장음표시 사용
421쪽
Οχ LIBRI ΤERTII suisset, ac servaretur , immerito impii veram religionem inficiarentur, si has veritates , omnino rationi consenas , mens ipsi humana detegisset, & nationibus cunctis tam solide instillavisset. Oppositum autem irrefragabilis experientia ostendit, quum ii qui sui suo ingenio servire voluerunt , quique nostro quoque aevo abdicata primigenia traditione, omnium Gentium consensione secrata, solaque humana ratione nixi se dant contemplationi, de rerum initiis , naturaeque Divinae attributis deliria maxima amplexati sunt 3 tantumque abest ut hoc pacto humanae memtis acies religionis aperuerit arcana , quum ex adverse impia & selia dogmata prodierint ; & hujuste rei testes s intadversiriorum dogmata, quae a Philo horum animis era.
dicare instituimus, quaeque e diametro religioni adversin-tur. Prosecto sola humana ratione sciri non possunt inessabilis Naturae Divinae attributa , neque datum est stire , quid omnino sit Deus; utpote quia Natura Divina humanae mentis limites infinite excedat ; insuper nostris lumin, bus haec crassa caro officit, ut non solum simplicissima &perfectissima Dei Natura ut in se vere est nequeat an, mi oculis intueri, verum etiam ossicit, ne aliorum Spir,
tuum naturam, eaque Omnia , quae ad capita summa reseruntur, persecte investigare valeamus i propterea non illorum tantum , qui ob stultitiam deorsum vergunt, sed asmodum etiam sublimium summoque studio in harum inrum indagatione versentium errores, & dissidia libro primo exhibuimus. Demus autem, ut nonnulli Ρhilosepnorum arbitrantur, Viros ingenio praestantissimos, & in pubvere litterario vitam ducentes, posse celsissima principia , di capita summa recto rationis usu aperte percipere : qui fieri posset, ut arcana scientia recte pnilosophantium, qui
paucissimi videntur, si cum immensi reliquorum homi
422쪽
CAp UT SEPTIMUΜ. 4 3 num multitudine comparentur , in rudes populos destam dere posset, ab omnibus amplecteretur, alte radices age ret, animos alliceret, ibique tali vi insideret, ut nulla impiorum ratio , nulla hominum violentia , nullus mortis terror vincere aut infirmare deinceps posset λ Tanta porro& talis apud omnes Gentes vis est religionis ; unde ape tissime patet , tantum ac tam mirabile opus humanam rationem non potuisse perficere I quum immo ex adverso plurimi eorum, qui sola humana ratione duce se dederunt altissimarum rerum contemplationi, in tot absena & d via abierunt, ut merito Velleius apud Tullium a ,, eois rum sententias vocaverit, miracula & portenta Ρhiloso- is phorum non disserentium , sed somniantum : utque ibbro primo luculenter tradidimus. Multo minus ad id idonea reputanda est 'incipum, sive Magistratuum auctoritas. Horum quidem povitas,
quantumvis excellat, subditorum certe voluntates poenarum terrore cogere potest , antiquatas autem comminnesque notiones ab animis eradicare haud potest ue humana quippe vis voluntatem flectit ad aliqua agenda aut omittenda ; at intellectum redigere in servitutem nequaquam
munus est humanae auctoritatis , quemadmodum omnium temporum experientia docet, ut optime animadvertit Petrus Gargonus parte secunda libro decimo. Perluci dum hujusce veritatis exemplum perhibent impii nostri aevi , qui subdole poenarum metu exteriorem patrium cultum exercent I utque de priscis testitur Tullius, qui sic b inquit : is Reliqui enim Epicuri calliditatem imitantes, Μ qui non magnopere de Diis immortalibus pugnabat,
D tantummodo negare eos non audebat, ne quid invidiae B aut criminis subiret.
