장음표시 사용
151쪽
D. ERAS. RO T. DE RAQuare te etiam atque etiam hortor, ut quod tibi maiores praetulerunt, tu posteris praefras. Tu uel unus ejicere potes,ne prorsus uerim fit quod uulgo laetatur, nobiles nos ros nihil habere in donubta suis pulchrum, nisi imagianes. Hor tvr te uno ore amici omnes, ut magno sis antismo, utq; omnia summas eres. Hoc utilis imm iudicato, quod ess cum honestite coniunctum Deliortatio mea. SI c habeto rationem dignitatis, ut memineris salutis.
Fama aegre quidem restituitur, sed restituitur tamen.vita semel amissa nunquam recuperatur. Stultum est cum eo contendere,cui par esse non posses. vi certat cum eo, quem non potest uincere, quaeso quid aliud quam irritat crabrones s Frustra nitedo, nihil aliud quam odium qu rere,an non extremae dementiae est s Si aduersus naturam tuam niteris, nihil aliud quam cum dijs pugnaueris: et his quomodo res ea successerit gigantibM. Quanto cum
periculo tentantur e quae uires nostras superant, Phaemtontis, I cari, et gigantusabula te docere poterit. Quam non tutum sit audacem esse erga potentes et armato Adonidis interitus docere nos debet.
Quibus respondendum exhortatori. CVm ego idipsum destinassem, addidicti ealearibono
te curreti. Video quam auras gloriae meae. Iras dambo operam,ut non solum iudicio de me tuo, uerumetiam pudio fati ciam. Quanquam ipsa res iandudum inflam marat animu meum, tamen non mediocte calcar addidit tua tam amica exhortatio. Vtinam fortuna et meo atriamo, et tuopudio restondeat. Non alia ratione poteras
152쪽
TIONE CONSCRIB. EPIST.rne magis deterrere, quam qua me conatus es incitare. Ais quicquid praescripsero,omnes habituros oracuIi uic'Abessit ut in negocio tam periculoso, meam autoritatem qui, quam sequatur. Strenue tu quidem suffundii aquam, quod aiunt,sed nubi magis opitulatore opus est, quam hortatorere. Quin ipse cape is ad quod me instigris Si uideres utares meas esse pares negocio, nihil esset opu , qui adderet animum. Animi fatis est, si tantundemeset uirium. Naetu equam, quod aiunt, in campum prouo S. Te quidem autore nihil non audebo. Is e tuta antavi tam filiciter omnans,inbi fuerit austic vice. Nutantem animum, tua exhortatio totum impulit in curam huivi negoc . Omnis iam sit alea. Nos tuis aut ictis, rem fortiter QVedieremur.De exitu uiderintsuperi. Nos quod in nobn est, Foristem et erectum animum praestab M. Age, nos uela uenetus pandemvi. Tantum ut fortibus ausis aspirent superi. Vtinam,quemadmodu adsis animis, ita po us et sicces urei dare. Tanti erum apud me tua autoritas, ut te autore nodubitem uel in medio fallare foro. Quis tam ess Thersiates, quem ista tua tam ardens oratio non faciat uirum sacres stimulos addidit tua exhortatio, sed iam curreti,ut aiunt. Orgod meas ontes cieba, id tuo horditu multo nesciam alacrita. Vt rti militi tubae sonitus ad praeliis addit animos, ita tua exhortatio me fatis iam animatu, reddidit alacriorem. Vt qui monet quasi adiuuat, quemadmodum ait Plautis, ita qui hortatur, qui acclamat, qui applaudit.
De epistola suas orsa. Iam ad suasorium genus ueniamus, quod quide ab illo superiori non admodum abhorret. Nam ut illic, ita hicu s quo
153쪽
rso D. ERAS. RO T. DE RAquoq; laudem,stem,expectationem, cohortationi nomii quam a sceni M. coni plectitur autem hoc genus uarias epistolam species, quas separatim tracilabimus. Nam Crqui petit suadet,et qui commedat, et qui cosulit,et qui
Quivssi pa e monet, et cui cosolatur. Suasoriam igitur epistolam hoc soria epistola. paero Ilcebit instituere. Si res postulabit, captanda pauet
cis est beneuolentia. I d quemadmodum feri conueniat, a Narratio. rhetoribus diligenter monstratum est. Deinde narratione subis cienius,in qua omnia ad suadendium accomodabimus,' tanquam argumentoru femina iaciemus. Deinde si res ipsa in se partes continebit,eM cu diuisione proponemu .
