Speculum sapientiae matronalis, ex vita Sanctae Franciscae Romanae fundatricis sororum turris speculorum, panegyricus Authore Andrea Valladerio..

181쪽

vita Canaaetes aderatii,Magister spiritalis imprimis, aliquot

moniales in lacri mas certatim omnes effusi, funebri eiulatu, illam iteratis vocibus exorabant, ut secum m

nere diutius vellet, idq;, quod in promptu haberet, a Deo supremis precibus impetraret. Hic suorum fletibus. atque suspirijs satis emollita tenera,illa,&Dei plenissima anima.quodB. Martinum secisse,in simili suorum im ploratione accepimus, ad suauissimum numeconueria, Domuete, adhucfamulis tuis meis sum n cessaria, non recuso laborem, fiat moluntas tua, sicut in caelo, ita in terra. Deinde cum mortem propinquam praesentisceret, idq; tum ex praemonitione illa diuina prospiceret, tum ex inusitato quodam tutoris Arch

geli spectaculo qui eo die,qui dies illi vitς ultimus fuit,

summa festinatione, de extraordinaria diligentia tria

plicem illam suam telam, de qua alio loco meminime dicere, diri, atque abs iluere nitebatur; sermo no ad filias moniales conuerso, quae totς lacrymis dissiue,tes suavillimae matris lectulum circumsidebant, eas minavi in staminati charitate animi in haec verba iam vimina adhortabatur. ut omnes inter se inuiolabili. quo da mutui amorisvinculo nexae,iugataeq; viverent: ut violenti caco daemonis quotidianis incursibus fortiter obsisterent: ut mundi fallacis insidijs, illecebris que vigilanter occurrerent: ut Domini Christi vestigiis prorsus insisterent, spesque suas omnes in cius patrocinio collocarent: ut in virtutum omnium studiumaxime siti despicientiae,&obedientiae constanter incuberent:vae enim illa,quae se inobsequente, aut res a-

182쪽

an scae Romanae.ctariam exhiberet. Ad vitiinum qua totius vitae ferme curriculo subterraneorum letia uiu importunissimis, atque continuis agitationibus obsessa, & vexata fuerat, ultimomortis articulo,ab illis penitus triumphatis, fugatisque libera, cum quotidie tota vita Parthenium Deiparς matris ossicium recitas set, visa extremum ne , scio quid, fot micantibus labijs, submurmurari, a suo Moderatore,quidnam diceret,interrogata, respondit iamiamque animam emissiura se Deiparae virginis preces vespertinas persoluere, quibus oppido ius olutis, dormienti magis, quam morienti similis, nullo cuius quam doloris indicio, sui semper ad ultimum com- os,leniter occlusis oculis, quieto,&tranquillo vultu, aboriosissimum vitae stadium palmae properanda decurrir. Vt primum 'rbe glori'si obitus fama peruasit, veluti ligno dato, incredibilis mortalium cuiusq; ordinis, ac generis iucundo spectaculo oculos implere cupientium concursus fieri trans Tyberim coepit, 'ubi decesserat; urbs tota momento conssuere; non pueri, non puellae, non senes, non debiles domi se posse continere. Currentibus calcar admouit nouum,& propositum palam omnibus in corpore extincto

miraculum funere ad S. Mariae nouae elato,sacrum ca

dauer duobus diebus, tribus ue noctibus, inibi inses pultum ad vota, importunaque desideria populi reseruatum,tam gratum ex sese odorem perpetuo exhalavit, quod coceptis verbis autetica rem gestaru acta solenniter descripta testatur,ut ros &violis,&omiani

