장음표시 사용
171쪽
xcs D. ERAS. RO T. DE RAhemens animi ad rem quampiam applicatio, ut medicius, orator,poem,theologu8,miles, uel equorum studio , cr acta, casus, eiusmodi. Faela,casM,et rationes, ex tribu temporibus
ec Miloueo -Ex praeterito, quid 'cerit,quid isti accis derit, quid dixerit. Ex praestenti, quid sciat,eueniat, quid dicat. Ex futuro,quid Acturus fit,quid illi euenturum sit, quae dicturin sit,aut ipse, aut eius soci , ciues, maiores, Consitum. amici, inimici. conplim es faciendi excogitata ratio. Res est totiu3 negotii certis signis conflata complexio, quae potis tam in epilogis adhiberisiolet. causa diuidiis tur in impulsionem,ratiocinationem. Impullio est temeis rarius impetus animi ad aliquid faciendu,aut non facienaedum, ut ira, cupiditas, violentia,timor, furor, omnis animi perturbatio. Ratiocinatio es , quae commodorum comparatione,aut incommodorum uitatione, ad rem hortatur. Ea cons it in commodorum adeptione, retentioren augmento,aut incommodorum evitatione, reiectione,
diminutione. Est autem duplex causa,principalis, et acet cessoria. Principalis,ut occidit hominem ex quo pecuniae maximam seminam sterabat. Accessoria, praeterea non ignorans se clodio, huius inimico acerrimo rem gratam acturi . Locus opportunus an importunus, angustus, amplus, nemoros, , montuosus, longinquus an propinin Modui. qum,celebris an desertu , facer ass prophanus, publicus an priuat M. Modu claman ui: palam an occulterpremovictim suasione an stonte: audacter an captiose: insciens an prudens:amore an odio. Materia, utile an gladio, rra,venemno,incantationibus. Nunc quomodo rationes a circunmempysi m Aniij, inueniatur,exempla sub ciamus. Proditor ra patri
172쪽
TIONE cONSCRIB. EPIST.triae catilina: nisi huiu8 rei testes cicero produxerit,non est audiedus. Ea enim nobilisthbis in oribus natus sim, dia peis 'ut fine testibus, id de me fusticari non debeatis.Atq; ideo A per ona a magis expellendus est cicero, quum haec ine tectibus dim Meat, quod nubi seinper inimicus fuerit,et nobilitati(umo eum. te nouus homo inmu . N im uestrae prudentiae,ivdices est,eam potestitem, talibu3 uiris non concedere, ne fictis
argumentis nobiles homines circumveniant. Non enim
tanti sceleris fustitionem sine testibus approbare debetis. Praesertim in hae Repub. in qua Ieges sanctifime semis
persunt conseruatae. Atque ideo magis expellendus,ne sifctis argumentis locus dabitur, multos nossium hi novi A causa. homines invadere conentur. His praesertim temporibu3, 3 quibus ignobilium animi in nobilitatem sunt accensi: Crea licentia uiuitur, ut nemo fisa crimina non excogitet. De circunstat s hactenus,unde rationes propositionum
inueniuntur. Nunc de conmmationum inventione. Pro- Destiuentione fluit autem omnli confirmatio ab ijs Iocis. Ab meplo,rem confirmationis nori,maiori,aequali, 'contrario.
Exemplum. Oportet tempore belli ob ciuitatis emolumentum alis ui . b. h.
quid in nouare. Et maxime nobis Romanis id licet, qui ua. semper ad utilitate reip. aliquid novi solemug excogitare. Naiores enim nostri ex commodo Reip. reges expulerurunt,et decemviros continuare imperium pani furit: et Ab exempto. tribunos plebis sacrosanctos coctituerunt. Scipione ante tempug consulem creauerunt. Si paterfamilias multa e re sua innovare non ueretur, senatus ob Reip. commodum Aminori.
