장음표시 사용
341쪽
aliqua boni mixtura , Deumque etiam Optimis suas maculas reliquisse, quae cum sint humanae imbecillitatis reliquiae , nec imitationem nostram nee cultum demerentur. Homines namque rarb res minutim disierant atque examinant : Impressio illa quae est maximEvivida , judicio leges sancit, nec alia sentimus, quam quae acriter feriunt. Sic cum multas veritates in scriptione deprehendimus , eidem interis spersos errores non observamus , ε contra si quae veritates multis erroribus immisceantur , , illas negligimus , Ud errores unici attendentes. Quod .
fortius est debiliora 'post se rapit , & quae acrius oculos. irritant, non sinunt ut ad sublustria & o,scura attendamus. '
Cum tamen manifestε iniquum sit hoc modo judicare , rationis rejiciendae nulla ratio potest assignari s veritέsque non minus veritas est , quia nonnunquam falsitati & mendacio componitur. Ad homines illa non pertinet, quamvis hominum . . sit illam evulgare : atque adeb quamvis qui mendaciorum rei iunt, Condemnari debeant , non tamen veritates ab illis sparsim propositae erunt una
Quapropter ratio justitidque exigunt ut in Omnibus , in quibus bonum malo permixtum est, secretionem instituamus , in qua facienda specialiter sita est judicii accuratio , qua M. PP. olim usi sunt , dum ex Ethnicorum libris optima e . tr ere ad mores formandos; qualusias in D, AD Istinus , dum non dubitavit ab Haeretico Dotiatista septem regulas ad sacras Scripturas interpretandas
Ad hanc itaque sectetionem faciendam ubi fieri
342쪽
. potest, nos ratio obligat , sed quia non semper otii habemus ad minutatim discutienduin quidni malive insit unicuique rei, tunc illam rebus de nominationem dabimus , quae iis ex majori melio rique parte competit. Sic illum dicemus Nohum Philosophum, 'qui ut plurimm bene rati cuiatur 'se' liditum honum , in quo erit multo plus boni,
Et en aliud in quo homines magnoperε falluntur dum generalia de rebus judicia formant.' 'Nam tam id in illis tantum aut laudant. aut vituperant; . quod extimum est, & accesseriunt, quandoquidem luminnis illis non affulgeat satis, ad ea quae in unaquMuere intima sunt di praecipua , csi tamen illa minus obvia int&sensibilia discetnenda. ς . Sic qui sunt artis Pictorit nari, infestis gradibus linearum ti liae designation figurarumquae proportionem pri erunt colorum adumbrationi , subtilibusque S mollibus penicilli ductibus : cum . tamen rudes multo magis capiantur pictura . quae coloribus vividis & rutilantibus fulget, quam alia subobscura , licet propter ipsam operis delineati
Fatendum tamen est falsa haec iudicia non adebfrequenter cudi de artis operibus, quia rudes Scignari plerumque proni abeunt in actificum senistentias; cuduntur tamen sequςntissimi iis de rebus, quarum dijudicandarum jus penes vulgus est,& de quibus unusquisque sibi rerendae sententiae
licentiam a gat, ut de Loquentia Exempli causa, facundum Concionatorem dicimus, cujus numerosae periodi volvuntur sine vocum peregrinarum luto. Hinc D de Ravetiae alicubi' ait
Conci maioris aut Caulidiei famae ct amniation, ε 3 . magis
343쪽
magis ossicere vocum barbariem quam rationum incohaerentiam : Et credendum est illum rem facti narrare, non sua miolum sententiam dicere. Nata
certum est reperiri, qui in 'unc modum judicant :certum tamen ulci uim est , nihil esse hujusmodi judiciis a ratione alienius. Nam sermonis putitas , figurariam numerus in oratore aliud n*n sunt quam in Pictore colorum adumbratio , id est, artii or toriae pars infima & maxime illiberalis :
cum ejus munus praecipuum sit dicenda fortiter lucultentε . vehementer animo concipere comcepta ita enarrare , ut vivida splendentque illorum imago ipsis auditorum animis ingeratur , sistaturque , non tantum res nudas e libens, sed una