generis stores ibi copiose conspersi p utaretur.certiori

183쪽

ita Sanctae prodigio, quam ex Alexandri Magni corpore, cuius

ex vici membris balsameum quendam odorem exspibrari solitum Plutarchus, nescias an putidulus assentator, an veridicus scriptor, memoride prodidit. Ergo totius amplissima: vrois congratulationes, augeri coeptae. AEgri quoque relictis grabatis ad repere, visendi, osculandique cupiditate, vires, uti assolet, subministrante. Plerique impetu quodam ardoris irruentes certatim anteatos prouolabant, ut primi gratum gestamen attingerent;tantique undique ex omnibus urbis partibus rep ente concursus facti,adire, contingere, osculari sancta pignora decertantium , ut se mutuo a prementes pene alij sup er alios corruerent. In augustae aedis ingressu, ut quisque adferetrumpropius accedit, dum venerabundi odoriferas salutant, subodoranturque reliquias, ingenti religione perfusi vim lacrym rum leniter decurrentium maxima profundunt: con- , filia ineunt melioris vitae; nouam Populo Romano in caelis Advocatam perditis limis temporibus gratulantur: ab eo loco diuelli nequeunt. Super Omnia tristo simul, ac dulce spei laculum augent horrendi undiq; aegrorum praecipue , ac debilium clamores exauditi, confusis vocibus,&festis acclamationibus patronam, matrem, de suam Romanam Dorcadem appellantiit, valetudinemque, ac sanitatem crebris, iteratisque ulu- . latibus exposcentium; vestes, indusia, alia suae cura tricis insignia munera ostentantium: nonnihil reliquiam ex demortuae vestibus, aut cadauere certatim abra- dure gostientium, ferctrumve manu contingere gau- dentium.

184쪽

Franciscae Romanae

dentium. Neque voces vanae, nec preces irritae re G. debaciprotinus depulsis morbis, restitutisque viribus multorum, diuina sanctissimi funeris vis extitit. Ex reliquo numero,Iulianus quidam,trium mensium vic re in infimo pede contracto, medicamentis omnibus irrito exitu tentatis, Sanctet inhumatet adhuc funeri applicans ex veste frustulum praecisum vulneri admouit, sanitatemque e vestigio recuperauit. Andreotia item undequadraginta annos nata, Petri sanctae crucis eadem uxor, renum, ac dorsi cruciatu acerbissimo ita oppressa, ut lecto moueri, si que sustinere non posset, permota miraculorum fama, quae ad ferculum B. Fra ciscae etiamtum insepultae patrabantur,illi se,ardentissima fusa prece, commendauit; vixque oratione dum finita, perfecte conualuit, ac iam lecto exurgens, suis

viribus nixa,curriculo ad Llutares Sanctae reliquias,ad mutuam coriis referendam gratiam conuolauit. D

nique illo triduo,triumphi potius,quam funeris instar

exacto, corpore nulla parte vitiato, aut corrupto,imis perinde, ut si viveret, vivido, tractabili, colorato, de odoris illa continuata fragrantia admirando, placuit, quamuis popusto Romano plurimum reclamante, i crymanteq;, sepulturς mandare, quod aegre tandem, uti constitutum fuerat, effectum, duodecimo Marth, in ipso S. Mariae nouae sacratissimo templo. Verum eodem anno,ad vi. ΚM.Augusti, clim clara in dies,testata miracula exaggerareturq; ex humiliori loco co pus miro adhuc odore fragrans ante altare princeps deportatur,ibique honoratiore monumento reponi

185쪽

. .a vita Sanctae . tu ornatu marmoreo,atque porphyreticosuperinie-

-cta craticula ferrea , ea serina, quam hodie videmus, cui Epitaphium sepulcrale huiusmodi,recenti, & glorioso testimonio sculpi fecerunt. IN asTO LOCO

lus, id ferculum, ea v eluti sella triumphalis, hoc apparatu, illaque magnificentia per me in summaturri iub meum tholum reponatur. Iam ad perfectionem operis iubeo,conscisc6que,ut sex illa latera,neleistuli prospectum impediant,expurissimo,illustrissimoque cri

istallo,ut ita dicam,fenestrata, accurata incisiope, pei' petrata post mortem B. Franciscae prodigia, bina sim. gula ita referant , ut in transiuersum in tus in tholo te ebis po in patice ornatus appareat. Atque ut ille ex funere fragratissimus odor emanas repraesentetu ,Volis, ac statuo,ut mera, sincera liue florum omnium gratis sima genera, lilia, rosae, violae, narcissi, & reliqua, non arte ex ligno,ut sup eritis,elaborata,sed ex hortulis pura, ac recentia, Varjjsserturum,& Eucarporum,d visorum, cor00 rum , & lemniscorum inventioni bus,undiq; hi thol0, exterius, intςuus, ad columellas,