quippiam innovare non audebiti Si tempore pacis innomi s uare
173쪽
IIo D. ERAS. RO T. DE RAConfirmatio 'quicquam solamist,tempore belli,qtium res postulat, id hu5h.'innovandi .Frofluit expolitio a circunstini s, unde
expolitionix. Cr ratior res. Est aute expolitio, quiddam ex ration con
Expol Oeae coim tim hoc modo: continuare scipioni
tempore. imperim,uel contra leges oportet. Nam et maiores no iii puri si iri utili late Reip decemviros scit continuare impra A persona. rium pasi sunt. Ais illi tuc in pace, nos coacti bello quid saciemussEt illi ad ornἀdam Remp. nos ad defindendam libertatem sciemus. Et illi decemuiros continuare impeetriam simul payi sunt, nos ut e solummodo non patitaimrSEt illi Appium Claudium honunem,ut res docuit ibidine perditim,uis tyrannicum,nos Scipionem, qui ea continentiae exempla dedit Numantiae, ut omnium proabatifimm uideretur in exornationibG uero longe aliter
de expolitione praecipitur.FIoc monediu est pudiosus, hocut ad unam propositione consi manda, plures rationes
adflui posse, ita unamquans ratione pluribus cpfirmarutionibus posse muniri et item ad confirmandas singulis,
plures expolitiones posse adhiberi. Verum quemadmoduo siti hyese. propositionibus breuitatis causa nonnunquimmate, &Epen- admiscentur,ita confirmatio rationi,confimationi expo. 'io obos io' intexItur. igitur hoc loco expolitio, iste Enthdiis Ratio ille mema, oratio quet a circumntiis ad confirmationem non a collatione sertur. Epenthdimema, est quaedam addita Enthdimentati acum excogitatio. Exepli causa, Corioloni fictu plusquam hostile nobis uideri debet: toerannicum enim in patriam expugnare. Hoctes enim oppugnassi nosunt: ibu hic maiori odio es proseque diis, quod illi alitanain hic 'patria oppugnat. Et cui plurimum debet, hanc
174쪽
TIONE CONSCRIB. EPIST. I rhanc evertere conatur. Fluit quidem comprehens o a cim De eompleret curistini sined approbatur a quadam, aut totius in minora, uel pauciora, incisione, aut similium enumeratione, aut seloria ratione,quae oppositum rei confingat I EAemplum-
Simu lat,no amat puella: quae ' uirre quempia amaret, one. nd ego te ueneficii accusare. Si teipssi arderet, artes tuae sim iliu enu
imbi suspectae no essent. Si alm quendam furore fureret ' Ab incisione in alia aegritudine laboraret,non te accusare. Pater tres hemmel intescit filioss duos interficist, si unem solum,si meratione, no flim e moleste fretis. Nihil cetum talenta Phili pinpM Atheniensibiu, quibu3 Demotibenes hibi traderetur. Non si nasse daret, no se dece milia, no si ciuitates,getes,
prouincias,regna,simul omnia co=rret,Demosthene, qui Graeciae libertatem, fure prudentia sua,tum eloquetia tu tatim est, tradituros putarem. His ego talentis, non dico Hoeperide, aut Aeschinem, sed ne plebei tum quide quemapiam,aut ops: cem,aut omnino citiem infixam traderem. Alterum exemplum.
