Marci Aurelij Severini Synopseos chirurgiæ libri sex

61쪽

De Vulneribus.

De Inlnerum causis.

ulnerum Causar,sive animatae fuerint , sive in animae , eXternae sunt caeque in universum tres, pro quarum varietate ipsa vulnera varia sortiuntur nomina. Nam quando a re actita, tenui , & pungente vulnus infligitur , Punctio appellatur: quando Vero ab βcuta incidente , ut a gladii acie Incisio, aut vulnus discissum: quando a gravi, dura, retusa, inaequali, Valenter irruente, frangente vel obtundente, Contusio, aut obtusio cum direptione, aut Collisio sive collisum vulnus. De Minerum Distierentiis.

i Natura,a qua leicitur vul-e Conjun- Causa, nus i ctum et Morbo, cum c symptom. Essentia ι Magnum Longum, quae inqua- 1 quia Latum , litate posi-I Mediocre Profundum,ta est, aqua, c Brevel Parvum K Angustum L quia In superficie

62쪽

latens Altera mam

inifestuo, Situ & lom alti tosa quibus,t LGnge ab articulis dicimus Capite id fieri

psius

tibus

Cerebro oculo, naribus, aure, Fronte, labiis, lingua, faucib. Aspera arteria, in phago, collo Brachio, manu ex-drema, thorace. Pulmone, corde , di phragma te. Ventriculo, hepate, liene , intestinis Renibus vesica , Utero, PU-dendo Stroto, cruribus, s bus, Alii omnibus partibus. Orga nicia, ut quando

fit in

63쪽

De Vulnerum Signiis .

Vulnerum notae aut diagnostica sunt , aut prognosticae. Dignoscitur autem vulnus sensus iudicio. At Prognostica ejus signa sumuntur ex ejusdem magnitudine & figura, ex partis vulneratae substantiae temperamento , conformatione, situ , Virtute, habita ratione sexus, aetatis, temporiscbnstitutionis, anni partis ,regionis,generis, diaetae, & symptomatum supervenientium.

V ulneris

autem magnitudo de Sprehenditur CX

Affectae partis praestantia, propter quam lethalia dicunt vulnera, quae sunt in partibus quarum Virtus aut actio, toti corpori, dc vitae est neceifaria, ut cerebri, hepatis, intestinorum, ut 11 Vulnera apud Hippoc. lib. 2. Praedictionurn. Affectus in triplici dimensione seu magnitudine, ab quam magna, tapericulosa vulnera, quae futuri vel vinculis indigent,qualia etiam' sunt ea quorum meminit Hippoc. aph. IS. lib. 6. aphoris.

64쪽

ne , recte considerata, facile cogno- stet Me

dicus quo

ut ait Celsus

ante in

mnia in vulneribus. scire debet, nempe.

De Vulneribus . si

Sensilitate, propter quam etiam magna vulnera dicuntur , quae in articulis accepta sunt. Item quae sunt in capitibus , & finibus

musculorum maxime nervosbrum com. in .aph. 66 lib. Item ea quae a talis venenatis, vel venea natorum animalium morsu infliguntur.

Quae insanabilia sunt vulpera, ut ea quae sunt in basi cerebri,corde. pulmone medio, stomacho jecti noris portis, spinali medulla. intestinis jejuno, &tenui, renibus,

arteria aorta, Vena cava, venis, d arteriis.magnis circa fauces.

Quae dissicilem curationem habent, ut ea quae sunt in ulla pulmonis parte, crasso jecinoris, membranis cerebrum continen tibus, liene, intestino aliquo, septo transverse, articulis, poplitibus, inanibus locis, quacunque parte venae majores sint,aut quoties mucro ad grandes venas intus conditas descendit. Quae promptiora, ut ea quae in carne sunt, & haec quidem loco, vel priora, o meliona sunt,modo vero periculum facit quodcum, que magnum est. - De

65쪽

62. De Mulneribus

ratione.

i Vulnus curabitur si partes dissolutae uniantur conglutinatione vel coalitur quod sit solius naturae beneficio, medico tamen naturam adjuvante, dum tela, alia omnia, quae eorum glutina' tionem impediunt,ex ipsis Vulneribus amovet: distentas, &separatas Vulneris partes applicat; adductas, & applicatas ita partes, suturis, fibulis, &vinculis stabilit: partis vulneratae salubrem substantiam convenienti victi,& medicamentis, conservat: &symptomata supervenientia modis omnibus depellit. Ante omnia igitur ex vulnere crimendum est quodcumque in id inciderit,sive telum,aut rei alterius fructulum, sive pilus, sive etiam sanguinis

concreti grumus, quod si aut manu cum serramentis, aut medicamen

to superposito , & quoniam locum

66쪽

De Vulneribus. in corpore in quo telum delitescit , e quirere , & invenire, ipsumque t tum extrahere , ita artificiosum est. ut id aggredi solis expertis concedat Hippocrates, ideo de Signis quibus delitescentia tela deprehendantur, & de eorum extrahendi ratione est dicen

dum.

