장음표시 사용
111쪽
tantur, atque in convenient i a illius cum hoc spiritu omiu ve- , stri ratis exploratae robur constituant, adeoque in motas iupta dissicultates te volvantur. Eilbrachius omnem pendreligionem expertus, in Calvinisticae scholae Epanorthosi c. 22. Anno t. II. id agnoscit. Sape enim , inquit, contingit, ut qui aliquamdiu erro,neam opinionem approbarunt, quῖd eam S. Scriptura conformem esse in sua conscientia iudicarent, tandem tamen mebus edoctisenten-riam mutent. abjectoque errore veritatem amplectantur,eoque pactore satum rediant,le S. Scripturam, ej lque divinam authoritatem, non tantum aliorum hominum Ved etiam proprio με conscientia iudicio ct authoritati anteferre Recte vel o admittit primum, erra Ie polle, qui suum judicium cum S. Scriptura conforme judicant. Deinde eosdem S. Scripturae aut horitatem propriae conscientiae testimonio, correcto et rore, prae set reposse. Hoc est,ut juxta adversarios interpretor, S. Scripturae sensum , Laid non cognitum, demum agnoscere, etiam si proprium judicium obluctetur. Unde con sequi tur juxta illos,& errare aliquando illum, qui proprium judicium cum Scriptura convenire sentit;& velitatem assequi, qui distor me illud essὶ experitur Vana igitur atque inutilis haec fututa etiam comparario est. Postremo ut testimonium illud spiritus prorsui commentitium intelligas. Vide, unde procedat. Nempe ex testimonio hominis proprio,
quod praesumitur falsum, teste Christo, Ioan. 7. Quod ipsum in Anabaptista fictum esse Lutheranus contendit, quod in proprio etiam fidei consorte quem errori obnoxium concedit) : aspernatur. Quare & Catholica' noscetur, si nec jurato qui-
dem credere possint Acatholico, certitudinem interpretationis suae ex privato spiritu adstruenti. Quis enim jute sibi fidem dari postulet, quam caeteris derogat universis 3 Postremo clan Paulus dicati Cor. m. Divisiones operationum esse in ter fideles, nec omnes interpretari : qua fronte hoc sibi privatus quisque vendicabit Nonne & Doctores Ecclesiae audire iubentur atqui certus est, se spiritu vetata tis duci, quomodo Doctorem audiet, quem scit falli posse ac fallere λ En quam praepostera privatus ille spiritus complectatur XIX. Nec quidem, si illo suo potiantur, utanturque ad hane litem definiendam spiritu , salva illis atque integra res fidei fututa est. Nam ad veram Religionem articuli omnes
112쪽
ad fidem salutemque requiruntur necessani ,runo enit, defi-
ciente, salus tota intercidit. Vereres Haeretici uno etiam articulo devii ab Ecclesia fidelium ieclusi fuere. . At lautum abest , ut holce Novatores articulos' teneant, ut
nec hactenus quidem inter illos convenerit , qui ad lalutem ci edentibus necessas ii, qui liberi relinquantur. Praecia tum hac de re exemplum superiori nobis anno reliquit Hassia aquando lut in pari. ult. p. Io.&c. proliatu, expono in Marburtentes Calvinistae,& Rin te lenies Theologi Lutherani, Coci cordiae gratia, statuerunt; articulos fidei in quibus utrique a se invicem de baptismo infantium, Iacramento Eucharistiae, aliisque sententiis dissentirent, substantiales non esse, nec salutem concernere et ade6que, his non obstantibus, Ecclesias una in fide sociati posse. Volim illis hoc anno itten bergenses in Saxonia Theologi justam castigationem admovere , nosi quoque brevem l. c. censuram adhibuimus. Verum nec ipsis mitten bergensibus censoribus possibile fuit, substantiales , fidei articulos suis ita terminis circumscribere, ut plures pauciore ive definiri nequeant. Quare nemo illorum , de fide ac salute certus esse, recta ratione poterit. Alii enim tradunt atticulos ad salutem necessarios in symbolo Apostolico. eontineri': alii orationem Dominicam & Decalogum adjiciunt: alii illa etiam , quae quatuor primis synodis generalibus continentur. Et tamen articuli hoc tempore controversi,
propter quos, & a se mutuo, & a Catholicis discedunt, addivisionem fidelium haeresinque tussicere, adeoque utrimque inter necessatia rerum credendarum censeri videntur. Quid ad haec asserunt Suntne illi necessarii Si assirmant , cur ex Scriptura hos omnes & solos tantum ad salutem necessarios esse non demonstrant Si negant ἱ cur iccirco Catholicos sibi adversantes a vera Ecclesia iegregantZAt fluctuant incerti. tum quia plura alia ex S. literis diserte proposita, maiecessariis fidei atticulis non habent, tum quia nullibi S. literae certo definiunt, quinam sint articuli necessarii , praeter quos nulli alii ad fidei integritatem requirantur. Unde etiam quos alii necessatii dies, tant,rejiciunt alii. Molinaeus sensit in Novit. Pap. Li.