423쪽
Sequitur ut disquiramus , an a versuta decipiendi arte ortum habuerit religio. Quoniam , inquiunt adversarii, salsae religiones ab humana institutione prodierunt, dicendum quoque est, omnem religionem fictam esse ab hominibus sapientibus reipublicae caussa. Veruntamen quis non videt, inutiliter ista asterri ad subvertendum verae religionis systema λ Superstitiosa quidem additamenta , ac Vana commenta , quae pietatis speciem praeseserunt, patula aure audit di sequitur vulgus ; tum maxime quum putat augeri cultum, quem a majoribus accepit. Superstitionem itaque rudes populi sacile amplectuntur, quoniam verae religioni proxima est , eamque imitatur , neque aufert quod si rimum in mente di moribus anticipatum erat, sed foeum commentitia addit ; quantum autem facile superstititiobrepat, atque in homines se insinuet enucleate exposuimus capite tertio hujus libri, quum omnium comptionum
exordia parva & obscura sint ; hinc modicum superstitio, nis sementum paulatim, & gradibus quibusdam totam religionis massam foedare potuit: transitus vero de impieta te ad pietatem sub aliqua proximitatis specie fieri nequit,
quum delenda sint ea omnia , quae ante in animis insederant, novaque substituenda prioribus notionibus omnino adversantia ; propterea nulla calliditas sive fraus excogit,ri potest, quae omnes nationes ab atheismo avocare potuis set , di in eumdem religionis pietatisque consensum tra
Illud quoque accedit, in quo plurimum firmitatis at
que roboris inesse videtur. Fingamus , disputationis grartia, in toto terrarum orbe nunc atheos cile homines: ab iisdem quaero , num aliqua statas sive calliditas humana tantum Virium habere pollet, ut omnes nationes celsissima
principia , di capita semina firmiter amplecterentur λ &obtinc
424쪽
CAPUT SEPTIMUΜ. ΑOFobtinere, ut abjectis notionibus, quas comprehensas habent animo, relicthque majorum traditionibus, moribusque quubus assueverunt, rebus nobis & a sensibus longissime rem
iis aures prabeant λ Quod an fieri possit, ii ipsi judicent ,
quorum mentes impietatis pmjudiciis occupatae sunt; quique nec Philosophorum rationibus, neque caelestibus doctrinis, prodigiisque ab impietate revocantur; negant enim caelin 1lium spirituum exustentiam, itemque vaticinia, & mira cula proscribunt: unam tantum esse in rerum natum sub stantiam dicunt , & hanc substantiam esse materiam, res vero in quibus varie est & multiplex naturae facies , nihil aliud esse , quam modos adtributorum natum naturantis , quae multimodis tantum adfecta & modificata perpetuo,
sese sandit ac pandit, diversasque in figuras se porrigit;& quae varia apparent esse ludificamenta oculorum autumant 3 virtutemque Dei creandi ex nihilo, ejusque Ρroubdentiam negant , propterea excusso omnis religionis principio, quis non videt, neque simulatis cum coelestibus D, ritibus colloquiis , quorum exsistentiam non credunt, noque magicis factionibus, quae omnia putant esse solius im- maginationis fetum , & ludificamenta oculorum. Igitur nulla humana ars sue smus idonea videtur ad revocamdum ab impietate humanum. genus , facta Lippositione quod in atheismi tenebris versaretur. Ρωterea omnibu notae sunt inter sese perpetuae nationum discordiae & inibmicitiae ; neque apud omnes eadem est regiminis sorina, ita ut si quis animo; repetat Gentium monumenta , eaque studiose scrutetur, fateri cogetur, tantam in singulis homi-ribus sententiarum dissimilitudinem, & tam varios animorum esse motus , ut in hae vita versari sine aliqua vel Ooeulta , vel aperta , & interdum acerba dissensione vix possnt ii, qui optimam sibi proposuerunt vitam . Hinc ad
425쪽
4o6 LIBRI TERTII varia & saepe monstrosa & nefaria hominum sensa respiciens Socrates, a) inquit: is Qui possim λ Quum hominesis universi convenire non possint , nec eodem sermone
Ρrosecto si dicta universalis conversio ab impietate ad religionem qualibet humana arte fieri non poHet hoc aevo , in quo cum omnibus nationibus viget consuetudo , multo minus antiquitus perfici, immo nec attentari potuisset. Nam ante inventum magneticae acus usum, plurimae nationes, immense maris spatio sejunctae, veteribus inter sese omnino ignotae erant, ut capite septimo libri secundi enucleate tradidimus ; sed alii quoque populi, qui in hoc quem incolimus orbe , continebantur , adeo inter se incogniti erant, ut nulla inter ipsos esset consuetudo ; fringalitas enim illorum tempomm secit, ut alienas opes non adamarent, idcirco negotiationibus cum finitimis populis non gauderent, nec ullus ad Gentes divedae linguae commearet. Hoc loco referre siussiciat, quod seribit Tacitus libello de populis Germaniae: is Nuper, inquit, tamen cinis gnitis quibusdam Gentibus , ac Regibus, quos bellum se aperuit. Additque Plinius, tempore T. Vespasiani, cui suam inseripsit Historiam , de Germania his sue) verbis: is Nec tota percognita est. Demum his aliisque populis detectis apud omnes eadem celsissima principia, & capita summa, ex quibus sponte fluit religio, reperta fiunt, ut in
contextu hujus operis uberrime demonstravimus , hoc est de uno stimmo Deo, Universi conditore , ac moderatore, de humanorum animorum immortalitate, de judicio, prinmiis paenisve in vita sutum , de Spiritibus bonis malisque , de primo homine, de terrestri Paradiso, de illius post lapsum infelicitate , de cultu Dei, de portentosa tor
426쪽
CAp UT SE PYIΜUΜ. 4o tius orbis innundatione , de matrimonio, de Divinis nitumque legibus , deque aliis , in Mosiicis Annalibus deseriptis , quae a Deo repetenda sunt, tradente illa homini primo, a quo deinceps per singulas aetates, ad nostram usque, prorsusque naturali traditione manarunt. Quantumvis enim supra primigeniam traditionem plures errores a Gemtibus accumulati sint, basis tamen religionis nullo defuit faeculo , hujusque sinctissimae traditionis ope teterrima impiorum monstra jugulantur.
