장음표시 사용
121쪽
Huic itaque addicti negotio ministri primum colluviem exanimalibus egestam in subterraneis quidem locis , non tamen humidis , longe laidque disese minant, & distrahunt, ibique quinquennio plus miniis fermentari sinunt:
quo toto tempore, quotannis semel, atque iterum , ut facilius exarescat, sub- Vertunt , curantque , ut in terram fere pulveri simiIem evadat; quod ubi per- . fectum fuerit, cupis quibusdam imponunt, eique aquam infundunt, quae ali- . quot horarum spatio Hali nitrum combibit; tum foramine prope imum fundum s recluso, exiliens labro excipitur; moxque eandem superinfundunt aquamia, idque saepius iterant , quoad quicquid in terra inest Hali nitri, ipsa absorbeat. His probε peractis , terram eandem inde itidem extrahunt, & in alia quaedam receptacula transferunt, in quibus colare permittunt dilutam, ut si quid adhuc, recrementi restat, in imum sidat. Hoc itaque clarum , defaecatumque sibi sumunt, & in cortinam aeneam transfundunt, & usque dum densetur ,. lento igne decoquunt: etenim si validissimo igne , diutiusque excoqueretur, tota Halinitri materia inaresceret, & in Salem converteretur . Postquam autem satis H Iinitrum coxerint, vasculis haustum in aliam cortinam transfundunt, ibiquo ut tantisper quiescat, donec tepidum reddatur, curant: tepefactumque confestiin turbine ex ipsa cortina extrahunt, & in doliola aenea trajiciunt, quibus tandem restigeratum adhaerescit, fitque purum , & limpidum Halinitrum.
122쪽
naicitur verum Nitrum e sie . NItrum aeris vices
Aerem Nitro inesse ex pulveris pyrii e LRetibus deducitur.
Illustrissimi Laneis iopinio de Nitrati
Nitrum quid praestet in pulvere py
Pyrio misceatur . Carbones cur eidem addantur
st J Nitrum Sal est salsus, ex Sale volatili aereo , aeIdo, eum sulphureo, aikalinoque corpore coagmentato , aerisque particulis una inclusis , eone retus in crystallos, plerunque prisma bases hexagonas habens, exque aliis sex prismatibus basis triangularis compositum , R nonnunquam etiam rhombum , aut rhomboidem referentes. Quam formam saJ Gulielminus deducendam esse putat ex particulis hujus Salis elementaribus pyramidalibus, quae invicem facile aptantur in prismatis figuram: Alii vero acidis particulis salinis tribuendam esse eensent, quas conicas statuunt; quod hae in athalicam , porosamque substantiam se induentes , peculiarem Nitri figuram effngant . Si quidem experimentis compertum est , Sales acidos solutos pro varietate corporum at halicorum , ac terrestrium, quos subeunt, ac eorrodunt, varias etiam sormas reserre. Ad Nitri generationem , aerem pIurimum conserre non levibus argumentis ev Incitur , ae praeeipue ex ipsius coneretionis modo , quo vel natura ac sponte gignitur , vel artificio paratur. Natura enim solet emorescere tantum in extima terrae superficie , locisque aeri, sed non vento patentibus, ac substantia pingui, & terreo-s halica resertis , nimirum , in cellis vinariis , parietibus antiquis , stabulis, aliisque sulphure animalium , aut vegetabilium, ac praesertim urinae , & fimi, imbutis. In quibus hae propemodum ratione, Nitrum progigni, verisimile est . Sales nitros volatiles in aere fluctuantes, eius motu huc illuc delati in corpora sulphure at halica obvia impingunt, eorumque poros subeunt, obstruuntque; hinc aerem contentum intercipiunt, comprini inique , ac in Salem salsum abeunt. Ideo pro varia aeris compressione , ac pro minori, aut majori ejusdem quantitate , variae Nitri species emergunt, quae propterea vires, modo vehementius , modo remissius exerunt. Ne miretur intcrim benignus lector , quod in variis naturae phaenomenis explicandis, iisdem fere dicendi formulis utamur ; id enim necessitate coaeti facimus . Ape enim quam copiosa, quamque Varia est verborum multitudo p quid igitur, si quis eorum compostionem sngillatim explicare aggredia
tur, nonne eadem elementa paene semper repetere cogetur Si quidem ex varia earundem , pauca rumque alphabeti literarum combinatione infinita paene vocabula emergunt, aeque ac ex varia corpu
seu lorum , figura, motu , si tu , quiete, ac mole differentium , aggregatione, innumera mixta gi
