De conscribendis epistolis opus Des. Erasmi Rot

131쪽

ris B. ERAS. R O T. D E R Ahoc eriti Ille caut, conuersa cuspide montem Impulit in latu8,ac uenti uelut agmine saeto,Qua data porta ruunt.

Ex hiis fic amplificatis apparet quanta sit tempestis com sequutura. Et christiani iudicrum supremi horrorem exagoegeramius,amplificatis his mons ris,quae 'runtur antece, fura Posterioris erit illud Cic.in Antonis vomitis, quem tantum ait uini in Hippiae nuptiis hausise, ut postridie cogeretur in consteta populi Romani vomere, et si umpis esculentis subsellia complare. Mire signi Frauit, uita praecesserit ingurgitatio,quum eo in loco uomeret, neque casu,nes uolens,sed nece, state:nes recens,ut 're solet, cibus refunderetur,'d qui in posterim usis diem redunis dasset. Et alia huius generis pecies, quum aut ea quae per se graui, ima sunt,consulto deprimimus, quo magis, magiis attollantur,quae sequutura sunt:aut diuersa alae

tollimus,ut augeamu3 ea quae praestruntur. Prioris exemplare erit illud in Verret Leuia sunt haec in hoc reo. Meae tum uirgaru Nauarchus nobili, imae ciuitatis, precio reis demit: humanum est. Alius nefecuri 'riretur,pecuniam dedit: usitatum est. Ex his quae graui, ima non uideri non

possint,sic eleuaui, necesse est atrocii taure quiddi colii Lais expectari. Sic amplificauit TerentianM Hegio, ubi Demeae de uirgine uitiata questus, Facinin hoc ueluti statum iam,et humanum contemnit, iubetq; grauius adhuc accipere,quam pater nihil hoc grauiu nes feri,nes dici pose crederet. Posterioris generis illud est, qui i Vergiliam Aeneae laudes ex ampliscata Turni uirtute adauget .aut quu Annibalis bellicis laudibus crescit viristus Scipioninaut quum Germanom,aut G. Iorim fortis

132쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. xa' tudo, crebrorm immanitis augetur,ut maior sit uictoris gloria. Sed infinitae prope sunt ex relatione ad aliquid amplificandi formae, ueluti si clades si Troianis,Graecissacceptas amplifices, quo uideatur Helenae species adnuis rabilior, ob quam non piguerit sapientis imos uiros, tot mala perpeti: uis in Platonis Soemposiae, et Alcibiadis forma, toties oblata copi Socratis continentia singuis Iaris colligitur. R eliquii est ultimum augedi genus, quod

ouua et iratost,id est,congeriem appellant, qua rem eandemat s atq; alijs modis eberimus. N am nisi simina fiat usirietate, uitiosa erit iteratio: ueluti Cic.pro Ligario: Quid enim tuus ille Tubero districtis in acie Pharsalica glaesdius agebat s cuivi latus ille mucro petebat s qui sensus

erat armorum tuor squae tua mens,oculi,manlisi ardor

animi quid cupiebas squid optabis3s Sed plus habet gratiauitatis,quum paulatim series increscit, ut: Aderat ianitor carceri carnifex praetortis,mors, terror. sociori , et Greuiu Romanorutilior Sexti m. Iam uero extenuandi eaedessent rationes, quae amplificiat, nes diuersus usus. Optiis mae extenuationis exeplum erit illud comicu: Haec uerba uia mehercle,Alsa lac mula,qvsi oculos terendo misere fire uix ut expressierit,restinguet. Hic uicios fimum fuerit ad leuiora a grauioribus orationem proficisci, ut Uitam, sanguinem,pecuniam pro te Cundere non dubitem. PIuaerimum uero ponderis orationi accedat necese est, quomites hine amplificata,hinc eleuata inter se componuntur.

De figuris ad grauitatem facientibus.