olusco si simplex erit, ipsi nostro ingenio dissone Aci, mug, et rationu capita, a quibus potis si sumus suasuri,
sub dictributione,ut diximus, enumerabimu&Deinde sinet gulas rationes varie, copioses traelabimus. Si quid uerihementer nostra rationi uidebitur officere, id titim iii Creta alio prisscipio destruemus, aut ut quicque inciderit, ita confistandum erit. Sed de rationum inuentione priu8, postea de earum tramitione praecipiemus. Sumuntur aute rationes Enumeratio ab his potissimum partibus, honesto, utili,tuto, iucundo,h. m.. necessario. Honestum autem diuiditur in rectim et laudabile Rectim in uirtutem et ofFcium. Virtus in prii
Partes a quia dentiam,iustitiam,βrtitudinem, temperantiam.Pradentia hus suadetur. e prouidentia. I initia in natura, consuetudine, et lege. Natura in rcligione,pietatem,gram tiam,vindicatione,obs rviutiam,veritate, pactu,par, iudim catum. Fortitudo in patientia, magniscentia, fontium, Definitiones continetiam, clementiam,
Goguiorum. modestium, Honestu, est quod propter se est expetendum. Rectum
154쪽
TIONE CONSCRIB. EPIST. I tRectim quod cum uirtute fit et ossicio. Viritu est animi habim rationi cosentaneus. Ojiciam,s uirtutis ad unam quans persimam accomodatio. I d simitur ab aetate,si entia, dignitate,profisione,alijsq; circunilantiss:ut aliud est officium militis,praeceptoris,discipuli, consuli praetoris, nobilis,plebem,obscurissimis, irruenis, docti, indocti, uiri,Mminae,coiugati, coelibis. Quae quidem oscia pro Ioco,
tempor et reru conditione uariantur. Prudentia est reae Prudenti m imitarum memoria, Crusses complurium negotiorum.
Memoria est,per quam animus praeteriri repetit. Intellis in Tighesia gentia est,per quam ea quae sunt, perspicimus. prouidenis Prouidenti otia est,per quam futuram aliquid uidetur ante, quam fat. I ustitia est aequitas, ita unicuique tribuens pro dignitate cuius p. N atura iiis est,quod nobii non opinio, sed qum Natura.dam uis innasti insevit. Religio est uis insita, quae deorum metu et ceremoni s homine ducit. Pietas est in parentes aut patriam,aut alios sanguine iunctos ossicium. Gratia, Gratia. est officiorum,honorim, et amicitiarum memori et rem muneratio. Vindicatio est, quae uini, et edi etiam destii vindicati dendo aut ulciscendo propulsat, per quam peccata punimnita. Observantia est, per qllam aetate,allis ictia, ut dis ossi hin trignistite aliqua antecedentes ueneramri veritis est, quae Veritas.
nos mouet ut rem sicuti s et sicuti scimus dicamus. cό- consuri o. suetudo ita est, quod sine lege propter uetustate, aeque ac
si legitimum sit,usitatu est.Factum est, quod inter aliquoseonuenit. Par est, quod inter aliquos coimne et aequale Par.est. Iudicatu emde quo alicuim, uel aliquoru sentetia iam constitutu est.Lex ius est, quod aut populi, aut imperatorerum iussu constitutum est. Fortitudo est rem miraram simiud
155쪽
rset. V ERAS. RO T. DE RAdppetitio, ' rerum humilium cotemptio, et laboru cum Magnificeum utilitatis ratione perpessio. Magnificentia est rerum ma Fidenta adminisatio. Fidem tia est, per qua animus in magirps et honestis rebus mulimite a. tam in se fiduciae certa cum spe collocauit. Patietia esst reaeram arduum, ac difficilium honestitis ac utilitatis causa, Pe seuerantia, uesularia, et diuturna perpsio. Perseuerantia est in rua Temperariis a coiisistrata ,stibilis et perpetua permansio. Temperantia esst rationis in libidinem, atq; alios non rea Continentia. istos impetu animi friar ac moderata dominatio. contis nentia es per quam cupiditas, cos Ib gubernatione regia Limenum fur. Clementia est,qua animi temere in odiu concitati, coaraodiat 'retirictum Modestia es per quam pudor honestri, claram et stibilem coparat autoritate. Haec sunt quae homnem appellantur, propter se expetenda. Quae his autem contraria sunt, turpia nominantur,et propter se sunt a.
