De sermone Latino, et modis Latine loquendi. Hadrianus S.Rom.ecclesiae cardinalis Nuper a mendis plerique expurgatus, & in suum pristinum candorem restitutus. Postremùm Horatius Tuscanella aliquot locos emaculauit; ordinateque Italicis elocutionibus

발행: 1568년

분량: 348페이지

출처: archive.org

분류: 연설

221쪽

Ibidem,Perpetuae so se quinos altae pedcs ducebantur. Ibidem, Pro uetere, ac perpetua in me fide.

Cicer . pro lege Manil. Quod ut illi proprium, ac perpetuum sit. Idem pro Cn. Pla. Ego uero si cum illorum impiorii ferro,& manu cocidissem, in perpetuum reisu .ciuile,praesidium salutis litae perdidi flet. Idem in Catil. Ignem vellae perpetuum, ac sempiternum.

Verg. Pascunt perpetuo tergo bou IS. Idem,Perpetuis soliti patres considere mensis. Idem, Sola ne perpetua moercns carpere Iuuenta

Ouid. in Ibin. Dri tibi dent, nudosq; lares, inopemq; senecta, Et longas hyemes, perpetuamque sitim;

Idem de Ponto, Sic mea perpetuis liquescunt pectora curis. t ullus, iucundum naca uita niihi proponis amorcm, Hunc nostrum in rcr nos perpetuumq; fore. Vitruvius, Dum in cras litudine perpetuae taleae oleaginae uitii latae quam crcberrime iniὶ antur. Ide, Quaerantur solum, si sit perpetuo solidum. Idem . Sin autem uallcs crunt perpctu , in declinato loco cursus dirigentur. T. L. ab urbe con . Saltus perpetuis montibus inter se iuncti. Ibid. Modo sit perpetuus huius qua vivimus pacis amor. Idem de bello Mac. Perpetuis orationibus die astum pro . Paul. de ser. rusLprae. Si uia,si lacus perpetuus in tuo iundo est nauigandi quoque seruitus, ut perueniantur ad funduuicinum imponi potest. Idem Quod cuiusq; uniuersitatis nomine, lege item eorum: Nisi lex municipii uel perpetua consuetudo prohibeat. Vlp. sol lato matrimonio, legem h cum dote; Et siquide interuallum furor habeat, uel pei ne tuus quidam morbus est.

Perpetitare.

Plau. in Pseu. No est iustus a maloi', nisi qui perpetuar data. Cic . de oratore, Vt si cui sit in sinatus spmtus darυs, tamen

cum perpetuare verba nolim V K.

Idem pro P.Sylla, seni per Caecilius in calamitate fratris sui

audi cum ptatem perpetuandam, lcgis accubitatem mitigandam putauit. Praestare i

222쪽

HADRIANVS CARDINALIS

Praestare culpam,dolum, OV huismodi.

CV M legis em uariis in locis in Cic. apud iurisconsultos,& autores alios, penes quos uidetur quod anaodo latinae linguae proprietas resedisse,pr stare culpa, dolum, uim,casium, uitium,& alia huiusmodi,& quali caecutietibus oculis, quid eo modo dicendi significaretur, hallucinarer, c6- tuli eq; simul plura loca ex iis, quo id mel ius internoscerem, uisum est mihi id esse praestare culpa, uitiu, & caetera id genus, quod ad culpam teneri, Et ut significantius dica, id mihi uidetur culpa praestare, quod stare pro culpa, uti .

clarius ex iis, quas subieci autoritatibus, demonstratur. Cic. in epistola, C. Torquato. Simus igitur ea mente, qUa ratio,& ueritas praescribit, ut nihil in uita a nobis praestandum,praeter culpam putemus. Idem de oratore, Perge uero Crasse, inquit Mutius, istam .n. culpam, quam uereris,ego praestabo.

