장음표시 사용
291쪽
tabulariis.& caeteris opificib,aut artificib. qui in artifi
cio, quod extra litteras,aut notas est,uersantur, Praeside extra ordine ius non dicere. Sunt autem librarij,librorum scriptores aut alior. scriptor. a notari j, qui notis
quibusdam dictata scriberent. - cuiusmodi sunt, quae sigi a Iustinianus appellat, S de quibus Probus & Diaco
nus scribunt. Scribae aut tabulari , qui magistratib. aut civitatib. in publicis aut priuatis negotiis cautiones, acta,& rationes conscriberent. hos seruos publicos ap-
pellatos sicimus, quod serui fuissent d ante quam id fie
ri Arcadius vetaret constitu ,3. de tabulariiς, scribis,holographis, & sensualib. ' quae in Theodosiano quoq. libro extat. hodie tabelliones appellantur: sed his rationum tabulae nullae committuntur , ut tabulariis: SCalculatotes a calculis ducendis dictos arbitror , non I geometras ut Accursius & Albericus existimant, sied quil rationab. conficiendis adhiberentur. Cicero ad Atticum libro 8. Qis re nunc saltem ad illos calculos te uertamur, quos tum abiecimus. Sic in Zenonis constitutio, ne, , cum iudices multam Libra r. auri publicis calculis inferre coguntur, rationes publicas intelligimus, &cum de errore calculi tractatur. Pro tabella quoque iu- dicis, & sententia usurpatur: i sed nusquam elegantius, quam a Iustiniano sub titulo de iudiciis, Cui enim, inquit, non est cognitum , antiquos iudices non aliter ι iudicialem calculum accepisse, nisi prius fac ramentumi praestitissent, omnimodo sese cum veritate & legum obseruatione iudicium suscepturos: Significat autem, vitae res illos iudices, qui ante C. Caesarem ex equestri, aut aliis ordinib. sortito dabantur. Α Graecis calculus: βppellatur, quo verbo pro sententia Modestinus est usus cap. I3.i Eodem in rationi b. Vtebantur, Vnde dia psephistar dicti, quo nomine calculatores appellat. l ab eodem verbo psephismata appellata sunt de quibus antea scripsimus. Calculatori b. & librariis pueris vel teres usos Ulpianus scribit. ' Impuberis quoque in 'quit, ministerium est si forte vel librarius , vel nomenculator, sit vel calculator vel histrio. Est autem illic nomenculator, qua ciuium nomina teneret quo seruo qui magistratum peteret,aut cum populo ageret,Vtebatur. a l. si librarius. de diu.
b l. L. Titius. de testa. mi- l. l. quotiens.
292쪽
de quo etiam Venuleius lib. vij. actionum scribit. pctest tamen & impubes operas dare, veluti si nomeculatur sit vel histrio. Cicero pro Murena: Quid Quod babes nomenculatorem in eo quidem fallis,& decipis. nsi nomine appellari abs te ciues tuos honestum est turpe est eos notiores esse seruo tuo quam tibi. Sed haec alij nota omni b. fecere,quq in Accursianis libris mendosa habebantur Deinde Modestinus scribit,
Iam vero Iudaj quoq. non Iudaeorum tutore erunt , quemadmodum cetera munera subeunt 2 Jmq. eos,constitutionesolutos esse volunt,solis illis rebus, per quaa superstitio eorum pollui
xideatur. Vlpianus libro 3. De ossicio Proconsulis ita scribit: h
Eis qui Iudaieam superstitionem sequuntur,Diui Seuerus& antoninus honores adipisci permiserunt. Sed αnecessitates eis imposuerunt, quae superstitionem eo rino a laederent: sic enim arbitror scribendum non qui ,Vt Florenti vest.Nam quod Seuerus, no Uerus scribamuς, ut Alciato praeceptori placuit, quem Haloander secti. tus est Tustus liber facit. & quod Cap. 6. scr1psimus,Diuos fratres Antoninues & verum appellari,Seuerum &Antoninum patrem & filium esse, neq; praepostere haec nomina usurpari posse puto ut Verum Antoninum dicamus, aut Antoninum & Seuerum: ut in consulib. appellandis non licebat M. Crasso Cn. Pompeio Cossa ut Bibulo & Caesare dicere: sed Pompeio & Crasso, Caesare & Bibulo Cost Illa quoq; in re a praeceptore dissentio, quod Iudaicam superstitionem Christianam interpretantur. Namq; arbatror apsam illam constitutionem a Modestino hoc lo 3 referri, & eade appellatione Iustinianum usum scio sub tit.De hereticas. 4 Deinde ait,
Rationes ciuitatis ne pro νna quidem tutela prosunt.