gienda. Et quo nisi uirtutibus uitia sunt finitima,n. Afflicile erit, quivis rem uel ad laudem uel ad reprehensionem retrahere: idq; uel a nominis depravatione, uel ab aliqua circunflantiaru.Sed haec rhetora sunt, et ex eorum prem dabisti citis mutuadet Laudabile est, quod GFcit honestivi, et praesentem, et sequentem commorationem: id ex offlam virtute nascitur, neq; unquam ab honesto separatur. Vtilitas in conservatione praesentium et coparatione sta Ville. quentiu commodorum, et in eo, quae his sunt est ramia, euitatione confictit. Commodorum uero, quae et bona appellantur, quaedam sunt corporis,ut forma, uires, acultas, et eius odi: quaedam animi,ut docilitas, celeritas ingeni ,
memoria Filia, bonitas natura et indolis. Ad haec quae
156쪽
TIONE CONSCRIB. EPIST. et 3 nostra paratam iudvista,'uditio, magnanimitas,tempedietrantia, ac caeter e uirtutes: quaedam fortunae, ut honores, magistraturiopes,amici, et eiusmodi. Horum ut quicque irae tanda sit, ne sim prolixior, a rhetoribu3 peti iubebo.Tantum a me di forstris annotabo, quae rhetori conis ueniant: nam eae quas in tres figuru diges it Aristoteles, imagna ex parte Frigent, etiam in philosophorim scholis Quanquam hanc partem non reperi in exemplari, quod apud me fit manu descriptum. Atq; inter recognoscenae
dum plane comperi, hoc ab alio quopiam assurum fuisse,
qui nactus fit haec in schedis meis, ex rhetoru praecepti nibus, in alim quempiam Um decerpta. No resecuimus tamen, quod in his magis desideraremius aptam traffsitiois nem, quam utilitatem. De complexione, re caeteris argu
rum generibus. Complexio est, in qua utri uis conces eris, reprehemditur. Vare,si tibi bonin praeceptor fui, quid insedita'
ris bene meri mysin malus, cur reuoras Poetas de ne calumniari: quos si ipse didicisti, cur in alijs reprehendis, quod ipse ficerissia, quod magis credo, non didicisti, cur quod ignoras calumniarissPater si maritium improbii noueras,cur me illi collocassi s f probum, cur dictrahiss Gaae biniu admonendum non censeo: nam si probus est,non est reprehendendus: sin improbus,admonitionem tuam cones
temnet. Niserum est habere uxorem: nam si 'mosa sit, metu angeris: sin deformis, hoc ipso reser eriis, quod deinfriarem habes. Si meministis, obtundum: sin obliti estis,
157쪽
r D. ERAS. RO T. DE RAquirere Libit egerim, quid uerbis Cicere posim stuli est,cuiquam absenti obtreelare:nam si amicus est, cur praesentem potiri non admones sin inimicaes, cur odium rivis irritas, et illi nihil noces s Defuturas euentis angi metu non debemu aetenim si bonasin ustra metuimus:
Defastis comhii aduersa, instlicitatem duplicamu8. Depravata autem' complexio dicitur,quu aut utras pars, aut altera auerati potes et in aduersarium retorquerrat illud apud Aul. Gelliu: Intendo tibi lites persuasero me nihil debere, noreddo mercede, quia persuasi: sin minu perfugero, nihiἷ debeo: nes enim didici artem. Sic utras pars convertiatur:Si persuaseris te nihil debere,dabis, quia didicisti araetem: sin minus persuaseris, rusus accipi quia no persuam sisti. Accusandus omnino no est: namsi ueretur, quid eum accusas, qui probus est se non ueretur,quid eum accus M, qui id parvi aestimet Inuerte partem priore: I mosi uerratur,maxime est accusandus ut corrigatur. Inuerte postrariorem sic: Imos non ueretur, hoc ipso est accusandus, quia improbus. complexio, quae ex oppopus partibus eo labit,rest ii non poterit,ut haec: Non sim accusandus, si aliter euenit, quam putaui. Nam fisciebas id no profuisturtam, tu potius es accus indus, qui quod Reip. utile uiredebas, praesens conticulat sin nesciebas, nec hic sim accurae , -- Iansigaeum et tu eiusdem sillurem inscitiae revisis Enuae imae, meratio in in qua pluribu8 rebus expositis, ac caeteris inrufrmatis,una reliqua necessario cosirmatur. hoc modo: Si
istu ab hoe dicis occisi', qusi sine causa nunquam fuscio piatur male'cium, necesse est, aut metu,aut odio, aut stealicuiu3 commodi, aut amici alicuius gratia ab hoc se
158쪽
TIONE CONSCRIB. EPIST. ras occisim: sed nes odium, metim,-intercessisse,nes ad amcm aliquem mortem eiici pertinere,proaebare poteris.Relinquitur ergo ab hoc non esse occis . ALTERUM EXEMPLUM. Ononia hunc fundum chtit meum fuisse, que tu nune postiles, neces' est aut haereditate tibi obuenisse, aut te uacum occupas c, aut hunc emisse, aut usu tuum fecisse,
aut certe me inde ui deiecisse. Me vivo,mea res haereditam te tibi obuenire non potuit. Emptio nulla profertur. Vam