cap. F 2. n. T. Totum Deι servitium consistere in bene saetendo, ct credendo. Illud in Decalogo,hoc in symbolo proponi, mulisque etiam, nee hujus quidem notitia integre imbutos, solutem cs eqsi Cro cius etiam in Anci Bec, tom. I. coni. num .a de
113쪽
98 Catholicorum se Protestantium
qui ante Lutheri tempora in Papatu mortui sunt, ita pronuntiat. Non dico, quod omnes errores abjecerint, sed quod veritatem de IrAtuita peccatorum remissione propter solius Christi meritum sint amplexi , quo stante articulo sat Ecclesia, ct certa es salio. Quidquid iritur praeter hunc articulum credendu In proponitur, non erit ad salutem, iuxta Crocium necessatum et quidquid praeter symbolum Apostolicum est , hoc Molinaeus ad, fidem non requi iit , quanquam nec hunc quideat integrum. Mirum pio inde cur pio pter hoc dissidium, quod de Eucharistiae Sacramento Calvinistae cum Lutheranis praecipue eΣercent, lecessione Ecclesiarum mutua, ranquam haeresi, discernantur. Ied neque de hujus articuli, aut necessitate, aut ad , salutem in disterentia hactenus universim inter illos conve-
Reformati in Polonia & Bohemia, & Augustanae Consen
sionis homines, ad suae communionem Eccaesiae admiserunt,
synoditque aliquot sendo miriae An n. Is 7 o. & Ciaco viae Αn n. i s 73 alitique per diversa loca habitis, hunc articulum ranquam necessarium reiecere. Idem An n. I 53 I. statuit Iynodus Charentonii in Gallia, his v.erbis. Cum Ecclesia Confesonis Augustana conveniant cum aliis Refoνmatis in principiis
ct punctis fundamentalibws Religionis, statuit onodi fideles dicta Consegionis posse, nulla praemissa abiuratione opinionum qu s
tenent, o c. admitti ad coenam Verum hic toties attentatus
dolus, quo Lut heianos suis adjungere student partibus t non se illis j hactenus apud homines desecatius inter Acatholico S
sapientes, nondum successit. Certe in Germania ante Hasso no Vantes nondum utrique partium persuasum fuit, hujus disesensionis articulos necessarios non esse. Quod is sto confitentur, ex clara sese Scriptura intelligere ditet te non posse ι ve-Iamne atque integram fidem profiteantur, an aliquos praetereant articulos ad salutem necessarios Iterumque demonstrare se non posse , quod Catholici deficiant in articulis aiusalutem necessariis. XX. Si quis etiamnum ex adversariis restitet, seque clara Scit plura in suae sementiae defensione niti pro testetur , hunc inexput nabili demum argumento, & cujusvis apprehensioni exposito, sic constrinio. Eadem scriptura est cum omnibus suis adjunctis, quaqua demum ratione proposita, quae in prae-
114쪽
litata Contordia. Traia. II. 99
theistae, Ariatio aliisque inter se diisentientibus objicitur, M
' tamen horum quique, cum sibi mutuo advertentur, opposirisquς pia nentiententiis, los lectataque niti scriptura com. testantur,iplam scripturam suamque conscientiam , atque in ea testimonium divini Spiritus allegant , alios omnes caecis praejudiciis occupatos, perversisque ductos clamant affectibus,praeterquam seipsos. Hoc cum altera illorum pars in alteram, argumentum intorqueat: quibus obsecro sidem adhi- bebis3 Sane, aut omnis, aut aliquos aberrare necesse est, cum