Neque enim verum Nitrum esse , quod in parietibus nascitur, negandum e ensemus eum nonnullis, e argumento, quod calcis saporem praeses erat, & cum liquoribus acidis effervescat: licet enim ultro fateamur , utrosque dictos effectus tribuendos esse calet, quod ejus portiuncula cum hujusmodi Nitro permisceatur; non propterea hinc evinci posse arbitramur, falsum Nitrum illud esse , sed tantummodo impurum ; cum alioquin praecipuis veri Nitri notis non destituatur . Siquidem frigoris sensum in lingua excitat, ac in carbones conjectum detonat , flammamque cum explosione concipit, non secus , ac Nitrum laetitium . Arte vero paratur Nitrum ex terris pinguibus , ac fimo potissimum , ex animalium partibus , nimirum ex Iumbricis putrefactis , ex segmentis Coriariorum die. ex vegetabilium cineribus , & ex saxo cal- cinato in Gallia. Quae omnia aeri diu exposita, atque excocta , Nitrum in lixivio relinquunt, quod deinde refrigerato liquore concrescit. Illud vero notatu dignum est , quod si res praedictae Nitro sale semel exhaustae , aeri rursus exponantur , novum Nitrum , modo quo supra dicium est praebent: idque saepius praeliant, donec omni pinguedine exuantur, earumque textura prorsus immutetur , quae aereo Sali volatili detinendo apta est . Conficitur quoque Nitrum ex tribus partibus ealeis cum una Salis marini, seu communis , simul calcinatis, atque aeri expositis. Ex quo deducitur , magnam ais nitatem Nitro cum Sese intercedere , ut superius demonstratum est. Quod ex eo etiam comprobatur , quia in Nitri purgatione , nonnihil marini Salis concrescit. Accedit de muni, quod Nitrum in marinis scopulis interdum efflorescere , observatum sit: illi enim salsis undis, ac vaporibus continue madescunt. Verum, illud praeeipuE Nitri cum aere cognationem demonstrare videtur , quod unum alterius vices quodammodo obeat. Etenim pulverem Nitratum in vase aere vacuo inclusum Deculi ustorii ope accendi, & intra aquam demersum non extingui, compertum habetur: cum fioquin Physicorum experimentis exploratum sit, nihil absente aere inflammari. Hine factum est , ut nonnulli Nitrum nihil aliud esse putaverint, quam aerem condensatum : alii autem aliquod utrique commune inveniri suspicantur, quod substantiam Nitro aeream idcirco appellant. Denique inelusum aere ni in Nitri porulis latere , summa elaterii vis, quam exerit accensum , tantum non evidenter demonstrare videtur . Maxima enim vi compressiti, atque elasti ea aerem pollere ex machinis pneumati eis liquido constat: ita ut qualitates hasce propriissimas sibi vindieare , caeteri Gque corporibus communieare , nemo inficiari posse . Sed ut argumentum hoc magis perspicuum fiat, mirabilem expIosionis effectum , & Nitro peculiarissimum, fusius explicare aggrediemur, ex Illustriis mi Lancilii sententia, quam triginta ab hinc annis, qua est in naturae arcanis venandis ingenii mira dexteritate, iisque explanandis facundia , dissertatione scriptis mandata, exposuit. Quod ut commodius eveniat, non erit abs re nonnulla praemittere de pulveris pyrii natura . Pulvis pyrius conflatur ex sulphure , carbonibus , ae Nitro , quadam inter se proportione mistis ς ita tamen ut Nitri semper potior pars sit et explo- sonis siquidem actio ipsi praeeipue , ac tota fere debetur , eum in ipso omnis paene elaterii vis reposita sit: quemadmodum observare licet, non modo In praedicti pulveris detonatione , sed etiam in solius Nitri in ipnem coniecti incensione e in qua aer inclusus tantum non in conspectum venie . Siquidem ignis vi Nitri textura disrupta, effractis carceribus a nitri potulis tanquam ex totidem folliculis, judice ocuIo, erumpie, sese explicat, flammamque quaquaversus
impellit & agitat. Sulphur admiscetur, ut flammam concipiat: carbones autem efficiunt, tum uenimia Nitri vis coerceatur , tum etiam ut sulphuris lentor ac viscositas, eorum parte athalica, quodammodo rare fiat: quo fit ut particulae sulphuris magis actuosae , expeditiores sint ad flammam concipiendam , non adeo tenaciter suarum ramosarum partium nexibus implicitae, tum demum , ut laxio rem pulveris texturam reddant, quo ampliores igni pateant meatus r qua propemodum etiam de
eausa pulverem hunc in exigua granula solent comminuere , nempe ut hiatus, & spatiola inter sper-
123쪽
gantur , partim ut facilius per hare interstitia flamma pervadat, partim etiam ut externus quoqu aer excipiatur, qui vim expansionis augeat inclusi aeris. His istitur ita comparatis, vel minima scin tillula in pulverem pyrium insiliente, consestim mobiliores sulphuris , ac salis particulae inflammationis motu cientur , ac violentissimo in Nitrum impetu facto, ejus compagem repente effringunt ;hinc aereae particulae , quae compressae adhuc coercebantur, celerrimc sese restituunt, mirumque in modum se expandentes, adjacentia earbonis ac sulphuris corpuscula quaquaversus impellunt, flammam rarefaciunt, ac momento temporis dissipant, ita ut obsecta obst acula, pro viribus disjiciant , atque impellant. Quae cum ita sint, frustra CI. Sehelam erus explosionis causam in Nitro ab