ei Temotus, quod libr. s demo Gratiam eii impossibile. Illa ergo non Dotest dici quies sed Ent antanea motus incisio.Et hoc Catis est ad propositum Aristote constituentis,nullum motum rectu possse esse perpetuam 'i Inret . aute ad hoc propositam miscuit sermonem de genetrationet, nempe quicquid Setneratur incipere etsi epcrprimum sui esse, aequicquid corrumpitur, delinere per primum non esie: Quae et uidet non sunt dao,sed unum instans et sicuti modo diximus de instanti, quo intersecantur ascensu siti descensus. Halas autem examen ad primum de generatione specta Subsequitur, ut ad tertium PrincipaIe argumentum respondeatur, quae responsio expositione requirit sententi et Aristo. qua ait, tum text. 2 o. tum etiam S. o.id quod seipsum moueti,diuidi in parte per se mouente, taparte per se mota,propterea B cum moueret, dicat acet per formam quae iam habetur, moueri aute receptionet formae qua res caret , quae duo inter se ex diametror pugnant fieri nequit, ut res aliqua secundum se totam moueat & moueatur. Supponamus ergo extet t. et O. SceX. io. animalia esset, quae ipsa moue L. Sunt aute mul-teti, qui arbitrantur parte perte mouentem et e et animam Parie vero pers et motam, esse maletria, quod si ita nudet intelligaturiavera Phi. est alienum. Norand(r ergo est, id quod movet proprie:&mouetur, neq; esset sormam dine , mAteriam,neq; vero partia ullam, sed totu compis situm,nam actiones inquit Arist. I det anima. tet X. G .nt, sunt nisi suppositorum. Anima et nim non texit: aut edificat scd homo. Neq; materia primo augetur aut calefitet sed homo .Et ratio est: qui aragere, nascitur Ex eo quo Iest esse:& ideo res, quae proprie existit illa est: quo proprie agit & patitur et forma aute in existit: materia vero, substat formae. Atqui accidet tia secundum Aristotelem, non in materia prima,verum in toto composito recipi sit rur. Igiciar cum quaerimus partet per se mouen tem, nore intelligimus, illam mouere ut, quod, tanquam suppositum, sed ut, quod tanquam primam principium: quo tamotus. Et quando inquirimus partem per semotam, non quaerimus id quod mouetur ut quod , sed quod est patietndi ratio. Respondetur ergo ad quaestionem,
quae in replica tangit ac per tres conclusones . Prima, pars per se movens ranq-am primum principium quor non lotum in animali, verum in omni yiueneti,(vt planta etiam comprehendamus est anima, qua rationet est actus corooris Phylaci. Conclario etst nora, quia mo-ue et dicit actum: actus autem subsequitur esse rei r er go per id, per quod res actu fit& constituit ut in sua speciet: habet& operari: illa d aaeem est tarma: erso. Quin uero ideo anima dicitur de iis corporis Physici organici,&c. ut habet una det anima tetet. . quia est para per se agens. Secunda conclusio. Pars per se mota est
absque forma, sed quatenus et let re ipit m ortam aior maiau. vegetata Maura et bile. . Illi, qui multipli-
199쪽
cant plures sermas an composito, dicerent quod per
vegetatiuam mouetur corpus Physicin motu Augmentationis: r sensitivam vero mora sensitivo . Ac-vero quoniam reuera una est tantum sirriplex forma ri
tuente, quae dat illi esse corporeum' vegetatiuum, ut plante: &praeter hos, sensitiua ut bruto:& prsete Tea rationale:vt homini,dicendum est , quod ab Vadem
mouetur omnibus motibus Est igitur in viventibus cosiderare plura motuum genera. Primum est, elem eui
xum,ut calefieri: frigefieri, &c. &istorum post qua Omnino sunt ab extrinseco aere , quibas ideo animal non stipsum mouetaed tantum ab alio mouetur, NOD Opta Sest scrutaripartem per se mouentrem et quia tot m PatItur. Alij sunt motus vegetatiui, in quibus pars perta
mouens est anima, quatenus vegetativa. Et parS tun et Persemota: est materia,quatenus organigata capax est vite vegetative. Unde in illa ditantiione .r,det animata
Anima est actus corporis Physici organici potentia vitaini habentis,uisus est mihi semper Aristotel. oculatis sime designacie ac discrevisse partem per se moa DTem,ctoartem per se nio tam . Sed tam praeterea in anima