Ibi. Desendebamus quicquid suis et in comodi in mancipio, id si uenditor scisset, neq; declarasset, praestare debere. Ibidem, Demonstrare grauissimis uerbis, multos saepe impe 'tus populi non iustos esse,quos praestare nemo possit. Ide Papyrio Peto, Sic uideo philosophis placui sIe iis, qui uul ro soli uidetur uim virtutis tenere, nihil este sapientis pretare, nisi culpa, qua mihi uideor dupliciter carere. Idem in Top. Omnibus est ius pariete directum ad parietem comunem adiungere solidum uel fornicatu . At si quis in pariete comuni damni infecti promiserit, non debebit pret- stare quod sornix uitii fecerit.

Idem pro P. Sextio, Ea conditione ges era, ut meum factum semper omnes praestate, tuerique deberent. Idem ad Quin . fratrem, Quos ueto aut ex domesticis coniunctionibus,aut ex necessariis apparitionibus tecum ess

se uoluisti, qui quali ex cohorte praetoris appellari solet, horum non modo facta,sed etiam dicta omnia praestanda nobis sunt. Idem de cim. Si autem dictu non omne praestandu est, quod dicium non est, id praestandu m putas Clsar in cona. Neque periculum praestare eorum, sed tota re d Pompeium reiicere. Cic.

223쪽

Dp MODIS LATINE LO. oo

Cic. de ossi. Nam tu ex duodecim tabulis satis esset ea praestare,quae essent lingua nuncupata, quae qui inficiatus es set,dupli poenam subiret, a iuriscontultis etia reticentiae poena est constituta .Quicquid. n. est in praedio vitii, id statuerunt si venditor sciret, nisi nominatim dictu esset,praestari oportere,& subdit: Cum in vendendo re ea scisset, &non pronuntiasset emptori, damnum praestari oportere. Papinianus de rei vendicatione, lege Si navis r Periculu nauis possessor petitori px stare non debet. Idem de administratione N periculo. l.Tutores: Nominu paternorum periculum praestare cogendi non erunt.

Idem eo. tit.& ea l. Victus praeteriti temporis periculum praestabit. Vlp. Nautq, caupones,&c. lege Si quis: Factum non solu nautarum praestare debere,sed & vectorum.

Idem de Tutelis lege Si filiusfamilias : Aequum est ut eum duntaxat dolum pater pretit et,qui comisius est ante emaci pationem filii.

Idem de magistratibus. l. in ordine: Non. n. debent magistratus futuros casus, Si fortunam praestare pupillo.

Idem de legatis primo, lege Quid ergo:Sed si animal legatu

Occiderit, puto teneri, non ut carnem praestet, vel c tera ,

sed ut praestet prScium. Popeius de negotiis gestis. l. Si negotiu absentis. R ignorantis geras,& culpam Sc dolum pr stare debes.Sed proculus

ait, Interdum & casum praestare debet. Pompo. soluto matrimonio. l. Si mora per mulierem fuerit, quo minus dote recipiat, dolum malum duntaxat in ea re, non etiam culpam maritus praestare debet. Idem eo .lit. l. In parte; Dolum & culpa in eo peculio vel acquirendo,vel conseruando maritus praestare debet.

Idem eo. tit. l. et. Licet in dotalibus rebus non solu dolum. sed & culpam maritus praestet. Cu tame quaei itur in ii dicio de dote,an facere possit, dolus dii taxat copreheditur. Paulus eo.tit. l. Si filio familias: si post diuortium res dotales deteriores factae sint,& vir in reddenda dote moram secerit omni modo detrimentum ipse praestabit. Idem de fidei usi. Heres. Eius qui non iure tutor,vel curator datus

