장음표시 사용
351쪽
DE TROPIS IUDICANDIS ET INTERPRETANDIS . 279
et praedicata sunt heterogenea l. 8); cuius generis
sunt disiuncta et opposita omnia, v. c. corporeum et iHeurpureum. Sic homines dicuntur Dii; at per naturam rei homo et Deus sunt opposita. Fluit hinc, agnoscendum esse tropum. Pariter circumcisio dicitur non manu faes a. Atqui haec pugnare adeo invicem videntur; necessario ergo debet intelligi tropus. Talia opposita porro sunt artimatum et Non antinatum,1 aliunale et expers ratis uis. Sic terra, sic prata dicuntur ridere, lapides clamare, parietes gestire, gratias agere. Manifestum est, non posse haec dici proprie; nam logicum examen non patitur. Pertinent etiam huc species eius dein generis diversae, ut in formulis, ubi omnia laudare et venerari Deum dicuntur. Apocal. V, 13. Omnis creatura, quae est in coelo, et in terra, et in mari - dicit: laudemus Deum. In his species eiusdem generis valde diversae sunt: ergo
divide has propositiones, singulas specta singulatim,
et quaere, quo sensu creaturae in coelo, in terra, subterram, laudare Deum dicantur. Rom. VIII, 22. omnis creatura dicitur ingemiscere. Rursus in natura sunt species admodum diversae : homines ingemiscunt, pecudes, etiam caeterae res; tamen alio sensu homines, alio pecudes, alio res caeterae. Igitur etsi in
illo loco ingemiscere de homine proprie est dictum, tamen et transferendum erit ad reliquam naturam sic, ut ea dicatur tropice exposita esse fragilitati. Omnino autem ad tertium comparationis reperiendum ducit
tralaticia illa regula: talia esse praedicata, qualia per-m ttantur a subiectis suis, et vicissim. Atque eX tralaticiis his regulis et exemplis concludendum quoque ad alia multa, quae occurrunt in libris sacris; veluti ubi dicuntur parvuli credere, quod proprie dici nequit, si res conlideretur per eXamen logicum.
352쪽
Etiam usus loquendi ostendit, an dicatur aliquid tropice, et quatenus dicatur. Quo quidem consilio primum cognoscenda est universa litiguae alicuius c07 Retudo loquendi deinde quaerendum, quid scripturaliquis dixerit tropice, et quid tropo suo expre serit. Quando igitur legimus de halitu Dei, de sagitta, decurru Dei &c., quia nostra consuetudo loquendi his tropis non utitur, dispiciendum est, an ita loqui soleant Hebraei. At illi dixerunt halitum Dei de celerrima eius operatione, sagittam Dei de morbis gravibus et poenis peccatorum, currum Dei de tonitru et fulgure. Pariter et Latini suos habent tropos. Latini dicunt, obtundere precibus; iidem et nos, satigare precibus &c. Quemadmodum autem non omnes linguae iisdem utuntur tropis: ita diuersae gentes utuntur quidem iisdem, sed seu tu dii erys. Dixit Suetonius in V. Titi cap. IX. puras manus servare; quod significat, non facere caedem. Ita et Euripides Hippol. 316. αγνάς αῖματος Dixit vero etiam Jacobus IV, 8. , sed sensu hoc: non Inalefacta ullius generis patrare; non solum caede, sed omni omnino flagitiositate abstinere. Sed in illo, quod posuimus praecepto inest etiam, hoc: Dide, an Omney gentes in eodem tropo coissentiant,la. e. an dicant aliquid tropice, et quatenus dicant. Ita omnes gentes dicunt, sitire felicitatem, sensu hoc: appetere telicitatem. Omnes gentes dicunt, praefulgere aliquem, qui potior est et eminet caeteris omnibus. Fluit iam inde, eamdem consensionem Omnium gentium esse etiam in scriptura sacra agnoscendam.
353쪽
DE TROPIS IUDICANDIS ET INTERPRETANDIS. 28 l
Proinde quum omnes gentes denuo natos dicant eos, qui in laetiorem statum traducti sunt; erit et in litteris sacris ἁναγενναῖο Θονι, in te liciorem statum transire. Omnes gentes ea dicunt nova, quae diversa sunt a superioribus. Ergo quum in scriptura sacra dicantur novi, erunt alii quam antea, divers1 a superioribus, eodemque sensu verbum Hebr. VI, 6 accipiendum erit. XIV.
Maxime in cerris generibus dicendi.
