De sermone Latino, et modis Latine loquendi. Hadrianus S.Rom.ecclesiae cardinalis Nuper a mendis plerique expurgatus, & in suum pristinum candorem restitutus. Postremùm Horatius Tuscanella aliquot locos emaculauit; ordinateque Italicis elocutionibus

발행: 1568년

분량: 348페이지

출처: archive.org

분류: 연설

191쪽

' DE MODIs LATINE LO.

LATINE LO I. OV i latine stit, nouit eo ad uerbio latine, id quoq; ostea

di quod aperte, clare, plane, quae res notanda, & memoriae maudanda est. Cic. in Uer. Latine scitore,non accusatorie loqui.

Idem in Philip . Antonium, quem gladiatorem no ita appellauit, ut interdum etiam M. Antonius gladiator appellari ibi et, sed ut appellant ii, qui plane,& latine loquuntur. Vergilius, uel alius in obscoenis carminibus. Simplicius multo cit,da, latine dicere. IN MANIBUS, INTER MAN vs &c.

VERsARi inter manus, conserere manus, afferre manus inferre manus, in manu, in manum, in manus, in manibus, de manibus, ad manum,ad manus, sub manu, sub manus, per manus,prae manibus, prae manu, dare manus, tendere manus, tollere manus, inter manus, inicere marius, admouere manus, manu asserere, abstinere manus, contine

re manus, quo modo loquendi praestantissimi illi autores usi sunt,frequentissime positum reperi, id etiam, obseruatione,& imitatione maxime dignum. I i manibu rest dic est,paratum,ct in promptu est. Cic. Att. Non quo aliquid me iuuene posses, quippe res est in manibus, tu autem abes longe gentium. Ibi . de libris oratoriis, Factum est a me diligentissime, Diam ultumq; in manibus fuerunt. Ibi. Ex iis libris quos in manibus habeo. Ibidem, Si enim commutatus est totus scriptis meis: quae ire manibus habemus. Idem Len. Clodium sic amplexabantur, sic in manibus habebant, sic me praesente osculabantur, non illi quidem, ut mihi stomachum facerent, quem ego fundus perdidi, sed cec π

te ut facere se arbitrarentur.

Idem de amicitia. Sed o Scaevola & Fanni affuistis,& in manibus est oratio. Ide in Bruto,Sed ecce in manibus uir, & praestatissimo ingenio,& flagrati studio,& doctus a puero Caius Gracchus.

Τ. L. ab urbe cond. Cum tantum belli in manibus esset. Ibi. Id quod in manibus erat,coegerunt bellum. i . .

Idem

192쪽

. HADRIANVS CARDINALII

Idem de btilio .Mace.Omissa de manibus res es . Horat. Naevius in manibus non est,& mentibus haeret. Plau.in Rudente, Mancipia habeo pro meis, nec manu age. runturiquod est vendicare,& in libertatem producere . In manu est,hoc est,in potestate est.

Plau .in Amph. In illis fides est quibus est ea res in manu. Idem in Rudente. In manu mihi eis inca. Idem in Mer. Quia illi suam rem esse equum est in manu Ibi. Quia tibi in manu est quod credas, at ςgo quod dicam , id mihi mea in manu est. Terent. in Hecyra ,Tibi in manu est ne fiat. Sallu . in Iugurtino,Sed quonia parum tuta per se probitas est neq; in manu mihi fuit Iugurta, qualis nunc foret. Ibidem. Verum id frustra an ob rem faciam,in manu vestra est Quirites.

Τ.L.ab urbe con. Vt sua cuiq; resp.in manu esset. Idem de bel.Pu. Cum in eorum manu res Syracusana esset. Idem ab ur .con. Sit,an non sit, in vestra manu posuerunt. Idem de bello Macedonico, Et vos in manu, & tutela, no 'in seruitio debitis eas habere. Idem ab urb.con. Laceratam remp.per magistratu quorum in manu sit. Caelius Ciceroni, Quam velis eu obligare in tua manu est. In manus dare,incidere,venire,notae significationis est, Ied , mο-di loquendi Observandi fur. Plaut.in Trinum.Quid interest dare te in manus argentum amanti huiusmodi adolescenti animi impoti Cic. in Brii. Nunquam enim libri illi in manus inciderunt. Sallust. in Iugur . Existimas Ingurram ob suos tutandos in

manus venire.

Plautus in Trin. Dedi minas quadraginta adolescenti ipfi

in manum.