aqua deducere conatur : quae prosecto per se comprimi ac restitui nequie, ut evidenter demonstratur a Magio eo in sua saJ Epi- saJ RaDeis M stola. Etsi enim aqua , aut calefacta , aut refrigerata expandi, ac vim elasticam quodammodo exe- giotti,Renitenda cer rere videatur , ut evenit in aeolipilis ampullis vitreis, ac Boylii experimentis: id tamen praestae , tissima deV aequa aI- non ex propria virtute , sed potius commisti aeris , sbJ qui tam multus aquae inest , ut vix antlia D compressione. pneumatica omnino ab ipsa extrahi possit, & ignis impellentis viribus. Etenim particulae igneae sbJ Du Hamia. Reg. aqueos globulos agitant, ac disjungunt, ita ut tum aer externus per dehiscentes rimas ingressus , Scient. Acad. Reg. tum alter in interstitiis inelusus, ae eompressus , partim ob remota obstacula dietorum globulorum hip. ann. I 69I. Comprimentium , partim ignis ope , majorem vim elasticam nactus, vehementius dilatatur, aque a Dque particulas impellit quaquaversus, disjicit , ac in flatum resolvit. Aouae autem refrigeratae expansio tribuenda est potius aeri intercepto , salinisque corpusculis ejus molem augentibus . Nanque Salium particulae dum aqua frigore cogitur ejus meatus subeuntes , non modo sensim veluti quidam cunei, partes ab invicem nonnihil disiungunt, verum etiam orificia die torum meatuum occludunt , ac spatia reddunt angustiora. Hinc aer in illis contentus, nimium compressus, ac coarctatus denique maiori elaterii impetu eorpora enim elastica, quo magis urgentur , eo vehementius obnituntur sese restituit, glaciemque dilatat, atque effringit. Propterea se I glacies, quae in loco aere Mnui di naturandestituto concrescit , ponderosior est , densior minusque expansa, quam ea, quae io eo aeri pervio esperunte fatu ne 'cogitur. Quod postea accuratius observatum fuit a Cl. Hombergo L J ; cum enim aquae aere probe Accademia deI G-
expurgatae extensionem notasset in cylindro vitreo continenti, glaciem ex ea concretam , non modo mcnto pag. 271. mole nihil auctam, sed potius contractam,atque imminutam comperit. Ex quibus facile intelligitur, sdJ Pu Hamen Reg. aquam omnem compressionis , atque elasticam vim ab aere mutuari , eo quo supra dictum est modo et Scient. Acad. histor. Temoto enim aere , aqueae particulae in Concretione proprio pondere concidunt, inter se arctius co- anu. I 693. haerent , ac molem densiorem, compactiorem , gravioremque esticiunt. Contra vero aer, praeter extraneorum corporum admistionem , ex sola mechantea propriarum partium constructione, maximam vim elasticam prodit, ut evidenter apparet ex bombarda pneumatica, in qua duplici ratione vehementissime explosionis effectus praestat, non secus ac pulvis pyrius, nimirum vel in vacuum impetuose irruens , vel compressus sese restituens , corpora violenter impellit, atque explodit.
Acidum in Nitro contineri , tum eius sapor, tum spiritus acidissimus, qui ope dist Illationis ex ipso Nitrum ex aeido, Melicitur, manifeste evincunt; tametsi aliis consuetis experimentis haud facile deprehendatur. Al- aikali constare ex-kali vero multa praebet indicia. I. enim , si solutioni gallarum misceatur, eam turbat, coagulat, perimentis demon- ac cinereo, vel albo colore inficit. II. Nieri solutio, affusa in solutionem sublimati corrosivi brevi stratur .albe stentem effeti. III. Nitri residuum post disi illationem , naturam es halicam clare praesosert. IV. ejus substantia spongiosa, aliaeque qualitates , de quibus mox, Nitrum esse at halicum arguere videntur. Ex quibus Nitrum salem salsum esse necessario sequitur; licet contrarium probare nitatur Cl. seJ Schel amerus t ait enim : Etiam Iassum cῖm vocant mentiuntur, cum falso coim sc cr ca- seJ Sehelamen de Jefaciendi pis conjuncta est, nitro vero refrigerandi. Verisim experimenta superius allata de Sale com- Nitro eop. V. muni, & ammoniaco evidenter demonstrant , Sales salsos non semper calefacere , nisi fortasse eos