Ex hactenus dictis liquido apparet, religionis fundamenta non potuisse sive humana mente , sive calliditate prudentum architectari s & multo minus in omnium Gemtium animis solide firmari. Praeterea admirabilis illa humani generis conversio, quae ponitur ab advertitiis ab ath,
vino ad religionem , quum ut de re quae factum postulat, haud dubia tam stupendete mutationis vestigia reliquisset in
Gentium Historiis , aut saltem traditionibus . Attamen ubi sunt haec monumenta , non inquam aperta , sed tantummodo adumbrata , non omnium dico Gentium, sed alicujus nationis, ex quibus adversirit evincere possint, humanum genus , aut Gentem aliquam ab atheisimo ad pietatem suisse convertim λ Quum autem nulla hujuste rei monumenta ab impiis in medium proserantur , aut evitent sive in Historiis, sive in cujuslibet nationis traditionibus, consequens est irrefragabili inductione, plane commentitia esse impiorum etata, & frustra laborare, ventosque verberare , cium talia jactant. Hocul dubio adversarii monumenta desiderata in medium protulissent, si inveni. re potuissent, ex quibus eorum assertio, quae est ex histo.
ricarum numero, comprobaretur 9 propterea impiorum dicta ad sabulas jure ac merito demandanda sunt. Mirum quippe non videbitur si adversarii ostendere nequeunt tempus s
427쪽
ψοῖ LIBRI TERTII 'pus, in quo ortum habuerit religio , quum temporis non sit filia, neque humanae cogitationis inventio , sed a Deo ipse constituta , & homini primo tradita , continuataque successione parentum ad filios apud omnes nationes proepagata Videtur , ut in contextu totius operis probare stoeduimus. Inter antiquos Ρlinius , impietate pollutus , strudiose religionis originem conatus est investigare, & usque ad antiquissimum Zoroastrem, quem Mose longe ant, quiorem fatetur, pervenit. Originem magicae artis disquirit quam a fraudulentissimam artium appellat ,, sine din ,, bio, inquit, illic ortam in Perside a Zoroastre, quae asse didit vires religionis. Sua autem spe frustratus inveniem di religionis originem, sic concludit: is Quid ipse ego se hanc memorem artem, Oceanum quoque transgressam: is & ad inane natum provectam in Britanniam ue quae hoem die eam attonite celebrat tantis caerimoniis , ut dedisse ἡ Ρersis videri possit. Adeo in toto mundo consensere ,
is quamquam distordi, & sibi ignoto. Prosecto Ρlinius
fruum laboravit, ut religionis originem invenire posset :neque quilibet alius diligentissimus antiquitatis serutator id prastare potuit ; hinc ii ipsi testes facti sunt propositae veritatis , quod stilicet omnes Gentes inter sese quoque di.
tardes, cc ignotae una eademque mente de religione consenserint, cujus origo non invenitur, nisi cum ipsius mum di incunabulis. Immo tantum abest, ut apud Gentes cum veteres tum recentiores vestigia aliqua inveniri queant, ex
quibus erui possit, religionem ab arte sive fraude humana fuisse invectam , quum ex adverse apud omnes populos continuata parentum ad filios traditione vigeat firmissi. ma persuasio , Deum ipsum , ac coclestium Spirituum ministerio primos humani generis Patriarchas docuisse , &
428쪽
CAp UT SEPTIΜUΜ. 4 9 tradidisse Ieges, & rationem colendi sui, ex quibus omnibus hominum ossicia constituta cemuntur ι hinc cuncti nationes Stentur, a Deo jus Divinum di Naturale originem duxisse , ut capite primo & tertio libri secundi enmcleate demonstiavimus : neque aliter nisi Deo auctoris, omnis veritatis sonte , arcana haec & celsissima documenta ad cunctorum populorum animos potuissent destendere ,& tam selide in mentibus firmari, ita ut persi sio isthaec superet omnem stientiam. Illud autem quod inquit Plinius de magia is quam fraudulentissimam artium appelis lat, in Perside ortam a Zoroastre , quae addidit vires reis ligionis, ex parte verum est, & ex parte commentitium. Magia quidem fraudulentissima artium est, ct Varronis quoque testimonio , orta in Perside , additque a Persis in Italiam fuisse allatam, quam vocat hydromantiam ; in aqua enim videbant imagines Deorum , vel potius ludiicationes Daemonum , ut capite quinto hujus libri exhibuimus: unde turpissime foedata fuit religio, non autem inmgia addidit vires religionis, ut semniat Ρlinius. Neque mirum videbitur, si nonnullorum oculi mentis caecutire
videntur in meridie ; seriptum sa) est enim: is Considerais opera Dei, quod nemo possit corrigere , quem ille, despexerit.