omnes motus , assestusque quibuscum percipiuntur. Quod inveniri etiam poterit in iis , qui sunt in vo us eligendis , ngurisque concinnandis negligentiores : qui nimb rarb in illos cadit, qui
vocibus seligendis ornamentisque conquirendis nimium student, quia haec ipsa attentio animum avocat a rerum consideratione , cogitationumque imminuit vehementiam. Sic Pictores observant eos , qui sunt in imaginibus adumbrandis eximii, in delineandis non itidem ordinarib eXcellere , quandoquidem pluribus mens 'ipsa vacare non Pontit, sunt enim altera alteris impedimento. Generaliter tamen dici potest , quod de rebus ex rerum cortice judicetur ut plurimum ; quia vix
ullus est qui ad interiora penetrat ; omnis judicii norma est ille , qui foris prostat, titulus , & vae quibus hic non favet i sis doctus , prudens , perspicax quantuni lubuerit , si inter loquendum
lingua titubes , si ossicione salutationis verbis aprosite non rospondeas, actum est, tibi quod re
344쪽
stat vitae spacium, inglorid agendum inter dDpecto; plebis', conspiciendaque sciolorum , qu tibi
praeserentur , turba ingens. Magnum nesi est debitis carere laudibus ; maximum tamen est hisce inhaerere praejudiciis nec ultra rerutu cor- . tieem cetnere : & hoc illud est quod apprime dotamus evitare. Sin. U. Inter causas , quae nos a veritate ad errores suo 'landore abducunt , merito censenda est eloquentia qu aedam fastuose & magnifica , quamἘio cero dicit abundare sn nrism verbis aberibu ues,, ris. Mirum sane in quantem se sisinuet er- for , placidε assensum sussurerer dum nos Uoti ε periodo Hres suaviter demulcente, aut ε figur1 no, a de insolenti. quae auditores adsci eontemplationem totos convertit. Non tantum' hi ornatus ex oculis surripiunt err res , qui sermonibus casu immiscentur sed sen- sim ad alios nos pelliciunt, cum furit ad figuram aut Dritidum ritε concinnaodam necessarii. Sed quando audimus otatorem a longa gradatione . aut ansthesi multiplici exordientem , in procinctu standum est . quia raro accidit ut sese expediat, i quin veritatem. quo illa' inum quadret melius
aut laedat aut distorqueat .' emem veritatem modo tractat versatque , quo carmentarius lapidem muro immittendum , aut statuarius aes , ex quo statua exculpenda est : Nempe dissecat, extendit. mutilat , refingit prout necessὸ habet ut locum occupet in vano illo verborum , quod molitur,
Quot salsas tulit sententias πgutandi studium' i
345쪽
LOGICA. b. ParsIII mendacia non effudit Rythnai lex 8 Ad qua'
ineptias quosdam Italos scriptor non adegit, ver borum, quod aiunt, Ciceronianorum, S purae Latinitatis assectatio 3 Quis non rideret Bembuna dicentem Papam creatum Deorum immortalium ben
sciit Z Sunt quidam Poetae, qui ad ipsius Poeseos
animam autumant pertinere Deorum Ethnicorum
conciliabula & coetus et ouintad cum nescio quis Poeta Germanus, qui quo erat versificator peritior, ed erat Scriptor imprudentior cum a Francisco Pico de Mirandula meritb argueretur, quod Ethni ca numina intrusisset, immiscuissetque Papis, Et ctoribus , Imperatoribus, Apollinem , Dianam , Nercurium , idque in Poemate quo Christianorum 'adversus Christianos bella canebantur , apertδ asserit se aliter non potuisse vatis nomen demereri, idque ob hanc mirabilem rationem , quod carmina Hesiodi, Homeri, Virgilii istorum Diarum nominibus & fabulis plena sint . ex quo infert sibi ta tundem licuisse. Malae istae ratiocinationes ipsos saepissimi autho- res latent, iplis omnium primis imponunt ipsi