Deprehenditur telum si vulnerati corpus in ea figura constituatur, in quaerat , quum Vulnus accepit, quod si non possit sic construi, jacens ita col- , locabitur, ut quam proxime ad eam figuram accedat, ut ex Hippoc. consisti Pauluia

Ad hanc etiam dignotionem juvat , & substantiam, &stum, & fguram, & connexionem atque vicinita tem partium vulneratarum novisse:& omnia quae superveniunt symptomata, de quibus copiose Celsus, &Paulus. Ratio vero extrahendi tela , &inveniendi instrumenta , quibus ea evellantur , partim ex instrumentis

67쪽

64 2 e Vulneribus.

quibus exacta cognitione omnimodae naturae partium vulneratarum,partimo telorum ipsorum diversitate dignoscetur. Naturam partium asseclarum cognoscet qui earum substantiam, shbstantiae modum, temperamentum, figuram & situm, connexionem,usim, actionem , vires, & dignitatem noverit.

Ferrea, aerea, stannea, plumbea - ς Cornea, Vitrea, Oflea,c Arundinaria, Lignea, Lapidea. Lata, longa, inaequalia, Rotunda, angulosa, sulcata.

culeata dumi

cta.

Magnitudine, Magna. Mediocri. Parva . Simplicia- . . t Multiplicia velax multis ferrament . quQq unxs composita, quorum nonnulla λψς dum alia extr4buntur , id imo

68쪽

De Inlneribus.

Habitu quod

Viribus c Venenatis

Fimiter

tius , ita ut xen. 4 in extra i ctione re- maneat.

i Veneno minime infectis.

- Omn8 autem teIum eXtrahitur, aut ab ea parte, qua venit, aut ab ea inquam tetendit: ab ea parte, qua venit extrahitur, si non alte insedit, & in summa est, si a regione magnas venas,& loca nervosa aut os habuerit, aut si

nervos Venasque aut arterias non transiit. :

Extrahitur vero vel manibus si id commode fieri potest ut quum in

carne sola fixum est telum, vel vulsellis', ut quum telum non firmiter, altius tamen haeserit, quam ut digitis comprehendi possit, vel sorcipibus rectis, incurVis, eXtrema parte rotundis, & cavis, vel terebris inversis, ampliata tamen prius scalpello plaga, ne a telo dum rediti corpus la

69쪽

66 , De Vulneribus. Aledicamenta etiam, quae tela & spicula in corpore infixa educunt, quaedam reperiuntur, ut radix pectenis veneris cum malva tusa, ambae anagallides , aristolochia , ammoniacum cum melle , erundinis radix contusa & melli admista , alte- rei fructus tristus, dictamus, propolis, lacertae caput tritum , & appositum. Ab ea autem parte, in quam tetendit , extrahitur telum; si plus est, per quod illi revertendum , quamqu0d integrum est : si in majore

membro mucro medium tranisit :si neque os neque nerVUS neque

vasa insignia , divisionem impedierint. Incisa igitur contra mucrone carne laxius quam ut telo postea transi eunte amplietur , telum ipsissim vel

Salista dicta, vel impellente cavo aut solido protruditur. - Quod si telum infixum delituerit, mi nullo modo reperiri possit, aut non sine majore discrimine propter

70쪽

De Vulneribus. 6 7 vicina corpora extrahi, tam diu dimittendum erit obducta etiam cicatrice donec ipsum procedat. Extra 2 o telo sanguis G Vulnere, propter telum alteratUSi ne putrescat, exprimitur : vulnus ipsum si doloris metus sit θ oleo calente persu0ditur. Caeteris etiam symptomatis, quae supervenire possunt, erit tempestive occurrendum, atque ob id ad ea chirurgus semper attentus esse debet. Secundus in vulnere curando chirurgi scopus est: orarum vulneris adductio, suppresso tamen prius, si nimis erumpat, finguine, si parum

fluit, extra sto r quoniam Hippoc. omni recens factra vulneri nisi in ventre sit , expedit eo ipso statim sanguinem plus minusve effluere. Adducuntur autem hiantis vulneris partes, atque etiam in unum coacte conservantur, aut vinculo , aut sutura, aut fibulis aut horum nonnullis aut omnibus, sumpta indicatione