Inter manus,est collatis simul manibus alique Iublime serre. Aliquando per translationem inter manus id significat, qs esse in potestate. Versari vero inter manus, est in usu esse. Modi sunt dicendi elegantissimi. Plau. in Mostel. Abripite hunc intro actutum inter manus. Ci in Vcr. Itaq: erat exitus elusinodi,' ut alius inter manus

193쪽

eonuiuio tanquam e praelio auferetur, alius tanquam occisus relinqueretur. r.L.ab vr.con. Inter manus domum allatus. Verg. Ante oculos, interq; manus sunt omnia vestras.

Idem, Miraturq; interq; manus,& brachia versat. Caelius Ciceroni,sener tamen quod ad ius pertineat,dida scholam quandam, ut versetur inter manus habeat. Pompo. de origine iuris ,lege Necessarium, Deniq; nec versantur omnino ,scripta eoru inter manus hominu, & subdit,Reliquit.xl.volumina, ex quibus plurima inter min

nus versantur.

Ad manum ese,aliquid in promptu esse ut quasi manu teneatur. Venire vero ad manus est ad dimicandu ,vel ad arma venire. Cic.de Oratore,Quem seruum sibi ille habuit ad manum. Vitruvius, Alia.n. ad manu species esse videt,alia in excelso. Idem,si. n.ita fuisset,non solum laudes,aut vitia animorum ad manum aspiceretur, sed etiam disciplinarum scientiq. T. L.ab urb.con. Adde quod Romanis ad manum domi. supplementum esset.

Ibid.Quod cocti ad manum suit cibi ferre militi licuit. Idem de bel.Mae. Quod cuiq; trepidanti ad manu venisset.

Ibid.Vt aeque magna vis ad manum esset. Cic.de orat.Nonnunquam etiam ea res ad manus, atq; ad pugnam veniebat.

vlp. de pignoratilia actione,lege Peteli mutuit, pecunia crαditori cu ad manu debitor no haberet, species auri dedit. Africanus ad senatusc.Velleianum,lege Tutor, Deinde ego quia ad manu numos no habeba, stipulanti tibi promisia

Sub manu d emquo ere esse ad latus,expessitum,promptum Uum. ccedere autem siub manus,est aliquid bene, O ad optatum contingere.

Planeus Ciceroni, Adiunxi hqc, in loco eligendo Flume oppositu, ut habere in quo mora trasitur esset, Voconii sub manu ut essent,per quoru loca mihi fideliter peteret iter. Plau .in Mili. Lepide hoc succedit sub manus negotium Idem in Persa,Si quam res accures sobri aut frugaliter, so .let illa recte sub manus succedere.

Per manus est qa inepte dicitur, De manu in manu, vel de

manu

194쪽

, Π ADRIANVs CARDINALI

manui unius in manum alterius. Caesar in com. Per manus tractus seruatur. Ibidem. Nonnullet de muris per manus demita, sese militib. . tradebant. Ibidem. Per manus sevi, ac picis traditas glebas in ignem proiiciebar. T. L. ab urbe cond.Si nobis cum urbe simul positae, traditaeq; per manus religiones nullae essent.

Ibid. Disciplina militaris tradita per manus iam inde ab initiis verbis. ' Prae manibus, hoc est quodinsulse dicunt,quod habebam ia

Plaut. in Bacch. Reddidi patri omne aurum,quod mihi futuprae manibuS. Prae manu dare,est quod vulgo dicunt,ante omnia, vel ante manum dare.

Teren .in Adelphis. Ato; huic paululu aliquid prae manu doderis, unde utatur. Afferre manus vero est in i icere manus, pulsare, vulnerare, interficere:in quo notandum est dativum post se requirere. Cie Atti .Sed non faciam, ut aut tuum animum angam quae relis, aut meis vulneribus saepius manus asseram . Idem Cluenrio,omnes tui amici, necessarito; cognorunt , Ancario,& Pacero pastoribus,huius Villi cum vim,& ma nusatulisse.

Ibid. Aulum Briuium quendem Caupone de via Lati. questum esse dixisse, subornatis qui sibi a Cluentio , serui suetus in taberna sua manus allatas esse dicant. I dem Octauio, Ego ipse senatum sibi asterre manus coegi. Idem in Vatiniti testem, Teneas ne memoria, tibi in conuentu Puteolis manus esse allatas. Idem in Ver. His ne rebus manus asserre non dubitasti Idem de ossiciis, Cum enim dando egere coeperunt, alienis

bonis manus asterre coguntur.