oppositae sententiae simul esse verae nequeant. Ipsa igit ut scriptura quae hujus dissensionis solum atque unicum fundamentum adducitur, non potest esse unius determinatae vetitatis, se sola, in fallibile principium. Quis enim netet, se labi hoc fundamento nixum posse, tu quo tot male filios prolapsosque ante oculos intuetur 3 Ipsos, oro, unius sectae, e. g. Lutheranicae, homines de suis complicibus interroges, nunquid hos illo nixos Scripturarum funda. mento certos ὀe veritate subsistere pronuntient, adeoque fide - re citra errandi periculum ipsis possint ' Et subito pei nega - bunt.' vertim ante ad examen vocabunt lententiam, &num conformis Scripturae sit, suopte judicio definient. His tu igitur ultimis judicibus qui hulli praeterquam sibi addicunt certitudinem, qua conscientia eandem addixeiis ρ Etenim hoc det illis diIemma constit' o. Authi 'ltimi errareχtiam possunt, qui suos collegas in fide errare posse judicant, & sic denique omnes suomet judicio convincuntur erroribus expositi: aut nequeunt falli, atque ita hi digni fututi sunt, quibus & collegarum ceteri, erroribus expositi,& tota μ' steritas, ut velitatis incorruptae repertoribus assentiantur. Quod cum nemo praeter ipsos sibi de veritate plaudentes, faciat , facild apparet, quam fallibili ab Omnibus niti fundamento ludi centur. Ridi- culum plane atque insanum negotium, quod pugnantibus inter se e concurra ut judiciis: quivis Novatorum firmissi md te- .neas, se tam clara disertaque nixum Scriptura infallibilem veritatem a flacilium ; & tamen quivis alius eundem certo assita mat, suo judicio aberrare posse. Αr errare non potest, Pii in- sal; ibili veritate ilii Hys est: Nemo ititur alium praeter Se ipsum hac certo niti judicat. Quare cum uisimus densor
reliquorum, omnes aberrare posse, persuasum habeat,idemque de eodem omnes censeant, atque iccirco mutuas ex Scriptura
115쪽
i oo Catholieorum ct Protestantium
d elumptas sententia , d scripturam rurius expendant, in hoc certe quo con pirant On nes, de omnibus judicio, hoc est, errare omnes possa; quilibet tenetur acquiescere, neque suo se judicio exi I. C. . Si autem se errare posse novit, certus esse nequit, quod
In explicabilis hic plane , dc plusquam Gordius est nodus, quo adstringuntur. Neque hic quicquam prodest, illa Spiritus interni distinctio, qui testimonium peihibet conscientiae
l - . nostiae, Sc externae professioni S, quo aliis testimonium appre-Mnjae Veritatis praesto. Quia abunde probatum est , suo quemque, a veritate, judicio aberrare posse Errare enim ' ac falli polle, est judicii defectionem admittere, nullumque in mente habere veritatis indubiae testimonium, nam ubi illud haoetur, nullum relinquitur errandi periculum. Concludo cum D. Augustino tom. a. Ep. m. ad Consen- . tium post med. Omnes haretici, qui Scripturas in autoritate recipiunt, fas sibi videntur se ctari, cum suos potius sectentur errorei, Ac per hoc, non quod eas contemnant, sed quod eas non intelligantharetici sunt. Agnoscunt l, aec denique non omnino pervicaces ad tuendum errorem Ad versarii, ideoque in praati ipsa finiendarum inter se controve tuarum, ad Ecclesiae Doctores & collectas ex his lynodos convertuntur, ut iccirco minus dubitem veritati tam manifestae concessuros universim omnes , ac publieae tranquillitatis, conciliandaeque religionis studio, operam mihi consiliaque adiicturos. Si qui tamen hac in parte nondum sat essi cacibus rationibus se victos existiment, hos ad Augustinum meum, ante plures vultatum annos remitto : in quo unus ipse juxta Veteris Apostolicae Ecclesiae sensum , ex s. Sctipturis hodiernas de fide controversias definit.