quoque salsos esse inficiari veIit eruditissmus vir. Nitro stirpium vegetationem promoveri, verisimile admodum est . experimentis siquidem , & aucto- Nitrum plantarum rum testimoniis comprobatur: quae non satis refellere videtur Cl. Schelam eru fJ,ς. quod ut Plinius vegetationem adiu tradit, nullae herbae in nitrariis gignantur . Ibi enim agitur de Nitro veterum ; quod profecto a no- vii. stro admodum differt: ut enim eae tera omittantur, Nitrum antiquorum in mcdicina calfacit , ut idem s f I DIA eo. , Plinius ait; nostrum autem refrigerat: quae sane maxima est differentia, praesertim ipsius Sehela- meri iudieio. Immo ex Virgilii uJ testimonio , Nitrum quoquo antiqvoxum, d Plant um Vege fgJLU. i. Greg. tationem eontulisse demonstratur. Sic enim scripsit: dilrs.ly3. Semina vivi equidem munos medicare serentes, . Et nitro prius, ct nigra perfundere amurca :Grandior ut faetus filiquis fallacibus esset. Quos versus non satis apte conciliare nititur cum Plinio laudatus vir eruditiis mus, dieens : Si quidhὶe seri subest, potius ad femina , quam terram, cui co*mittuntur hoc referendum esse; quae in aqua , tib aliquid Nitri admistum sit, macerari observabis, quo promptibi germinent. Quis enim non videt, non admodum intereste , an semina ante sationem aqua nitrata macerentur, an terrae Nitro imbutae committantur Θ Siquidem Nitrum terrae admistum ex irrigatione quoque dilui, ae solvine eesse est , atque idcirco sata semina macerare . Quod experimento etiam confirmatur : nanque
ex foenie uti seminibus terrae commissis uberius multo ac laetius ea provenisse shJ tradunt, quae aqua in Memola de stad. nitrata, quam quae aqua simplici suerunt irrigata . Ro si de Scienciann. Nil autem mirum , si, ut Plinius tradit, in nitrariis nullae nascerentur herbae; in illis enim nimia Nitri r 699. copia semina ac plantas probabiliter enecabat: eodem modo ac plurimo fimo , aut non bene subacto, Cur in nitrariIs her-& multa aqua , stirpes obrui , ac laedi pallim observamus. bae non gignerentur. Neque vero metuendum est, ne Nitrum ob frigedinem stirpium generationi ossiciat: missis enim aliis rationibus, quid aqua frigidius ex Philosophoruin , ac praesertim ipsius Schel ameri sententia ξ quid autem eadem conducibistius ad plantarum productionem , nutritionem , & incrementum Sulphur autem Nitro inesse non levibus arsumentis demonstratur , inter quae haec duo praecipua videntur . I. quod ex pinguibus , ac sulphureis corporibus oriatur , animalium nimirum recrementis, achartibus, & ex calce , quae copioso sulphure quoque abundat: quapropter probabile est Nitrum suarum matricum ex quibuS gignitur, naturam referro . II. quod facillime, in tenem conjectum flammam concipiat quod sane gravissimum est argumentum quod enim aliud habetur sulphuris mani-
124쪽
est Ius in dieium, quam facilis conflagratio λ Nam qui contendunt, Nitrum non esse inflammabile ea diicti ratione , quod in caliee lasorio eandente , non aeque atque in carbonibus accendatur , nihil tene conficiunt: quoniam eo non evincitur Nitrum nullo modo esse inflammabile , sed tantummodo a quocunctu e corpore ardenti accendi non posse : quod profecto non solum evenire experimur in Nitro, sed in aliis bene multis substantiis apprime sulpnureis , ae praesertim in camphora, quae etsi omnium consensu pinguissima , ae maxime inflammabilis sit, nihilominus neque in calice fusorio candente , neque in carbonibus ignitis accenditur; licet, admota flamma, ictu oculi ignem concipiat, ita ut vix ab ipsa aqua extingui possit. Ex quo manifeste deducitur, ad corpora sulphurea inflammanda diversas materias ignitas , nimirum moao raras , modo densas esse adhibendas, pro varia singulorum intimarum particularum structura. Hi ne fit, ut Nitrum, eamphora, aliaque hujusmodi sulphurea Corpora , quae compage Iaxiori constructa sunt, a densiori isne minime inflammentur , sed duntaxata rariori. Etenim particulae igneae a substantiis eompactioribus , veluti metallis , arctius detinentur, nec circunquaque avolant, ac lon pilis diffunduntur ; ideo si illis corpus sulphureum , ae spongiosum
admoveatur, agunt tantummodo intenso calore, ae vehementer in externam ejus superficiem, quam proxime tangunt: hinc omnes eius partes e itissime resolvunt, ac inter se miscent: quo fit, ut parti culae sulphureae a caeteris eodem tempore exolutis obruantur , atque ab inflammationis motu cohi Mantur . Contra autem , ignis tenuior , ac praesertim flamma , suas particulas assidue circunquaque
consertim ejaculatur : hinc Nitrum , aliaque id seneris , quae Iaxa structura compinguntur, per Co rum porulos quaquaversus intime subit, ac particulas sulphureas in motum primum agit; nam alias compactiores non adeo facile divellere potest quae partieulae eonfertim exolutae illico inflammantur, aliasque adjacentes removent, ac impellunt. saJ Qui autem Nitri inflammationem tribuendam esse contendunt ejus salibus volatilibus, qui carbonum sulphur rarefaciunt, duplici ratione refelli possunt. I. quod , si Sales volatiles in Nitro admittantur, sulphur etiam ipsi inesse concedere opus sit: Sales enim summe volatiles magna sulphuris copia scatent. II. quia Sales alii volatiles neque in carbonibus, neque alio igne inflammantur e ut experti sumus in Sale volatili cornu cervi. nn denique verum sit, quod Cl. Schelamerus fθJ asserit, Nitrum nequaquam inflammari, sed tantummodo expandi, ac si repere in igne ob admisias aqueas partieulas , sensuum criterio relinquimus