Plan. Cic. Qui quidem cum in fraude se adductum videret , manus quas iustius in Lepidi perniciem armasset, sibi a

ferre conatus est.

Vlp.de iis qui notantur infamia. l. Liberoi u. Non solet auri: i. Iugeri

195쪽

Iugeri ut Neratius ait hostes, uel perduellionis damnati, neq; suspendiosi, neq; qui nanus tibi attulerunt.

Varro da re rust. eodem sensu afferre detes dixit: Canes pro- . uerbiu attolunt antiquum, vel etia ut aperiant de Atheone, atq; in dominum afferant dentes. Conferre manus, & congredi, & manum conserere.Inferre manus est iniicere manuS ,& quandoque idem significae ' quod afferre manus. Cicero pro Fonteio: Partim qui cu ipso M. Fonteio ferrum

ac manus contulerunt.

Idem in Cati. Senatus vim ac manus intulisset. Vlp. de S.C.Syllan. l. Cum alter: Si sibi manus quis intulit . Idem,Si quis non metu criminis imminentis, sed tetdiis vitet, vel impatientia doloris sibi manus intulit. Hir. in co m. M. Catonem Vticae sibi manus intulisse. Cia.pro P. Quin . Domino a familia sua munus illatas esse ante suos lares. Dare manus autem est dedere sirict uictism fateri Plautus in persa,DO manu S.Cice. ad Atti . Aiebat illum primum scire diu multa contra, ad extremum autem manus dedisse, & assirmasse nihil se contra eius voluntatem esse facturum. Idem. Sapienter igitur quod manus dedisti, quodq; etiam ultra gratias egisti. Ide de Amicitia; Callidus ille,& occultus,ut se in sinu &stadiose cauendum est, neq;. n. facillime cognoscitur, quippae qui et aduersando saepe assentiatur, & litigare se simulans bladiatur, atq; ad extremum det manus,vinciq; patiatur. Horatius:Iam iam emcaci do manus scientiae supplex. Ca sar in com .Tandem dat Cotta manus,permotus superiore sententia. Tollere manus, ct oculos,modi oquendi signum liliae significantes. Cis. Caes.Sustulimus manus,& ego,& Balb. tanta suit oppor

tunitas.

Idem Tironi. Literulae meae, siue nostrae tui desiderio oblanguerunt,hac tamen epistola quam Acastus atulit, oculos paulum sustulerunt. .

196쪽

T.L.ab urb.con. Dicitur manus ad coelum tollen preeatiis. Plena manu,hoc est,abunci,ct assuenter. .

Cic. Atti. At hercle alter tuus familiaris, qua plena manu , qua ingenue,qua ornate nostras laudes in astra sustulit.

Ini,cere manus.

Plau.in Trucu .Postide o in te manum iniiciam . Cic.pro Roscio Comoedo, Ipsa mihi veritas manu iniecit . S paulisper consistere,& commorari coegit.

Horatius. In continentes iniiciat manus.1.L.ab urb. cond. Accurit ac manum iniecit. Absine e manu ct continere manus, idem prope significas quod continere impetum animi Plau.in Τrinum .inrod mana non queunt tangere, tantum fas habent,quo manus abstineant.

In Amp. Qui possim videri huic fortis,ut a me abstineat maIdem in truculen. Abstine hoc mulier manum. num. In Casina. Abi,atq; abstine manum. In persa, Manum abstinere hanc tamen quia mihi imperet. Cic. in Vatini. testem. Ut manus a te homines vix abstinere possint. Cato de re rustica; Alieno manum abstinere. Teren.in Adelph. Non manum abstines mastigis Cic. in Tusc.Vt Alexandru Regem videmus, qui cum Ini remisset Clytu familiare suum,vix a se manus abstinuit. Idem in Verr. Manus a sodalis filio abstinere non potuisti pIbidem. Abstineam in hoc iudicio manus, animosq; ab hoc scelere nefario. Ibidem .Qui Capitolio manus abstinere potuerit. Ibidem.Nihil aegrius factum est multo labore meo, qua vemanus ab illo appellatore abstinerentur. Tibullus. Abstineas auidas mors violenta manus. Cic. in Catili .Quorum ego vix abs te iamdiu manus,ae te

la contineo.

Idem in Anto.Nunquam profecto a me sacrilegas, atq; impias manus abstinebit. T. L .ab urb. con. Nocte audita ex delubro vox est,abstine

rent manuS. -

δbid. Vt vix ab iis abstineret manus. Tendera

197쪽

. Tendere manus.