IN hoc genere potis imum constelabimur ea sermonis schemam,siue tropos, quae reddunt acrem et arderami tem

133쪽

rio D. ERAS. R O T. DE R Atm orationem. Huiusmodi sunt ex his quae in uerbis pessunt membra, articuli, comparia, repetitiones, contenistiones,interrogationes,dubitationes, metaphorae, profo popoeiae, vos ophie, demonstrationes, quae rem oculis sub ciunt cum exaggeratione.Eandem vim habentus eis uerationes,si quis tamen has inter schemata numerat:epia phonemata, quas acclamationes recte uerteris. De quois

rimsingulis no est huius instituti prolixivi diserere: qui

rhetoricen hic non docemus, sed indicamu3 duntaxat, quod adscribedas epistolas attinet. caeterin totiu3 huisivi generis supellectilem, ac uim copiosam colligere lice biliqum ex aliis scriptoribus,tim praecipue ex histo riographii:apud quos reperire licebit crebras orationes, quibu3 dux exercit , t miles militem,aut magistratus populam ad fortiter agendum cohortatur. Profuerit Creammanisse, quae philosophi discundisoriptores, de

fortitudinis natura memoriae prodiderunt. Nos tamen iniseerim,quo quae praecipimugiuuentuti ceu digito comonis premu3, unici subii ciemus exemplum. Exemplum epis .cohortatoriae. pMarium e T Ici non potest,iucundissime nepos,quanta im me, Ita tis tuos omnes uoluptate affecerit pulcherrimus ori nuper hie de rebu3 fortiter abs te gestis, exoratu . Iacta sunt perpulchra immortalitatis tuae fundamenis horisto ea ta. Quid autem hortari incipiam, ut rem diuinitus caeretrii mim perficias: qui eo animo sis natus, ut nihil unquam hinile, aut sordidum cogitauis .uis non tam calcaribus, quis frenis egere te putems Sed tamen incredibili quoisdam erga tepudio, compellar currentem (quod aiunto incitare

134쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. incidire. I bone, quo virtus tua te uocat: i pede Fausto perege absoluere, quod summa cum laude coepisti: te natalisbus tui quibis haec urbs nihil unquam uidit illusstri paetre tuo clari limo, illa tua indole, illi eruditioncito unisino dignum praestare. Impone summam manum immortatalibus monimentis, a quorsi absolutione non multum abes:

quod maximum ac docilisu est, praestitissi: quod dei

deratur, plus habet decoris,quam difficultatis: certasti cis maiorum tuorum imaginibus, quibus tuapte uirtute plus lucis attulisti,quam acceperis. Vicisti aetate,qua cum proripe adhuc impubes habearis, nihil remen non forti uiro dignum uel gessi, uel cogitas. Anteuertisti maioribis tuis virtutum magnitudine: uicisti hactenus, et tui studioseis

rum expectationem, et aeotidorim invidentiam. Sed possis quam omnia superasti, unum etiam certamen reliquum

esse puta: nepe ut te ipsum imiteris, tui simiis essestudectet tu te ipsim praeire contendes. Nam uincia teipso tam faeis dum berit, quam pulchra ferit reliquos superasse. Ita si semper tibi instes,no deerit, qui cu laudibus certare possis. Cogita te eum in locum, ipsius Frtunae manibus ei edeductum, ut necesse fit, aut summa cum laude peragere Abulam, auisummo cum probro destigari. Ardua quiae dem et Afficilis est uirtutis uia, sed amplifima tibi praeaemia propone Decus, immortuitu, imperiu,opes,dignistasAlicitas,in manu sunt,si peraederi At si ( quod omen dij auertant; destigeris,nd solim pri inae gloriae tenerebra offuderis, verum etiam in polierum omnem dignitae tuom tibi recideris Labores nes Aliturni sunt, neque in magni: praemia tam aeterna, tum amplis ima propom

coeptis. Agenere A patre

Ab indola. Ab eruditione.