Quae hactenus universe diximus de usu loquendi, cuius consideratio ducat ad tropos agnoscendos, ea nunc sic restringi debent: et tim loquendi pleraruinque gentium confluendum e De iu'certis gerieribus dictionis. Ea genera sunt leges, narrationes, dogmatici loci f. IO. b. Indicat autem consensus plerarumque gentium, in his generibus alia exprimi solere tropice,
alia proprie, et Usentialia ei idem exprimi pr0prie , et sic intelligi debere. Pertractabimus igitur singula. I. In legibus quidem multi occurrunt tropi, sed
notiores illi, in quibus nemo haereat, non audaciores. Sed occurrunt etiam in legibus multa propria,
scilicet e sentialia; quae sunt ossicium, quod praescribitur; delictum, quod prohibetur; praemium aut
Poena, quae constituitur. In his etsi omnium gentium usus consentit, tamen multi fecere Contra, V. g.
qui statuerent, leges Mosis non habere sensum litteralem, nec intelligendas esse proprie, sed vel allegorice, vel extensiΓe, ut loquuntur. At vero et idea legis, et consilium legislatoris indicat, non esse interpretando delabendum a proprie-
354쪽
tate verborum ad allegorias. Scribuntur enim leges, ut praecepta de agendo et omittendo eoru 1nque poenis et praemiis constituantur. Re pugnaret
itaque ideae legis, si quis edictum de abstinentia ab
impuris animalibus sic detorqueret interpretando, ut de abstinentia ab impuris cupiditatibus intelligeretur. Atque hoc est accommodare legem per quamdam meditationem iis, quae per hanc Occasionem mOneri possunt, et sensum importare, qui non inest. Indulserunt autem potissmum Judaei his allegoricis eX-plicationibus; unde et Philo de hoc argumento duos integros libros replevit. Fεcerunt id etiam Patres graeci et latini, qui omnes leges cerimoniales accommodarent ad res spirituales, indagandoque sensu allegorico mutilarent interpretando ea, quae Moses scripsisset proprie. Alterum erat, non esse hac ipsa de caussa leges interpretandas exteri Ue, ita, ut sub re, quam lex nominat diserte, multae aliae res similes intelligantur. Quum igitur legislator Moses dixit: ne utaris nomine Jellovae ad periurium, intelligendum id est sic: noli iurare perfide per nomen Jellovae. Falluntur itaque, qui et alia intelligant, huic utcunque similia, v. c. artibus magicis operam dare, devotionibus et imprecationibus uti. Quae non sunt nisi extensivae interpretationes, ductae ex quadam rerum similitudine.
Quum Moses dixit: qui iacit hoc, is exterminabitur ex hoc populo; voluit hoc: is est interficiendus, ne amplius si in hoc populo. Et historia ostendit, hoc factum esse lapidatione aut alio genere vitae supplicii. Non potest igitur id extendi ad similia, v. c. cum tali homine non esse in vita et societate civili versandum.
a. Narrationes alterum constituunt genus loquendi , in quo omnes gentes consentiant. Etenim in Nam
355쪽
DE TROPIS IUDICANDIS ET INTERPRETANDIS .
ationibus factorum simplicibus seu texuibus nihil spectatur, nisi, ut, quid actum sit, appareat. Sunt quidem etiam narrationes ornatae, in quibus delectatio legentium et laus ingenii simul quaeritur; quales sunt Livianae. Sed hic de iis quaeritur narrationibus, quas tenues ac simplices dixi, et quarum eXempla sunt tum in Veteri Testamento, tum in scriptis Evangelistarum et Lucae Actis Apostolorum. De iis autem rursus Valet, quod supra posui, quaedam dici proprie, quaedam tropice, et proprie quidem e sentialis facti Quae sunt tum partes, totum constituenteS, tum ordo, quo res aliqua evenit. Nam ubi partes mutantur, non est amplius narratio iam, sed fictio; mutato autem ordine non amplius est eadem res. Proinde in narratione Mosaica de legislatione haec tamen intelligi debent proprie: in monte Sinaitico promulgatam esse legem inter fulgura, adstante populo. Pariter de Sodomis erunt propria: Deum Sodoma delevisse incendio; de inundatione: Deum Noachi tempore homines inundatione delevisse. Ab his essentialibus narrationis distinguendum sane est id, quod nos appellamus die Elnkleidung. Intelligo descriptionem modi, quo singulae partes evenisse dicuntur Hic habitus e X ternus orationis multa potest continere tropica', et continet saepenumero, etiamsi narratio sit simplicissime instituta; modo essentialia illa proprie dicantur et intelligantur, non mutentur aut in tabulam aut in allegoriam. Sic in illa narratione de promulgatione legis Mosaicae ad modos pertinent, quae traduntur de monte fumante, de audita Dei voce, alia. In narratione de Sodomorum interitu dicitur ignis et sulphur cecidisse de coelo, Deus descendisse et vidisse, an res sic haberet. Nimirum dicere volebat scriptor,