Ego i tuos Flios (s modo tui dicendi sunt, quos cruindelis i me trucida i) aut uerberibus ascises, aut exilio,
et abdicatione notassees,moleste tame etii fimem,tot pulicherrimos iuuenes uel chari fimo patriae solo priuari, uel indigne uerberib M caedi. Nunc uero quum non abdicare tione,non exilio, no verberibus, sed morte tres 'imul abespuleris,non expostulem no accusems no grauiter stram Et qui si unum interfici senex clamarem, nunc tribuZ neae tu silebos Invenissitur item arpumera,et rationes si Ioae Abin stonet acu topim,rimpe a generospecie, disrentia, proprio,
175쪽
ria D. ERAS. RO T. DE RAdefinitione,toto,partibus, causis, ejectis, UibM, iunctis, iudicato,simii,maiorumnore, pari,proportione, oppoma geone, sitis,tra imptione,casu, coiugatis,divisione. Genus est, quod continet speciem. Ad generis negatione,cosequitur . et D eciei remotio,non contri ut, Virtus non es , igillirdiu ' ' nee iustitia. Animal no est,igitur nec homo. Remori te cie,non cosequitur remotio generis : sed affirmata flecte, sequitur affirmatio generis. Iustitia non et gitur uirtus non est, non consequitur: iustitia est,igitur uirtus est,consequitur. Ad remotionem tamen totius generis, consequiatur remotio cuiu libet species. Rursus ad ammationem totius generis, consequitur ammatio uniuscuiussi s eacies:ut, Omne argetim legauit, igitur et clatatu legavit. Omnibus scient s operam dare iubemur, igitur et poeaticae. Nulla uirtu3 est principi negligenda,igitur nec clea
mentia.Removetur tamen necessario genu3 quis Frinjs eius omnes per enumeratione negauerit,hoc modo: A EIrentia. quod nec ratione utitur,nec brutu es id ne animal quideest Disretia ei qua genus diducitur in specie. iu disj
retia aequaliter in tur,et remouetur species, qui constituit. Genus autem comprobatur, no improbatur,ut supra
dictum est deflecte: ut, si sentit,est animat: si ratione cais
ret,homo no GL Ratione non caret,igitur et animal est. d proprio. Nam si ratione caret, non stitim animal non erit. Proa
prim est, quod soli speciei accidit, ut homini risus. Id, quemadmodum iusserentia, id cuivi es proprium pos tim n=rt,remotum aufert: ut, Quod risibile est,id hois minem esse necesse est. Quod risibile non est, id ne homo quide dici potet si t)rannicidae propriim est orannum
176쪽
occidere, hic t dirannum occidit, igitur praemo donamdus Hoc quoniam proprium non est,sic confutabimus: Sit rannum occidere, t rannicidae propriiam est, carnis,ces,quibus orannos occidendos tradimu , t rannum occidunt: carnifices igitur praemum accipiat. Definitio est cuius rei breuiter, et absolute potestitem complectens oratio. Haec cum re definita conuertatur necesse est: ut, Si animal rationale est, igitur et homo: Quod nec antismal est, nec rationale,id homo non erit. Si homo est,ergo et ammat rationale. Si homo non est, igitur ne animal quide rationale. Definitio consulatur , si aut uerum promprium,aut disretia vera, aut genus uerum positum none is quid in altero continetur,aut excluditur, quod non
idem in altero contineatur, aut excludatur, hoc modo: Moneta omne uxori legauit, caelatum alite argentum moneta oti argentum igitur caelatum omne legavit. Neque enim omne caelatum argentum moneta dicitur. Nam parutera,eT huiusmodi caelatum argentum est, nec tamen isti monetam vocant confiituuntur e definitiones ex accio
dentibus: quae si huiusmod: sint, ut cum re deFnim coueris tantur,valet consequutio:ut, Homo est animal bipes, errae tum,sine pennis. Whacus auis in uiridi ,rectro adunco, collo rubro, torque insigni in senectit, quae altero pede cibum tenes uescitur. conssit utitur et desinitiones ex enues meratis absolute partibus, Feciebus,sive rinis: vGRes ublica est, quae unius,aut paucorum, aut populi potestate regitur. Hoc genus facile corumutatur,si qua species in enuis meratione praeterita additur. Exempli .Iniuriae sunt, quae aut pulsatione corpus,aut couitio aures asciun consumma definitioni A dest fide.