Nitrum scJ aqua solutum eam restigerat serδ eodem modo, ae Sal ammoniacus I liquores acidos minerales longe miniis . saJ Multae ex Nitro a Chymicis utiles me die inae parantur , nimirum Nitrum depuratum , fixum- , lapis prunellae, arcanum duplicatum, spiritus Nitri dulcis , aliaeque , de quarum usu, ac praepara tione copiose ditarunt Praciici, ac Pharmacopoei. Prae caeteris autem admodum elefans , atque utile remedium ex Nitro nostra aetate parari coepit, quod Magnesiam albam vulgo appellant. Cuius conficiendi modus, cum adhue quod se iam us ex Auctorum editorum scriptis clare non innotuerit; nos operae pretium facturos existimavimus, si optimam rationem , qua Romae confici solet, accuratE describeremus sequenti modo : Accipe residuum lixivii , ex quo Nitrum extractumst eave tamen ex Illustrissimi Lane isti monitu , ne factum , vel saltem ne refrigeratum sit in vasis aereis, ex quibus venefica vi imbueretur , sed in flatilibus. Evaporetur sensim in vase pariter figlino, lento calore , donec omnis humor evanescat, atque ad terram sabulosam redigatur . Quae terra exinde igni vehementi admoveatur, ac interim rude serulacea assidue agitetur , ac probe mi iceatur , donee sulphure foetido penitus exhalato, in eale em aequabiliter, ae probe facessat. Quo facto calx praedicta aqua calida probe diluatur, aequet aqua, inclinato vase , per decantationem ut ajunt, effusa, octies, aut decies nova aqua, ut dictum est, abluatur; quo fit, ut noxiis particulis salino- sulphureis in aqua depositis, purior, ac defaecatior evadat, ae pulveris albi forma in vasis iundo subsidat ;qui Solis calore, vel vaporarii probe exiceatus, ac in ollam testaceam inditus, igne ut aiunt reverberii, incalescat , saltem tribus horis donec in pollinem albisIimum , ac tenuissimum abeat. Denique pulvis iste mola marmorea optime attritus per arctissmum subcerniculum excutiatur, ac in phiala vitrea bene clausa , loeo se eo asservetur. Seeus enim nitrosis particulis, ac veneficis , rursus ex aere imbueretur, praeuertim hyeme, quod etiam evenie, ex temporis diuturnitate. Quibus in casibus novo igne reverberii rursus est expurgandus . Pulvis iste , Magnesia alba diimas, eximia vi pollet abstersiva , leniter purganti, absorbenti, ac temperanti, acidumque potenter absorbetas 3J Pulveris pyrii inventoris nomen saeJ juxta nonnullos ignoratur. Alii suisse tradunt Monachum quendam Germanum , sed Berthoidum Schv varium nominatum, aut Constantinum Anhlit Zen , ut alii malunt.
125쪽
ARMARI ISAi sossilis eandidus ex Monte Carpa
salis fossilis massae, quae in Calabria effodiuntur, loco dicto vulgo Alto-
Sal fossilis niger ex eodem loco. Sal Hssilis ruber ex eodem loco. Sal fossilis cinereus ex eodem loco . Sal fossilis croceus CappadociuS . Sal Pannonicus pellucidus crystalli instar, qui vulgo dicitur Salgemma . Sal purpureus ex parte quadam Siciliae, ubi
Sal fossilis ex Sicilia tanti splendoris, ut imagines recipiat. Sal fossilis einereus pellucidus Polonicus . Sal rubens Meinphiticus. Sal sossilis niger Polonicus, in quo reperiuntur carbones,qui instar scammonii dicuntur purgare , ut scribit in sua Polonia
Sal fossilis Padolieus habens cum salsedine saporem ovi duri. Sal fossilis niger ex Sarmatia, qui alvum emollit. Sal Metallicus variorum colorum . Sal Hispanicus ex agro Caesaraugustano a
quibusdam marmoreus, vel saxeus nuncupatus .
Salinum ex gemmeo sale consectum . Tabula quadrata ex Sale quodam lassili candidissimo, & rubro colore distincto , crystalli instar pellucido, in qua calculis,
quos Recentiores scaccos vocant,luditur. Sal Ammoniacus nativus . Sal Ammoniacus Puteolanus candidus. Sal Ammoniacus Puteolanus niger. Sal Ammoniacus Puteolanus rubens . Sal Ammoniacus Puteolanus albicans . Sal Ammoniacus Puteolanus nigricans. Sal Ammoniacus Puteolanus croceus. Salis spumosa quaedam emorescentia, quam suas vocant, a nonnullis Sal petrae
Salis marini mica , vel granula candidissima in scopulis inventa. Sal marinus, qui sal panis, sive massa dicitur , ex Romanis salinis ad ostiam, de ex agro Ravennati ad Cerviam . Salis marini Stiriae . Sal lacustris ex Sardinia.
Sal Naphthicus subniger odorem habens naphthae. Sal Arabicus , qui jucundum, & suave odorem spirat. Sal Cappadocius odoratissimus . Sal Putealis Volaterranus candidissimus. Sal Ammoniacus factitius χris nigricans , intus subcandidus.