Ostenditur extrema um S. Scriptura , tum rationis vis se necesvras, quἁ Protestantes, si veritatem o alutemsuam oment , Ecclesia Catholicorum accedere tenentur. IAm non dubito, quin aequi animi judiciique Protestantes, quotquot has rationes expenderinr, coram supremo conscientiarum Judice & erroris vindice Deo, animadversuri sint, illis syndamentis, quibus Lutherus recens , atque ante illum delerio--
116쪽
Medita a Concordia. Tract. II.
deserto res E cci e si ae Catholicae omnes, no vrsias stas Congret rationes erigere cuna: i sunt, niti ieie tuto non posse. I. ino modo enim de Veritate scripturae tuti sunt, quam ab Eccletia inimica, multisque, ut alunt, erroribus deprava a accipiunt ' Quomodo eisdem fundamentis, quibus hae letico
tui I Quomodo oliti nati;s fidem textibus, de quarum inte- Pgtitate, nulla apud ilios eii demonstratio Τ Quomodo plurimicum his fontibus Ecclesiae Doctorumque tententias conte-
rem, quos minime noverunt, in quorum expositione ipsi dis-
sentiunt interpretes 7 Vel si clatis diffectisque,& ubique consentientibus verbis, nece illa ita ad fidem scriptura proponit,cur uimodi ab adversat iis Romanae Ecclesiae non fruuntur, suaque in luce proponuntur, quando hactenus ne Cunicus quidem Confessionis articulus , iisdem verbis sententiisque inscriptura divina repertus est Quid ' quod ncc unus quidem per formales demonstrationes ex puro Dei verbo productus sit 3 Addo, nec, unus quidem per infallibiles ex icriptura simul,& ratione consequentias formatus sit. Adjicio amplius; nec iunicus demonstrationibus logice invictis, quae nulla aequi- , vocatione fallaciaque laborent, ex sola ratione , stabiliri potuerit. Articulum Consessionis suae aliquem per formales, invictasque omni cx parte, consequentias deducar; aut fArmalibus . vel certe aequivalentibus Scripturae verbis exprimat, quem adaeo dum a nobis est praeitirum. Si hac in re nullius fallaciae errori que convincetur dicemus, su a m hunc Helcu
lem clavam re Quantum dedecust centies provocatos, haec nullibi praestitisse, nec seorsum, & paucis exhibita verbis demonstratione, posse impetrari, Ut jam denique nec humana quidem ratione, sua Ie in fide tueri possint, postquam divina autoritate tam manifeste destituuntur. Velum necesse sit, ut ad occulta di
vini lpiti tus, suis in mentibus loquentis verba, len ave confugiant. Et quando hoc etiam plures phantasinite delusi ethibentur ; tunc ad Scripturam, non minus quam ante incertam revertantur. Hujus consilii ei rorisque sui duces, dum Lut be tum Calvinumque, nulla vocatione aut missione certa, qua inprobare mundo possint, delectos, temere sequunt iu , & sibi quil quei mellirentiam lcripturirium inc OrIuptam ut dicat . nemo tamen est, quIvel certus esse possit, quaenam universe
117쪽
io2 Catholicorum o Protestantium
necessariae sint rectae interpretationis regulae, aut si has noverit, secutus esse possit, eas te, ut par est, o innes adhibuisse ; aut, siq uidem adhibuet it, eis in lallibilem tale veritatem allecutum. Porro cogitur hic caeco more palpate inter tenebias fidelium vulgus, nullis ad legendam imbutum literis, quod et an tum abest , ut fontes ad certum judicium luae cum originali textu convenientiae formandum, adite possit; ut nec ipsis versionibus tuto uti queat, sed teneatur Piae dicanti suo credere, atque inter Dei & hominis verba, admitabili & pi quam humana crisi, distinguere; illius denique proposui ionibus sub niti, quas credit erroribus elle obnoxias. Dcuique tam rudes , quam docti nondum inter te contem ire potuerunt ba flentis; quinam essent illi atriculi, quos in clara bacienus proponi soli p- tu Ia, contenderunt, & quorum vi ac vestra te manilesia tolevictos, a Romana discedete Ecclesia professi fiunt. Quot eorum sint, quique tollim necessati Maondum hactenus una consensione declium est, licet certum sit, illum, qui vel in uno necesIario fidei articulo deficiat , condemnandum. Et hi tamen tot tamque diversis argumentis incerti homines, de salute se sua certos profitentur. Postremo , cum jam omnem prsua defensione ex Scripturis movetunt lapidem , tum nullum suae cum literis convenientiae argumentum afferre possunt, quod homo haereticus ululpare non queat, ideo que xi illius, majorem quoque non possunt, quam haereticus , de veritate
habete e titudinem. Fieri ne igitur potetit, ut Protestantium quispiam, tam atione, a Vero, a Deo, a propria salute, ab aetern Italis negotio, a felicitatis atque infelicitatis extremae momentis aversus sit, ut haec non intelligat, non sentiat, non perhorrescat ρ Λdvertat obsecro mentem ad illud in quo stat praecipitium, si a vera aberrat fide, ab omni felicitate aeternum aberravit. II. Videte tamen quantum illis largiturus sim. Faciamus tot tantasque rationes, quibus interpretatio Protestan-
tium , convenientiaeque cum prima veritate originalium in scripturarum probandae tandamentum nititur, fit mas indubitat atque subsisteter nos tamen Catholici his ipsis tanto potius securiusque innitemur, quod & lonte clariores potio tesque pro nobis scripturae, etiam ex adversariorum Bibliis deprcimp - eprompraesint. , ut in aerernum ra: etna nunqHam ex sola expressaque Scriptura Confessionem productust sim, qualem nos supra.