177쪽
Iet D. ERAS. RO T. DE RAtur. Quid si quis filia tuam rapiat niuria non eritS Et Meir nolo mologia est nominis interpretatior siue notatio: ut, Hic chosogonus est appellatus, quod aurium undecunq; paruriat. Nam e veros Graece aurum, suo foetum signiscat. Fingit, igitur poeta. D e deo distulat, igitur theologus. Aloio. Medetur, ergo medicus. ae toto inferuntur partes, nos remouentur,hoc modo: Si tota Restu, consilio gubernanda est,ergo et domus, et unusquisis ciuit . Non tamen quoniam tota Res u. Fortunae astutienda non est,idcirco nec tu te casui committes. Neque enim quia tota domu redintegranda non est,igitur nec paries unu . Verre parmies si uniuerse colligantur, totum in=runt: si uniuersa
removeantur, totum ainrlint. Consideratur autem paret tes,a tempore,1 quantitate, a loco: ut, Si neque in coelo,
neque in terra inuenitur, nusquam igitur inueniri pote. A caussa. rit. causa et effictri conuertuntur, si modo eiusmodi sit causa,ut ab ea una fluat fectus, et ea hola sit idonea ad producendis es'et . Ea quadrifariam diuiditur, in efficientem,materialem, formalem, et firalem. Ab effciente Messidente. eausuus, Non potest non esse dies,exorto sole. Nec uirago est, si cim uiro concubuit. Si sapientia uirum bonum facit, et ipsa bona est. corpus in lumine est, ergo Facit umbra. Voluptas infamiam gignit,igitur fugienda. Viratus honorem ad Ernigitur appetenda. coloratus est, igimtur,ut in sole. Pulverulentus est,igitur in itinere fuit: non materia. consequetis: hurim enim reru plures possiunt ei' cau.
D. Sublata materia,' est civi nec Jario au'rtur: ut,LMgnum pullum habuit, nec naues igitur potuit Fabricare.
Aiorma, Ferrum cum des liqui possint gladios cudere s ae forma:
178쪽
TIONE CONSCRIB. EPIs T. lit,Aperte mentiretur poetae volassee Daedalum: nam quod natura in annmo potest Acere. a fine ducuntur argue Amendi: ut, Felicitas est expetenda, igittir et virtus. Non malam est uiuere, igitur nec comedere. Bona est medicimna,nam et lata bona est. Bona est pax,igitur et bellum utile. Haec a limentatio in coniecturali statu potii iniuria adhibetur. Ab casu cut,Equitare oportet,igitur et equi habendi. Nauigare conlienit,igitur et naues parare conuenit. Tueri uitam licet, igitur et gladium P e licet. v terem theologiam scire pulchrum, ergo et poetas didiaeisse pulchrum erit. ae generatione ad corruptionem. uti A generassone. Malum est retinguere Remp. igitur bona est Rest. Conincordia ciuium optima,cur non igitur et ciuitas s Ab adis Ab virumn is
iuncitis: ut, caesarem sapientie rem fise constit, quem
nullius unquἀ rei poenituerit. Stultu Antoniu ,qui nihil unqui gessit,cum non postea poenituerit. Pallet, cogitabundus sedet,subinde animum inula igitur amat. Expallui titubauit,trepidavit,igitur rescivi sibi fuit. Si tibi simam meam comminare licuit, nisibi expurgare non licembit Quem quis amat,non laedit: quem haerede acit, charirim habuit. Orbie inseruit, igitur haereditatein captat. Si poeta est,igitur lasciuus. Si dialecticus,igitur coletiosius. Si theologus,morosu . Si medicus,audrus. Quae tamen fa
cile confutari possunt,praesertim si eiusmodi sint, ut saepe ,
ni ero non consequantur. Ab iudicio,vel ausoritate .lis,
Optimastitim disceda sunt. Sic enim Oguntilianim infit tutor optimu3 βciendu cxi; mauit. A sinsili sic:Vt in tem A simul.