224쪽

ΠADRIANVS CARDINALIS

datus administrationi se non immiscuit, dolum , & cuspa

praestare non debet. Iabolenus eo. ti. l. in is rebus, quas praeter numeratam pecuniam doti vir habet,dolum malum,& culpam p rq stare euoportere Seruius ait. Vlp. legati,& conducti, lege ex conducto Seruius omnem vincina rosisti non potesst, dominum colono praestare debere ait, ut puta fluminu, graculorum, iturnorum, Sc si quid simile acciderit. PRAE . PR. AE eo si TO prae , elegantissime a bonis illis autorious ponitur, cum comparationem quanda inducituri.ut Prae nobis beatus videras. i. plus nobis beatus. Aliquando ita men ad comparationem, ut aliqui etia dixeriit. Plau.&Tcren. praepositionem hanc prae, componunt cu qua,quandoq; cum vi, ut clarius infra videbitur.

Plata. in Aul. Sed hoc etiam pulchrum est prae quam ubi sumptus petunt.

Idem in Mosteli. Video te nihili pendere omnes hoνes prae Philolache. Idem in ilico, iuniores oes relictas habeo prae quod tu nolis. Idem in Milito, Qui non sum dignus prae te, qui figam palu

in pariet m.

Ibidem, Prae illius sorma quasi spernas tuam. Ibid. Nihil hercle hoc quide est de verbis prae ut alia dicam. Idem in Menecli. Modestior nunc quide est de verbis prae ut dudum fuit.

Idem in Mercatore, Pentheum diripuisse aiunt Bacchas, nugas maximas fuisse credo prae ut quo pacto ego diuersus distrahor. Ibid. Sanus si sim prae re medicum mihi expetam. Teren . in Eunu . Hic ego illum contempli prae me. Ibid. Qui si occeperit amare, ludum, iocumque fuisse alterum dices illum prae ut hucus rabies quae dabit. Idem in Adelp. Oia postponenda putauit prae meo cram do. Ibid. Atq; huic aliquid paululum prae manu deberis. tu S.Ci. Ser.Sul. No tu quide vacuus molestiis, sed prae nobis beaIdem in Ver. Omnium minas atq; omnia pericula praefatu' te sua leuia duxerunt.

Ibidem

225쪽

Ibidem. Vt ipse confutui hac causa prae me nimis,etiam si sexi possit, quam priuatus esse videatur. Ibid. Atq; ut intelligatis, ab iito prae lucro, praedaq; praesenti, nec vectigalium, nec posteritatis habita esse rationem . Idem in Rullum. Quae si in illo minima fuissent, tamen prae tuis facultatibus maxima putarentur. Idem in Bruto , isq; si ita putat Atticum, ut veros illos praese pene agreites putet. Caesar in com. Quod omnibus Gallis prae magnitudine corporum suorum breuitas nostra contemptui est.

Hora. Cuncta ne prae campo Tiberino flumine findent. Τ. L. ab urb. con .Qui omnia prae diuitiis humana spernunt. Idem de bel. Mace. Sed quid ista prae iis, quae a te, tuis'; quotidie alia super alia facinora eduntur

PRAE IVD l CARE, apud eos, qui nouum, non antiquum dicendi modum inscite sectantur, est id quod damnum aue Iacturam dare veluti si dicant, ut solent, in hac re mihi valde prq iudicatur, aut hoc sine meo p rq iudicio fieri potest. Qui modus dicendi quam procul abiit ab vel a, elegatiq; latinitate, infra perspicietur. Nam praeiudicare est alique exemplo alieni iudicii danare. Hoc enim iudicium a praeiudicio disteri. Iudicium est, quod ex causa ipsa sit, Praenadicium autem quod iudicibus exemptu pollea praebet aa Iudicandum in ea de causa,vel paribus caulis, uti clare in Oratione Ciceronis pro Cluentio colligitur, qui duobus praeiudiciis,uno in Scamandrii, altero in Fabriti si ea de ueneficii causa factis Oppianicum damnatu esse demostrat. Cic. pro Clii. cum Oppianicum iam perditum,& duobus Iagulatum praeiudiciis uideret. Ibidem.Tum deniq; cum duobus proximis praeiudiciis coαdemnatus esset.