Haec λογῶα Graece appellantur, undae logistς & logographi,de qui b. docte idem praeceptor scribit, ' N eum 1ecuti Budaeus,& Pyrrhus.
293쪽
gant,ὰ tutela non liberantur.est enim idsolis be- natorum libertis concessum.
Vnus senatoris libertus, qui patroni negotia gerit, tutelar. vacationem habet ex Gordiani constitutione: a nisi ius aureorum annulorum impetrauerit.
Magistratin municipalis,hoc est πατηγος si ob
creationem tutoris obligatus sit tutelae periculo, eam tutelam cum alijs non computat:quemadmota neq deiussor tutoris, neq. tutor honorariM.
Horum periculum pro tutelix non haberi ut in tribus numerentur, scribit Vlpianus lib. singulari ad orationem D. Antonini & Comin odi.*Ex quo loco, ut cap. 6. scripsimus,cognosci potest hic de municipalib. magistratib. tractari qui subsidiaria conueniuntur Dicet aliquis , hos ipsos magistratus a tutelis vacare. cap.6. scriptum esse. Φ Sed fortasse haec excusatio Romae allegabatur, ut municipalis magistratus pro una tutela habel retur. quo pacto intelligi posse dicebam Vlpiani respol sum. quod Accursiani non improbant. Quae res non esti sine dissicultate.
Qui Pectigalia a ciuitatib. conduxerut,a tui la no excusatur. Is qui plures causo excusationis allegare potest, quarti per se νnaquaeq.valida non est, quaesitum est,an positi excusari νtsi neq.
, TO .a Or.es,neq; tres tu telo babet, neq; quinq; liberos,neq. alia ratione se excusare potest: attat me tutelas duo habet, liberos duos,annossexaginta natus est, aut eiusmodi alias causalis se ha
bere dicit, quae per se quide perfectit auxilium no ferunt,tamen si inter se coniungantur,no iniuklae esse videantur:sed tamen placuit non excusari.
Extat hac de re Seueri& Antonini constitutio, f quas dicitur Impersedi e diuersi; species vacationis licet peril mixtae ad excusationem non proficiui: eumq; qui duoet
e l. si quis tuto. de ritu nuptia.d l.si duas.f. tutela. incta.
294쪽
filios habeat. & duas tutelas administrat, excusationem non mereri.& Vlpianus libro secundo opinionum stri. psit: ' Quamuis sexaginta quinque annor. aliquis sit.& tres liberos incolumes habeat, a munerib. tamen ciuilib. propter has causas non liberatur. Quήod vero hic de quinq; liberis dicitur, prouinciale est: namq; Romae tres, in Italia quatuor excusant. h
uni accepit, aut habet immunitatem ciuilium aut publicorum munem, Asa tutela νacationem non habet.
Hanc sententiam capite 6.interpretati sumus.
Qui tutela aut cura liberatus es, non semper eisdem actis utetur ad excusationem alterius, nisi maneant causa excusationis.
Nam si se 7 o. annis maiorem probauit, uti eadem ex- eusationis probatione & ad his potest: si vero tres liberos Romae habere ostenderit probare debet etiam tum vivere. cum mortui non excusent, nisi in praelio occubuerint. φ
is qui se ignotum esse dicit patri aut matri pupilli, ea de causa liberandus non est.