135쪽

nuntur. Multa iam pars exhaviti, annus duntaxat est tibi perdurandinin quo sicito,ut quam in conchisimithmextrema muneris tui parte,perfici sitam atque omatis iis Maecenipli mus 'esse uidearis. Fac ut ueterum heroum pulcherrima sim tibi ob oculos e idue uersentur. Hercules ille,totius Graeciae Acile princeps,quot laboribus sibi iter in coelum aperuit, quot monstra superauit,qui ad instros etia ipsos legitur penetrasse s Qtiae tibi si sisti de illo uidebantur, Tractationi- non pugno quidem,sed tame diuinitus a sapieite imis, Horicti seruus uiris excogitata sunt, quo nob2 heroicae uiri

tu exemplum absolutum proponerent, et ad immortaliae ius autoris. tatem nominis uiam ostenderent. N am quonam alio conasilio Homerus, cui magno doctifimorum hostlinum conasensu, diuinitas quaedam tribuitum, VI siem, quem nobis ut sapientis utri simiaachrum proposuit, tam diuturnig laboribus iactetture scripsit, nisi ut flandicaret hanc unam

esse uiam, ad aeternum nominis decu3 parandum apud po Hac Epaminondas,hac Alcibiades clari finii Graeciae imperatores , fibi immortilem apud potieros laudem Exempla Ma- pepererunt. Quid aliud Alexandrum magnum cogit se Nino'is'm' eredis,cum se tantis periculis ob ceret S Quem tu labore emptum R, rq saturoi fuisse unquam credis: quorum almanum. ter, ut aeternam sibi Iaudem compararet, di s manibus se deuouit,alter in medios hostes se praecipitem dedits Quae Machabaeorum nomen celebrauit quorum unus elephanti uentre perfosso pulcherrimam oppetens moditem,clarifimo facinore immortalem gloriam est consere empiam foe-- Aid hodie uel ceIebrius, uel plausibilius iudith, mineum. Debborae, et Rachab memoria s quae quoniamsexu suo

maiores

136쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. rs smiores masculam animo obur praestiterunt, non inter foeminas, sed inter heroas commemorantur. Sed quid nos externa atque antiqua repetimus S domi habes, qui te ad Transitum huiusmodi uirtute debeant incitare, et quidem eo veheta menti quo genere coniunctiores. N am caeteros quidem egregios uiros imitari, laudi ducitur,at tuo, fine si maemo dedecore dii istulis es e non potes. Visit adhuc recens, Exemplu aui. et posteritate ipsa crescit, proaui tui uiri fortifimi meae moria. Quanto ille animo iam inde si teneris annis ad nomnis immortalitatem contendit sHonestos ille Iabores, pro ludo habuit: uoluptatem et ocium non secu8,ac pedistem teterrimam fugiebat. Saepe ipse adolescens ex eo iam natu admodum grandi audiuise memini, se haud longiorem uitam a superis optare, quim ut patriae sua induis

stria posset usui esse, cui se potius, quini sibi ipsi natum

dicebat.Ad propiora ueniam, tibi magis, quam nubi ipsi nota. Pater tuus uir jrtissimus, atque optimus, quid un*quam duru aut difficile iudicauit, quod uel ad gloriae inricrementum, uel Reipu.comodsi pertinere putasseres Quotisse,quamq; difficiles legationes adolescens, no fine sumema laude obht s Quoi h emes sub pellibus egit quam tis august s sua se uigilantia expediuits Quem ille magis