pestite, quium maximum periculum, mare,ventis minanetur,tum peritus naucleru minime a clavo decedit, oculos et man
179쪽
ris D. ERAS. RO T. DE RA ' manus ad omnia intentas habet: Ita uir sapiens, ummaxime sevit fortuna, et quum res sint maxime dubiae, tim maxime consilio uti, et vigilare ad omnia debet. Locus autem a simili confutatur, si aut dis inule che docebismus,quod alter simile dixit, aut alia commodiorem fimis
litudinem adducemug, hoc modo: Vt picem nemo trami,
nisi contaminetur, ita poetas nemo potes legere,quin ad
libidinem incitetur. Negabimus simile quidpiam poesim
diuinam scientiam cum pice habere, aut commodiore fiamilitudine dabimus,hoc modo: Imo quod apes sacere uis demusilit ex unoquos flosculo, quicquid est optimum,id excerpant,si quid ueneni, id araneae exugedu relinquat: ira nos in poetis,quod ess eruditionis, bonae do et, ime, id nobis rapiemvis quid obscoenitatu occurrerit, id rere 'hio. et ' linquemus. Vt nes equin indomitus,quamuis natura bonus ad eas utilitates, quae ab eo desiderantur, idoneta est: ita nec homo indoctus, quamuis ingeniosus, is est a quo Nirtutis stuctum posis elicere. Non enim ut qui currenti ad cur succedit,uelocior esis, qui imperatori,ad reagendo exercitum melior. Nec ut navis et amicitia noelia fdelior. A maiori hoc modo: Parenti no obtemperat,
Amaffossi et audiet alienis sHuivi morte tam 'rt familiariter, quid mihi hic faciet patri s Si adulterum occidere licet, ergo nunqui ct loris eaederet minori uero sic: Si furem caedere licet, ah, i. et latronem. Si puer isti potuisti, uir non poteris si prari:Si lex parricidam damnat,et matricidam. Si patri inflium ius est,igitur et in filiam. Si fratrem domi alis,cur
me e clas s Porro exemplum, aut simile est,aut contraramaiius,aut minu Simile exemplum: vi, Iure ora
180쪽
TIONE CONSCRIB. EPIST. r Iesus Saturninusquonia et Gracchi Cotra iuruli Brumtus filios proditione molientes occidit. Manlius uirtutem filii mortet linit. Marcellu3ornmeta S racusami homstibus restituit. Verres eade sociis abstulit. Maius: ut, si propter matrimoniu uiolatum Troia funditus excisa est, quid fieri adultero par his Minus:ut, Tibicines, quum urbe reces issent, publice sunt reuocati, ciuimus princ, pes,qui bene de Repu. meriti sunt,quu inuidiae ces issent,
ad exilio no sunt revocandis Simie offenditur,a genere, Deasutatione natur u magnitudine,miltitudine,tepore, loco,causa, perfora opimoncmodo.A genere sic: Extinguitur inet Agenotri tesseetus, quonia et uisulcbjuritur,sed uisus materialis, noniitem intellectu . x ui: Insit inuentuti seueritas quem A mdam,quoniam et senibus. consulatur, sed iucundicis iura uentutis propria. 1 magnitudine: Si forte, non electione A magnituri si gubernator nauis, nec imperator clinis. cdum turiat maiori maius ratione gerendum est. A' multitudine: Noae A multitudi
prae ne an hostium hae ciuirates sint, dijudicemus:sic enim 'et maiores de duabus 'certit. Consuritur,sed in pluribus
maius pericti m. vi tempore: continuet Pompeius impra A tempore, rim, quonia et narius. Consuritur, sed ille atrocifima Remm tempestite, quum nunc urgeat nemo. , loco et Aeausa: Otium in I talia bellum fit,non tra cisitur in Uriacam copiae,nectitiae quid cum Atheniensibus patiantur. Confutatur, ped longius illis et ignota in loca, propius
nos, et cognita, et ea ex re alios quoque hostes illi alae traxerunt, nos hostem Annibalem ab Italia expellemus. A' persona: Cotinuet Marius imperium, quoniam et Scis A perlanxipio. cos citur,at sanctus ille uir,hic non aeque. Ab opi QP me