It perfecto alia motus naturales , in quibus eorum vita consistit et vi actio calidi in humidum , palpitatio cordis, ins biratio & respi alio. Et isti quodammodo tri-huuntur generanti. Etenim sicut ignis natura sua fertur sursum & grane deorsum, sic & natura sua animalanciuetur his motibus. At quia perfectio animalis noth in quiete, sicut persectio elementorum,sed in his moti abias consistit,his etiam motibus mouet seipsam animat si cuti &motu nutritionis & augmentationis et & id et
etiam in his anima est pars per se mouens, & corpus (vr ictum est 3 pars per se mota. Sunt praeterea & motus
sensuum in quibus anima, quatenus est sensit tua , est Pars per se mouens et & corpus sensio ite , Tuta materia quatenus habet esse organicum & vitam lensitivam, est:
pars per semota. Et qua parte est appetitiua, est pars
per se movens in motu locali, qui hi Per appetiitum et re pars perse mota est Gorpus , in quantiam organis viget captis ad eiusnodi motum. AT vero secundam quod est anima intellactiva, quia potest separari a corpore, reabsque eius dependentia intelligere , non dicitur pars
perie mouens respectu corporis et nisi ea ratione ,
per intellectum & voluntatem una cum appreliens ori et sensus mouet corpus ad motum aliquem &negorium particulare . Petr haec clarescit mens Philoso. qui. 1. et anima constanter disputat contra Platonem , in abios Phil. quid1debant animam silosam per se mouere, propterea quod mouet et credentes quod nulla res pota est mouere nise per se prius mota Contra quos docuit Aristotelia non esib necessariun ut uicquid mouet, moueatur: ut paret de primo motore . iacto circa anima nori per se mouetur,sed per accidens ad motum toti as, vel motu locali: velaagmentationis, & alterationis , ct c. Quo fit ut neque affectionibus spli it ualibus moueatiar Per se anima,sed totum et ut gaudio, merore: iracundia: misericordia c. Omnes enim huiusmodi affectus sitae cum aliquo motu corporali sanguinis ad cor: vel corde et & ideo sunt passiones: non tantum animae sed Totius coniuncti. De similibus aute atreetibus, qui sunt iri anima te parata, aua est ratio Possumus autem hic adhibere tertiam coactus onem. Si loquamur de priaecipio motus,quod Vela i organum mpavsper se primo moves integi diriae t cor secuiadum Aristotelia bi spiritus vita-Ies oenerantur. UI'dii rem altius coiit emplari lubet, in Enima etiam ipta intellerita a quodammodo distin-
sui turpar&Perse mouent a Par c PQ semota: quae M dem distinctio sumitur in eadem anima secundam diuersas potentias & actus. Vt an ma Perintellectum mouet se ad amancium & per appeti eum ad deprecandam Et per appetitionem unis , mouet se ad Vestiganda media . Vnde in consultatione primum figitur intentio fi nisest inde proceditur ad conquirenda media. Sed haecita n lineam Phy ficorum egrediantur. Uide apud Sanct
TIOm. I .p. q. 18. arti c. 3. quinque gradus mouentium
se ipsa. Ad replicam ergo respondeatur negando, parte per se mouentem esse animam, aut partem per se mota aeue materiam. GArgumentum quartum duplicet lagit materiam. Priorest: an sit processus in infinitum inmota
tricibus causis, de qua in quaestione proxime sequenti. Posterior virum esto non sit processus in infinitu: de aetniendum fit ad unum primum mobile : quod seipsummoueat, an vero ipsum primum mobile non moueat ac nisi amouente,ssit immobile. Tetigimus autem particulam huius dubitationis libr. r. q r. qua&S. 1 ho. I p. q- o .ar. 3 . refert: nempe an Arist. erit illius mentis:
B coelum moueat seipsum. Vt punctum in hoc cosistit, qaod movet re seipsum et non potnisi id qd componium
sit eae materia & forma: quse quidem forma sit principii ,
activum motus ipsius: ita ut inhaereat mobili, sicutiantina viveti. Unde quietaque hoc ciixerit: dicere Iubsequester vincitur coelum esset animal. Et quidem adeo viguie Athenis placita hoc,ut, referente Aug. 8 deciat. Dei,tae iis retus fuerit in senatu Ana Tagoras, eo v negauerit, solem esse animantem Et ut illic refeci S.Tho. Platon ci taurunt in eadem sententia. Quin vero August. super Eenesin & in Encniridio dubias mansit. Et Hierony. ita partem affirmativam inclinavit. At vero nullo est pacto credibile(vt illic optime docet doctor Sactus)q, vel Plato vel Aristot.& multo minus Hierony. vel Augusto senseritu , spirituales substantias, cqlorum motrices, siet informare celestia corpora, ut animalium formas, Ita ut essent proprie animalia. Sed Comment.in desubstacitia orbis &. I et meta. com. I. nescio quam commetus