Exemplum tris, Repetitione

stratum non petist vid autem petivit,quod non obire nuit s Quid obtinuit, quo non summa culaude superfuri ria pestinctus s Debet pectori tuo paterna illa monita infixa sed re. Saepe enim te adoleste tussi,ut memin Vergiliano illo carmine consueuit exosculans hortari: Disce puer uirturetem ex me,lierlims laborem,Fortunam ex alijs. N ec raro

me a diente,hunc usurpare sermonem solebat, sibi prom

137쪽

D. ERAS. Ro T. DE RAsia videri nihil interese inter eos, qui nunquum nacti essent, ' eos qui nulla re memorabili gesti,obscuri ex bae Ab Cp M--nugrasent. Quare quam ab his sis maioribu ortus, ' huiusmodi praeceptis 'ris, domjs institutus, obscura tis hi esse no debet, quid tui,uel patria potiri ipsa abs te exapesset: praesertim cim isti generi, si indoli, egregian quoque do,rinam adiunxeris:quum iam istiusmodi rudis

menta edideris. Cogita tuorum omnli non amicoru mois

dosed ciuium etia quotquot sunt oculos in te unum conaeiectos, omnim in te suspensos animos: quoru iam expcoctationi uix sarem turus uideris , si tantum a nat tu tuorerum uirtute nihil degeneraueris. Nesio, quid malvi sibi de te pollicentur: quorum si uotis tua uirim restonderit, ' quid si etiam uicerit, quitus erit tuorum omnium triumphus,quita patriae gratulatios Quantum autem Trebo, ni , uiri,ut scis,lui amanti, is et iudicio de te, et amori in te acces riti Sin rem indiligenter ges ris (quod omen

Deus auertat malevolentisimi homines, qui tuae hactenus inviderunt virtuti,quosq; rerum tuarum stlendor excruciatic)tinuo uertice tollensierimusq; et tu,' tui omnes

Iudibrio,et risui nebulonibus inuidentis A. Amici obae A , se: timescenninimici insultabunt, benevoli frigidi, malevolim. Feroces. An haec feret isti tui pectoris celsitudos Tossi in te odii; nos i. N ullo iamodiore modo pestem illam ulcisci

potes, quam ut gloriae tuae invidia contabescat. Varti allistem virulentisimum hominem plane ad suspendium actis geris, si nobis uictor redieris. coctis iam nunc bipendio trabem delegit. Si nihil te neque tua glori neque nostra expectatio moverit, hoc certe tanti sinit,ut haec monstra conjiciu

138쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. Ucin. Quare te chari lime nepos,mica spes,et idem Epuompredem tuae genus, per luculentis lineis maiorum tuomnimagines, peregregiam indolem, per sapientiae laudem, cui semperi ludusi:per nostram, patriae expectatione, per bene auspicata laud- tuarum initia, obsecro, atque

obtestor,ne committas, ut quum hactenus caeteros viceris,

a te ipso superatus uidearis. Drum tua coepet secundent, et filicibus utere bus. Vale decim nosti . Est et inter Hiraron mianas epistolas, exhormioria ad Heliodorum,quae uniuersum eius generis artificium una complectitur. Degenere dehortatorio. Operaepretium non putaui, dehortationis exemplam sub cere, quod eade fit utriusq; generis ratio,quimuix unquam exhorteirer, quin eade opera dehortorem Exempla eorum quibus ea res infeliciter cesseerit, accuis mulabimus. Deinde rei turpitudinem,probrum, conuitia, damnu,incommoda diligenter colligemus, quae per exoranationein, quam rhetores descriptionem appellant, ante

oculos ponemu . Sed haec aliaq; studiosorum indutata relinquenda pudiuimus. Nunc ad singulas cuiuis genearii partes,non quidem ex omnibu3, sed optimis autoribMs luam quandam uerborum, ac sententiarium subminiaest, abimu3: quibus ex nostris nonnihil ad ciemus, ud fretapturi, haec semper tanquam penum ad manum habeant,

et imitandi studio imilia discant Ongere Exemplum depromptum ex prima Ciceronis ad .fratrem epistola. Vare,quonii in i lis urbibus in summo imperio et Aheme M. potestite gersaris,quibus uirtutes tuas cosecratas, hoporumai Criti