Ibid.Nili quet praeiudicia de eo facta ose constarent. Ibid. Deinde ea de eo praeiudicia esse lacta ab ipsis iudicibueta quibus condemnatus est, ut non modo ab eisdem, sed ne ab aliis quidem ullis absolui ullo modo posset. Ibid. Cognoscite nunc ita reum citatum esse illum, ut re se- mel atque iter u praeiudicata codemnatus in iudiciu ueneravi bidemi

226쪽

HADRIANVS CARDINALIS

Ibidem. Et qui caeteros nullo praeiudicio facto, tamen ex irsa causa condemnassent. Ibid. Cum is duobus praeiudiciis iam clamnatus esset. Ibidem, Patefactum est illo iudicio reum condemnari, praesertim ab eisdem iudicibus,qui duo praeiudicia fecistent. Idem pro Luc.Murena, Si existimabit iudicium accusatoris pro aliquo praeiudicio valere oportere. Idem de arte Rhet.Satis ne causa sit, quare cum de ea iudicetur,de aliquo maiore maleficio, de quo iudicium comporatum sit praeiudicetur. Idem in Uer. De quo non praeiudicium, sed plane iudicium iam factum putatur. Ibidem: Hoc miror, quod de hoc homine praeiudiciu voluerit fieri, per Recuperatores de hoc ipso non modo praeiudicarit, verum grauissime,& vehementissime iudicarit. M. Bru. Ci.Quid enim nondum censuit, nec populus Romanus iussit, id arroganter non praeiudicio , neq; revoco ad arbitrium meum. Τ.L.ab urb. con .Praeiudicium iam de reis,& a senatu & a populo Romano,& ab ipsorum collegis factum esse.

PRox IMus, ET VICINUS. NULLI dubium est, quin inter proximum & vicinum differentia sit, licet prima facie videantur idem . Nam qui vicinus est proximus certe videri potest ,& contra , qui proximus, esse idem qui vicinus. Est tamen proximusis,que nemo antecedit,& quo nemo vicinior est . Vicinus aute proximus esse,& idem non proximus esse potest. Sed ea duo nomIna coniuncta antiquo modo dicendi,quo discrimen Internosceretur, elegantissime reperiuntur. Vlp.de sitis & legitimis haeredibus. l. Is est proximus, quem nemo antecedit,& is ultimuS,quem nemo sequitur. Pla. in Mer.Tuus amicus& sodalis, simul vicinus proximus. Τer. in Hecy. Despondet ei Gnatam huius vicini proximi: Cic. Atti. C. Arrius proximus est vicinus,imo ille quide iam contubernalis. Eidem, C. Albanus proximus est vicinus.

Ide de olfi.Quaerit ex proximo vicino, num seriar queda p,

L . . scatorum

227쪽

DE MODIS LATINE LO. Ira

scatorum essent, quod eos nullos videret, Nullae quod sciam) ille inquit.

Iabolenus, locati & conducti . Qui donui habebat, aream iunctam ei domui vicino proximo locauerat. Paulus de no. ope.nun. l. Non solum proximo vicino, sed H- perioribus.

PERTINERE.

PER TiNERE non semper impersonale est, nec eodem significato. Nam pertineo reperitur apud illosveteres, significas id quod

pertingo, peruenio,contingo.