Caesar in com. Omnes maiores natu ex oppido egressi, manus ad Caesarem tendere,& voce significare coeperunt,s se in eius foedera,ac potestatem venire. Idem ibidem, Hedui manus tendere, deditionem significare. Verg.Tendebantq; manus ripae ulterioris amore. Ouid. de Fastis. Ille manus tendens astanti milite iusto. In coniuratos talia verba dedit. Τ.L.ab vr.con. Alii manus ad coetu tendere deos incusantes. Ibidem. Supinas manus ad coelum, ac deos tendentes. Ibid. Reas ad Capitolium manu S tendimus. Ibid.Omnes manus ad consule tendentes pleni lachymaru. Cicin Catii. Supplex manus tendit patria communiS.

Admouere manus.

T.L. ab urbe cond. Primo religiose admouentes manus. MEO, R E I P. N o M I N E, &c.

11 Eo, tuo, suo, Reip.nomine, & huiusmodi,elegantis- lime a veteribus posita animaduerti, quae quandoque id significant quod Mea,tua ,siua, Reipub. causis,quandoque longe alia,& ab hac diuersa significatione antiqui illi usi videntur, quod discrimen iacile est ex subiectis autoritatibus agnoscere. Cic.Ter entiae. Nam ego eo nomine sum Dyrrhachii hoc tepore, ut quam celerrime quid agas audiam. Ide in Verr. Id mihi. C. Verres eripuisti, atq; abstulisti, quo nomine abs te sextertium milies ex rege repeto. Ibid. Decem fiscos ad Senatorem illum relictos esse comi

liorum nomine.

Ibid. Hoc palam ia dictitant, se istu que sciant esse homine

improbissimum,hoc uno nomine absolui velle,ut ab Senatu iudicia per ignominiam, turpitudinemq; auserantur. Cqsar in com. Odisse et suo nomine C. Psare, & Romanos. Paulus:Si certum petatur, lege Lecta est: Si die suprascripta summa P.Meuio, eiq; ad que ea res pertinebit,data, tu la,satisve nomine factum non erit, tunc eo amplius quo post solua poene nomine in dies xxv.denarios centenos ,& subdit,Quod competit usurarum nomine,ex die inter

positae stipulationis praestetur. . N Vlpianus

198쪽

' Π ADRIANVs CARDINALIS

Vlpianus de iureiurando .l. Rit praetor: Quasi calumniae causa ventris nomine fuerit in possessione. Idem de institoria actione.l. Quicunq; ,Si institoria cu oleuvendidisset, anulum arrae nomine acceperit.

Cicer.ad Attic. Cum . n.ille ad conciones confugisset,in iisq; meo nomine ad inuidia uteretur, Dii immortales quasi ego pugnas,& quanta; strages qdidi Catullus : Eone nomine imperator unice Fuisti, in ultima Occidentis insula Brut. Cic.Qua in re Cic vir optime ac sortissime,mihiq;, &meo note, Sc rei .charissime, nimis credere videris spei tu . Cic. in oratione pro domo sua: Dico esse odio ciuitati, non tam, tuo quam reipub. nomine.

Idem de f. bo.& ma. Quibusrebus intelligitur,nec timiditatem, ignauiamq; vituperari, nec fortitudinem, patientia lauda ri suo nomine. Idem in Catil. Bellum Po .Ro .suo nomine indixit. Idem pro Gn. Planco: Ego me debere bonis omnibus fateor, sed etiam ii, quibus ego debeo,boni viri,&ciues, comitis aedilitiis aliquid se meo nomine debere Planco dicebat. Ide pro Clu. Res suo nomine in iudici ut nunqua est vocata. Idem P. Septimo. Scquole litem eo nomine esse estimatam .

Idem in Vatin. test. Non tam tuo, quam rei p. nomine. DE DIE DE NOCTE, ET MULTA NOCTE.

MULTA nocte, ad multam nocte , de nocte, noctu,de die frequenti est in usu hic dicendi modus apud bonos

Teren . in Adel. Apparare de die conuiuium . Catul. Vos conuiuia lauta, sumptuosa de die facitis. Horat. De medio potare die. Cic. ad Atti.cum se ille septimo die venisse a freto, & noctu; se introisse dixisset. Teren .in Adel. Imo de nocte censeo. Sed & multus plurimu candoris adferre pol orationi. Vnde. Cice. de Ora .li. 2. Na qui inconcinnus,aut multus est,is ineptus esse dicitur. Cic. Quin. Fratri. Celerius,qua si de nocte vigilasset perue- Idem Atti. In comitium Milo de nocte venit. niunt. Eidem.