Sal ex succino. Sal ex ossibus humanis . Sal ex brasi a marina conflatus. Sal Juniperinus. Sal ex corylo consectus. Sal ex absinthio. Sal Theriacalis Galent. Nitrum nativum, quod lapidum modo ex-einditur. Nitrum nativum , quod spongiae modo perseratum est. Nitrum nativum in candido-purpureum V
laterranum . Nitrum nativum colore roseo. Nitrum nativum Volaterranum cinereum . Nitrum nativum marmoreum.
Nitri nativi Stiriae, quae in profundis specubus colliguntur. Nitrum nativum , quod in campis , ex terra nitrosa sua sponte es florescit. Nitrum nativum scissile , ex quo Borax excoquitur . Nitrum glebosum , ex quo Venetiis Chry colla conficitur. Nitrum translucidum aliud, ex quo Venetiis Borax conflatur. Nitrum coctum, & praeparatum, Chrysocolla vocatum , ab Arabibus autem Borax.
Nitrum aquatile, quod in lacu gignitur , ut est illud a veteribus Chalastricum voca
Nitrum ex purissima , levissimaque aqua Tyberis. Aphronitrum glebosum friabile. Spuma Nitri triticeae farinae similis . Aphronitrum candidum plumosum, quod ex parietibus exudat. Aphronitrum flavum plumosum. Halinitrum. Stiriae ex halinitro candidissimae . Halinitrum viride.
127쪽
DE ALUMINIS DIFFERENTIIS.C A P. I.
UM de Sale , & Nitro satis pro instituto nostro , in eo, quod praecedit, Armario, egerimus; reliquum est, ut de Alumine quoque aliquid dicamus . s. J A lumen itaque Graeci ab astrictione vehementissima vocant. bJ Isidorus vero Alumen a Lumine nomen invenis tradit, quod lumen coloribus tingendis praestet. fcJArabes proprio idiomate DIJSceb, sive Seb appellant.
Qui succus est astringens ex aqua, terraque Aluminosa Solis calore concretus ; cujus plura sunt genera , turi natura , tum arte comparata . Natura quidem conficitur Alumen , cum humor sulphur combustum solverit: aqua enim pertransiens, astringenti inficitur fa-pore , & crassior facta tandem vi caloris in Alumen transit; quod aut liquidum invenitur, aut concretum; liquidum natura primum est ; nam ex eo reliquae fere species omnes concrescunt. Id vel purum est, maxime limpidum, Iacteum , leve, sine lapidibus, igneum quiddam expirans , s J φωάμ Graecis nominatum: Uel sordibus plenum est, colore pallido, Vocatumia: Spissum vero , vel potius concretum , aut est scissile , Graecis dictum, eo quod molle sit, & in minimas partes scindi possit; aut rotundum, nuncupatum. Scissile, seu fissile Alumen, f3J Pameni Arabibus dictum, aut glebarum instar assulatim concrescit, digitis admodum friabile; aut in capillamenta quaedam singula, & canescentia dehiscit, Ῥχιριι, seu capillare propterea nominatum, vulgo Alumen plumae . Reiicienda tamen est quorundam sententia, qui lapidem Amiantum, quo mulieres sibi illinunt genas, verum Alumen Plumae, vel τειχέτιν esse censent. Rotundum, aut conglobatum est sponte naturae , non tamen absolute sphaericum semper invenitur habet enim nonnunquam plurimos angulos sed ad rotundam figuram nonnihil accedens . Persaepe bullosum est, & ut feJ Plinius ait candido propius , sin E arenis, Diabile: Vel est pumicosum , &foraminum .fistulis, spongiae simile ; Aut talum refert, &ideo vocant . quod talare dixeris: aut lateris figuram habet, &πλινΘιtin, sive latercularium nominatur r vel ex crustis constat, & πλακ c, sive crustarium dicitur. Proinde substantia Alumen inter se differt. Nam aliud crassarum est partium, ut praecipue liquidum; aliud tenuium, veluti scissit . Colore quoque differt: nam vel candidissimum est, ut in Melo Insula, in AEgypto lacti per simile , variisque aliis locis nascens ; vel nigrum, sive parum admodum fuscum , ut Cyprium ; vel subrubrum , ut Puteolanum; vel pallidum , ut aliquando scissile, atque rotundum ; vel flavescens, ut liquidum Puteolis inventum. Aliud denique pinguissimum est, ut liquidi omne genus; aliud minus pingue, ut factitium . ffJ omne autem Alumen in aqua celeriter solvitur, & igne liquescit. Probatissimum est scissile recens, admodum candidum ; nam cujusque nativi, veluti flos est. Veteres etsi ad medendi usumia, scissile, rotundum, & liquidum eligere videantur, alia tamen genera ipsos animadverti sic, ex fgJ Dioscoridis verbis conjici potest. Ferunt autem Alumen plurima sanε loca; nam fere in omnibus fodinis
concrescit, ubi copiose Pyrites inveniri solet: & non solisi in Lipara Insulaia, quod
Alumen quid pseJ Aouenna lib. 2. tract. a. cap. O. Averr. de Simp. enmin. Alumen quom donatura gignatur.