Ida Diuis fratrib. rescriptum esse, Iustinianus libro primo Institutio. dscribit.
Interdum etiam is qui tres tutelas habet, aut tres curas, no habet iussam causam excusationis:
ut puta si quis νt tutor fieret, adfectauerit. atq; is qui pauper es tutor,adfectasse videtur.
Hoc solus Nicolaus Neapolitanus intelligere visus est : nam ceteri tenues tutelas interpretantur. Inseritur hoc loco Vlpiani sententia a Triboniano, ut opinor, in hunc modum:
Vlpianus lib.singulari de excusationss. ita striabit: Si quis inter tres tutelas emancipatisiiij sui
tutelam adminiseret,an ei hsc in numerum procedit, scis dubitatum. inuenio tamen rescriptum, emancipata filia tutelam numerari inter onera
295쪽
Haec ita Latine scripta sunt, reperta, Vt arbitror, in eodem libro sexto Modestini, post alia. Deinde Graece scribitur,
Si quis creatus est tutor, cum in patris potesate esset, neq; pater νelit pro eo cauere, iubent
legeI etiam patrem tutorem creari, ne νllo modo tutelae cautio disseratur, vi ex D. Hadriani constitutione constat. Imperator Hadrianus Bitrasio
Pollioni Legato Lygdonensi. Si Clodiius Macer, quavis filiusfamilias sit, idoneius tutor esse Nide
bitur,pater autem eius idcirco cauere no Vult, via
l filium suum tutela eximat, ct in hoc artificio per- seu er au erit, existimo te huic te fraudi recte occuml surum, ut sitivi O ipse ad tutelam liberoru Ck
mentis gerendam compellantur.' Hoc rescriptum in multis libris est ad finem libri
26. propterea quod ea quae adhuc interpretati sumus, inveterib. libris in calce voluminis totiuς scribebantur: hoc rescriptum, & quae postea Latina sunt sub titulo de Excusationib. manebant, nisi quod rescriptum multi ante titulum scripserunt. Posteri vero, cum barbaram interpretationem in contextum ceteror. capitum recepissent, utroque loco eam constitutionem posuerunt. Et hae ratione factum esse arbitror, ut Agoni magnin nominis interpreti, aduentitia haec esse existimare niuria ac ausus is sit fidem huic rescripto abrogare. Qui non minus hac una in re fallitur , quam in ceteris praestare solet. Haec sunt quae mihi de Modestini libris videntur. in quib. si quid Graece linguae ignoratione erramuS, in qua non magnos progressus studiiς ciuilibus impediti secimus: aut si in ceteris reb , quas varie aduersus multor. sententiam scribimus, fallimur, admoneri me Iehementer cupio.
296쪽
ET 1sTI iamdudum, Francisce fili, ut quae sentirem de Catonis apud Paulum dictis,ad te breuibus perscriberem. Quapropter schedulis quibusdam ut morem tibi gererem , e uestigio repetitis, in enarratiunculam quoque scholastioi eiusdem generis incidi, quam olim ad Gallum & legem Velleam meditatus fueram. Hanc cum ad metho dum quandam studiorum tuorum non minus pertinere arbitrarer, ad te mittere statui. nam idi huius anni curriculo gymnasiorum cultores in eo puluere exercendos existimabam. Addi di & quaedam super militiis ex casu nuncupa tis : quae proximis diebus ad nobilissimum omnique virtute cumulatum Antoninum Augustinii Caesaraugustensem rescripseram. Se cutus sum autem ubiq; ut videbis puram Florentinarum Pandectarum lectionem. Nam 3
plane perspectum est tibi,& Bartholomaeo Ammiano amitino tuo , qui mihi primum, deinde & Iohanni Baptiste C ssario vestro, qui
iterum libros illos venerandae vetustatis recognoscenti adiumento fuistis, ex eo solo exemplari omnes omnino quibus legum studiosi v- tutur, libros dimanasse. Cum enim forte accidisset, ut ante omnem memoriam postremae
297쪽
oluminis paginae fatiscentes dissiluissent his
lutino recocinnatis, penultima in ante penul-
imam faecta est qua peruersi ordinis serie Digestorum libri titulo De diuersis regulis iuris antiqui iam inde ante Accursium passim legu-tur. sed & alia id genus argumenta sunt ad exemplaris eius auctoritatem commendandam,quq in aptius tempus differo.Proinde vix est ut quoad eius salua sententia fieri potes ,ab eo rit librorum fide discedamus. Quoru germanum descriptum, quod summa diligentia fecimus, si quando inclyti eiusdemque optimi Florenti