unionem intelligentiae cacelo,ansam exhibuit, ut haec nota inureretur Aristotel. Qua de causa apud multos male audita eo ci, diverit celu esse animal. Est enim hornon solum contrarium nostrae fidei: quare neo; suspicae dum est id cogitasset neu Hierony. neu Augusti. verum&Phi naturassi aduersatur.De fide non est dubia, quia duas tantum doceat naturas: puta humanam ct angelicam a materia separatam capaces gloriae: anima ergo
celi no posset esse intellectualis: alias, esset visionis Dei
capax. dicere autem P tales animae essent irrationales,
iri primis est contra Arist. qui eas censet substantias esset
intelligibiles.Etpraeterea ex diametro pugnat cum ramtione naturali et nam cum coelum ab omnibus aisseratur esse perpetuum, esset tunc animal immortale, idemque brutum Et praeterea cum neque coelum neque astra(viI -de ce.tex. so.docet Arist. nulla habeant organa mo-t S neque vero ulla vigeant animalis figura aut sensu, quis nam delirus illa afferat esse animalia 8 Haud ergo
ullo est modo,vel secundum fidem, vel secundum Physicam scientiam de hac re haesitandum: sed omni procul
dubio confitendum,nullum celotum esset animal. Imo Nero neque de Aristore. neque de sapientium ullo arbitrandum est in ea fassiet opinione Et de Aristo. t in luctabilia testimonia. Ait enim. 1 et .meta text. 3 6. quod Primum mouens mouet sicut intelligibilet & cocupistibile: nempe sicut obiecta,quae nullatenus ipsa mota, uenr potentias .Et addit,quod neq; est mobale per se,neq; per accidens Et in toto hoc libro. 8 .hoc per eueraured c re, ae primu mouens est immobrie per se di per ac-
200쪽
s. Nam aliud rnoueri per accidens plancta ureus comm Ent. s et . Et quod de primo mo
uentea tarmat, id & det caeteris motricibus intelligetiis doceti,quarsi singulat singulis orbibus accommodat: vir atet eodem loco. t et .meta tex. 3. At vero si intelligetie informarent coelestia corpora tanqua animae,impostibilet et i, quin moueretur Per accides admotum coelo
ru. Praeterea eo de. X r. meta. motrices causas coelorum
appellat substantias separatas: aperte docens, non et stet actus corporu Et praeterea arguit ur,cu coelo null' alius c6octat motus qua localis, neq; aliud prorsus opus vite, nulla est necessitas Physica, vicam oues inhereat illi, sed satis est e i applicari cotractu virtutis motricis: velati angelus applicatur loco. Ita summa Aristote hic text.2 ' .ait,mouere seipsum, proprium esse animali urin qua sentetiam citat eum. S.I h. g et p. quaest. 32. arr. . Faciueta me dubiam eius mente nonulla loca sua, ubi videtur Astruere,primum mobile mouere seipsum. In primis ici hoc lib.tex. 3 . proponit ordinem mooilium reduceret ad unum quod seipsam mouet: v eile nequit aliud, qua Primum mobile Et te R. so. concludit in processa moueteium, quae mouentur,deuenietndum eme ad primum mobile, quod se ipsum mouet: licet simpliciter in ordine
mouentium si deueniendum ad primum motore immobile. Idque repetit text. so. El. d. det coelo text. t 3. aperte ait coelum esse animatum ridemq; & te . si restam it dices, g, coelum participat vita: estq; vivens. Ad lice aut rudenda est cuS.Tho. loco supra citato. 1. P. q. o. Q, Ari .hihil aliud voluit, qua cceund mouentur a suis motoribus velut i grauia es leuia a generante: nam naremouenturare absente pervirtutem ipsis in su a ipsarum
veneratione impressam:coelestia vero corpora molientur a causis intellecEu apprehendentibu S rationem mouendi voletibusq; mouere: quae idcirco causae ideo moLet praesentes,rangentem: sua virtute mobilia: ob itaq: quodammodo mouent sicuti animae. Et ideo text. 3. svi illic notauimus dixit,rum mouentis seipsam pars moiaens re pars mota vel debent se inuicem tangere, et umambe sunt corpora: vel una alteram propter ciniam qa intelli petia tangit:no aut ab eo laguiar gas uale no rassitura materiali. Atq; hac ratione at . 3. usu.