namque sonantium verborum tinnitu obtunduntur, ad nimium figurarum splendorem caecutiunt, atque vocum quarundam magnificentia eos nec cogitantes deducit ad argumenta futilia S inania quae procul dubio rejicerent , si vel tantisper atten
Credibile est v. c. 'Halis, nomen cuidam hujus aetatis Scriptori ad delicias usque placuisse . atCaesuggessisse noc argumentum , quo puellae nobili, quam suppudebat latinas litteras noscere , suadebat non esse virgini erubescendum , quod ea lingua uzeretur, qua Romae olim locutae sunt Virgine
346쪽
Cap.XX. SIVE ARS COGITANDI. 18 i
nes Vestales : si enim argumentum expendisset: non potuit non deprehendisse eodem jure pudendum esse ea lingua uti, qua olim uis fuerunt Meretrices Romanae , Vestalibus multo numerosiores ;vel pudendum esse . non uti lingua gentis suae veris
nacula, cum Vestales illam tantum 'antiquitus usu parint. Omnes hae ratiocinationes , ut malae, hujusce tamen authoris argumento aequivalant. Ιmbcertum est Vestales nihil facere vel ad me sandas vel condemnandas puellas , quae Latina discunt. Ex malis hoc genus ratiocinii tam frequenter obviis eorum in scriptis , qui Eloquentium nomen& famam ambiunt, liquet quam si scitu necesseriatis scribentibus , itim sermocinantibus, praeci in haec atque gravissima regula. Nou Dusrum ,
suos non verum Quae sane vim maximam futilium Ornamentorum argumentorumque fallacium praecideret: verum quidem est accuratam hujus regulae observationem stylum reddere. Sc aridum magis reminos splendidum , sed eundem essicit vehementiorem . sinceriorem , clariorem , & viro cordato digniorem: ac proinde, quam vim animis inseri , ct fortior est & diuturnior; cum quod nudbimprimitur a periodorum concinna Armatione , adeo leviter inhaereat , ut non citius audiatur,
Sect. III. Temerδ de aliorum actionibus , consiliisque judicare , inter homines ustium seminitissimum est , in quod tamen raro incidunt , nisi mal ε rati laetitur. Cum enim: distinctε perspectas non. s habeant
347쪽
, habeant omnes causas a. quibus essectus aliquis potest produci, illum uni alicui causae assignant, clim a multis queat produci ; vel sipponunt eausam quae per accidens talem effectum aliquan do produxit, eum sera. alias haberet adjunris circumstantias I eundem semper & ubique pro-
Uir doctus eadem eum Haeretico istit in materia . a rebus iti resigione controvoesis μοι sum aliena , inferet manevoliis eum ad cos propendere : sed temerε , & malitios S , enthilli ratio verit1sque fessis eam sententam e
Qui acriter invehitur in opimonem quam per- .niciosam eredit . hine forsan odii ciansonis accusabitur adversum eos quorum haec opinio est: sed iniquε & temerε ι cum haec aeriinorna i ci poterit non minlis ex veritatis zelo, quam ex pin
Est quis homini, stitiose amicus 3 ergo πι- serunt , commnis eum illo utilitates habet, estque flagitiorum particeps : Moo tamen in s quitur . poterat enim vel illa ignorassi .es non e senfisse. . Alter humanitatis officia iis noti exhibet quibus debentur , ergo aiunt ; sumiciliolas & a rogans est ; cum tamen hoc quaequid est eriaminis fortean ab oblivione pura vel incuria proficiscatur.
Quicquid hie signorum exteriorum aequivocum, id eit, ad diversa significanda aptum est, temeritatis reos erit , qui illa , sine particulari causa ad quaedam particularia significanda determinabit. Silanitium aliquando modestiae dc prudentiae, signum
348쪽
Cap. XX. SIUE ARS COGITANDI. 183
signum est , alias mentis emotae : Cunctatio nonnunquam prudentiam denotat , , nonnunquari
animi lis eludinem : Mutatio alias 'inconstantis . alias candoris et sinceritatis indicium est : ac proinde male ratiocinabitur , qui aliquem incon stantem & varium Monunciet, ex hoc solo quis, sententiam mutaverit : poterit nimque lassiciem mutationis causa intercessisse.