139쪽

Iis D. ERAS. R O T. DE RAer in deoru numero collocaras uides, in omnibus rebus, quG stitues,qura decernes, quas ages: quid tantis hom niam opinionibus vitis de te iudici s, mus honoribus a vieita debeas, gitabis. Quod si in mediocri laude sermonis, ac praedicationis, res nostrae essent, nihil a te eximem, nishil praeter aliorum consuetudinem postularem. Nunc uraro propter earum rerum,in quibu3 uersiti sumus , stilenadorem, et magnitudinem, niti summam laudem ex uti prouincia asequimur, uix uidemur summi uituperatiois nempos e vitare. Ea nos ira ratio est, ut omnes boni tum Ab expectatio faveant,rum etiam a nobis omnem diligentia, uirtutem Ne maior n*-ra expectet: omnes autem improbi, quod c his bellum suscipimu3 sempiternum, uel minima re ad rere prehendendum colenti che uideantur. Quare cum eiusmodi theatrum est totius Asiae celebritate restriis imum, magnitudine amplifimum,iudicis eruditifimum, natura autem ita resonans,ut Romam usque signiscationes uorec j referatur, contende quaeso,ais elabor non modo

ut hi s rebus dignus fise, sed etiam, ut omnia illa tuis artibus superase uidearis. Simul et illud cogita,nos non de reliqua et sperata gloria iam laborare, sed de parta

dinlicare,quae quide non tam expetenda fuit, quam tuenis

da nobis est: quod reliquum est,id non tam dissicile, qua umitigatio me praeclaram.Exhortationem mitigat hoc modo: Ais haec Mn uom dicuntur,ut te dormientem oratio mea excitasse,

sed potius ut currente incitas e uideatur: Facies enim peret petuo, quae 'cisti,circ.Tu quanquam consilio non eges, uel abundas potiug,tamen hoc animo esse debes, ut nihil cures,quam ut antea letum aliquod egregiu audiamus, quam

140쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. 23γfuturum putaramus. Te vero admoneo tm benedi Alaude. Frijs tuis, tum more incitam meo, ut omnem gloriam

ad quam a puero inflammam flus homni cura atque inred iacosequare,magnitudinestis animi, qua ego semper admiratus sum,semperj amaui, constanter obtineas, Obiserati nec unquam inflectas cuiusquam iniuria. Illud te ad Ccae tremum et oro et hortor, ut quam poetae boni, et actores industr solent, sic tu in extrema parte, et conmclusione muneris, ac negotii tui diligetiy tau sis. Quatriis obrem si me amas, quantum proficto amn: si dormis, exae pergisceresi itis,ingredere: si ingrederis, curre: si curris, aduola. Hoc hi negotium tuu,hoe otium, hic labor, haec Plinius. quies: in his uigilia, in his etiam somnus reponatur. Esnge aliquid, cet excude quod sit perpetuo tuum Nain reliqua rerum tuarum post te, alium atque alium dominum sortientur, hoc nunquam tuum desinet ese, si semel coeperit. Scio quem animum, quod horter ingemnium.Tu modo enitere,tibi ipse sis tanti, quanti uidebeis

ris alijs,si tibi Fueris. Quod te quoque ut ficias, et horatoriet moneo:memeto quibu3 imaginibus onereris, quae

normna,' quanta sustineas. Proinde dum suppetit uita enitam , ut mors quam paucii ima quae abolere posit, inueniat. Lusus uocantur, sed hi lusus non minore interis dum gloria quam seria consequuntur. conjugit in sinum tuum reipublica. Ac mihi intuenti sapientia tuam, minustaru uidetur, quod mortales istos caducosj titulas, aut depreceris aut teperes. Scis enim ubi uera principis, ubi

sempiterna sit gloria:ubi sint honores, in quos nihil flammis,nihil senectuti, nihil successoribu3 liceat. Arces enisi