199쪽

DE MODIS LATINE LO. 98

Eide. Cu coenanti milii nuciasset Sext. se de nocte proficisci. Caesar in coin.De media nocte misiis equitatus. Ibid. Reliquias de media nocte proficisci iubet. Hora. Ut iugulent homines surgunt de nocte latrones. Idem. Vnde uxor media currit de nocte x ocata. Ci.Quin. Fratri. Multa nocte cu Vibullo veni ad Popeium. Idem Atti . Multa de nocte profectum es e ad Caesarem. Idem pro P. Sextio Cu forti, comitium,curia, multa de nocte armatis hominibus, ac seruis pleri sim occupassent.

11 I H I aqua haeret, modus est loquendi, vel prouerbium potius,difficultatem significat contra morem in re faciali adhiberi. Cum .n.aqua fluere & labi sol cat, haerere contra suam naturam dicitur,id est rem dissicilem fieri, quae facilis potius esset.i Cic. ad Atti. Mihi aqua haeret. Idem Quinto Fra. in hac causa mihi aqua haeret. Idem de Ossi . Dicit ille quide multa multis locis, sed aqua haeret ut aiunt.

Execrandi modus.

Modus execrandi aut imprecandi antiquus, non est piaeter

mittendu S.Cic. in Anto. Igitur est patronus L. Antonius,mala quidem illi pestem, clamori. n. vestro ascntior.

MERi TD te amo, immerito me odisti, merito tuo hoc tibi dono, immerito tuo tibi irascor,& quandoq; etiam m erito tuo te odi & nullo merito, modus est frequentissime a bonis illis usiarpatus. Plau. in Asi. Nemo accusauit merito meo. Ide in Au. Que senecta state ludos facias haud merito meo. Cic.pro P.Sex. C. Caesar, qui a me nullo metato alienus esse debebat, inimicissimus esse meς saluti ab eodem quotidianis concionibus dicebatur. . T. L.de bel. Mace. Frater me accusat, nullo meo in se merito. Plau. in Asi. Aedepol pater merito tuo facere possum. Ibid. Cur tu obsecro i merito meo me morti debere optas.

Idem in Casina,Immerito meo mihi hoc facis. M , Ti.

200쪽

11 ADRIANVS CARDINALIS

D.Li. de bello Mace.Indigne sibi,nec ullo suo merito in alatum ab omnibus esse. Plaut. in Cisteli. Merito vestro amo vov.

Idem in Asina. Iube aduenire quaeso,merito eius, quq voleefaciemus. MITTERE sANGvINE M.

MITTERE sanguinem, id est quod iam passim vulgo omnes fere,extrahere sanguinem dicunt, vel Graecanico verbo Flebotomare. Cice.Atti . Missus est sanguis inuidiae sine dolore. Eidem:Sic Appius prouinciam curauerit,s anguine mi serit, quicquid potuit detraxerit. Cornel. Celsus.Sanguinem Incisa vena,mitti nouu non est sed nullum morbum esse,in quo non mittatur,nouu in Idem, Mitti iunioribus, & foeminis uterum non gerentibus vetus est.

Ibi .Sed ut aliquado primo die sanguine mittere necesse est. Ibi. Mitti vero is debet, si totius corporis ca fit ex brachio . Ibid. Mittere autem sanguinem cum sit expeditissimu usum habenti,tamen ignaro dissicillimum est.

PosT HOMINvM MEMORIAM, POsT HOMINE a natos,nostra memoria,Patrum memoria.

Vo D pleriq; omisib antiquo loquedi modi, Ab homi

arum recordatione, nostro tempore , patru tempore dicunt,ueteres illi,post hominu memoriam, post homines natos,nostra memoria dicebant. Cic.in Pisonem. Instant post hominum memoriam paratis simi magnificentissimiq; ludi. Ide in ver.Quod nemo via qua post homiliu memoria secit. Ibi. Nemo unquam post hominum memoriam paratior,vi '' gilantior, copiosior. Ibidem. Ut ego hunc unum eiusmodi reum post hominume . moriam fuisse arbitrer,cui damnari expediret. 1dem qua Senatui gratias agit post redditum suum. itane duo sceleratissimi post hominum memoriam, non consit les, sed latrones, no modo deseruerunt in causa pr sertim publica,& consulari,sed prodiderunt. mo;

SEARCH

MENU NAVIGATION