186쪽

Franciscae Romanae. 7s ad epistylia id stylobatas, ad coronides, visenda, ac triumphali colorum, odorumque omnium pulchritudine intexantur. Post haec, sese efferat primo loco P ETLvs P AvLus de Molaria, qui ad nouum aedificium domus turris speculorum, cum sublinu loco magnam trabem statuere vellet, subita decidentis tr bis ruina oppressus, & pro moi tuo ab omnibus habitus, unius ex monialibus oratione in periculo,B. Franciscae commendatus,exiguo spatio interiecto,liberius iam meante spiritu, alleuare oculos coepit, indeque paulatim redeunte animo,circunsi intes agnoscere,ac demum sensus omnes cum voce, S vita recepit. A v-GusTINA ANGELi DE V iae ER B io ad idem l tus exprimatur. Ea ex graui oculorum morbo haud dubie caeca, sicut iam lumen adspicere non posset, postquam omnia vulgata remedia nequicquam asinouisset, denique, re B. Franciscae commendata, &panno, qui eius corpori impositus fuerat, pupillae, adhibito, mox claram lucem sanis oculis haurire, postea penitus conualescere incepit. Alterum latus A N- To Nivs DE PALvMBARIA,& IACOB vs DECLARELLis excipiant. Ille, anno aetatis quin qu festino ,lethali in capite vulnere accepto,iam sex ossiisus a chirurgo detractis,mortem inter,& vita dubius, a B. Francisca voto ad opem vocata,&panno,quo illa utebatur. ad plagam illato, statim persanatus est. Hic pestilentia tactus, cum foeda impudentis mortis facies oculis obuersaretur, valetudine a medicis complora ta, Gentilescae sororis voto,de B. Franciscae tumulo ii

187쪽

, Vita Sanctae uisendo,tum de Iacobi imagine cerea offerenda,continuo horribilem morbum, & imminentem ci id eme sit. Succedant duς matronae lue illa vulgari,eadem praesentissima ope, ereptae, M AGDALENA CLARELLIA,&ANGELOTIA,eadem una capedine e pressae. Prior, tumore pestifero exsecto, vehementer laesa brachium tantumnon amiserat, de dolore gras fante, mortem proximam expectabat: tunc mater ip- .sius, humanis auxilijs desperatis, tumulum Beatae,sua: ipopularis, diurnae qua redae opis causa, pethhei filiam commendauit, domum reuersa, ea ipsa hora, qua precem fuderat, malo liberatam offendit. Altera, simili incisione, contagioso tubere lancinato, iam latere amisib, continua capitis agitatione suborta miserabilis, simul sevoto ineundae cum alij adTurrim speculoru, societatis, si praesenti aegritudine leuaretur,obstrinxit,

visa sibi B. Franciscamini sc verba loquetem audire, Filia, non morieris, extemplo meliuscule habuit,statim- que conualuit. Prodeant gemidae aliae, febri simul,& Arthritico cruciatu exemptae. AGNEs Pauli Lelli filia, &ANGELO Tia altera quςdam Turris speculorum sodalitio aggregata. Agneti extreme cum morte li etanti,&carbonis instar ex morbi violentia denigratς

Iacobella, & Augustina, Parthenhosici; libello,quo

B. Francisca vulgo utebatur, ad pectus applicito, certum a Beata exitium sunt deprecatae. Angelotiς,praeter febris ardorem,linguς pr terea facultate,ex artici lari illa fluxione destitutς, mutaeque, tum ad noctem proΣima medi 'rum iudicio, de vita certissime pe-

188쪽

Francificae mminae.

sic ariti, Iacobella socia non prius eundem illum precariunt codicem pectori primum, tum capiti imposuit, quam illa loquendi uturam,& absolutam valetudinem recuperauit. Consequantur in ordine AN Tos 1 A Ioannis Christophori coniunx, unicum FRANCisCAE Pauli Totti uxoris filio quadrient. Illa febris, &pleuresis coniurato dolore, eo perducta, Vt insequentem diem Medicus pronunciaret vivere no posse, iamiamque postremo sacrae unctionis auxilio muniendam duxisse prece ad RFranciscam conuersa ex animo , panno illius usitario ad partem maxime laborantem leuiter tacta, geminis repente leuata do' loribus,postridie valens,& sana de lecto surrexit. Fran cisca Tottia gnatum ex tibi;s adeo captum, ut liuidae