Cic.de natura deorum. Paulo supra quam ad linguam stomachus annectitur, eaq; ad pulmones Vsq; pertinent. Ibid. ad easdem partes iecoris confluunt,ad quas omnes eius viae pertinent. Ibidem, A corde autem in totum corpus distribuitur per venas admodii multas in omnes partes corporis pertinentes Idem pro Murena, Latius patet illius sceleris contagio,qua quisquam putat,& ad plures pertinet. Idem de ossiciis, Quod eoru administratio latissime pateat ad plurimosque pertineat. Caesar in com . A finibus Treverorum ad Nervios pertinent. Ibidem, Equites barbaris omnibus, qui ad oceanum pertinent, ab Afranio imperantur. Idem: Belg e ab extremis Galliae finibus oriuntur,pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni. Ibidem, Aquitania a Garumna flumine ad Pireneos moles ,& eam partem oceani, quae ad Hispania vergit, pertinet. Idein, Neq; nostri longius,quam quae ad finem porrecta, ac aperta loca pertinebant,cedentes insequi auderent. Idem, Veragrosq; misit qui a finibus Allobrogii,& lacu Lemano,& flumine Rhodano ad summas alpes pertinent . Idem Siluam esse ibi infinita magnitudine,quae appellatur ,

Bacems,aclonue introrsus pertinere.

Hircius in cona. Atq; id iugum, quod trans paludem pone ad 4iostium castra pertineret, mediocri valle a castris eorum intercisum animaduerteret, pontibus palude constrata legiones traducit. Tit.

228쪽

HADRIANVS CARDINALIS

T. L. de bello Punico, Hi mores,eao; charitas patriae per omnes ordines uelut tenore uno pertinebat. Idem de bel. Mace. Agros ad mare pertinentes evastat. Vlpianus de fonte deducendo, lege Praetor, Quod au praetor, pertinet, hoc lignificat quod ex aedibus eius in tuas edes pertinet, hoc eit, dirigitur, extenditur, peruenit. Hircius in cona. Alexandria est fere tota iubsosa, specusq; habet ad Nilum pertinentes. Caelar in cona. Omnia flumina, atq; omnes rivos, qui ad mare pertinebant, Caesar averrerat. Ibidem. Ad earum partem munitiorem ducit , quae pertinebant ad mare. Ibid. Quam pertingere a castris ad flumen supra dc monstrauimus, Ibidem, Haec syluam quandam contingebant.

VE R B o precipito ueteres illi laudatis limi utebatur, praecipue cum de sideribus . vel temporibu S mentio incidebat,quod cum nonnulli mi laus obseruassent, praecipitare activum pro uerbo passivo positu es e suspicati sunt, Modus enim loq uendi eos latuit qui pro Grammatica, & ratione apud eos autores,& in eo uerbo, & aliis frequenter usurpatur. Cic. in orat. His autem de rebus sol me ille admonuit, ut breuior,essem, qui ipse iam praecipi as, me quoq; haec praecipitem pene euoluere coegit. Caesar in cona. Multi iam menses transierant, & hyems iam praecipitauerar. Vergilius, Et iam nox humida coelo Praecipitat.

Praevertere,praeuerti,anteuertere.

PRaeuertere,praeuerti, anteuertere, non id significat, quod praecedere ut aliqui uolunt sed id quod praeponere, praeuenire sed non suo , immo potius praepostero, ac peruerso ordine. i. ut quod erat in animo, ut postea fieret,sat antea,& contra quod antea erat faciendum, postea fiat. Sed id quoq; praecipue notandum est, dativum post se pleruque tranere, ad deponens idem uerbum etiam fieri.

Plau . in Milite. Iaiu uos isti rei praevertemVr. Ibidem

229쪽

DE MODIS LATINE LO. II 3

Ibid. Igitur id quod agitur, nunc hoc primu praeverti decet.

Idem in Mer.Mandatis rebus praeverti volo. Ibidem, Abige abs te lassitudinem, caue pigritiae prSuertier. Idem in Captivis, Certum est hoc principium praevertier. Ibid. Pol moerores mihi anteuertunt gaudiis. Ibid. Et rei primum praeverti volo. Idem in Pseudolo : Sed cum pietatem video amori tuo praevertere, omnes tibi patres sunt. Ibi d. Hoc praeuertat principio, illa omnia missa habeo, quae

antea agere accepi.