Alumen liquidum. dJ Galenus lib. 6. δεc N. med. secundum Ioca
Alumen τριγυς aAlumen plumae non est Amiantus . Alumen rotundum
quid , & quale .seJ Plinius lib. 3 .
med. per genera. serius lib. 1. cap.7 Oribas ιib. 2. cap. 66 Aluminis probatio osciJDioscorides lib. .
128쪽
saJ Diodorus Siculus quod cum . Ilo alio loco orbis generaretur Diodoro faJ Siculo author H- D ς ρ magnos Liparensibus, Romanisque afferebat quaestus: Uerum etiam AEgypto , Alume quibMI, Meso insula, Macedoctia, Africa, Germania, Italia, aliisque locis reperiri, &cis reperiatur. veterum testimonio , & hodierna experientia constat: ut Puteolis prope Neapolim Aluminis omne genus, in Volaterrano, &Massano agro , in Ilva Insula, in comitatu Sancte Florae ad Syl venae Castrum, ubi nos magnam Vimia collegimus omnibus notis insigniti, quas illi veteres tribuerunt. Reperitur quoque in AEnaria, quam Ischiam hodie dicimus , ubi ultimo vidimus, non ita pridem detectam Aluminis venam, o qua praeter Naturalia frusta plurima , unum artificiale attulimus , candidum,& perspicuum, ut Crystallum ementia- Alum ea quomodo tur, idque ipsum imperitioribus saepe videatur . Arte quidem paratur Alumen δῆ φ P ς μ' vel ex aquis ipsis suapte natura Aluminosis adeo decoct is, quousque in Alumen spissentur; vel etiam cκ illis aquis conficitur, quibus vel vena aluminosa, vel saxum , aut Pyrites aluminosi prius fuerint resoluti, ut mox sequenti capite fusilis sumus dicturi. Galentii m. p. Siωρ. Caeterum omne Alumen usque adeo aperth exiccat, ut testante Gale- isscori σι ubi sup- no tertium siccitatis gradum obtineati excalfaciendi interim auctore Dio-AiRNU ς ' storide ) facultatem habet. Insuper astringit, expurgat, discutit oculos ob-
Serv. de p. ex scurantia , carnis a palpebrarum vitia consumit, & quaecunque per corpus remi o. liquum excrescunt. Sanguinem profluentem, & aurium fluxiones inhibet:.., ' - si 'r' gingivas humore turgidas comprimite dimotos, vacillantesque dentes cum
aineta Lb. . aceto firmat. Ex eo comparatae aquae Chironiis , malignis, putridis , & p scentibus ulceribus conveniunt, non tam detergendo, quam ne longius se pant cohibendo. Inutilem denique tum putridam, tum excrescentem carnem
absumit. Et haec de Aluminis differentiis, sive generibus , generarim admonuisse nobis satis sit.
s i I Alumen Arabibus vocatur Selabon .s23 me Aluminis genus a Graecis appellatur φοεί- , quasi utile , quod vendItum magnam afferretria ει re. Plinium uti ix Salmas uli soJ vero sulpicatur legendum potius pro μει - , Winuo a idest alumen
ιn Soliv. ' misium. 33 Hic quoque pro , Idest commistum , legi debere coniicit Salmasius .s J Alumen Scissile est .al . Abemanis, ut habetur apud Avicennam . idest ymonite , aut ve-n anicum , quod nomen gentilitium est regionis , quae Arabia faelix appellatur .
Et reliquis, quae inter Alumina recensentur.
AL u Μ et v Rupeum vocatur, eo quod ex praerupto monte vena illa, ex qua conficitur, excindatur ; quae quidem vena vulgo dicitur Rocea di istimer quare etiam Alumen Rochae a nonnullis nuncupatur. Quo vero nomine Grae-Ci, Latinive nominatim, parum constat. Neque me latet, quosdam hodie An Alumen rupeum reperiri, qui liquidum antiquorum Alumen constanter hoc ipsum esse assi r- .. E ista ' ' 'μjqR ment, quod in Aluminis fodinis Summi Pontificis ad Toliam, arte paratum, studiose per mereatores , sub nomine Agarane di Roeea, jamdudum extra Italiam ad gentes alias exportari coepit: quod ut in primis Brasavolus, quem alii postea secuti sunt, probare videretur r Atamen Rocha, inquit, quum defoditum quidum es, posea indurescit. Sed quantum in eo vidcrit, vel non viderit,
potitis ii Deilὲ judicabunt, qui se aliquando eo, ubi rupeum hoc Alumen coninficitur, contulerint, ut ego feci, qui propius Aluminis hujusmodi conficiendi
129쪽
rationem spectavi. Et nε rei veritas quenquam lateat, eam hic diligenter expressam , qua potui brevitate adjunxi . Primum quidem Aluminis vena ex rupe quadam jam eruta , quae vel alba, Aluminis rupeἰ eoa- vel subrubens excinditur instar lapidis dura, & gravis, confracta in fornacta sic ςnd 'du 'calcariae simili exuritur, donec rubescat, & fumum sulphureum exhalet, quod
concmnit 8 fit duodecim, aut quatuordecim horarum spatio; nam si plus , minusve adureis retur, vel durior fieret, vel in cinerem converteretur . Ea demum refrigeraista , ex fornace extrahitur, & in aream convehitur, aliisque alia superponitur, ut strues fiat longa, quae dies quadraginta aqua irrigatur: hyeme vero mane,& ve-
130쪽
Alumen rupeum sactitium , non est ii quidum Graecorum AlumInis rupei descriptio , facultates,
AIumen Mali quid sit. Alumen Catiniquid. Alumen faecis. Arrifieialis Alumi
nis confectio. AIumen quomodo natura gignatur.