corpora ala administrari a Deo per spiratu vite . Et sic glos idus ipse est S pariter Hier. sica II VI 2 tu et mi uxta tribueret coelo. Nam de Platone nulla est Ambiguitas, Cnqui de ipe nusqua asseruit coetu se 1pm mouere sed anima coel astruebat esse primu sei m moues.m expo
diuisibile ponit seiptum mouere. anima esse indivisibile re aeterna, di te ipsam mouet indet
Fcdeter a corpore. Neq; vero cesebat motore Informa- Te coelii laqua aiam: sed mouere admoda animet. Op1Mabat em alam per se moueri,& eo m o quo se Int uige-EI m Uet,n uta circulariter vel retae, sic
corpus. De qua re scit ab illo dissentiens Arist.ve ome dicebamus. Qui negauit aram mouetra per se, lea Aetebat titi moueri praccides ad motu corporis, quiri Dori mouet illud per nuda intellectione, que proprie no est
loco illo estato. E .cet text. U I legitimus text. non habet, P corpora coelestia sint viventia, sed R oportet ea existimare ac si participarent actione 'vica.Et rex. I 3- ob id dantaxat vocavit ca animalia,P sicut in animalibus dextra pars est unde incipit motuS, ita dextrum coetii est ories,undet, si celorum motus cessaret, incipetrenet rursus moueri Ex his etrgo colligitur, v mes Arist.Vanquam fuit ret ducere ordinem eorum, quaedam mCUee, mouetur, ad unum primum,quod ipsum mouetat, sed
hoe digit secuda Platone , g dicebat motore celiseiprri
mouere . Et ideo te R. so post haec verba in animalibus tm ct animatis ex epta eorum posui P, C ae mouet se ipsa. Igitur cum duo possint cogitari ordines et alter eorum quae mota mouent alter eoru quae simpliciter mouent, Prior reducitur ad unum primum mobile q t mouetur
ab alio, quod est per se proprie immobile mota Physico: posterior vero ad unam primum mouente simpliciter immobilem.
Tex.xliiii. Manifestum est igitur ex his quod
uens sit immobile, idemque unum.
Parte negativa prioris mebri quaestionis est argumetum, Deum esse mobile et quia m unda creauit, cepit esse in loco,v b lantea no erat, celum em inquit, ct terram Cergo impleo Hie. et 3 .lncipere aute esse ire loco novo, est re moueri ergo Deus mouetur. Secunda argumetum est, P LAIte per accides moueaturast enim Arist. axioma. r. Topicor quod motis nobss, mouentur cla , quae in nobis sunt, v t motu corPoret mouetur aia. Deus aute est incqlo, qImouetur, fit ergo ut moueaturae ipse.Tertio arguitur.Si Deus esset immobilis secud si locu esset maxime quia est spus, sed angeli qui Ipiritu csunt, mouetur secundulocu leguntur enim angeli crebro celitus ad terram missi, ut a Z Abraham,& ad virginem Maria: ergo nil vetat substatia spirituale vetremo ueri. Quarto arguitur: eX commentatore, qui com. hiet tenet contra Christianos Deum moueri secundum intellictum & voluntatem Deus suam primus essentia coxnoscit,& per eam Tets creatas: ergo est in eo aliqua discursus imago: discursus aut, mot'qd1 est: ergo matat se indu intellectu Et det voluntate adhibetur quintu argamonium, Voluntas etlus est omnipotens, Culus nutui parent uniuersa ergo quando ris est, tunc vult et , re quae do non est,tanc non vult eam effe(v. g. quando dicte fiat lux & facta est lag, tuc voluit eam esset, quam antea esse noluerat. Et pariter quido ego scribo,vult me seribere,&o uado cessio, non Vult me amplius scribere et qui autem vult aliquid, quod antea nolebat,habet voluntatem mutabilem Unde quoniam hecomma inferiora eius sapientia fiant, ac disponuntur, quae tam et Intetriora in continuo sunt motu, dicitur de eadem ipsa sapientia Snoi n. . est mobilior omnibus mobil2bus. Corra est orincipium numeruinDeo autem nullus inpropriet