iustistime punivisse Deum; id expressi more valde hu
356쪽
284 tART. I. SECT. II. CAP. IV. IDano. - Eodem modo versandum erit in narrationibus Evangelistarum explicandis. Eae tametsi sit nitenuissimae, tamen suos habent passim tropos. Sed quales 3 usitatos, variandae orationi destinatos, non duriores et novos. Erunt igitur et hic essentialia proprie capienda; v. c. Jesuin aluisse magnam copiam homitium exigua parte alimenti. Fluit et hoc e consilio narrantis: narratur enim ideo, ut discatur, quis fecerit, quid, et quo tempore. Tamen et ab hac regula aberratum est ab iis, qui narrationes allegorice funt interpretati, ita, ut quae narrantur de aegrotis
a Christo sanatis, acciperent de spiritualiter aegrotis, quos ille emendaverit. Quam b. Auctor legem scripsit interpretanda
Tum Narratis Mum, ea quoniam opposita est explicandi generi, nuper a viriS doctis commendato; non
poterit mens illius dilucidius perspici, quam si,
quale hoc sit ab eo repudiatum genus, breviter e Xylicaverimus. In qua omni re abstinendum mihi est tum ab assensione, tum a dissensione, rem proposituro historici more et relicturo disceptationi et iudiciis eruditorum. Ac de narrationibus quidem, in Novo Testamento obviis, non est, quod monitis b. Auctoris addatur, praesertim quum ipse de iis diligentius et uberius egerit alio loco in Defensione Marrationiam N. T. qu0ad modum Narraudi , Dissertati. theol. Vol. I. p. I-6od; sed quae sunt in Ue texi Testamento narrationes, ab aliis plane diverso modo tractatae sunt. Nempe in qualibet narratione ante omnia advertendum esse monuerUnt, a
quo proposita illa tuerit, num a scriptore vetusti limo, qui famam sequutus sit incertamque traditionem, an ab eo, qui cultiore ipse ingenio, pen-staverit diligenter eorum, quae traditurus esset, histo-
357쪽
historica momenta. Attulit Auctor exempli caussa narrationem de legislatione Sinaitica: in dogmaticis scholis addere et illam solebat, quae est de creatione mundi. In qua qui rerum in iacto positarum simplicem et simplici fide dignam . historiam
quaesierant, nodos sane non magis solverunt, quam
qui allegorice interpretati sunt. Quippe illi, quia
indoles ierat antiquissimorum monumentorum, ignorasse censentur; hi nec rei, neque prudentioribus satisfecerunt. Nam ut taceam, ubi neque conteX-tus, neque historia allegoricaria suppeditent explicandi rationem, ibi quemdam tantummodo possibilem sensum, non certum et e Videntem, posse erui; neque demonstrari, quam verus sit is se risus, sed quam idoneus, et quam nihil contineat absurdi: verum ista ut taceam, haec interpretandi ratio, quae sententias morales subtiliter eXcogitatas apteque inter se cohaerentes sub involucro allegoriarum detegit, ne probabilem quidem sensum gignit,
quia artem assingit scriptori, qui naturam sequutus ducem in eXponendis rebus, artem vel nesciit, vel sprevit. Accedit, quod nec ingenium temporis, quo monumenta ista consignata litteris sunt, neque indoles reliquorum capitum, nec dissicultates, quae lectori obiiciuntur, nec ratio imaginum, si comparentur cum iis, quo imaginibus finis subesse putantur, allegoricam interpretationem admittunt. Itaque ad aliud se contulerunt genus interpretandi, in explicandis antiquissimorum vatum monumentis quam maXime usitatum: mythicum appellant. Quicquid enim ex ultima antiquitate, ante scribendi artificium inventum aut vulgatum, ore solo ad pusteritatem venerit, id induilla naturam mythorum, qui perperam a multis coniundantur cum fabulis, quum