nignitate alimur & fovemur, iussit publicae commoditati edetumum vero Z operq- pretium fecisse videbimur,& legum studios e iuuentuti ratio constabit. Vale. Numerales literae legem, notae para' graphis onendent. t ε
298쪽
Laeli, Taurelii Fanensis Iurij
Ε R B I s legis duodecim tabularum , Iruti legassit suae rei ita ius esto, latissima potestas tributa videtur & heredes instituendi, & legata & libertates dandi, tutelas quoque constituendi: sed interpretatione coan gustatum est vel legum , vel auctoritate iura constituentium. His Pomponi j verbis diuerte significatum est, ex duodecim Tabulis quem uis institui potuisse: atq; ideo posthumum quoque siue suum , siue alienum. Si cubi vero alienuς institui vetitus esset, non eo iure, sed alio vetitum fuisse par est. Quod hi animaduertisse non videntur qui scribunt alienu posthumum ex lege duodecim tabularum institui non potuisse: cum alia potius minus vetusta censura id suisse credendum sit. An vero alienus posthumus institui apud antiquos posset, quiq; posthumi honorari nequirent, videamus. Et Scaevola qui descripsit nullo iure huc institui qui nondum natus esset, potuisse ante Velleam legem. nam commiXtis e-2xi κ. de lib. ius capitibus,Iuliano id quoque visum ait. Alieni etiam dc po. 11. inst. post humi institutionem i ure ciuili non valuisse. Iusti- de bo. possCj. nianus scribit. At Paulus obtinuisse inquit Galli sentende te j pe, O, tiam,alieno ς quoque posthum os legitimos nobis bere-de; fieri. Sed & institutionum titulo De legatis, alienum posthumum & antea institui potuisse legimus & nunc posse: cum tamen superioribus verbis alieno posthumo legari posse, negetur. Quapropter sunt qui putent, suo post humo Gallu consuluisse, non alieno. Sed Pat
Ium ex Aquiliana sententia de alieno id interpretatum. Ego, quod suo cauerit Aquilius, non admitto : cum te stamentorum constemationi prospexerit potius , uti mox Ostendetur. Sed solutio ad Paulum frigidior est, quam ut refellendo laborari o Frteat. quasi vero non apertissime testetur alle , Gallum apsum ad ita censuisse, ipsiusque sententa am receptam ex qua tanquam mi-
299쪽
rime iam controuersa suum ipse de fidei commisso respotum tuetur .Rectius videtur inter posthum os distinguendum quod & alij existimant: eorum tamen partitioni haud plane adquiesco. Nobiς posthumi sui sunt.& alieni. Sui dupliciter, item alieni dupliciter accipiendi. Suorum alij primi gradus, quos nemo in iure sui prς- cedi t: sic enim libentius cum Vlpiano dixerim , quam nostri sui talem vocant. ac de his nemo dubitet quin aut instituendi, aut nominatim exheredandi sint. Ulterioris, gradus alij, qui ex filio vel aliis praemortuis in familia agnoscantur. Alienorum quida plane extranei, Ut potenati extra virilem posteritatem testatoris: quidam ex ea posteritate, qui nati inter suos cui Iustinianus ait heredes testatoris futuri n5 sunt. Hos ego natos inter suos, non quantum ad ius sui attinet, incipio. Sui enam ne in liberis quide siem per eo iure cesentur: sed ea voce languine iunctos nonnu quam significamus,&ita illo quidem loco accipi, manifestum est ex eo quod sequitur, Ideoque ex emancipato filio coceptus nepos,extraneus O erat posthumus aim. Si enim hos demti qui iure sui potiuntur tuos intelligas, quod ex praecedentibus insertur,
nequaquam consequetur . neq, enim ex emaci pato natus inter suos dicetur. nec idoneum erit e e plum, cum
S ipse emacipatus extraneus sit. Si vero suos, id est san-l guine propagat OS audias, apta erit consequetia, aptumi exemplum ma & sanguine iuncti sui die situr, & ex materia qua de agitur ea vox accipitur, ut nostr I Volunt.