Quibus indieiis acidum , & Athali ita Numine deprehen
Crystallorum Nuia minis figura.
& vesperi; aestate etiam interdiu, donec calcem restinctam materia ipsa reserat. Haec tunc matcria in aeream cortinam aqua fervente plenam paulatim conjicitur , certa quadam quantitate, quae suffciens a Ministris judicatur, & batillis, quae usque ad fundum pertingunt, materia ipsa ab imo revolvitur, agitaturque,& cum aqua commiscetur. Aq uam tandem Alumine refertam, & ad congelandum aptam , per canaliculos ducunt in quosdam lacus querneos , vel cerreos , in quibus aqua congelatur, & in Alumen densatur; hyeme, diebus quatuor, aestate, sex ; postea foraminibus, quae in lacuum fundo sunt, apertis, aquam non congelatam excipiunt vasculis, & super aliam materiam in cortinam refundunt, iterumque recoquunt: quae quia non carci A lumine , melior est aquis A lumi-- nis prorsus expertibus . Diligentius itaque explorata hac conficiendi ratio-
ne, facile deprehendi potest, Rupcum hoc factitium nequaquam esse liquidum
' Graecis vocatum, siquidem ut reliquas , in quibus differunt, notas omittamia, illud artificio quodam, quo diximus, fit ex durissimo quodam lapide: hoc au--tem natura facit ex aqua, & terra aluminosa , aut ut Plinius ait ex aqua &limo, id est, terrae exudantis natura. Caeterum Alumen rupeum solidae est substantiae, colore candido, & aliquando subrubro visitur, Crystalli modo pellucens, quando scilicet optime depuratum , defaecatumque sit. Facultat autem hoc caeteris A luminibus simile est, quan vis non aeque valida : astringit similiter , & exiccat. Uritur, & in pulverem redigitur, atque excrescenti carni utiliter imponitur e cum torretur , in bullas tumet aeque, ac nitrum . Hoc ipso non quidem usto locis quibusdam vinum vile conservatur; prohibet enit ne in vasis fiant turbulenta, sed qui haec faciunt, parum valetudini consulunt. Porro alia inter Alumina recensentur, quae nullam cum Alumine cognationem habent, veluti est Alumen Sculiolae , Alumen Catini, & Alumen faecis vini. Alumen Seutiola officinae appellant, quod lapidem specularem vocamus, eo , quod Aluminis instar pelluceat, & in squamas scindatur : quapropter Sca-gliolum vocant, quasi squamosum : vulgo A ni speculum nominatur, de quo inferius etiam sumus dicturi. Alumen Catini, cujus in Salium Armario mentionem fecimus , ex herbae cujusdam cinere conficitur, quae Rali ab Arabibus vocatur, vulgo Soda ; quod quidem Aluminis genus a vitrariis duntaxat expetitur, ad vitrum scilicet in
Alumen faecis vini fit ex vini faece in globos compacta, atque Sole siccata, deinde tam diu exusta , donec candorem ducat; quo mulieres praecipuo
utuntur , ut earum crines flavescant.
Constat Alumen , ut asserunt Chymici , ex acido sulphureo , ae materia terrestri vel lapidea athali ea . ex quorum compIexione ac copulatione sal iste salsus cmeitur r quod non ineleganter experimentis demonstratur, ac praesertim ex ipsus consectione , quae artificio fit hoc modo . Diluatur ereta in spiritu sulphuris aut chaleanthi: ex dissolutione erystalli concrescent, Alumen admodum reserentes . Itaque non absimili ratione Alumen natura quoque gigni probabile cst , seu dum particulae salino- acidae in succo aqueo lapidescente fluitantes, una cum ipto in lapideam substantiam concrescunt, seu dum eaedem Particulae a terrestribus vaporibus abreptae , lapidum , aut alterius corporis fossilis durioris poros subeuntes implicantur , ac detinentur . Acidum vero multis rationibus in Alumine deprchenditur . Distillatum enim phIeama acidum emittit: ipsius autem solutio papyrum caeruleam , ac succum heliotropii rubro colore latis intenso tingit, lac coagulat, solutioneni gallarum turbat, albam efficit, & nonnihil ex ipsa praecipitae. Si eum oleo tartari, aut alio liquore aikalieo misceatur , praecipitatur pulvis quidam albus , ac ad lapideam substantiam aecedens. Etenim acidum Aluminis dissolutum , cum poris salis tartari, aut alterius aikaltei aptius congruit, ideo cum eo facilius seelatur, relicta lapidea materia , qua detinebatur . Aluminis crystalli fisuram referunt , ut plurimum octaedrieam: Hinc Gulielminus ejus elementares particulas semioetaedricas esse contendit, seu pyramides bases quadrata. habentes , quarum basessi uniantur , octaedrum efformant.