118쪽
Meditata Concordia. Tract. II. IO
citra ullam interpretationem proprii judicii admistam, produximimus. Deinde quod perpetua constantique scriptura- rutamur sentencia, atque a majotibus ad nos usue inviolata, & per tot haereticos nequicquam oppugnata rad Hione innitamur. Tum denique quod ab obtehta poli ession', nisi in dubio argumentorum robore Iubmoveri non debeamus,
etiamsi nulla pro nobis de legitimo illius usuratio existe,
III. Demus quoque & his ipsis nobiscum rationibus paresese Protestantes : adhuc tamen tua jure causa ad Versum nos excident. Nam quisque illorum , secum tantum de rerum cIedendarum atticulis ultimo ac definitivo judicio statuere debet, judicando, an illa, quae a Mini sitis, vel Ecclesia, seu Confessione credenda proponuntur, cum S. Scriptura con e l
niant. Ad oque de fide necessaria sint, nec ne. Catholica Ec-
clesia in eodem judicio formando multis partibus est potior quolibet Protestantium'; cum ipsit per suorum Doctorum Pastorumque consensum tetiam tum quando solus Pon riser, ut caput pronuntiat sententiam) ejusmodi convenientiam instituit, expendit, ac determinat. Quam defmiendi in rebusem troversis viam. cominu nis in homine nari ri tri te,
controversi S Viam, communis in homine naturae lux & ratio,
omnium nationum & judiciorum usus , omnis Rei p. omnis curia, omnis adeo familia quantumcunque barbara, & inculta. unius semper privali judicio ac decisioni praetulit, omnis hactenus experientaa certiorem tutioremque probavit, ipsi denique Protestantes in privatorum quorundam dissidentium, de rebus fidei opinionibus, amplectuntur, & junetis su ista-piis, in examine opinionum ad Scripturas , contra unum sen-tentiam pronuntiant eumque, si resistat, ut haereticum, suaque communione indi 'num membrum , anatherbaserant. Quae sentcntia profecto non iniq uaso i u in , verum es tyranni inca habenda osset, nisi privatum quantumvis secum s uitetis contentire, disient ire vero ceteros jureti in ei rore versari, Ec-cclesiam minime errate , firmioribus rationibus comper me illat. Quando igitu tam certa Catholici ad vetitatem,m rebus fidei explorarinam incedunt via , ut hanc denique in
119쪽
qua non minus univer 'orum, quam singulo tum salus ac felicitas dependet. Quod cum neminem ovinino aequum veritaritque amantem hon inem ausurum existimem , potius cogitabit & Liri herum juste ab universali damnatum Ecclesia, &se, dum ejuidem vestigia tequitur , nisi respiscar, pari jure
damnandum. IV. Pi stremo demus etiam ultimum convenientiae Cum
s. literis jugicium a quolibet privato faciendum, atque in illo
acquieicendum esse. Jam tamen ieculius multo incedetur Catholicorum, quam Protestantium in via. Nam ponamusata a Deo Imperatum cuilibet fidelium. Ne errore hominum seducaris ,res de fide controversas, iuxta scriptum Dei verbum, verum illius se um , veluti sententiam a me dictam , expandes ac definies, nullo tamen assecta carnis, aut iudicio eidem adherente npartem, qua cupiditati magis μυet cinclinat- : nam animalis homo, non percipit ea, qua sunt spiritus Dei. I. Cor. 2. I. Catholicus ubi clara, expressa, definitique sensus occurrit scriptura, audiens Ecclesiae, aut Doctorum ejus, Vel etia D Summi Pontificis de rebus credendis sententiam, hae ad S. Sciapturas collata , cum eandem esse , atque omnino cum illa convenire viderit , automate Verbi Dei impulsus, propositae veritati