Atque hac fiunt, quae ad demonstrandam necessituetem, veritatem, & durationem primigeniae traditionis,&ad recidendos omnes impiorum nodos , exquisita deci.
piendi arte dispositos, potiora mihi visi sunt. Id autem,
quam feliciter pnestiterim , non audeo dicere λ constanter quidem ac pro viribus certe. Ρrofecto traditio isthaec , Divinum veluti sedus, altum perpetuo tenet, atque iaciniorum omnium sitffragio, quali aquarum mole sertur, ndi
429쪽
4io LIBRI ΤERTII que adhaerescit scopulis inbecillium disputationum nostirum ue admissa enim sacra doctrina a primaeva Numinis traditione prosecta , quae hominum mentes allicit & illinminat ad ea perspicienda , quae tenebris obducta erant, desinit humanus animus fluctuare silper Divinae Naturae
attributis, remm initiis , animonamque nostrorum vita
sempiterna , & seper Iuris Divini & Naturalis origine ;utpote quae habenda est inter subsidia naturae, ab optimo Creatore homini primo constituta ; ab hoc filiis & nepotibus commendata accurato traditionis magisterio , ut posteri , non disquisitione naturae, sed narratione majorum illam ediscerent, perficienda semper, delenda aut mutam
da nunquam. Ea ipsa est, quae animum format, vitam disponit, actiones regit, agenda vel omittenda demonstrat, sedet ad gubemaculum , & per ancipitia fluctuantium rectum dirigit cursum : sine qua nemo , quantumvis excellat ingenio, securus I humi enim repunt quotquot ab hac primigenia traditione recedunt ; & in ablona deviuque abeunt, ut libro primo uberrime demonstravimus; utque sapientes cordatique Viri cognovere ; unde quoque processit certissima humanarum actionum regula , atque distrimen, & supra hane basim conflatae sunt omnes societateS , ita ut unusquisque stire potest, quid Deo , sibi,
aliisque debeatur. At traditionis hujus indolem altius excutienti liquido patebit, in ea mire concinere partes Om nes , quas hucusque ad stabilienda Iuris Divini ac Natoeralis principia quaesivimus 3 & addere mirum quantum vi res humanae rationi, ut hac duce homo aperte videat inter humana & Divina rationem connexi 3 ita ut extra naturae Cancellos minime egressus , exitum reperiat intricatissimilabyrinthi illius, quem tot mortalium de jure primo dicundo sententiae innumeris ambagibus intercluserunt. Igi
430쪽
CAPUT SEPTIΜUΜ. 4I Itur Ius Divinum ac Naturale supra duas firmissimas coelumnas , inter se nexas sulcitur , hoc est Divinam prim, geniam traditionem , omnium populorum consensione socratam, rectamque humanam rationem : Nam a Divina traditione orta est omnium Nationum persuasio, a ratione autem scientia , quae ex utraque conflatur, scilicet Divina traditione , ac recta ratione λ agnoverunt quippe contemplativi sapientes, esse certissimae rationi subnixa , quae tra ditione acceperunt. Sed jam utriusque Hemispherii regionibus mente peragratis, omnium nationum religionibus , moribus , in-1titutisque attento exploratis, contrahenda fiunt vela dispintationis. Demon stravimus enim in decursu totius operis ea omnia , quae vera religio tradit de inessabili Natura summi Numinis , deque mundi ortu, atque animorum humanorum immortalitate , nec non de judicio , praemiis poenisve in vita futura, ea , inquam , omnia , di quae cum iis conjuncta sunt alia , Dei populo , atque Ethnico esse communia. Itaque cum ea juxta postulatum nostrum, quae omnibus nationibus communia sunt, tamquam prima &vera sint admittenda, jure nobis concludere licet, summa illa rerum capita , in quibus hactenus versati sumus, prima omnino ac vera esse habenda. Ceterum ut aedificium molienti satis non est, saxa,
ligna, serramenta, & quae sunt usui alia parare, sed praterea opus est artificium manibus, quae proposito exemplari rebus in disponendis collocandisque subserviant 3 ita mihi in hac dissenatione concinnanda non tam laborandum suit, ut multa & varia congererem , quam ut ea dispone rem , & ex rerum copia non sine delectu collecta opus exsurgeret aptum sibi undique S cohaerens, in quo humani generis historiam quisque posset cognoscere, suis rationum F f f a. Ino