ualae induviones, cum scit effata generalia ex
particularibus . quibusdam experimentis deducimus , malarum ratiocinationum communissimis causae sunt. Exemplorum ternio quaterniove condendum axioma sufficit, locumve communem fabricandum , quo deinceps utamur ad quidvii dijudicandum. pIurimae corporis aegritudines etiam expertisi, mos medicos latent , curationesque saepe n succedunt ex voto : hoc quibusdam praecocibus lassicit ad inte ram medicinam proscii h- 'dum , omnεsque medicos pro meris Agyrtis ha
Nonnullae, mulieres leves sunt & propudiois; ad male etiam de castissimis sentiendum hoc satis Zelotypn est : ut & quibusdam scriptoribus licentiosis , ad omnes omnino condemnandas.
Saepe accidit os quidam pietatis velo etiam maxima flagitii occulieni : Hinc impii omnem ligionem pro nypocrisi traducunt. Quaedam nos latent suntque obscura : 'nonnuriis quam etiam crasset sal bmur , omnia itaque omnino, obscura
349쪽
obscura sunt & incerta inquiunt veteres aerecentes Pyrrhonici , nullRue est veritatis certa
Inter hominum actiones inaequabilitas visitur rhoe sufficit ad Iocum communem stabiliendum , Equo nemo erit excipiendus, Tam manea tam caeca,
inquiunt, inratio , ut 'si Hycura snt, quae haben- ων pro eurissimis : di ius facilia si perinia sint:
omnia ex aequo subdantur , natura a generarim iliitu derremur imperium. Cogitamsu qua volumus , eor-rum infanti quo volumus : nihiι aurem liberὰ , -Πabsurd, nihil conisanrer volumus. Maxima pars 'hominum aliorum vitia atque virtutes non nisi generalibus hyperbollaisque verbis efferunt : ex quibusdam actibus particularibus habitum , ex ternis quaternisve delictis consuetudi. nem inierunt: quod semel in mense aut anno accidit , id singulis diebus, horis , momentis dicitur accidere. Usque adeo ostitabundi, n ligentes sumus ad sermones intra veritatis & justitue limites
Sect. V. Imbecillitas atque injustitia est , 'quam in damnamus; raro devitamus, ex suec de coni illis ludicare, eosque, qui prudenter pro circumstantiis quas poterant pervidere , constituere, omnium in fortuniorum reos comdemnare , quae vel casu, vesinimicorum iniquitate , vel aliarum rerum , quae Perspici nequibant, interventu insequutassint. Non tantum hominibus insitus est Beatitudinis, sed etiam Sal lentiae amor ; sed tamen Sapientes a Beatis, miseros a sceleratis non bene distinguimus. ω Haec
350쪽
Cap. XX. SIVE ARS COGI NDI. 18s
Haee namque distinctio subtilior tenuiorque est quam quae statim appareat. Ingeniosi sumus ad eotores inveniendos protrahendosque., quos arbitramur infortuniorum causas fuit. & quemadmodum Astrologi , ubi quid accidisse norunt, nunquari non eum Astrorum aspectum inveniunt, qui id produxerit : sic , ubi quis in miserias aerumnanoue prolapsus eii, nunquam non errores & imprudentiam animadvertimus , quibus illas adscrib mus. Illi res suae male successere : ergo rationes male subduxit : sic passim discurritur, imo semper discursum iuit, quia semper homines in judicando iniqui ruere cum enim genuinas causas imo rent , , falsas pro . successiis ratione substituunt . dum fortunatos laudant, miseros & infelices condemnant , Nunquam ebrii. sellimur . quam cum temerire 'de veritate judicamus ex. ea authoritate , quae fidei faciendae impar est , , vel cum de rebus ipsis, ex modo quo proponuntur , prominciamus rerum Sophisma vi Moriniris. alluerum Ndi dicemus.
Ire scire pos us quam creb b. in haec Sophis
mala ' inciarramus . i. Iconsiderandum. est hominu Partem maximam in ne vel illam isententiam novire , i ob sationes solidas atque essemiales, 'quae v ritatem poterunt ui notare; sim. Ob quas m crinteria externa ct permina qας ivo conveniunt magis , vel convenire putantur , , veritati quam fallitati. '