non sint nisi traditiones antiquissimae, accommodat',
358쪽
86 PAR T. I. SECT. II. CAP. IV.
date ad priscam cogitandi loquendique rationem expressae ). In his igitur mythis non modo antiqui sinae historiae per traditionem propagatae vestigia, sed ipsa adeo philosopluae priscae ac religionum incunabula reperiri. Verum illas traditiones, quia servatae sint propagataeque non scripto, sed ore, multis fuisse mutationibus ObnOXias, non formae solum, sed ipsisus etiam argumenti. Progressae enim vel a re in facto posita, vel ab aliquo philosophem 3 te, narrantium repetitione eXOrnatae, ampliatae, mutatae, Oratione translata imaginumque et figurarum ope eXpressae, crebris prosopopoeiis, allegoriis, apologis ingeniosisque fictionibus vestitae sunt. Quare alia sunt arbitraria narrationum Ornamenta censenda, alia coiisli0 addita: unde fabulae processerunt, quae magnam partem non nisi mythi sunt consilio e Xornati. Ad ipsos autem mythos quod attinet, eorum triplicem constituunt classem: historicorum, philosophicorum, poeticorUm. Mythus historicus , eX illorum sententia, continet
res antiquisiimi temporis vere gestas, sed prisco cogitandi
359쪽
DE TROPIS IUDICANDIS ET INTERPRETANDIS. 287gitandi loquendique mori convenienter eXpositas mixtasque iudiciis re flexioaribus), quae, pro ingenio inius aevi, rursus speciem factorum acceperunt. Eiusi13 odi mythum docent cognosci vel e contextu, vel ex ipsa ratione e X ponendi Ornandique narrationem, quae consiliu in auctoris, rem tractandi historice, patefaciat, vel ex argumenti interna verisimilitudine. Sequendam enim esse historicam interpretationem, ubi nihil ei repugnet.
Tali autem mytho non tradi narrationem rei, cuius Omnes περιστα σε ς sic acciderint, quemadmodum
et narrentur, et historica fides postulet; sed inesse quamdam velut historicam basin, cui superstructum sit mythicum, ut ita dicam, aedificium. Dempto
involucro mythico, nudam apparere Veritatem.
Quodsi eiusmodi mytho poetica eXornatio et amplificatio adiiciatur, aut si plures mythi iungantur et quasi compingantur in unum; mythum enasci ps tiacum. Neque enim necesse esse, ut a poeta inventus sit mythus; sufficere, si additus ab eo fuerit ornatus, iacta compositio, admota lumina. Caeterum poeticum mythum ViX deprehendi in omni antiquitate semitica: qui Genes. IlΙ. huc traxerint quod LESSIUS et IuNGIUS iecerunt , plurimisse sepsisse dissicultatibus. Mythus denique phil0fο-phicus qui sit, facile cognoscitur instituta comparatione cum historico: opposita enim vel iuxta seposita clarius elucescunt. Quemadmodum igitur historicus, de quo diXimus, mythus a re progreditur in facto posita, meditationesque et iudicia, quibus insertis ampliatur, secundo loco habet: ita philosophicus mythus, ex definitione illorum, ab ipsis exorditur meditationibus, factumque in suam rem convertit. Ergo ubi meditationes de caussis rerum vel de rebus moralibus in traditionem abierunt,
360쪽
narrationisque habitum susceperunt, ibi mythlius philosophicum agno latini. Iam aut philosophema inventum fuisse explicandae rei historicae, et, si originem spectes, historictim: aut iactu1D, cui superstrueretur, confictum ingenio fuisse, ut philosophicis notionibus declarandis ante oculosque ponendis inserviret: unde cognatio quaedam oritur
philosophici mythi cum allegoria et parabola, non negligenda interpreti: aut denique iactum aliquod
vetustissimum accommodatum tu: sse ad sente sitiae philosophicae expositionem. Hinc sponte iudicari, unde factum historicum saepenumero auctum fueriteXOrnatumque Variis addita mentis, quae ut sint ad antiquissimum cogitandi loquendique morem attemperata, ita cum hoc comparari sedulo ad eumque, Velut normam interpretandi, diligenter exigi poscant. In quo diversum esse Geryonis et explicationis ossicium: ab illa mythi materiem et formam plane reddi; ab hac materiem et formam caute distingui, materiem teneri, formam ex artiS legibus iudicari debere. - Sic in antiquissimis monumentis, quae sunt Genes II. III., non tam historicam deprehendi expositionem, quam philosophe mata, quae vel suffulta historico fundamento et cum traditionibus priscis coniuncta fuerint, vel conversa in Iactiones historicas, subinde in traditiones abierint. V. GAMuo RG Nysa, oder phil0f0
XT9O. 8. PAULUS Ner es Repertorium jur bibl. M.
Comment. de antiquo ducumento Geus. ll. Gotting. 379O. 8.) Narrationem de ortu plantarum, animalium et hominis continere antiquissimam philosophiam sapientis veteris, inniXam observatione