Nec probarim quod quibusidam placere video, no ideo suum dici quod natus sit inter suos: propterea ex defini-30 tione praediista natum ex filio alienum dici, quod illum pater in iure sivi praecedat: tum quod ex his quae sequut tur constet, suos ea significatione non accipi: tum quod eo cocem, quod possit inter Romanos ut aiunt) nasci
non Romanos ex Romano tame vix nascatur nisi Romanus: qui casus noster esset,si poneres ex stio nepotem nasci, non illum qui de statim vivo patre suum, sed adeo suum, ut possit vel vivo patre suus succedere. Quinetia propius est, ut inter Romanos natum, ni secus constet, Romanum credamus, ut inter suos heredes suturulegimus, ut si cui inter libertos quasi liberto legata,vrinigr
sti. de here. quae ab int. . inst. de te. 2 aj. de ven. iapos .mi. . xxj.de preca. insti. de heri quat . . V. C. ad S.C. Turp. i. ad mun vi. de acq her. 3. xiij. debo. li. xvj. gur . taxu
300쪽
fanaticor caput iactare : & id genus alia. Sed & alio ordine contextus ille verborum digeri potest si legamus, Qui natus. hic spiritus sustinendus. mox deinde uno spiritu exsequamur : inter suos heredes testatori futurus
non est. qua structura plane significabitur alienus post- humus esse, qui cum natus sit, non est suus heres testatori staturuς. Atq; in hanc sentetiam mihi videtur scripsi cse Theophilus eo de loco, quo minus aptetur ea descriptio posthumo, qui suus nasciturus sit,de quo quaerim'. Quod si alienum conte das eum qui natus inter suos, id est suorum ius habetes heres, testatori futurus non est:
post humum mortuo in vita testatoris filio nasciturum, numquam non refragatibus verbis intelliges.Cui namque dubiu verba illa, Natus inter suos tempus suae natiuitatis ostendereξ quo tepore is neq; inter suos pr mortuo patre suo natus dici potest, neq; natus no suus suturus heres testatori. Ego enim etsi differetiam inter natu
suum,& suum futurum, probo: non tamen quatum at
tinet ad distinguen eum proprium posthumum ab alieno, probandam reor. Ex his igitur qui alieni Iustiniano describuntur is que supra posterioris speciei proprium
dixi, alienus posthumus non probatur. Sed is qui ex descende te no suo nascituruς sit: emaci pato puta vel ad Optanti dato,aut alias potestate soluto. Quoru ego post- humor u puto posterioris speciei propriu antiquis potuisse. atq; etiam debuisse institui, vel exheredem fieri. nam de prioris speciei proprio nec dubitamus, ut dixi. At ex alienis prioris speciei extra descendentes penitu Salienu institui potuisse posterioris speciei siue ex posteritate alienum non potuisse. Atq; ut ad postera oris spe- 3 ciei propriu reuertamur , hunc duodecim tabulis institui vetitu non video. quin ut initio prςmisi concessum
Iatissima illa negandi potestate. Iustinianus praeterea e duodecim testatur, hunc tam ex testamento, quam ab testato, sium & necessarium, titulis Institutionum
De heredum qualitate & differentia, deque hereditatibus quae ab intestato deseruntur. Quibus locis illarum Iogum mentione habita. suus esse dicitur, quicum quo mortis tempore in potestate reperitur, siue filius, siue eo Praemortuo nepos.& mox subditur: Posthumi quoque