Idem in Persa, Stultitia est, si cui bene esse licet, eum praeuerti litibus, posterius ista liqc te magis agere par est. Ide in Cistellaria,Praeverti hoc certu est rebus aliis Oibus. Idem in Mercatore,Sqpe ex te audiui pate mandate rei oessapientes primum praeverti decet. Idem in Bacch. Rebus aliis anteuertant Bacchis, quae mandas mihi. Idem in Cassina, Omnibus rebus ego amorem credo,& nitoribus nitidis anteuenire. Ci. de diuinatione,Si vacas animo, neq; habes aliquid,quod huic sermoni praeuertendum puteS. Ibi. fitq; idipsum,cu tecti agere conarer:Fannius anteuertit.

Horat. cum vellet notare vitia amicarum, corrumpere amatores dixit, illuc proertamur, ac si dixisset, prius erat notandum amatores decipere amicas, sed praepostere dicam de vitiis amicarum. Ait. n. Illuc praevertamur, amatorem quod amicae. Turpia decipiunt caecum vitia,aut etiam ipsa haec Delectat. Τ.L.ab urbe cond. Nec posse,cum hostes prope ad portas ensent bello praeuert isse quicquam. Ibid. Aegre impetratu a tribunis, ut bellum prquerti sineret. Ibid. Nec rem aliam praeverti censere.. Ide de bello Punico. Aut morte voluntaria, aut fuga praeuerterant metum suppliciorum. Idem ab urb. cond. Conati noui consules omnibus eam rem

praeuerti.

Ibidem.Si Punicum Romano praevertisset bellum .

Idem de bello Macedonico, Aliud in praesentia, quod magis P instaret,

230쪽

HADRIANUS CARDINALIS

instaret,praeuertendum libi esse duxit. Ibid.Ρraeuertendos aios a suspitione taliu consilioru ratuM

PONERE IN LvCRO, ET IN LUCRIS.

POMERE in lucro,modus hic loquendi tum dicebatur, cualiquid boni praeter spem eueniebat. Cic.pro L. Flac. Qui e scant igitur,& me hoc in lucro ponere,atq; aliud agere patiantur. PARVO NEGOTIO, NULLO NEGOTIO. PARVO megotio, nullo negotio,modus loquedi illoru felicium temporii, id significat quod imperiti, paruo labore, nullo labore dicunt. Cie. Atti . Cato qui Siciliam tenere nullo negotio potuit. PRO TEMPORE, PRO RE, PRO LOCO.P RO tempore, pro re,pro loco,iignificat quod inepte di cunt,pro qualitate temporis,rei, loci, modi sunt loquedi

doctissimi illius seculi.

Caesar in Com. Consilium pro tempore,& pro re caperet, Verg. in Buco. Nunc te marmoreum pro tempore fecimus. Salust. in Iugur.Pro tempore benigne respondit. Ibid. Deinde ipse pro re,ac loco paulatim procedere. Cic. Atti . Nam pro malis recte habebat.

Salust. in Cati.quod singuli pro opibus qui'; qua plurimas

uxores,denas alii,alia plures habeant. Deprecandi modu per fortunas,per caputore fidem,per deos,per homines. PER Artunas, per caput,per fidem,per deos, per homines, modus est deprecandi elegantissimus, a literatis celebratus, ab aliis neglectus. Plau .in Menaech. Per ego vobis deos atq; homines dico . Ibid. Per ego te haec genua obtestor. Τerent. in And.Per ego te deos oro,ne illi animum inducas. Cice. Atti .Per sortunas quonia Romae manes, primu illud perfice.

Eidem,subueni igitur per deos, idq; quam primum. Eide, Ne prouincia nobiS prorogetur,per sortunas du ades, quicquid prouideri potest, provide. Eidem,Sed propera per deos, icis quantum sit in teporibus, quantum in celeritate. Eidems

SEARCH

MENU NAVIGATION