plagis, atrae se, obstipatas hie,putrescerer, nullaque omnino gradiendi esset reliqua lacultas, spes verbianit tis multo deterior, brachijs delatum ad Sanctae Maria:Translyberinam aedem plenissima fidei depontauit, ubi ante tabellam B. Franciscae procumbens,vix illius patrocinio dolendam miserandi sit; vicem conmmendauerat, quando puer se humi demitti matrem precatus, primo stare suis pedibus, tum gradum fg re, deinde paulatim incedere, postea ipse domum re dire, denique ligamina abij cere, emplastra deponere; saluus, ac sanus de caetero vivere visus, solenne prodigij testimonium propagauit. Concludet hanc seriem recens, &spirans adhuc nostri seculi celebre factum, magno theatro,totaRoma spectatu.Ante quinque nium , anno ineuntis seculi tertio, Christi corpora-

189쪽

Uita Sanctaeti M. DC. Iir. BELi quidam in Mahometaria perfidia obduratissimus,cum ante viginti annos, in Turcarum triremibus infestam Mediterraneo piraticam exerceret, a Christianis captus, dein urbem deductus, iam Marchioni Malas inae Triremium Ecclesiae praefecto seruiebaciis s xpius, ut fit,a varijs de resipiscendo commonitus, cum obfirmatus in scelere magis in dies ob duresceret, &cani surdo omnia viderentur, ex casu, quem referam,quam refugiebat, huius Diuae patrociamo,salutem reperit. . A Catarina Malalpina praenisti sorore gemaana saepenumero cum munusculis ad ardes Turris syeculorum,ad Maximillam praesertim A coram bonam missus, cum ea occasione a Religiosis simis mulieribus de capessenda Catholica fide urgeretur, se tamen obstinatum ad omnia , & impenetrabialem ostenderet, monita respueret, consilia, & argumenta omnia, ob firmato proposito, ludificaretur, aegre tadem,officiosa Maximillς importunitate,persuaderi se passus est, saltem ut preculam illam secum ipse

identidem iteraret. Francifica memento mei. Ecce

tibi igitur, o admirabilem clementissimi numinis be nignitatem l dum aliquoties an serio, an iocularirer is la repetit, piaeque sorores interea dulcillimam Magistram non cessant, ad mentis sanitatem infideli homini comprecandam, assiduis precibus solicitare. Sero, sed aliquando tamen, propitium Dei numen ei caeco aperuit oculos, ut ex infidelitatis lutulento coeno er plus emergeret. Nam,nocte intempesta quadam. hora quasi noctis septima, profudissimo somno sopitus,

190쪽

ancycae mmaenae. 8o puerum, quia se stipem exposcςret, ea seriara, vi dere videbatur, qua B. Franciscae tutebris Arςhangς liis: depingi solet: dein experrectus, viso domesticis alijsserui ijs, atque herae imprimis Catarinae exposito, solito Letior domum, oblatarum Turiis speculosum adiretusius, re omni cum illis, cum Maximi maxin

me communicata, genti gaudiosumma constantia, maxima admiratio neferocitate deposita,errore damnato, superis gratulantibus, hominibus applaudenti- .

bus e Christianuini fieri , , postulauiti atque doctus in fide, & piaculari postmodum lympha initiatus, b

nescij memor, miraculi authoxemprofessus,Francisci nomen expetht. At quis me ferat iam mea prolixitate immortaliter fastidiosum omnia referetem Z quod fieri nequit,aut plura,quod romptu est,dic e aggredientemὸ aut plurima sumimi momenti, breuitatis stustio, praetereuntem λVERUM ILLA sublimis, auium Regina, magni

Iouis ales, armigera, fulminaria, solaris, rupicola, ' caelicola, Romana, Imperialis, bellicosa, signitera Aiae et quila, quam in summo culmine busti triumphalis , ex veterii scriptorum historia conspicor , mςad so rapit, &pectus meum penetrale, infini O quod hys Cy i tusandi iiudio, concitatum ad illa aliqua os agricis

vim orationis maiorem quan d in innectere hi Ortatur Cresco, alisl pater,& exuit', de vivo mygis,cu ' O

sidero Sanciam tot annis ponii sic letpties tonatatum,qua tym lues a stragium, im nem distulisse, quousque Po*tificem niaxim Rin gς