aisentietur, idque astensu in fallibili , quaa divina veritas atque autoritas non potest fallere. Talem aurem aiscnsiam prudens & peritus S. Scrip rurae investinator Catholicus, dum clarae ea pressaeque Scripturae habentur, semper elicit. Tum in primis, quando in fallibilem universalis Ecclesiae autoritaten i, ob Spititus S. assistcntiam, expromi Gspne Christi ainti scit. Vincit autem Cathol1cus in hoc judicio amnsuque fidei ramum Protestantes . quant lim coelum a tertis dissidet. Nam, ut ipsit mei de se fatemur, assensum fidei non nisi fal- formare possunt , quia , licet objecta intellectui
Scri plui ae veritas insatiabilis si ; Ipsi tamen, & in vocum ap- pQbensione,& in formando ex illis judicio, & vero proprioque vel bolum sensu investigando, tanquam homines, se ab - errare posse, non dissi rentur, &defacto i, mutata ex iisdem Sctipturis sententia, ut de se Eilbiae litus agnoscit supia c. 3.
nonnunquam et rant. Ergo Protestantes ratione hujus assen
sus fidei. qui fallibilis est , in fallibiliter certi de sua esse fide
120쪽
Meditata Concordia. Traa. II. IoeNeque tamen praeter hunc assensum , actum alium intel- Iectus, per quem formaliter certi reddanturi assignare possunt, & tamen per suam se fidem non tantum certos de veritate, sed etiam de salute esse contendunt 3 adeoque in manifestam contradictionem delabuntur, & Catholicos solum securos constantesque tua in fide relinquunt. Nam hi praeviis argumentis credibilitatis inducti , quibus certiora nulla potest praestare religio e ubi non tantum hoc esse Verbum Dei, sed & hunc definitum illius esse agnoverunt sensum, lecuri certique infallibili assensu, cui falsum subesse nequit, divinam Veritatem amplectunt ar . U .
Protestantes quia illa credibilitatis argumenta , saltem in . sensu S. scii plurae acceptando i qui nonnunquam inclaiis expressisque locis controvertitur & intorqueretur in respuunt, merito in fallibili fidei assensu destituuntur, & quidquid sibi de sua certitudine peti uadent, phantasma est. 2. Catholicus, quando S. Scriptura a diversis partibus
sentientium diverto in sensu sententiaque proponitur , non illa temeritate , qua Protestantes hac in controversa lolenr,
progreditur, sibique illum senium deligit, quem privato ipse judicio solum esse certum verumque statuit , idque praetextu divini spiritus, sibi clarissime ex scripturis perque illas loquentis, ed iisdem credibilitatis argumentis, quibus inductus scripturam Verbum Dei esse admittit, etiam hunc, quem sequitur, icripturae sensum, prae quovis alio, sibi acceptandum sequendumque esse agnoscit. Neque enim traditio nem majorem,& patentum hac in re instructionem , quam& i l l i a suis accepere proavis , neque Doctorum ante nos hominum scripta ac testimonia, neque veterum Patrum con- Isenium, neque totius denique Eeclesiae autoritatem , minoris
in tradendo scripturae sensu, qu m ipsa exhibenda, aestimandam putant. Quod si illa ititur Protistantibus ad scripturam S acceptandam susticiat & Catholicis jure etiam ad ejusdem sensum admittendam sussiciet. Nihil potio proserationis Protestantes de necessitate acceptandi Verbi Dei, allaturi sunt, quod non aeque Catholicis pro ejusdem sensu ac bceptando serviat. Vincunt igitur hic rursum , controversis tantum sciiptu tis insistendo longe Catholici: Protestantes. Quia in primis Catholici ubique magis ob vium clarumque& usitatis ni