cumquod meu uise costit,possidere non potes. Vsu illam nonficisti. Relinquitur igitur,ut ui me a mea posses ione
deieceris. Haec argumentatio cosutatur, si aut unu aliquod membru,quod ab adversario praeteritu erat,profertur: aut
si una quippiam ex his quae prolata sunt alsum os editur. visi dicat tam agra sibi datum esse,quod ille in enumeratione praeterierat: aut si emptionem prostrat, quod alter
in oemeratione negarat. Simplex conclusio,est a meriectio n qua ex eo quod antecedit, aliquid cosequi neces atabit se est,hoc modo: Si hunc homine in prouincia costit, se
occisis, ab hoc qui tu Romesilit,occidi non potuit. I te: Spirat,igitur no est mortuus. Peperit,igitur in uiro cocuerbuit. cuuiro Geubuit gitur uirgo non est.Homo est,igiatur animal e Poetas nouit,igitur didicit. Haec argumetratio creuentur,sin5 cohaerere cosequens seditum ut, Sima
ter es diligit filiv. At Medea(dicet aduersarita filiu inaeterficit. Poeta est igitur lasciuus. At Prudentius continenoet imae uitae suit. Sunt enim quaeda, quae probabiliter quietdem, ac iuxta sensum commve,sed nes necessario, ne bperpetuo consequvntgr. Fere sit, ut iuuenes illaqueentur amoribus
159쪽
iss D. ERAS. RO T. DE RAmoribiu, sed reperis e fimis moribu3 praeditos. Aut si quod antecedit negabitur: ut si in primo exemplo diescat aduersariae , eem non Romae, sed in prouincia fuisse. DesuNeaio... subiectio est argumentatio, in qua quaerimvis, quid pro aduersario, aut contra nos dici posit. Deinde per singuis Iu interrogationes, propere subi cimus rationes, quibus id quod dictim es', non ita esse ostendimM, hoc modo: Quaero igitur, unde iste ex tenui, tam pecunio, sit etvis patrimonium amplum relictum est s At patris bona
venierunt. Haereditas aliqua obuenit s At a suis exhaerere datus est. Ex mercatura quam agere constituit, quaestum maximum consequutus esis At ex ea re, quae habere uiderebatur, omnino amis t. Quare fit his rationibus locupleta estus non est, aut illi aurum domi nascitur, aut unde non omportuit, surripuit. Numeratur haec argumentatio et inaeter exornationes. Nam quatenu3 aliquid colligimM, aragumentatio est: quatenu3 ornatam conficit orationem,exet ornatio putatur. Neq; tantem ad concludendum adhibe estur, quam non minus habeat dignitatis, hoc modo: Quid
sciam stifers taceam S instigem purgem me s laterem laetum. Reprehenditur haec argumentatio, aut enumeratio:
si qua non multum disert, si aut aliquid praetermissum
ostenditur,aut infirmatur aliquid ex enumeratis. De oppositio. Oppositio est argumentatio, in qua ex opposito proin possitioni ad ipsam propositionem revertimur, hoc morado:Si eo tempore, quo hunc hominem in prouinciae occissum dicitis, Romaesui, relinquitur a me occisum ndfuisse. Haec propositio est, cuius oppositum sequitur. Nam si eo tempore, quo hunc homine in prouincia occisum dicitis, in
160쪽
in prouincia suissem, a me occisim susticari poteram:
nunc autem, quum eo tempore in prouincia non fuerim,
nihil si quod hominem a me occisum sui iremini.
ALIUD EXEMPLUM. Oportet nouo exemplo contra Cimbros Caium M avirium imperium continuare. Nam si pax essere, et nullus nos ad nouu cogitationes cogeret, liceret autem acere, quae uolumus,nunquam nobis Queriles nouanta aliquid dicerem contra exempla ais instituta maiorum. Contenestus enim essem moribus his,legibus, eas cosuetudine quae nobis a patribus tradita est. Nunc aute cum bellum aceres Redliadp criniumsit, et hostes Italiam deuinet, quotidies propius
ueniant, ac iam urbi imminere uideantur,.s qui omnibus imperatoribu3 antecellit Caius Martita, uel contra institatum ciuitatis silent enim leges inter arma ut nos liberet, novo quodam exempla,hoc etiam anno consulatu ac imis perium contra cimbros accipiet. Etenim quae non iceae
remus, si pax esset, haec nobis cum bellum sit, necessario suscipieda uidentur. ALIUD EXEMPLUM. Non ab infignibus mod),uerum etiam a levifimis uitat s nobis temperandum es . Namsi nulli nobis essent iniis mici, facile istis uti s ignoscerem, quae et humana sunt, me propo et ipsa aetate pene excusantur. Nunc autem quam in diis QPP-gnitate uitae constitutus, si pluribu8 inuidis et malevolis obserueris, dandam tibi operam censeo, ne uel in minima culpa deprehendi queas. ALIUD EXEMPLUM.
Graiiij tae omnino utim iniuriam feram necesse est, quasi mihi ab alieno quopiam, de quo nihil essem benem